Bijdragen aan persoonlijke en sociale ontwikkeling

Persoonlijke en sociale ontwikkeling, wat kunnen de lessen b&s daaraan bijdragen? Wat kunnen de lessen in dit kader betekenen? Wat zijn de taakstellingen volgens de verte-genwoordigers van de vakwereld? De lange lijst met taakstellingen voor ‘bijdragen aan persoonlijke en sociale ontwikkeling’ is in zes overkoepelde taakstellingen geclusterd. De toelichtingen volgen uit de onderliggende taakstellingen.

1. Kinderen beleven b&s als fi jn en waardevol om te doen

2. Door b&s kunnen kinderen competenties, zoals samenwerken en zichzelf ontdekken, verwerven

3. Samen bewegen en leren regelen dragen bij aan persoonlijke en sociale ontwikkeling

4. Kinderen leren in b&s om hun grenzen te verleggen

5. Kinderen ontdekken sterke en zwakke kanten van zichzelf door het uitvoeren van ver-schillende rollen in b&s

6. B&s draagt bij aan waardeontwikkeling en aan het hanteren van normen

Ad 1 Kinderen beleven b&s als fi jn en waardevol om te doen

Het doen aan sport en bewegen is vooral ook (vaak) fi jn en leuk. Dat is een intrinsieke waarde van sport en bewegen zelf en daarmee al zinvol. Sporten is een waardevolle vrije-tijdsbesteding. Het geeft plezier, eigenwaarde, zingeving, beleving, ontplooiing.

In de lessen b&s leren kinderen met elkaar plezier maken. Ze leren hoe ze dat (deels) zelf kunnen creëren en arrangeren. Kinderen kunnen dat vervolgens toepassen in bewegings-situaties buiten de school en misschien zelfs ook in andere activiteiten.

Door het ervaren van successen, maar ook door mindere ervaringen, ontwikkelen leerlingen zich zowel persoonlijk als sociaal.

Ook is sport een goed middel om contacten te leggen en om ergens binnen te komen. Sport heeft een ‘ontmoetingsfunctie’. Iedereen spreekt de taal van de sport, de taal van de sport is universeel. Sport kan een breekijzer, een ijsbreker, zijn om verder te komen met maatschap-pelijke kwesties, zoals integratie en diversiteit. Bewegingsactiviteiten kan men inzetten in het kader van de hangjongeren problematiek en het doorbreken van sociaal isolement.

Ad 2 Door b&s kunnen kinderen competenties, zoals samenwerken en zichzelf ontdekken, verwerven

B&s geeft een scala aan mogelijkheden in het kader van competentiegericht opleiden en participeren in de samenleving. Daarbij kan gedacht worden aan: leiding geven, samenwer-ken, zichzelf beter leren kennen in groepswerk en doorzettingsvermogen. Door verschillende rollen te vervullen tijdens de lessen b&s (scheidsrechter, coach, hulpverlener enz.) werken leerlingen aan vakoverstijgende competenties.

Bij het kiezen van een vervolgopleiding (lerarenopleiding, fysiotherapie) of beroep (politie, brandweer) kunnen ervaringen, opgedaan in de lessen b&s, een grote rol vervullen. Kinderen maken in lessen b&s kennis met hun mogelijkheden en hun beperkingen. Deze mogelijkheden en beperkingen zijn door de leraar uit te lokken en te beïnvloeden.

Ad 3 Samen bewegen en leren regelen dragen bij aan persoonlijke en sociale ontwikkeling

Samen bewegen en het zelfstandig regelen daarvan dragen bij aan ontwikkelingsaspecten. De mens is een sociaal wezen. Sport is uitstekend om samen met andere mensen ‘iets’ te doen.

B&s is een van de belangrijkste leergebieden waarin gewerkt kan worden aan persoonlijke ontwikkeling. Elke kind heeft talent en nergens komt dat zo goed tot uiting als in de les b&s. Hierop moet de leraar inspelen en de kinderen duidelijk maken, laten ervaren, waar hun talent(en) liggen.

Succeservaringen, lukervaringen, in bewegingssituaties dragen bij aan persoonlijke ontwik-keling. Dat geldt ook voor het leren omgaan met zichzelf als persoon, bijvoorbeeld bij een tegenslag of een lastige situatie. Het leren omgaan met autoriteit (regels), samenwerken met anderen en andere meningen in de groep kan geleerd worden in lessen b&s. Door een bewegingsactiviteit gezamenlijk te regelen en in stand te houden, draagt het leergebied bij aan sociale en persoonlijke ontwikkeling.

B&s kan ingezet worden om de sfeer, het klimaat op school of in een werkomgeving te bevorderen. Het kan bijdragen aan het verhogen van de schoolprestaties van kinderen en de productiviteit van werknemers. Meer b&s kan een positieve invloed hebben op schoolpres-taties (concentratie/motivatie) en de morele ontwikkeling. Ook is het te gebruiken om het gevoel van trots (voor de school, bedrijf, land, et cetera) een plek te geven. In bewegings-situaties leren kinderen samenwerken. B&s is fantastisch om in te zetten voor teambuilding en te gebruiken om bepaalde aspecten van de sociaal en emotionele ontwikkeling te the-matiseren.

Het leergebied, inclusief alle naschoolse activiteiten, maakt leerlingen meer betrokken bij de school. Dit kan resulteren in/bijdragen aan een positiever leer- en leefklimaat op de school. Dus belangrijk in het hier en nu!! Sport en bewegingsactiviteiten vormen een zin-volle en prettige vrijetijdsbesteding. Het zijn een goede invullingen van de buitenschoolse opvang (sportief, bewegen)

Ad 4 Kinderen leren in b&s om hun grenzen te verleggen

Met b&s kunnen kinderen zich onderscheiden van anderen. Met sport en bewegen kunnen ze zich presenteren en daarmee een bijdrage leveren aan een gewaardeerd beeld/imago. Ook doorzettingsvermogen, zelfbewustzijn en doelen leren stellen, en hieraan werken, kun-nen door een goede voorbeeldfunctie worden ontwikkeld. Sport en bewegen draagt bij aan het leren kennen van de mogelijkheden en onmogelijkheden van jezelf, fysiek, maar zeker ook emotioneel en sociaal. Bewegingsontwikkeling verloopt van lichaamsbewustzijn, via emotioneel bewustzijn naar zelfbewustzijn.

Ad 5 Kinderen ontdekken sterke en zwakke kanten van zichzelf door het uitvoeren van ver-schillende rollen in b&s

Rollen leren uitvoeren binnen lessen b&s kan bij kinderen een belangrijke factor zijn voor het ontdekken van de eigen persoonlijkheid, het ontwikkelen van sterke kanten, maar ook om de zwakkere kanten te versterken. De denkers, doeners, samenwerkers en organisatoren komen hier al in beeld. Een docent b&s kan daarop inspelen en passende steun verlenen. De context waarin b&s op school plaatsvindt, is zeer rijk en heeft de potentie om een grote bijdrage te leveren aan de persoonlijke en sociale ontwikkeling. Het moet dan wel bewust gethematiseerd worden.

In de lessen b&s komen veel rollen voor. De rollen, waaronder die van winnaar, verliezer, aanvaller, verdediger, deelnemer, coach en hulpverlener, vinden plaats binnen een be-schermde omgeving. Kinderen leren verschillende rollen vervullen. Ze leren refl ecteren en bewegingssituaties bij te stellen. Dit zal ze helpen wanneer zij buiten de school in vergelijk-bare situaties komen.

Leerlingen ontplooien zich vanuit een meervoudige bekwaamheid. Ze worden kritisch sport-consument, ze kunnen samen met anderen bewegingssituaties op gang houden en aanpas-sen. Ze ontwikkelen eigenwaarde, zelfkennis en een positief zelfbeeld. Een docent b&s moet hiervan weet hebben om leerlingen dit type effecten aan te reiken.

De introductie in verschillende vormen van bewegen draagt bij aan de persoonlijke ontwik-keling van leerlingen. Ze ervaren en leren welke vormen van b&s aansluiten bij hun inte-resse en hun mogelijkheden. Ze leren zelf keuzes maken en wat hun talenten zijn binnen een groep.

Voor kinderen is het van groot belang dat er vanaf de kleutertijd, wellicht nog eerder, aan-dacht en moeite besteed wordt aan de sociale ontwikkeling van de persoon. Andere rollen binnen de lessen b&s zijn daarom van groot belang. Zorg voor jezelf, ontwikkelt zich tot zorg voor de ander, zorg voor de ander kan zich ontwikkelen tot zorg voor een groep ande-ren door bijvoorbeeld de leiding te leande-ren nemen. Groepsopdrachten, zoals het klaarleggen van materialen, kunnen zich ontwikkelen tot het kunnen fl uiten bij een spel of het elkaar beveiligen bij turnachtige vormen.

Kinderen kunnen zich, in een kleine, veilige en daarvoor gearrangeerde situatie, oefenen in grote maatschappelijke thema’s. Niet altijd de beste zijn (en dat wel of niet erg vinden), confl icten oplossen (en uitproberen welke wijze het meest effectief is), iets niet durven (en dat maskeren of daarvoor uitkomen), een ander iets gunnen (met een beetje tegenzin of blij voor een ander zijn).

Ad 6 B&s draagt bij aan waardeontwikkeling en het hanteren van normen

Communicatie wordt geoefend en geleerd tijdens b&s. In sport en bewegen leren kinderen om te gaan met regels, autoriteit, het accepteren van andermans beslissingen, tegenslag en voorspoed. Allemaal waardevolle aspecten voor henzelf en in de omgang met anderen. In sport en bewegen spelen groepsnormen een belangrijke rol. Daarnaast is het mogelijk om veilig te experimenteren met regels, autoriteit en emotionaliteit binnen een speelse situ-atie. Al met al levert b&s een belangrijke bijdrage aan de morele ontwikkeling.

B&s op school vindt plaats met leerlingen die alle niveaus van deelname hebben. Leerlingen leren zichzelf en anderen hierin te onderkennen, ze leren omgaan met verschillen. Bewegen draagt bij aan een gevoel van competentie en lekker in je vel zitten.

B&s is waarde(n)vol en levert zo een bijdrage aan diverse ontwikkelingsaspecten. Het gaat ook om ‘bewegen beleven’ en ‘willen bewegen’ door de leerlingen.