2017
1 Interviewer: nou ik heb mijn onderzoeksvraag al even verteld, de doelgroep, de vrouwen waar ik het over heb, zijn tussen ongeveer de 16 en 35 jaar die last hebben van een laag zelfbeeld of last hebben om tevreden te zijn met hun lichaam en dat door middel van voeding willen veranderen en daardoor met voeding vaak te obsessief bezig zijn, of heel erg doorslaan in een bepaalde richting. Dat kan een eetstoornis zijn of het kan zijn dat deze vrouwen in een risicogebied zitten door wel op een verkeerde manier om te gaan met eten met bepaalde redenen. Is dat duidelijk?
2 Daniel: ja hoor.
3 Interviewer: nou dan zal ik maar beginnen met het stellen van mijn vragen.
4 Daniel: ja ga je gang.
5 Interviewer: kun je uitleggen wat mindfulness betekent?
bewustwordingsproces waarbij men opmerkzaamheid ontwikkelt en het vermogen om je
gedachten, emoties en sensaties waar te nemen. In dat proces vind ik het heel belangrijk zoals jij eerder hebt gezegd dat er aandacht is voor vriendelijkheid in hoe je naar jezelf kijkt en hoe je jezelf intern behandeld.
7 Interviewer: ja
8 Daniel: dus als je mindfulness als een pad ziet, en je hebt twee benen nodig om dat pad te
bewandelen, dan is het ene been opmerkzaamheid, je bewustzijn op een zodanig niveau gebruiken dat je helderder gaat zien en contact maakt met wat er werkelijk is. B is dat je dit doet met een gezonde hoeveelheid vriendelijkheid en acceptatie.
9 Interviewer: ja mooi, ik heb dan een paar onderwerpen opgesteld die van invloed kunnen zijn op dit ongezonde gedrag van die vrouwen, een daarvan is media. Wat denk je dat het effect is van de huidige media op jonge vrouwen?
10 Daniel: nou als ik begin met wat het effect is op mij, ik neem me voor om geen kranten te lezen, geen nieuws te kijken, niet op sociale media, ik ben zelf gewoon aan de gevoelige sensitieve kant en dat betekent dat ik last krijg van dingen als ik te veel prikkels binnenkrijg. En als je een jonge vrouw bent die kampt met een laag zelfbeeld of een zelfbeeld wat aan de lage kant is, dan kunnen de prikkels uit de media een groot effect hebben en juist als je het beeld dat je niet goed genoeg bent of dat het niet goed is hoe je eruitziet of dat je te zwaar bent dat wordt dan natuurlijk alleen maar meer bevestigd.
11 Interviewer: ja.
12 Daniel: maar het is voor jonge mensen natuurlijk heel lastig omdat je ook graag mee wilt doen met al die ontwikkelingen, terwijl je eigenlijk gebombardeerd wordt met beelden die je het idee geven dat je daar niet aan voldoet.
13 Interviewer: ja. En denk je dat mindfulness invloed heeft op het gevoel wat daardoor ontstaat? 14 Daniel: ik denk zeker dat mindfulness een rol kan spelen daarin, door je te leren een gezonde
afstand te nemen tussen jezelf en externe omstandigheden, en een duidelijk onderscheid te maken tussen je binnenwereld en wat er van buiten op je af komt. En bewustere keuzes te maken,
handvatten te krijgen van hoe ga je om met hoe jouw innerlijke wereld, jouw systeem, daarop reageert. Ik had het over de twee benen net, dit zal dan de bekken zijn, dat je leert omgaan met de interne reactie en dat dat een bewuste respons mag worden in plaats van een automatische reactie die zoals bij deze doelgroep heel snel opkomt. Dat obsessieve gedrag of de vicieuze cirkel cirkel verbeteren en jezelf goed genoeg vinden.
15 Interviewer: ja. En ehm angst is iets wat ook erg veel voorkomt bij deze vrouwen, gevoel van angst op heel veel verschillende manieren, angst om niet mooi genoeg te zijn, angst om niet voldoende controle te hebben, angst om dik te worden, heeft mindfulness invloed op angst?
16 Daniel: zeker. Ik denk dat daar wel wat onderzoeken naar gedaan zijn. In mijn eigen praktijk zie ik dat vaak bij angst of angstklachten slaat dat op de ademhaling en daarbij het risico op
paniekaanvallen. Dan is een belangrijke benadering vanuit mindfulness de bewustwording van de ademhaling. Dat is een tegenstrijdig iets voor mensen met angstklachten omdat het ook heel beangstigend kan zijn om meer op je ademhaling te letten, omdat ademhaling bij de
paniekaanvallen geen goede vriend is geweest, maar je toch vanuit mindfulness je ademhaling moet leren kennen en dat je merkt dat het wel je vriend kan worden. Dat is een proces dat begeleiding nodig heeft, en veel ruimte. Het is met het leren van mindfulness heel belangrijk om daarvoor de ruimte te krijgen en daarin ook de ruimte te krijgen om alles wat er langskomt te
mogen ervaren. Ook als die angst langskomt die ruimte te geven. En veel mensen, ook in deze doelgroep, hebben die ruimte niet. En dat werkt beklemmend, je wordt beperkt, je hebt niet de ruimte om iets anders doen dan wat er is.
17 Interviewer: en je zegt dan, letten op je ademhaling zou heel goed zijn als je gevoelens van angst ervaart.
18 Daniel: ja mits je jezelf de ruimte geeft om die angst te ervaren, omdat die ook onprettig kan zijn. 19 Interviewer: en heb je dan een concreet voorbeeld van een ademhalingsoefening?
20 Daniel: ik denk dat de essentie voor mij is dat alles wat je leert wat betreft mindfulness oefeningen er is natuurlijk een scala aan mindfulness oefeningen, dat ruimte voor de beleving van de
deelnemer het allerbelangrijkste is. Dus het gaat niet om het bereiken van het doel, het gaat om de weg ernaartoe. En er zijn zijpaden en soms raak je de bestemming kwijt en dat is niet erg, dat is eigenlijk de aard van het pad. Dus de essentie van mindfulness ademhaling is dat je je richt op de beweging van de ademhaling, dat je de lichamelijke sensaties gewaarwordt, mits je
voldoenderuimte meegeeft in de begeleiding, zodat je de deelnemer meeneemt in het proces. 21 Interviewer: want je kunt als begeleider die ruimte voor iemand creëren?
22 Daniel: ja dat is zelfs heel belangrijk. 23 Interviewer: en hoe zou je dat kunnen doen?
24 Daniel: uhm, nou er is een verschil maar als ik bijvoorbeeld zeg sluit je ogen, - je mag even je ogen sluiten, en voel hoe je adem op een neer gaat. Merk op hoe je borst en buik in beweging komen, en hoe de ademhaling vanzelf dieper wordt, hoe je meer naar je buik toe ademt, ervaar hoe de buik in beweging komt, hoe dit ook wellicht een gevoel van ontspanning teweegbrengt. - Als ik het zo begeleid, ben ik eigenlijk veel te sturend. Want ik heb inderdaad als doel de deelnemer te laten ervaren dat de ademhaling een beweging is, maar ik heb zelf als doel een beetje te veel dat ik ontspanning wil veroorzaken bij de deelnemer. En dat kan ervoor zorgen dat jij als deelneemster het gevoel hebt dat het niet lukt, want als jouw ademhaling bijvoorbeeld hoog zit, dan is die
ervaring heel anders. En het is belangrijk dat je als begeleider ook loslaat en ziet dat het een proces is. En jij mag gewoon de grote lijnen neerzetten, maar die moeten heel breed zijn, zodat het
gekronkel en de zijpaden van mensen daarbinnen passen.
25 Interviewer: dus eigenlijk zeg je dat het in die begeleiding heel belangrijk is om ruimte te geven, en dat doe je eigenlijk door iemand niet te specifiek begeleiding te geven zodat iemand niet het gevoel krijgt dat iemand daaraan niet voldoet.
26 Daniel: ja dat het vooral een uitnodiging mag zijn. Een uitnodiging waarin je jezelf kunt vinden, in plaats van een opdracht waarin je merkt dat het niet goed genoeg gaat. En dat is heel belangrijk voor deze doelgroep omdat ze al heel kritisch zijn op zichzelf.
27 Interviewer: ja dat is een mooie aantekening naast de oefeningen die ik verzamel.
28 Daniel: edelmax, een professor die aan de wieg heeft gestaan van de mindfulness binnen de Benelux, heeft op zijn site veel meditatieoefeningen, en mijn lievelingsmeditatie van hem is jezelf terugvinden, dat is een meditatie van 15 minuten. En hij is ook fan van deze benadering van mindfulness en daarom ook een mooi voorbeeld voor mij.
29 Interviewer: jaa
waardoor er vanbinnen eigenlijk niets veranderd en dat je alleen maar handvatten krijgt om nog beter om te gaan met stress. Terwijl je jezelf vanbinnen steeds weer aanvecht. Maar het wezenlijke waar het er bij mij om gaat is het contact dat je maakt en dat je je bewustzijn op een hoger niveau brengt. Maar het wordt inmiddels ook veel gebruikt in de huidige maatschappij om beter met stress om te gaan, en dat is een andere benadering, dat is ook goed als het daarvoor mensen helpt. Dat is alleen niet de manier waarop ik er passie voor voel. Dat is dan eigenlijk heel oppervlakkig, voor mij is dat veel diepgaander.
31 Interviewer: ja op die manier help je iemand misschien ook echt? In plaats van dat je iemand alleen wat oefeningen geeft om beter om te gaan met stress of om beter om te gaan met angst?
32 Daniel: ja
33 Interviewer: maar het kan misschien een begin zijn om verder te komen op dit gebied.
34 Daniel: ja maar ook hierbij is het heel belangrijk om niet te oordelen, we hadden het eerder over de benen en de bekken, dit zou dat de romp zijn, het niet oordelen. Er zullen heel veel trainers zijn die mindfulness veel meer op een zakelijke manier brengen, die laten we zeggen, niet die diepgang heeft, maar dat is ook belangrijk omdat daar ook een doelgroep voor is. Dat is wat die mensen kunnen en mogen ontvangen op dat moment, en dan kunnen die later in hun eigen ontwikkeling eventueel weer verder leren.
35 Interviewer: ja precies.
36 Daniel: ja dus dat mag ook bestaan naast de benadering die ik bijvoorbeeld heb.
37 Interviewer: en obsessie is iets waar deze vrouwen vaak last van hebben, obsessieve gedachten gericht op voeding of gewicht. Heeft mindfulness invloed op die obsessieve gedachten?
38 Daniel: ik denk dat mindfulness een belangrijke rol kan spelen in het monitoren van deze
gedachten, ik denk dat dat hierbij de eerste stap is en dat daarbij vriendelijkheid en acceptatie meer uitgenodigd wordt om te berusten, om niet meteen op je doel af te gaan, juist omdat dat averechts werkt voor deze doelgroep.
39 Interviewer: ja…
40 Daniel: dus eerst leren waarnemen, observeren, ruimte creëren tussen degene in jezelf en de observator. Zodat je ook de mogelijkheid gaat ervaren om keuzes te maken in of je je identificeert met je gedachten. En daarbij dus het vermogen om dat aan te sturen, afstand te nemen of er gewoon naar te kijken. En dit gaat natuurlijk samen met een negatief zelfbeeld, als daar niets veranderd, veranderd er ook niets aan de gedachten die gedreven worden door je
overlevingsmechanisme om overal controle over te willen krijgen.
41 Interviewer: heb je een specifieke oefening om die gedachten dan te leren waarnemen?
42 Daniel: ik heb een hele mooie en simpele techniek ontwikkelt die ik ook gebruik in mijn sessies, dat doe je in een groep, het is een spreekmeditatie, je zegt wat er ís, en het mooie is dat anderen gewoon luisteren, en je vertelt om de beurt wat er op dat moment in je gedachten is. En er ís, is een hele mooie oefening om je brein te trainen om gedachten te zien, waardoor je vanzelf op een makkelijke manier die ruimte kunt creëren. En ik denk dat dit voor jouw doelgroep een hele mooie oefening is omdat ze kunnen ervaren dat hun lot gedeeld is, dat anderen ook een negatief zelfbeeld hebben.
44 Daniel: en wat je hierbij ook leert, een arm van mindfulness, is hoe dingen komen en gaan, niets is voor altijd, juist omdat je tijdens zo’n rondje gaat merken dat er soms ludieke of banale gedachten tussendoor fietsen. Je leert je bewust zijn op andere gedachten, in plaats van dat je alleen maar gefocust bent op de gedachte van ik ben te dik etc.
45 Interviewer: omdat je ruimte creëert?
46 Daniel: ja en je traint niet alleen de processen in je mind, maar het is ook heel heilzaam om de onderlinge verbondenheid te voelen tijdens zo’n proces.
47 Interviewer: en het zelfbeeld, we hadden het er al even over, het lage zelfbeeld in dit geval, speelt een grote rol in waar dat gedrag vandaan komt, hoe kan mindfulness daar invloed op hebben? 48 Daniel: ja ook hier denk ik dat deze groepsoefening voor mensen met angst, depressie of wat dan
ook, dat het een hele opluchting is om zichzelf te mogen zijn, zichzelf te laten horen, zichzelf te laten zien. Op een manier die niet geforceerd is, je krijgt even een moment, dat is wel spannend maar dan deel je iets en dan kun je meteen weer terug naar het luisteren naar anderen, dat geeft zelfvertrouwen. Bij dat negatieve zelfbeeld is belangrijk dat het naar buiten gebracht wordt op een een of andere manier… Zodat het niet vanbinnen gaat verrotten, overwoekeren, waardoor het groter en sterker wordt.
49 Interviewer: jaa
50 Daniel: want anders zit het vanbinnen helemaal vast en verkrampt, het is als een wond die de lucht krijgt om te laten helen, als het naar buiten komt krijgt het de kans om te verbeteren. En het is een hardnekkig, diepgaand, moeilijk proces, in mijn opinie is het een van de lastigste dingen om te behandelen. Mensen hebben zo’n verleden met hun zelfbeeld, hoe je jezelf ziet, hoe anderen je zien, er zit al zoveel schaamte op. In mindfulness en voor deze doelgroep is schaamte een heel belangrijk onderdeel, er zijn ook heel veel oefeningen die die schaamte de ruimte kunnen geven zonder dat het bedreigend is.
51 Interviewer: En heb je daar een voorbeeld van?
52 Daniel: het probleem van het geven van een voorbeeld is dat ik heel intuïtief werk, dus ik verzin de oefeningen tijdens mijn sessies ter plekke, maar ik heb iets bedacht. Een stukje Psycho-educatie is altijd op z’n plaats, weet jij dat de meest voorkomende emotie is?
53 Interviewer: nou? 54 Daniel: dat is schaamte. 55 Interviewer: ooh, jeetje.
56 Daniel: ja dat was mijn eerste reactie ook, en dat is de reactie van velen. Schaamte is de olifant in de kamer waar niemand naar durft te kijken. Het probleem met schaamte is dat het niet zo’n bewuste emotie is. Het is niet zichtbaar, als je kijkt naar de andere basisemoties en de andere emoties die daarbij horen, als je de 7 basisemoties pakt, dan zijn ze allemaal zichtbaar behalve schaamte. Tenzij iemand een heel slecht copings-mechanisme heeft, dan kan je blik wel naar beneden gaan als je schaamte voelt. Je voelt het meer dan dat het zichtbaar is, op je borst of een misselijk gevoel. Over het algemeen, als er veel schaamte is, is er een heel sterk copings-
mechanisme om daar mee om te gaan. 57 Interviewer: jaa
zich op veel verschillende manieren, zoals we eerder besproken is er in deze doelgroep veel angst, en dat is zeker het geval, en dat gaat gepaard met schaamte. Ik ben zelf in mijn eigen ontwikkeling ook bezig met schaamte en het geven van ruimte daaraan en het is merkwaardig wat voor effect dat heeft, want voor iedereen is het een eyeopener om te horen dat iedereen last heeft van schaamte, en dan geef je het toestemming om het meer te verkennen dat helpt bij schaamte verkennen, het ontmaskeren van schaamte, de beweging is van binnen naar buiten. Mindfulness is heel erg van het externe naar binnen, contact maken met jezelf, in jezelf, je innerlijke wereld te monitoren en te modificeren en een van die modificaties is het ontmaskeren van schaamte, en dat houdt in dat dat negatieve zelfbeeld naar buiten mag komen.
59 Interviewer: ja dus dat is eigenlijk meteen de concrete tip die je zou geven, om het naar buiten te brengen.
60 Daniel: en je bent natuurlijk opzoek naar een oefening? 61 Interviewer: ja eigenlijk wel ja haha
62 Daniel: een oefening met een begeleider, of deelnemers onder elkaar, eerst door een inleiding zorgen dat het dus toegespitst is op schaamte of het ontmaskeren van schaamte, en de mooiste, beste ingang daarvoor is het negatieve zelfbeeld,
63 Interviewer: ja
64 Daniel: en daar is ook makkelijker over te praten, juist omdat schaamte zo een onzichtbaar iets is. Dus als A aan B, B gaat bij zichzelf naar binnen, als A een vraag stelt, hoe ervaar jij jezelf, of specifieker door te vragen van ‘goh kun je mij iets vertellen over je negatieve zelfbeeld’, A geeft B de ruimte om te antwoorden en B vertelt wat er in haar opkomt, A luistert met aandacht maar gaat er niet op in. Het enige wat je kunt zeggen is dankjewel, dan wacht A even en stelt vervolgens dezelfde vraag, en blijft dit op deze manier doen, heel simpel. Op deze manier kun je het gaan uitpakken, als van een ui, waardoor je steeds dieper gaat, je zorgt ervoor dat er ook ruimte ontstaat voor de dingen die naast de standaarddingen meteen omhoogkomen.
65 Interviewer: nou zelfcompassie, daar hadden we het net al even over dat dat essentieel is als je mindfulness doet, dat is een been om mindfulness mee te bewandelen. Kan zelfcompassie zorgen voor een beter zelfbeeld?
66 Daniel: het is essentieel. Zelfcompassie op zichzelf is niet genoeg, je hebt het andere been nodig, ik heb zelf in het begin veel meer gedaan met zelfliefde, zelfcompassie, en dat was ook heel
belangrijk omdat ik heel perfectionistisch was, ik was heel hard voor mezelf dus ik had ook wat in te halen op dat gebied, maar ik heb inmiddels wel geleerd hoe belangrijk het is om met beide benen op de grond te staan en ze beide te gebruiken. Helder zien, helder kunnen kijken naar wat er is, ik hou van het volgende gezegde: ‘maak geen ruzie met de werkelijkheid’. Zie wat er is, en maak er geen ruzie mee, dat moet je uitgangspunt zijn. En met veel zelfcompassie kun je de werkelijkheid ook verbloemen en de realiteit mooier te maken dan die is. En de werkelijkheid is soms hard, en ik