Bij de analyse van de interviews heb ik eerst elk gesprek afzonderlijk bekeken. Aan de uitgeschreven interviews heb ik eerst codes toegekend die daarin naar voren komen in het licht van hoe de verschillende medewerkers omgaan met complexe situaties. Op basis van deze codes heb ik vervolgens een samenvatting gemaakt van wat elke mede- werker daarin typeert.
Respondent 1
Houvast
o kader van waaruit je werkt
o kennis waarmee je iemand kunt plaatsen Bedaard, rustig
o Vindt het werk gemoedelijk o houdt niet van conflicten
o stelt zich buiten zijn werk helemaal op ten dienste van zichzelf o accepteert dingen, zoals ze gaan
Verbinding
o heeft klik met doelgroep
o verplaatst zich in andere mensen en in hun behoefte o cijfert zichzelf weg
o je bent er om de ander tot zijn recht te laten komen o stukje bij beetje een band opbouwen
o vindt situaties moeilijk waarin mensen erg achteruit gaan. Dat gaat makkelijker nu hij heeft geleerd dat hij toch iets kan betekenen
o cliënten zijn volwaardige mensen. Het is daarom geen dankbaar werk
o bewust dat je geen exclusieve band met een cliënt hebt
Onderzoekend o let op details
o mensen die zelf bijna niets kunnen aangeven o probeert dingen
o probeert kennis en ideeën van anderen uit
o vraagt aan medewerkers die meer voor elkaar krijgen, hoe ze dat doen o peilt / voelt de sfeer op de groep en laat zich daardoor leiden
o vindt het leuk om te puzzelen, dingen oplossen o wil meer verantwoordelijkheid / invloed o minder willen hoeven te vragen aan anderen Relativeren
o brengt vrolijkheid Diepgang
o kijkt verder dan concreet gedrag. Denkt na over wat er achter zit. Zelfbewustzijn
o gaat ten opzichte van vroeger minder van zichzelf uit en meer vanuit de cliënt o belangrijk om goed grenzen aan kunnen geven
184
o als je het niet weet, dan dat zeggen
o zelfkennis ontwikkeld door schade en schande. Je kunt bij deze cliënten niet altijd doen wat je intuïtie zegt. Daar kom je dan in de praktijk achter.
Respondent 2
Onderzoekend
o zoeken naar mogelijkheden om iemand meer autonomie over zijn eigen leven te geven o uitbouwen
o je leert iedere keer weer op een andere manier naar je cliënt kijken
o door training gedrag anders gaan zien. Graven. Dingen nog dieper bekijken. Leren waarom een cliënt iets doet.
o zelfreflectie: waarom hangt een cliënt aan mijn haar? Ben ik wel duidelijk genoeg? o situaties proberen te voorzien, vooruit denken
o vragen aan de cliënt durven te stellen. Anders kom ik daar niet achter
o wil mensen niet beoordelen. Kijkt naar mogelijkheden om problemen op te lossen. o blijft leren
Aanpak
o situaties inschatten
o doelgericht. Ik wil iets voor mijn cliënt o lijnen uitzetten
o situaties overwegen: hoe kan de cliënt reageren, wat kan ik dan doen, wat heb ik daarvoor nodig Verbinding
o een band opbouwen, waardoor je kan sturen in het vinden van mogelijkheden van mensen o je leert elkaar op den duur beter kennen
o vechten voor je cliënt ontwikkeld door moeder te worden. Ik wil voor mijn cliënten het beste, zoals ik dat ook voor mijn kinderen wil
o zoals je voor je kinderen toewerkt naar een toekomst, zo doe je dat met je cliënten ook o voorwaarde is dat je je kunt inleven in je cliënten
o iets doen met wat een cliënt aangeeft
o laten blijken dat de cliënt altijd bij je of bij een collega terecht kan ook al zit hij niet lekker in zijn vel of is er wat gebeurd.
o stabiele basis bieden
o wil dat cliënten hun eigen grenzen gaan zoeken Gedreven
o wil kijken hoe ver ze kan gaan met cliënten o leuke dingen met ze doen
Angst voor agressie Wil rust bewaren Eigenzinnig
o ik interpreteer dingen anders dan collega's
Respondent 3
Orde houden
o vastleggen in IP
o signaleren en rapporteren o observatielijsten
185
o Vlaskampmethode o vaste stapjes
o goed overleg onderling o houden aan de afgesproken lijn Onderzoekend
o zoeken naar de oorzaken
o heeft plezier in goed nadenken over hoe dingen komen en hoe je het op kunt lossen o compleet plaatje proberen te krijgen samen met ouders en andere disciplines
o gesprek met collega's over wat heb je gezien en wat heb je eraan gedaan in plaats van hoe ging het
o doorvragen en waarom mensen wat doen
o wordt gefrustreerd als ze iets niet weet, als de zorg onbekend is
o heeft uitdaging nodig. Op een gegeven moment heb je alles wel gezien of meegemaakt. Je weet dan van tevoren wel hoe je een puzzel moet oplossen.
o gaat uitdagingen niet uit de weg. Als iets voor anderen moeilijk wordt, pakt zij het wel op (bij- voorbeeld een moeilijk gesprek met ouders)
Gedreven
o een zo comfortabel mogelijk leven
o hoe kunnen we door dingen anders te doen, het leven van cliënten nog beter maken
o resultaten zie je niet zo maar. Zijn heel klein en worden soms pas na maanden of jaren zichtbaar o je voelt cliënten vaak aan of ze goed in hun vel zitten
Aanpak
o alles in de gaten houden en conclusies trekken o stappen uitzetten
o gaat ervan uit dat elke opgave is op te lossen Ervaring
o doordat je het eerder hebt meegemaakt, kun je bepaalde situaties inschatten o door ervaring kun je cliënten sneller "lezen"
o wil kennis en ervaring overdragen aan anderen. Collega's die niet de dingen zien, die zij ziet
Respondent 4
Verbinding
o gesprekken met cliënt over wat er achter zijn gedrag zit o doorvragen: hoe komt dat, hoe kan het anders
o cliënt serieus nemen. Er samen uitkomen o cliënt mag zijn verhaal doen
o vragen: wat kan ik voor je betekenen? wat heb je nodig? o laten voelen dat je er voor hem bent
o vertrouwensband creëren
o als je succes hebt, wordt de cliënt opener. Durven ze wat meer zichzelf te geven. o cliënt het gevoel geven: je bent goed zoals je bent. Je mag er zijn.
o houdt niet van onvoorspelbaarheid van escalaties. als je die niet aan ziet komen. Je hebt dan geen enkele invloed op de cliënt
o niet willen oordelen Onderzoekend
o proberen te achterhalen wat er achter het gedrag zit
186
o ten opzichte van vroeger meer in de cliënt duiken. Dingen niet voor lief nemen, maar je er meer in verdiepen
o is meer gaan observeren en daarnaar handelen in plaats van meteen te handelen Positief benaderen
o probeert een positieve draai te geven. Kijken naar mogelijkheden Iets voor mensen betekenen
Alles eruit halen wat erin zit en kijken naar mogelijkheden
Wil op den duur meer op zichzelf werken. Wil af van het met anderen moeten overleggen en uitleggen waarom je iets op een bepaalde manier doet. Wil eigenlijk dat iedereen werkt zoals zij doet, want dat werkt goed bij de cliënt
Respondent 5
Onderzoekend
o heeft lang nodig gehad om uit te vinden wat hij wil
o persoonlijke groei heeft geholpen daar helderheid over te krijgen o heeft voorkeur voor situaties waar niet veel vastligt
o beleeft plezier aan onverwachte situaties of gedrag o wil nieuwe dingen kunnen proberen
o is kritisch op zichzelf
o beseft dat hij ook iets niet goed kan doen o maakt gebruik van eerdere ervaring o neemt veel waar, observeert Gedreven
o wil zich ontwikkelen in zijn vak
o wil mensen helpen met zich te ontwikkelen en bij het voorkomen van problemen o wordt geïnspireerd wanneer de cliënt er beter van wordt
o neemt extra taken op zich Eigenheid
o maakt eigen afweging
o neemt oordelen van anderen niet zo maar over o wil doen waar hij goed in is en wat anderen niet lukt Aanpak
o kijkt vooruit
o denkt na over de volgende stappen o zoekt naar positieve invalshoeken
o ziet een methodiek met name als een manier van kijken
Verbinding
o ziet cliënten als geheel en autonoom
o kan knop omzetten, waardoor hij niet wordt geraakt door opmerkingen van cliënten, waardoor hij in contact blijft met cliënt
o houdt verbinding in stand door te blijken dat iemand okay blijft, ook na bijvoorbeeld een esca- latie
o gebruikt voor het maken van verbinding niet alleen woorden, maar ook bijvoorbeeld de toon en de houding
o heeft moeite met een voortdurende onvoorspelbaarheid en spanning in de groep die niet te han- teren is
187
o vindt het belangrijk om informatie over de cliënt te weten, over zijn verleden, wat hij leuk of niet leuk vindt
Humor
Respondent 6
Verbinding
o ervaring in jeugd dat iemand met een verstandelijke beperking iets van hem aannam, respect toonde
o beschouwt zichzelf als de zintuigen van de cliënt
o ziet een escalatie aankomen en weet die te voorkomen of te sussen door frustratie bij de cliënt weg te nemen
o vindt het moeilijk om om te gaan met incidenten rondom één cliënt die de indruk wekt dat hij haar pijn doet, terwijl dat niet zo is.
o merkt dat hij dingen over kan brengen op een manier waardoor het vaak wordt geaccepteerd o vindt het interessant om te weten hoe mensen denken
Onderzoekend
o zoekt verschillende wegen om iets te bereiken
o beseft dat iets later toch niet blijkt te werken of overgekomen is
o speelt spelletje met de cliënt om uit te zoeken wat werkt en om te ontdekken wat er in hem omgaat.
o neemt waar, observeert
o wanneer iets niet lukt, betrekt hij dat op zichzelf. Wat kan ik ervan leren of beter doen o wil samen met collega's ruimte om te bepalen wat goed is voor een cliënt
Gedrevenheid o pakt alles aan
o probeert van alles het beste te maken o beleeft er plezier aan wanneer iets lukt
o neemt verantwoordelijkheid door coördinerend begeleider te worden om belang van groep naar voren te kunnen brengen
Bescheiden
Heeft overzicht en weet te handelen als er bijvoorbeeld een conflict is of als er iets ergs gebeurt. Humor. Relativeren.
Respondent 7
Gedrevenheid
o wil iets voor mensen kunnen betekenen o voelt zich belemmerd bij agressie
o houdt niet van uitzichtloze situaties, waar geen ontwikkeling is o wil iets kunnen betekenen. Er moet een vraag zijn
Verbinding
o krijgt energie van goed contact met mensen, als het klikt en je elkaar versterkt
o is bewust bezig om verbinding te maken door goed te luisteren, empathisch te reageren, je aan
afspraken te houden, duidelijkheid geven. Ervaring
188
o weet wat er gaat gebeuren en welke stappen gezet moeten worden Houvast
o vindt het belangrijk om overzicht te hebben: duidelijk hebben waar op dat moment de prioriteit ligt.
o vindt rapporteren belangrijk en duidelijk te maken welke stappen ze zet o krijgt rust als ze heeft gedeeld welke stappen ze heeft gezet
o heeft behoefte om zich in te dekken / bevestiging dat ze het goed doet Onderzoekend
o heeft te maken met situaties waar veel aan de hand is en waar je keuzes moet maken wat je wel en niet oppakt
o stapsgewijs zoeken naar een uitweg, waarbij ze al wel een idee heeft van wat de volgende stap zou kunnen zijn, maar die wordt nader uitgewerkt
o bekijkt situatie vanuit verschillende perspectieven. o observeert, neemt waar
o voelt mensen aan. Alsof iemand wel iets wil zeggen, maar nog niet durft
Respondent 8
Daadkrachtig
o pakt op wat kan
o gaat niet bij de pakken neerzitten
o nam als meisje al taken in het gezin op zich o wil mensen helpen
o houdt het doel voor ogen Vertrouwen
o vertrouwt erop dat het goed komt
o is benieuwd wat er uit een situatie kan komen o weet dat ze iets voor cliënten kan bereiken o voorkomt dat ze wegzakt
Gedreven
o houdt van uitdaging
o wordt gedreven door iets te kunnen bereiken in gezinnen waar veel leed is o heeft zich ontwikkeld, maar ervaart verbinding met haar verleden
o raakt gefrustreerd als ze niet haar zin krijgt of wanneer anderen of andere organisaties niet doen wat een cliënt nodig heeft
Aanpak
o maakt gebruik van situatie
o zoekt ingangen en weet het juiste moment te benutten Verbinding
o is er voor de cliënt
o spant zich tot het uiterste in om iets voor de cliënt te bereiken o ziet het leed bij cliënten
o creëert vertrouwen bij de cliënt
o confronteert cliënten met hun eigen gedrag
o gaat buiten de gebaande paden om cliënten te bereiken
o wil mensen laten voelen dat zij er voor hen is, door te luisteren, het juiste moment zoeken o heeft begrip voor weerstand
189
o zoekt naar mogelijke oorzaken van weerstand of het afhouden van hulpverlening Ervaring
o heeft veel ervaring in de praktijk o heeft doorgeleerd
o verdiept zich in de achtergrond van mensen door te lezen o leert veel van rollenspelen en het analyseren van video-opnames
o moet kennis direct kunnen verbinden aan de praktijk om het zinvol te vinden o heeft het gevoel de organisatie te ontgroeien
Onderzoekend
o gaat niet met een vastomlijnd plan of beeld naar cliënten
o vormt zichzelf een beeld van situatie en probleem in het gesprek met cliënten o stelt zichzelf bewust hypotheses die ze toetst en verwerpt
o geeft elk gezin een nieuwe kans. Geen casus is hetzelfde
o bekijkt een situatie vanuit verschillende perspectieven en ziet daardoor oplossingen voor situa- ties die zijn vastgelopen
191