H2 STADSVERNIEUWING – DE VISIE VAN DE GEMEENTE AMSTERDAM
2.5 Amsterdam door de jaren heen
Door de jaren heen is Amsterdam gegroeid qua bevolkingsaantal en moest vanzelfsprekend ook het aantal woningen meegroeien. Waar op 1 januari 1995 in heel Amsterdam 353.81463 woningen beschikbaar waren, zijn dat er op 1 januari 2018 432.632. In 23 jaar tijd zijn 78.818 extra woningen gerealiseerd. In dezelfde periode is het bevolkingsaantal gegroeid van 722.350 op 1 januari 199564 tot 854.316 Amsterdammers op 1 januari 2018. De stad is in diezelfde periode gegroeid met 131.966 inwoners. Deze groei vraagt, zoals eerder in dit hoofdstuk al aan de orde is gekomen, veel van de stad. In de volgende paragrafen wordt ingegaan op de vraag of deze groei ook terug te zien is in de gebieden waar World of Food en de Foodhallen zich bevinden en hoe de stadsontwikkeling in die gebieden plaatsvindt.
61 Gemeente Amsterdam. ‘Experimenten Stad in balans.’ <https://www.amsterdam.nl/bestuur- organisatie/volg-beleid/stad-balans/experimenten-stad-0/>.
62 Gemeente Amsterdam. ‘Factsheet experimenten Stad in Balans. Foodstreet Amsterdam/Javakwartier’, december 2017.
63 Gemeente Amsterdam. Amsterdam in cijfers. Jaarboek 1995, p. 20.
<https://www.ois.amsterdam.nl/downloads/pdf/1995%20amsterdam%20in%20cijfers%20jaar boek%20het%20amsterdamse%20bureau%20voor%20onderzoek%20en%20statistiek.pdf>. 64Gemeente Amsterdam. Amsterdam in cijfers. Jaarboek 1995, p. 10.
<https://www.ois.amsterdam.nl/downloads/pdf/1995%20amsterdam%20in%20cijfers%20jaar boek%20het%20amsterdamse%20bureau%20voor%20onderzoek%20en%20statistiek.pdf>.
31
2.5.1 De Kinkerbuurt
In Amsterdam Oud-West woonden in 1995 in totaal 5618 inwoners.65 Op 1 januari 2018 zijn dat er 6.592. Voor deze bewoners zijn in 2018 3.735 woningen beschikbaar. In 1995 waren dit er 3256.66In ruim twintig jaar zijn 479 woningen in het gebied gerealiseerd. In de
Kinkerbuurt staan overwegend woningen van voor de oorlog. De woningen die in de laatste jaren zijn bijgebouwd zijn luxe en trekken vooral vermogende nieuwe bewoners. Voor deze bewoners zijn tal van voorzieningen gerealiseerd. Zo hebben naast de Foodhallen
verschillende andere horecabedrijven hun deuren geopend en is er in cultureel opzicht veel te doen in het gebied.
De gemeente heeft in 2017 een gebiedsanalyse uitgevoerd van het grotere gebied Oud-West waar de Kinkerbuurt onder valt. In die analyse komt als positief punt naar voren dat Oud-West een typisch gentrificatie-gebied is. Er zijn veel voorzieningen, zowel op het gebied van cultuur, als op het gebied van horeca en winkels. De woningen zijn aantrekkelijk voor twintigers en dertigers vanwege de kleine oppervlakte. 49% van de inwoners is een nieuwe stedeling. De Kinkerbuurt werd voorheen gekenmerkt als een sociaal-economisch zwakkere wijk. Tegenwoordig is er veel werk in de creatieve sector in het gebied. Er wordt aan 5470 mensen werk geboden in de creatieve sector in Oud-West.67
Negatieve punten zijn onder meer de hoge bevolkingsdichtheid en de horecaoverlast. De Kinkerbuurt wordt genoemd als publiekstrekker. Het hoge bezoekersaantal van de wijk brengt ook overlast met zich mee. Daarnaast worden veel woningen verhuurd via Airbnb. Dit heeft als gevolg dat de buurt handelswaar wordt en het sociale gevoel in de buurt steeds verder versnipperd raakt.68
Met de verblijversdichtheidindex wordt gemeten hoeveel mensen per hectare openbare ruimte in een gebied verblijven op een gemiddelde dag. In 2014 was de waarde 100 het stedelijk gemiddelde. In 2017 is de verblijfsdichtheid in de Kinkerbuurt 350, wat
65 Gemeente Amsterdam. Amsterdam in cijfers. Jaarboek 1995, p. 31.
<https://www.ois.amsterdam.nl/downloads/pdf/1995%20amsterdam%20in%20cijfers%20jaarboek%20 het%20amsterdamse%20bureau%20voor%20onderzoek%20en%20statistiek.pdf>.
66 Gemeente Amsterdam. Amsterdam in cijfers. Jaarboek 2018, p. 24.
<https://www.ois.amsterdam.nl/downloads/pdf/2018%20jaarboek%20amsterdam%20in%20cijfers.pdf>.
67 Gemeente Amsterdam. ‘Gebiedsanalyse 2017 5. Oud-West/De Baarsjes. Stadsdeel West.’ P.2, p. 6.
<https://www.ois.amsterdam.nl/downloads/pdf/2017_gebiedsanalyse_5.pdf>.
68 Gemeente Amsterdam. ‘Gebiedsanalyse 2017 5. Oud-West/De Baarsjes. Stadsdeel West.’ P. 1.
32
betekent dat het op een gemiddelde dag in de Kinkerbuurt 3,5 keer drukker is dan in een gemiddelde andere wijk in Amsterdam.69
2.5.2 Amsterdam-Zuidoost
In Bijlmer-Centrum, het gebied waar de D-buurt in Zuidoost onder valt en waar World of
Food staat, telde in 1995 23.384 inwoners. Voor deze bewoners waren destijds 10.293
woningen beschikbaar.70 Op 1 januari 2018 zijn er 24.294 inwoners in het gebied en zijn er 11.858 woningen.71 In de periode daartussen is het aantal inwoners in het gebied gedaald. De laatste jaren maakt het gebied weer een groei qua inwonersaantal door. Amsterdam- Zuidoost heeft in de afgelopen vijftig jaar een grote transformatie doorgemaakt. In de afgelopen twintig jaar is er in het gebied flink verbouwd. De Bijlmer, zoals de buurt ook wel bekend staat, is in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw gerealiseerd. Karakteristieke honingraatflats en veel groen in de publieke ruimte waren kenmerken van de Bijlmer. De flats bleken echter een groot gevoel van onveiligheid met zich mee te brengen. Datzelfde gold voor de vele parken en groenstroken om de flats heen. Dit heeft ervoor gezorgd dat begin jaren ’90 is begonnen met het vernieuwen van de buurt. Veel flats werden gesloopt en maakten plaats voor laagbouw.
In de gebiedsanalyse van Bijlmer-Centrum zijn meer aandachtspunten dan positieve punten te lezen. Het gebied kent veel armoede en de sociaal-economische positie van inwoners is in de afgelopen jaren niet verbeterd. Inwoners hebben te maken met sociale uitsluiting vanwege het gebrek aan economische middelen. In de D-buurt is de leefbaarheid dankzij de vernieuwingen sterk verbeterd Opvallend zijn de studentencomplexen in de D- buurt. Voor de komende jaren verwacht het stadsdeel dat meer studenten in het gebied zullen neerstrijken. Deze groep blijft echter niet langer in het gebied wonen dan voor de studie noodzakelijk is.72
69 Gemeente Amsterdam. ‘Gebiedsanalyse 2017 5. Oud-West/De Baarsjes. Stadsdeel West.’ P. 5.
<https://www.ois.amsterdam.nl/downloads/pdf/2017_gebiedsanalyse_5.pdf>.
70 Gemeente Amsterdam. Amsterdam in cijfers. Jaarboek 1995, p. 32.
<https://www.ois.amsterdam.nl/downloads/pdf/1995%20amsterdam%20in%20cijfers%20jaarboek%20 het%20amsterdamse%20bureau%20voor%20onderzoek%20en%20statistiek.pdf>.
71 Gemeente Amsterdam. Amsterdam in cijfers. Jaarboek 2018, p. 25.
<https://www.ois.amsterdam.nl/downloads/pdf/2018%20jaarboek%20amsterdam%20in%20cijfers.pdf>.
72 Gemeente Amsterdam. ‘Gebiedsanalyse 2017 20. Bijlmer-Centrum. Stadsdeel Zuidoost.’
33
In de Woonvisie 2020. Woonkansen voor iedereen! uit juni 2009 van het stadsdeel Zuidoost worden studenten als specifieke doelgroep genoemd. Om het stadsdeel weer te laten floreren wordt ingezet op vier punten. Woningen worden gebouwd en indien mogelijk aangepast. Kwaliteiten van verschillende gebieden in het stadsdeel worden uitgelicht. Door de aandacht te richten op het verbeteren van het imago van het stadsdeel en door
kwalitatief goede woningen te blijven bouwen, streeft het stadsdeel ernaar te concurreren met andere stadsdelen. Tot slot heeft het stadsdeel als doel genoemd de betrokkenheid van de bewoners bij dat wat er in het gebied gebeurt te vergroten en ook de leefbaarheid te verbeteren.
In Zuidoost groeit het aantal studenten elk jaar weer. Er zijn in het gebied
verschillende opleidingen van ROC’s en Hogescholen gevestigd. Studentenwoningen in het gebied zijn allemaal snel bewoond. Om aan de vraag van studenten te kunnen voldoen zet het stadsdeel in op het realiseren van meer woningen voor deze doelgroep. Het stadsdeel ziet de komst van studenten als een positieve ontwikkeling voor het gebied. De studenten leveren een positieve bijdrage aan de leefbaarheid van de wijken door de sociale activiteiten en voorzieningen die dankzij hun komst in de gebieden ontstaan. Dit is positief voor het imago van Zuidoost. In de Woonvisie spreekt het stadsdeel de hoop uit dat studenten zich na een positieve ervaring in hun studententijd, na hun afstuderen in het stadsdeel zullen vestigen.73 Uit de gebiedsanalyse van 2017 is gebleken dat studenten tien jaar na het
verschijnen van de woonvisie wel in Zuidoost neerstrijken tijdens hun studie, maar daar niet blijven wonen als zij eenmaal zijn afgestudeerd.74
Hoewel het stadsdeel pogingen onderneemt de buurten aantrekkelijk te maken voor nieuwe bewoners, vindt die ontwikkeling niet zo snel plaats als in andere stadsdelen in Amsterdam. De studenten die worden aangetrokken hebben niet het gewenste effect op lange termijn. Het imago van het stadsdeel en de afstand tot het centrum van de stad zijn punten die het gebied minder aantrekkelijk maken voor nieuwe bewoners.
73 Gemeente Amsterdam. Stadsdeel Zuidoost. ‘Woonvisie 2020. Woonkansen voor iedereen.’ 10 juni 2019
< https://www.regioplan.nl/wp-content/uploads/data/file/rapporten-1600-1699/PUBLICATIE-WOONVISIE.pdf>.
74 Gemeente Amsterdam. ‘Gebiedsanalyse 2017 20. Bijlmer-Centrum. Stadsdeel Zuidoost.’
34