Conclusies

De beschikbaarheid van action arena’s

Toegang tot action arena’s op basis van formele regels heeft geen nadrukkelijke rol gespeeld. Alleen in de advisering richting de nationale overheid is er formeel toegang geweest op basis van procedurele afspraken. Informeel zijn invloedspogingen ondernomen bij de Commissie, het CvdR en het EP. Deze pogingen hebben toegang tot de betreffende arena’s opgeleverd. De regels die structuur van de procedure vastleggen en die bepalen wie op welk moment inbreng mag leveren hebben in deze case geen rol gespeeld. De informeel verkregen toegang tot de arena’s bepalen het verloop van deze case.

De toegang tot de arena advies door CvdR en/of EESC is daarbij gebaseerd op een toevallige (fysieke) omstandigheid. Een betrokken gedeputeerde was destijds ook in functie als rapporteur bij het CvdR waardoor die arena beschikbaar werd. De fysieke eigenschappen die bepalend kunnen zijn voor het krijgen van toegang dienen dus ruim te worden gezien. Ook toevallige omstandigheden maken hier

105

deel van uit. Dat wil niet zeggen dat het hier draait om een toevallige omstandigheid die zich onverwacht voordeed. Mogelijk is bewust ingezet op het verkrijgen van sleutelfuncties (zoals een rapporteurschap) waarbij er een kans bestaat dat zij via die functies toegang kunnen verschaffen tot relevante arena’s. Daarmee blijft het toegang op basis van een toevallige omstandigheid, maar wel met de nuancering dat de kans op het zich voordoen van die omstandigheid vergroot kan worden door het actief inzetten op het verkrijgen van dergelijke sleutelfuncties.

De beschikbaarheid van invloedsmomenten binnen de action arena

De invloedspogingen in dit dossier vonden relatief laat in het proces plaats. Dat was een bewuste keuze omdat aanvankelijk de verwachting was dat de nieuwe wetgeving niet voor een dergelijk groot probleem zou zorgen. Uit de vervolgens ondernomen invloedspogingen blijkt dat tijdig handelen mogelijk was binnen elke beschikbare arena. De regels hebben tijdig handelen niet belemmerd en ook bleek het mogelijk om informeel tijdig actie te ondernemen. De hulpbron tijd is geen belemmering geweest. Bij iedere invloedspoging is het gelukt om tijd beschikbaar te maken om te kunnen handelen.

De beschikbaarheid van handelingsopties binnen de action arena

Omdat de provincies met uitzondering van de arena vertaling en invoering voorstel door Rijksoverheid geen formele posities in arena’s hadden, zijn er bijgevolg ook geen aan die posities gekoppelde formele regels, die in die arena’s zorgen voor handelingsopties. Alleen in de arena vertaling en invoering voorstel door Rijksoverheid had de provincie (deelnemend in het IBD) een formele positie, namelijk die van adviseur. De uiteindelijke beslissingsbevoegdheid ten aanzien van de einduitkomst van deze arena lag bij de nationale overheid. Formele posities, rechten en competenties hebben in dit dossier vrijwel geen rol gespeeld.

Er is voornamelijk sprake van inzet van sociaal kapitaal in de vorm van samenwerking. Enerzijds samenwerking in het IBD en anderzijds de samenwerking met buitenlandse regio’s. Wat in deze case opvalt is de rol van het ministerie. Als rijksdepartement is zij enerzijds, vanuit gedeelde belangen, betrokken bij het uitdragen van de standpunten van het IBD. Anderzijds heeft het ministerie uitvoering te geven aan de lijn die nationaal door het kabinet wordt uitgezet. Daarmee zat het ministerie in een spanningsveld tussen de staatssecretaris (die als vertegenwoordiger van het kabinet dient op te treden) en het IBD (waar departementale vertegenwoordigers met mede-overheden vanuit de beleidssector

106

overlegden). Dit maakt het IBD minder krachtig in haar optreden richting de Rijksoverheid. Het ministerie kan immers niet standpunten namens het IBD verdedigen tegen het standpunt van de staatssecretaris in. Zoals in paragraaf 1.3.3 is geconstateerd kan een dergelijke situatie voor provincies de noodzaak vergroten om zelfstandig en rechtstreeks te handelen op het Europese speelveld. Niet alleen de onderlinge afhankelijkheden tussen EU en provincies, maar ook de verhoudingen en afhankelijkheden binnen het staatsbestel zijn zo van invloed op het mogelijk passeren van de nationale overheid door de provincies.

Doelbereiking en causaliteit

De concentratie van invloedspogingen richting het EP is strategisch gezien op de goede actor gericht. Het EP was immers de actor die een bepalende rol speelde in het besluit om over te gaan tot derogatie van de wetgeving waarmee dit deel van het hoofddoel werd bereikt. Maar er zijn meerdere actoren geweest die invloedspogingen hebben ondernomen richting het EP. Het IBD werkte samen met grote buitenlandse regio’s. Het is in dit geval niet aan te tonen welk effect de deelname van het IBD aan deze samenwerking op de totale invloed van de samenwerkende actoren heeft gehad. Op basis van de verkregen gegevens is causaliteit tussen de invloedspoging en de uitkomst daarom niet aan te tonen, maar ook niet uit te sluiten. Ook is het mogelijk dat het EP, los van de contacten die er zijn geweest met belangenbehartigers, zou hebben besloten tot derogatie van de wetgeving. Als het gaat om het vaststellen van de grenswaarden heeft het EP ingezet op zwaardere normen in vergelijking met het voorstel van de Commissie. Dit onderdeel van het hoofddoel is daarmee niet bereikt.

107

Hoofdstuk 5 – Case Structuurfondsen