5.1.1 Beschrijving
De verticale alliantie tussen Heembeton en Nijhuis bouw is in februari officieel 2006 bekrachtigd. Echter, de samenwerking was al voor langere tijd operationeel. De alliantie is geëvolueerd van de meest simpele vorm van een klant-leverancier relatie tot wat het nu is: een co-makership.
Heembeton is marktleider op het gebied van prefab bouwdelen. De voordelen van prefab bouwen zijn groot. De architect heeft een grote ontwerpvrijheid, de projectontwikkelaar kan een grote variatie in woningtypes realiseren en de koper heeft een ruime keuze uit persoonlijke opties. Daarnaast wordt de bouwtijd aanzienlijk verkort.
Nijhuis Bouw heeft een woningbouw concept genaamd Trento op de markt gebracht. Trento is een procesgerichte aanpak van consument gerichte woningbouw. De meeste bouwbedrijven zijn projectgericht. Er wordt een standaard ontwikkeld die bij elk project deels veranderd kan worden. De ladeplannen met een beperkt aantal keuzemogelijkheden is hier een voorbeeld van. Met Trento is het ontwerpproces gestandaardiseerd zodat er een grote keuzevrijheid voor de klant ontstaat en elk project uniek is. Voor nadere details inzake het proces wordt naar de bijlagen verwezen.
De combinatie van het prefab vervaardigen van bouwdelen en standaardisatie van het ontwerpproces betekent dat elk project met een hoge mate van efficiëntie kan worden uitgevoerd. Een duurzaam ontwikkelde samenwerking tussen de toeleverancier en het bouwbedrijf is hiervoor noodzakelijk. Wanneer namelijk vroeg in het proces de ontwerpen worden gemaakt, moet de toeleverancier al aangestuurd worden om de bouwdelen te fabriceren. De traditionele methode van aanbesteden werkt hier niet bij. De onderhandelingen nemen veel tijd in beslag en doordat met verschillende toeleveranciers wordt gewerkt wordt het ontwerp- en bouwproces niet efficiënt doorlopen. Met een samenwerking als deze zijn er geen onderhandelingen meer per project nodig, maar wordt volstaan met het afsluiten van jaarcontracten.
5.1.2 Strategische fit
De strategische fit tussen de partners is goed. Ze hebben een gedeelde visie op de ontwikkelingen in de woningbouw en ook over de manier waarop daar op in gespeeld moet worden. De beide strategieën van klantgericht ondernemen met een hoge mate van keuzevrijheid en bouwtempo komen ook overeen.
De verenigbaarheid van de doelstellingen van de partners is een gegeven bij dit type alliantie. Bij een verticale alliantie als deze, gaat het erom het primaire proces efficiënter te maken. Het doel van de alliantie is dan gelijk aan de ondernemingsdoelstelling van de partners. Hiermee is de verenigbaarheid gewaarborgd.
De afhankelijkheid kan echter wel problemen opleveren. Bij een klant-leverancier relatie is er vaak de dreiging van overstappen naar alternatieve leveranciers. Zeker bij de start van een alliantie, wanneer de resultaten kunnen tegenvallen. Door de langdurige relatie die de partners met elkaar hebben en de goede persoonlijke relatie tussen de directies zal dit overstappen niet snel gebeuren. Ook het feit dat de bedrijfsprocessen in hoge mate op elkaar zijn afgestemd betekent dat de partners in voldoende mate afhankelijk van elkaar zijn. De toegevoegde waarde van beide partners is overeenkomstig. Nijhuis zorgt voor een goed ontwikkeld ontwerpproces en Heembeton zorgt voor een tijdige levering met gegarandeerde minimale toleranties. De marktacceptatie was goed te noemen. De positieve reacties van de klanten is hier een voorbeeld van.
5.1.3 Organisatorische fit
De organisatorische flexibiliteit wordt bepaald door het onderlinge vertrouwen. Is deze groot, dan kan het contract gemakkelijker veranderd worden, mocht dit nodig zijn door bijvoorbeeld een veranderende omgeving. Aangezien de persoonlijke relatie zeer goed is tussen de directies (mede doordat al voor lange tijd wordt samengewerkt) is de organisatorische flexibiliteit ook gewaarborgd. De complexiteit van deze verticale alliantie wordt als laag beschouwd. De organisatorische complexiteit wordt bepaald door de mate van verwevenheid die nodig is om de doelstellingen te bereiken. Doordat dit een contractuele alliantie is, is de organisatorische complexiteit laag. De taakcomplexiteit is ook laag. De taken van de alliantie zijn duidelijk en er zijn slechts twee partners bij betrokken.
Een andere succesfactor is dat er duidelijk een effectieve management control wordt verkregen. De relationele en business onzekerheid zijn laag, waardoor er met een trust benadering kan worden volstaan. Dit wordt door de grote mate van vertrouwen tussen de directies ook toegepast. Echter, er blijft een controle op de prijs die wordt berekend. Zo blijven de partners scherp op de ontwikkelingen in de markt en wordt er ruimte geboden om efficiënter te worden in de bedrijfsvoering. Zonder controle op de prijs zouden ondernemingen lui kunnen worden omdat er toch een zekerheid is dat er omzet wordt behaald. Hieronder zijn de besturingselementen samengevat:
Controle-elementen Trust-elementen
Regelmatige check op prijzen Goede persoonlijke relatie tussen directie Vertrouwen in nakomen van afspraken Nadruk op proces
De verschillen tussen de organisaties zijn tot een minimum beperkt. Beide zijn procesgericht, waardoor de onderlinge afstemming in het primaire proces op een goede manier verloopt. Beide maken bijvoorbeeld gebruik van lokale accountmanagers.
Er moet een gedeelde visie bestaan over hoe het alliantieontwerp eruit moet zien. Dit wordt bepaald door de persoonlijke wensen, de doelstellingen van de partners en de achtergrond van de ondernemingen. Doordat de goede persoonlijke relatie tussen de directies al lang bestaat en de doelstellingen verenigbaar zijn, wordt gesteld dat er een gedeelde visie bestaat over het alliantie ontwerp.
De verschillende doelstellingen tenslotte worden met dit alliantie ontwerp gehaald, getuige de succesvolle, dat wil zeggen binnen de tijd en budget afgeronde, projecten.
5.1.4 Culturele fit
De culturele fit is door Nijhuis tweeledig ingevuld. De cultuur is namelijk tijdens de samenwerking veranderd van inkoopgericht (traditionele bouwer) naar samenwerkingsgericht. Op vijf van de zes dimensies komt de cultuur van Nijhuis overeen of dichterbij de cultuur van Heembeton, zodat hier een fit kan worden geconstateerd.
Figuur 8 Culturele fit Heembeton-Nijhuis
Traditionele bouwbedrijven zijn projectgerichte ondernemingen. De toeleveranciers zijn vooral procesgericht georganiseerd. Met dit gegeven ontstaan knelpunten wanneer deze twee partijen willen gaan samenwerken. Een succesfactor bij deze alliantie is dat beide ondernemingen procesgericht zijn georganiseerd,waardoor de afstemming soepel verloopt. Daarnaast is de openheid die Nijhuis Bouw heeft gekregen na de implementatie van de alliantie ook een succesfactor bij deze alliantie.
5.1.5 Conclusie
beperkt matig goed
Strategische visie x
Verenigbaarheid van strat. x
Strategisch belang x
Afhankelijkheid x
Toegevoegde waarde x
Markt acceptatie x
Tabel 8 Strategische fit Heembeton-Nijhuis
beperkt matig goed
Flexibiliteit x
Complexiteit x
Eff. Man. Controle x
Verschillen onderkend x
Gedeelde visie op ontwerp x
Realisatie van doelen x
Tabel 9 Organisatorische fit Heembeton-Nijhuis
Het blijkt dat op alle factoren die strategische en organisatorische fit bepalen een “goed” wordt gescoord.
De alliantie is een succesvolle, getuige het behalen van de doelstellingen. Doordat er jaarcontracten worden opgesteld hoeft er niet meer per project onderhandeld te worden. Dit levert een enorm efficiëntie voordeel op, getuige de succesvolle afronding van een aantal complexe projecten binnen de geplande tijd. Door de complete transparantie in prijs en product die Heembeton levert, kan Nijhuis snel een complete prijsopgaaf doen van het project. Nijhuis kan daarnaast, met de gegarandeerde toleranties van Heembeton, efficiënt het gebouw assembleren.
Deze alliantie had niet van de grond kunnen komen zonder het vertrouwen van de directies in elkaar. De strategische en organisatorische fit is aanwezig en de kenmerken van een trust benadering (purpose, process, people) worden in dit samenwerkingsverband goed uitgewerkt. De doelstellingen (purpose) zijn duidelijk, het proces is op elkaar afgestemd en de analyse van de culturele fit laat zien dat er veel aandacht wordt besteed aan de mensen die de alliantie moeten trekken.