Die Verenigde Nasies se Konvensie oor die Regte van die Kind (hierna die Konvensie) is die mees omvattende dokument in die wêreld ten opsigte van die regte van die kind. Suid-Afrika het hierdie dokument op 16 Junie 1995 geratifiseer en is dus gebonde daaraan.34 Daar is ‘n aantal bepalings in die Konvensie wat besonder relevant vir doeleindes van die onderwerp is.
Eerstens verleen Artikel 6(1) erkenning daaraan dat elke kind die reg op lewe het. Op sigself bied dit steun vir die argument dat mediese behandeling daarop gemik moet wees om hierdie reg te respekteer — ongeag die kwaliteit van lewe.35
32
Kuhse The Sanctity-of-Life Doctrine in Medicine: A Critique (1987) 219.
33
Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika 108 van 1996.
34
Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika 108 van 1996 a 39(1)(b): Sien ook a 4 en a 42 van die Verenigde Nasies se Konvensie oor die Regte van die Kind 1989.
35
Saamgelees met A 24(1) van die Konvensie wat elke kind se reg op mediese sorg soos volg uiteensit: “States Parties recognize the right of the child to the enjoyment of the highest
attainable standard of health and to facilities for the treatment of illness and
rehabilitation of health. States Parties shall strive to ensure that no child is deprived of his or her right of access to such health care services.”
Artikel 6(2) voeg egter ‘n verdere perspektief op die reg op lewe. Ingevolge hierdie bepaling word elke lidland daartoe verbind om die oorlewing en ontwikkeling van die kind tot die maksimale omvang moontlik te verseker.36 Die reg op lewe kan duidelik nie losgemaak word van oorlewing en ontwikkeling nie-dit is inherent aan die reg op lewe.37
Aansluitend hierby is Artikel 23, wat verband hou met kwaliteit van lewe oorwegings, relevant:38
“States Parties recognise that a mentally or physically disabled child should enjoy a full and decent life, in conditions which ensure dignity, promote self- reliance and facilitate the child’s active participation in the community.”
Die feit dat daar inrigtings en geriewe bestaan met die oogmerk om ‘n kwaliteit lewe aan kinders met een of ander gebrek te verskaf, sal seer sekerlik ‘n impak op ouers se besluit hê dat daar voortgegaan word of nie met behandeling.39 As daar voldoende sorg en geriewe is om om te sien na gestremde kinders, veral waar dit Staatsgesubsidieerd is, is die kans op ‘n kwaliteit lewe baie groter in teenstelling met die geval waar ‘n defektiewe baba grootword in omstandighede sonder sodanige fasiliteite.
In die geheel gesien bied Artikel 6 steun vir ‘n kwaliteit van lewe benadering waar daar besluite geneem moet word oor behandeling al dan nie van ‘n defektiewe baba. Artikel 6 mag egter nie geïsoleerd van Artikel 3 gelees word nie, wat ‘n sleutelbegrip op die volgende wyse verwoord:40
“[I]n all actions concerning children, whether undertaken by public or private
36
Van Bueren The United Nations Convention on the Rights of the Child: An Evolutionary Revolution in Davel (ed) Introduction to the Child Law in South Africa 202 208.
37
Van Bueren The United Nations Convention on the Rights of the Child: An Evolutionary Revolution 208.
38
Sien bespreking in Hoofstuk 2 op bladsye 18-20.
39
Sien bespreking in Hoofstuk 2 op bladsy 24.
40
Human Die Invloed van die begrip kinderregte op die privaatregtelike ouer-kind verhouding
in die Suid-Afrikaanse reg 1998 (Ongepubliseerde LLD tesis, Universiteit Stellenbosch) 243; Verenigde Nasies se Konvensie oor die Regte van die Kind 1989 a 3(1); “Article 3(1) does not create rights or duties, it is only a principle of interpretation which has to be considered in all actions concerning
children. It therefore has the advantage, unlike article 2(1), of operating as a principle to be considered in relation to each of the rights in the Convention and, importantly, residually to all actions taken by South Africa concerning children.” (Van Bueren The United Nations Convention on the Rights of the Child: An Evolutionary Revolution 204).
social welfare institutions, courts of law, administrative authorities or legislative bodies, the best interests of the child shall be a primary consideration.”
Die beste belang van die kind is met ander woorde die algemene standaard wat in die toepassing van die Konvensie geld en die ouerlike diskresie wat uitgeoefen word, word teen hierdie gevestigde regsbeginsel gemeet.41 Binne die konteks van hierdie studie versterk dit die uitgangspunt dat die beste belang die sentrale oorweging behoort te wees by besluite van hierdie aard.
Die faktore wat ‘n rol speel by einde van lewe besluite, moet dus in met inagneming van die beste belang van die baba oorweeg word.42 Die kwaliteit van lewe benadering sal gevolglik ‘n onmiskenbare rol speel wanneer daar besluit moet word of behandeling vir ‘n defektiewe baba toegepas gaan word of nie.
Artikel 18 hou verband met Artikel 3 van die Konvensie en het ook betrekking op die ouer-kind verhouding:
“States Parties shall use their best efforts to ensure recognition of the principle that both parents have common responsibilities for the upbringing and development of the child. Parents or, as the case may be, legal guardians, have the primary responsibility for the upbringing and development of the child. The best interest of the child will be their basic concern.”
Artikel 18 van die Konvensie bied dus steun aan ouers se gemeenregtelike43 en statutêre44 bevoegdheid om hul kinders te versorg en in sekere omstandighede besluite namens hulle te neem. Vir doeleindes van hierdie studie is dié artikel belangrik omdat dit ouers se rol in die besluitnemingsproses beklemtoon en verseker.
41
Human Die Invloed van die begrip kinderregte op die privaatregtelike ouer-kind
verhouding in die Suid-Afrikaanse reg (Ongepubliseerde LLD tesis, Universiteit Stellenbosch) 1998 243; Gostin “A Moment in Human Development: Legal Protection, Ethical Standards and Social Policy on the Selective Non-Treatment of Handicapped Neonates” 1985 American Journal of Law & Medicine 31 32.
42
Shelp Born to die (1986) 202, Sien ook bespreking in Hoofstuk 2.
43
Sien bespreking op bladsye 46-48.
44
Dit is insiggewend dat die beste belang van die kind in die laaste sin van Artikel 18 uitgelig word as riglyn vir die uitoefening van ouerlike gesag. Dit wys opnuut op die sentrale rol wat die beste belang van die kind by mediese besluite speel en laat die deur oop vir die faktore bespreek in Hoofstuk 2 om ‘n rol te speel by ouerlike besluitneming.