Burgerbetrokkenheidsproject ‘Samenspraak Balijhoeve (SAMBA)’

In het zuiden van de gemeente licht de wijk Rokkeveen. De wijk is opgedeeld in twee buurten: Rokkeveen-west en Rokkeveen-oost. Binnen dit onderzoek is met name de westelijke buurt van de wijk relevant. Er wonen ongeveer 8.000 mensen in Rokkeveen-west en de gemiddelde leeftijd is 45 jaar. Er is een evenwichtige verdeling qua hoogst voltooide opleiding: laag (35%), midden (31%) en hoog (35%). De helft (51%) van deze mensen is in loondienst of heeft een eigen bedrijf. Een ander groot deel van de mensen (31%) is AOW’er of VUT’er. De prognose is dat het inwonersaantal van de wijk gaat afnemen de komende jaren. Daarnaast zal de gemiddelde leeftijd snel stijgen (Gemeente Zoetermeer, 2015).

Ten westen Rokkeveen-west van ligt het Balijbos en de kinderboerderij Balijhoeve. Het Balijbos en de kinderboerderij zijn beiden overblijfselen van de Floriade die in 1992 in Zoetermeer is gehouden: “Na de Floriade werd Stadsboerderij 2000 aan de gemeente Zoetermeer overgedragen. Op 1 oktober 1993 werd de boerderij officieel heropend en kreeg ze de naam De Balijhoeve. De naam is afgeleid van het bosgebied De Balij dat grenst aan de stadsboerderij. De Balij is een deel van het grote groengebied tussen Zoetermeer, Pijnacker-Nootdorp en Delft” (Gemeente Zoetermeer, 2016).

In 2013 besluit de gemeenteraad, in de meerjarenbegroting 2014-2018, dat er een ton bezuinigd moet worden op de exploitatie van de drie stadsboerderijen. Er wordt gesuggereerd dat dit het beste kan worden gedaan door een van de drie stadsboerderijen over te dragen aan derden. Voor het overdragen werd in eerste instantie gedacht aan stadsboerderij de Balijhoeve. Dit omdat er nog niet zo lang geleden in de andere twee kinderboerderijen is geïnvesteerd (Gemeente Zoetermeer, 2015).

Het voornemen om de stadsboerderij de Balijhoeve over te dragen aan een derden, zorgde voor de nodige ophef in de wijk. Mensen waren bang dat de kinderboerderij gesloten zou worden en dat daarmee een voorziening uit de wijk zou verdwijnen. Na een succesvolle lobby bij de gemeenteraad, werd tijdens het voorjaarsdebat op 22 juni 2015 de vrees van de bewoners aan de orde gesteld. Dit was voor het college van Burgemeester en Wethouders (B&W) de aanleiding om een samenspraakproces te starten. Het college schrijft in de startnotitie over het samenspraakproces: “Het college start samenspraak met bewoners en partners in de stad om over de toekomst van de stadsboerderijen en in het bijzonder de Balijhoeve te praten. De samenspraak is gericht op het verkennen van strategische samenwerking en het verbreden van de functies van de Balijhoeve. Daarbij wordt ernaar gestreefd de bezuinigingstaakstelling van € 100.000,- uit de Meerjarenbegroting 2014-2018 te realiseren” (Gemeente Zoetermeer, 2015, p. 1). Verder benoemt het college ook een belangrijke trend die meespeelt: “In Rokkeveen heeft de vergrijzing invloed op de samenstelling van de bezoekers op de stadsboerderij en de wijze waarop deze voorziening

Pagina 33 van 118

door de wijkbewoners wordt gebruikt. Hoewel ze nog steeds de grootste doelgroep vormen, komen relatief minder kinderen uit de wijk. Daarentegen neemt het aandeel 50-plussers toe. Dit biedt kansen voor vernieuwing van deze stadsboerderij” (Gemeente Zoetermeer, 2015, p. 3).

Binnen het samenspraakproces onderscheidt de gemeente sporen:

“Het eerste spoor is gericht op het raadplegen van de gebruikers van stadsboerderij Balijhoeve. Middels een beknopte vragenlijst zal aan bezoekers gevraagd worden naar hun ideeën over de toekomst van de Balijhoeve. Daarnaast zullen via digitale media oproepen geplaatst worden om ideeën voor de toekomst van de Balijhoeve aan te dragen. Het tweede spoor richt zich op potentiële partners voor verdere samenwerking met de gemeente. Met deze partners worden reeds oriënterende gesprekken gevoerd. Deze groep gaat op zoek naar oplossingsrichtingen voor de vraag: Hoe kunnen we de continuïteit van de stadsboerderij(en) waarborgen en de bezuinigingstaakstelling invullen?” (Gemeente Zoetermeer, 2015, p. 4).

Binnen het proces streeft de gemeente naar samenspraak op het niveau “coproductie”, de gemeente schrijft hierover:

“Allereerst wordt een enquête gehouden onder bezoekers. Deze activiteit betreft het niveau raadplegen van de samenspraakladder. Vervolgens worden bijeenkomsten met partners (waaronder een vertegenwoordiging van inwoners) georganiseerd gericht op het genereren van ideeën voor de toekomst van de Balijhoeve. Partners worden gericht uitgenodigd voor deelname aan het samenspraaktraject. Op de samenspraakladder is dit het niveau van coproductie. Er is nog geen plan, samen met de partners worden mogelijkheden verkend” (Gemeente Zoetermeer, 2015, p. 6).

Het tweede (coproductie-) spoor staat centraal binnen dit onderzoek, dit spoor is gekozen omdat de veronderstelling binnen dit onderzoek is, dat een hogere trede op een participatieladder betekent dat er een meer gelijkwaardige positie bestaat tussen de burger en de overheid. Dat betekent ook dat er een wederzijdse afhankelijkheid bestaat en een samenwerkingsrelatie kan ontstaan. Hierbij is vertrouwen een belangrijke randvoorwaarde.

Binnen het coproductiespoor zijn verschillende bijeenkomsten georganiseerd. De eerste bijeenkomst vond plaats op maandag 26 september 2015 en werd door de gemeente georganiseerd met een onafhankelijke voorzitter. Deze bijeenkomst stond in het teken van elkaar leren kennen en het verkennen van de mogelijkheden voor het openhouden van de boerderij. Er volgde nog twee bijeenkomsten waarbij de gemeente het initiatief nam. Deze bijeenkomsten stonden in het teken van het verkennen van de mogelijkheden om de stadboerderij te verstreken en de bezuinigingstaakstelling in te vullen. Vanaf januari 2016 staat de Samenspraak Balijhoeve (SAMBA) groep onder het voorzitterschap van een zelf gekozen voorzitter. Binnen de groep is een onderscheid gemaakt tussen een (kleine) kerngroep en een

Pagina 34 van 118

grotere meedenk-/klankbordgroep. In de klankbordgroep zijn vier werkgroepen opgericht met een specifiek aandachtsgebied, deze staan in Figuur 3. Organisatie SAMBA-groep weergegeven.

Figuur 3. Organisatie SAMBA-groep (SAMBA-groep, 2016)

In de SAMBA-groep zijn mogelijke kansen voor de boerderij in kaart gebracht en opgeschreven in een kansenkaart. In dit document worden drie ambities beschreven waarbinnen de stadsboerderij zich verder zou kunnen ontwikkelen. De SAMBA-groep onderscheidt drie hoofdambities (educatie/recreatie, sociale ontmoeting en zorg) en twee nevenambities (stadslandbouw en duurzaamheid). De nevenambities kunnen bij elk van de hoofdambities toegevoegd worden (SAMBA-groep, 2016, p. 7). De kansenkaart is op 8 februari aangeboden aan de verantwoordelijke wethouder. De gemeente heeft beloofd om voor de zomer van 2016 een reactie te geven op de kansenkaart.