CASUS ONTVANGENDE ORGANISATIE RESPONSTYPE DATA Sluiting ziekenhuis De Friesland Zorgverzekeraar
Gesloten respons ● Erkenning - Nee. Het contact tussen de actiegroep en de zorgverzekeraar lijkt te fluctueren en niet constructief. Zo stuurde de actiegroep een boze open brief naar de verzekeraar, die het contact plotseling eenzijdig verbrak (Visser, 2018). Ook boycotte de burgergroep de verzekeraar en mobiliseerden zij medestanders om over te stappen (Scriptie C, 2015: p. 40).
● Doelstellingen - Niet behaald. Hoewel het ziekenhuis tijdelijk is heropend na een fusie, heeft de verzekeraar uiteindelijk de investeringen gestopt waardoor het ziekenhuis failliet ging.
Woekerpolis Verbond van
Verzekeraars
Open respons - compromis
● Erkenning - Onderhandelen. De VV onderhandelde met Stichting Woekerpolisclaim over de schikkingen voor slachtoffers (Verbond van Verzekeraars, z.d).
● Doelstellingen - Deels behaald. De VV biedt schikkingen aan en faciliteert het afkomen van een woekerpolis, maar treedt alleen reactief op. De VV probeert de kosten voor de verzekeraars zo laag mogelijk te houden (Scriptie H, 2012: p. 55)
Euroshopper Albert Heijn Semi-open respons ● Erkenning – Formele erkenning. Albert
Heijn nodigt de initiatiefnemers uit voor een lunch met Euroshopper producten
81 (ikbeneeneuroshopper, z.d)
● Doelstellingen - Niet behaald. De plannen om Euroshopper uit de schappen te halen zijn doorgezet (AD, 2013).
De Voedselbank Lokale overheid: gemeente, en verschillende bedrijven
Open respons ● Erkenning - Inclusie8
. Niet alleen werkt de Voedselbank al jarenlang samen met gemeentes en overheid, die bijvoorbeeld de huisvesting en energierekening van het burgerinitiatief betalen, ook staat in het regeerakkoord van Rutte III dat er beleid wordt gevormd dat het makkelijker maakt voor supermarkten om te doneren aan de Voedselbank (Ministerie van Algemene Zaken, 2017).
● Doelstellingen - Behaald. Het doel om Nederlanders in armoede te helpen en voedselverspilling tegen te gaan, is behaald: de Voedselbank is in 96% van de gemeentes aanwezig, en redt tot 1,6 procent van het totaal aan voedseloverschot van verspilling (De vereniging van Nederlandse Voedselbanken, 2018).
Singelpark Leiden
Gemeente Leiden Open respons ● Erkenning - Inclusie. Naar aanleiding van het initiatief reserveerde de gemeente Leiden in 2011 6,3 miljoen euro voor het versterken van de groene Singelwand. Team Singelpark leverde input voor het ontwerpproces.
● Doelstellingen - Behaald. Het Singelpark is verwezenlijkt en het burgerinitiatief is nog steeds actief in het onderhouden en verbeteren van het park (Vrienden van het Singelpark, 2017).
8
Deze situatie wordt gekarakteriseerd als inclusie, omdat de Voedselbank wordt opgenomen in het beleid en de financiën van verschillende gemeentes en de centrale overheid. Daardoor bestaat een structurele wederzijdse afhankelijkheidsrelatie. Dit is mijns inziens wat Gamson (1975) bedoelt met inclusie, ook al komt het niet precies overeen met zijn indicator: dat een grassroots organisatie een officiële positie krijgt toegewezen in de organisatie van de ontvangende kant. Deze redenering geldt ook voor de casussen Tejo en Singelpark Leiden.
82 Psychische
hulp jongeren
Lokale overheden, oa Goes
Open respons ● Erkenning - Inclusie. De gemeenten Goes, Kapelle, Noord-Beveland en Reimerswaal hebben gedoneerd en huisvesting gevonden om de totstandkoming van een Tejo-huis in Nederland te bewerkstelligen.
● Doelstellingen - Vooralsnog behaald. De instelling bestaat pas een jaar, dus er zijn nog geen cijfers bekend van het aantal geholpen mensen. Het was echter een groot succes in België, dus de kans dat het initiatief aanslaat in Nederland, is vrij groot, gezien gelijke omstandigheden: ook in Nederland is een toename aan jongeren met psychische problemen, en ligt de psychische zorgverlening onder druk (Ministerie van Volksgezondheid, z.d; NOS, 2018c). Snelweg A13-A16 Lokale overheid: Gemeente Rotterdam Open respons - compromis
● Erkenning - Consultatie. Grassroots organisatie Regiopark Rottemeren wordt als stakeholder opgenomen in het beleidsproces. Via informatie- en inspraakavonden en door middel van participatiemogelijkheden wordt de grassroots betrokken bij de beleidsvorming. ● Doelstellingen - Deels behaald. Het
primaire doel, om de plaatsing van de snelweg tegen te gaan, is niet behaald. Het secundaire doel, om de snelweg te laten integreren in de omgeving, is wel behaald: de overheid heeft naast de wettelijke verplichtingen een tunnel gebouwd en geluiddemping maatregelen getroffen (Scriptie A, 2012: pp. 41-53). Barendrecht CO2 Centrale overheid: Ministerie van Economische Zaken en Ministerie van Infrastructuur & Milieu
Open respons ● Erkenning - Formele erkenning. De overheid erkent CO2isNee op schrift als onderdeel van de lokale oppositie tegen de vermeende plannen (Ministerie van EZ en Ministerie van I&M, 2016).
● Doelstellingen - Behaald. De opslag van CO2 onder Barendrecht gaat uiteindelijk
83
niet door vanwege gebrek aan draagvlak onder de lokale bevolking (Scriptie B, 2012: p. 39) Gaswinning Groningen Centrale overheid: Ministerie van Economische Zaken & Milieu
Open respons / compromis
● Erkenning - Consultatie. De Groninger Bodem beweging wordt actief betrokken bij het opstellen van de schadeafhandeling- procedures van de NAM (Wiebes, 2018). ● Doelstellingen - Deels behaald. De
doelstelling van de GBB om schadevergoeding voor getroffen Groningers te regelen, is behaald, al zijn er nog steeds burgers die niet tevreden zijn met de hoogte van de schadevergoeding. Het doel om de oorzaak van de aardbevingen te laten verdwijnen, dus gaswinning te stoppen, is (nog) niet behaald (Dagblad van het Noorden, 2017; Scriptie C, 2015: p. 40).
Schaliegas Centrale overheid:
Ministerie van Economische Zaken & Milieu
Open respons ● Erkenning - Consultatie. De grassroots organisatie werd uitgenodigd om te participeren in een door EZ georganiseerde klankbordgroep over het onderwerp.
● Doelstellingen - Behaald. De plannen om naar schaliegas te boren zijn eerst bevroren en toen helemaal van de baan gehaald (Scriptie I, z.d; p. 29).
Windmolens Lokale overheid:
Provincie Zuid Holland en gemeente de Zijpe
Open respons ● Erkenning - Consultatie. Hoewel het verzet tegen windmolens eerst niet werd erkend, en werd getracht te ontwijken door het opstellen van een Rijksinpassingsplan, heeft de provincie uiteindelijk geluisterd naar de bezwaren van de grassroots organisatie (Scriptie J 2016: p. 27).
● Doelstellingen - Behaald. De provincie Noord-Holland heeft onder toegenomen druk besloten geen nieuwe windmolens meer te plaatsen, enkel vervanging of opschaling van bestaande windmolens en reeds geplande, nieuwe windparken zijn
84 nog toegestaan (Scriptie J 2016; p. 1)
Asielzoekers centrum
Lokale overheid: Gemeente Den Haag
Open respons ● Erkenning - Formele erkenning. De omwonenden zijn uitgenodigd op een informatieavond, maar er was geen sprake van een wederzijdse dialoog. De avond was bedoeld om hen te overtuigen met rationele argumenten vanuit de gemeente (Scriptie K 2016; p. 27)
● Doelstellingen - Niet behaald. De gemeente heeft de oorspronkelijke plannen omtrent het asielzoekerscentrum doorgezet.
Verandering drugsbeleid
Centrale overheid: het Ministerie van Justitie &
Veiligheid
Semi-open respons ● Erkenning - Consultatie. De grassroots organisatie is geconsulteerd in een proef met cannabis social clubs (Rijksoverheid, 2018)
● Doelstellingen - Niet behaald. De grassroots organisatie heeft een rechtszaak over de kwestie verloren (Tree of Life, z.d). Daarnaast is de politieke steun voor het experiment met een gesloten cannabisketen nog onstabiel (NRC, 2018a).
Persoons- gebonden budget Centrale overheid: de Sociale Verzekeringsbank (SVB, een zelfstandig bestuurd orgaan)
Open respons ● Erkenning - Formele erkenning. Er is een spoeddebat georganiseerd naar aanleiding van de virale tweet, waarbij de grassroots beweging bij naam genoemd is als aanstichter van het debat.
● Doelstellingen - Behaald. Er worden meerdere noodacties, crisisteams- en plannen ingesteld om de situatie bij de SVB te verbeteren (Scriptie F, 2016: pp. 25-36, Scriptie G, 2016: p. 28-36)
85
Zwarte piet Centrale overheid:
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Gesloten respons ● Erkenning - Nee. Het kabinet erkent zwarte piet niet als een probleem van de overheid, waardoor de grassroots beweging als relevante gesprekspartner gediskwalificeerd wordt. Meerdere demonstraties van de grassroots organisatie zijn in het verleden neergeslagen (Kick Out Zwarte Piet, z.d). ● Doelstellingen - Niet behaald. Het doel van
de organisatie, het op landelijk niveau veranderen van beleid omtrent zwarte pieten, is nog niet behaald. Er zijn alleen initiatieven van losse bedrijven en organisaties (KOZP, z.d; Scriptie L 2016, p. 65).
Kinderpardon Centrale overheid:
Ministerie van Justitie & Veiligheid
Open respons ● Erkenning - Formele erkenning. Harbers reageert op Tim Hofman in de media, en gaat in gesprek met hem op televisie. Desalniettemin geeft de staatssecretaris ook aan de actie van Hofman om een kind mee te nemen naar de Tweede Kamer, niet oké te vinden (Harbers, 2019).
● Doelstellingen - Behaald. Beide eisen van Hofman worden voldaan: aan bijna 90 procent van de kinderen in het kinderpardon wordt alsnog een verblijfsvergunning toegekend; ook komt het huidige 'meewerkcriterium' te vervallen (Den Hartog, 2019)
Vroeg op Stap Centrale overheid:
ministerie van Volksgezondheid, lokale overheden
Open respons (compromis)
● Erkenning – Consultatie. De grassroots organisatie is uitgenodigd voor een bezoek aan het ministerie van Volksgezondheid om te komen praten over hun voorstel.
● Doelstellingen – Deels behaald. Voor landelijke regelgeving bestaat geen draagvlak in de Tweede Kamer. Wel is naar aanleiding van de actie de drank en horecawet aangepast, waardoor gemeentes nu zelf de mogelijkheid krijgen om toegangstijden van de horeca te koppelen aan leeftijd (De Woudklank, 2012).
86
Sommige West-Friese gemeentes hebben zo’n maatregel ook daadwerkelijk ingevoerd (3voor12, 2008). Vuurwerk verbod Centrale overheid: ministerie van Binnenlandse Zaken, ministerie van Veiligheid en Justitie
Gesloten respons ● Erkenning – Nee. Ondanks de grote hoeveelheid verzamelde handtekeningen, concludeerde de regering dat er niet voldoende draagvlak bestond voor de maatregel en heeft zij geen verder contact geïnitieerd of onderhouden met de grassroots organisatie. (Trouw, 2009). ● Doelstellingen - Niet behaald. Naar
aanleiding van de petitie bleek in de Tweede Kamer geen meerderheid voor het voorstel te kunnen worden behaald. Recentelijk is wel een wet aangenomen om het zwaarste vuurwerk te verbieden (De Volkskrant, 2019c).
87