In dit hoofdstuk wordt onder criminaliteit verstaan: het schuldig bevonden worden aan een misdrijf door een rechter of het Openbaar Ministerie. In het geval van uitspraak door de rechter gaat het om schuldigverklaringen met of zonder straf. Onder schuldigverklaringen
voorwaardelijk sepot of transactie hebben opgelegd gekregen. Het CBS heeft gegevens van de rechtbank en het Openbaar Ministerie vanaf 2001.
In dit onderzoek staan de factoren die samenhangen met veroordelingen centraal. Daarbij is in eerste instantie gekeken naar jongvolwassenen die minimaal één keer zijn veroordeeld in de periode dat zij 18 tot en met 22 jaar waren. Voor de geboortecohorten 1994 tot en met 1997 hebben de veroordelingscijfers dus betrekking op de periode 2012 tot en met 2018.5) Naast minimaal één veroordeling is ook recidive onderzocht, dus dat er sprake is van meer dan één veroordeling. Onder recidivisten worden alle personen verstaan die in de periode dat zij 18 tot en met 22 jaar oud waren meer dan eens veroordeeld zijn voor een misdrijf. Ook is onderzocht in hoeverre verklarende factoren verschillen voor twee type misdrijven: vermogensmisdrijven en geweldsmisdrijven. Onder vermogensmisdrijven worden alle vormen van diefstal en inbraak verstaan.6) Geweldsmisdrijven betreffen onder meer mishandeling, bedreiging, moord en zedenmisdrijven.7) De analyses worden apart
uitgevoerd voor mannen en vrouwen. Omdat vrouwen sterk ondervertegenwoordigd zijn in de veroordelingscijfers, is voor vrouwen alleen de kans dat ze ten minste eenmaal
veroordeeld waren in de periode dat zij 18 tot 22 jaar oud zijn, onderzocht. De overige analyses betreffen dus alleen mannen.
Jongvolwassen mannen met Marokkaanse achtergrond naar verhouding vaakst veroordeeld
Voor alle groepen geldt dat mannen vaker zijn veroordeeld voor een misdrijf dan vrouwen. Jongvolwassen mannen met een tweede generatie Marokkaanse migratieachtergrond zijn van alle onderzochte groepen het vaakst veroordeeld voor een misdrijf: 26,7 procent. Ook mannen met een tweede generatie Turkse, Surinaamse of Antilliaanse
migratieachtergrond zijn met 14 tot 17 procent relatief vaak veroordeeld. Mannen met een tweede generatie Chinese migratieachtergrond zijn het minst vaak veroordeeld
(3,0 procent).
Onder jongvolwassen vrouwen is de tweede generatie Antilianen het vaakst veroordeeld: 6,6 procent. Ook onder vrouwen met een tweede generatie Marokkaanse of Surinaamse migratieachtergrond ligt dit met respectievelijk 5,1 en 4,6 procent relatief hoog. Onder de overige onderzochte groepen ligt het percentage veroordeelde vrouwen tussen de 1,5 en 3,5 procent.
5) Jongvolwassenen uit geboortejaar 1997 konden alleen worden geanalyseerd voor leeftijd 18-21 jaar. Zij komen dus één verslagjaar minder in de analyses voor. Dit komt omdat de gegevens van 2019 – het jaar waarin zij 22 jaar zouden worden – op het moment van schrijven nog niet beschikbaar waren.
6) Ook verduistering, bedrog, valsheidsmisdrijven, afpersing, bankbreuk en witwassen vallen onder vermogensmisdrijven. 7) Ook stalking, doodslag, gijzeling en mensenhandel vallen onder geweldsmisdrijven.
8.5.1 Aandeel veroordeelden 18-22 jaar, naar achtergrond % Mannen Vrouwen Nederlands Turks Marokkaans Surinaams Antilliaans Belgisch Chinees Indonesisch Pools 0 5 10 15 20 25 30
Voor recidivisten wordt min of meer hetzelfde beeld gezien als voor veroordeelden. Net als bij de veroordeelden komen recidivisten het vaakst voor bij jongvolwassenen met een tweede generatie Marokkaanse migratieachtergrond: 15,0 procent is recidivist.
Ook jongvolwassen mannen met een tweede generatie Antilliaanse migratieachtergrond zijn relatief vaak meerdere keren veroordeeld. Het aandeel recidivisten onder de tweede
generatie Chinezen is nagenoeg nihil.
8.5.2 Aandeel mannelijke recidivisten 18-22 jaar, naar achtergrond
% Nederlands Turks Marokkaans Surinaams Antilliaans Belgisch Chinees Indonesisch Pools 0 2,5 5 7,5 10 12,5 15 17,5
Aanzienlijk deel jongvolwassen veroordeelden ook als minderjarige veroordeeld
Een aanzienlijk deel van de veroordeelde jongvolwassenen van 18 tot en met 22 jaar blijkt ook als minderjarige al eens veroordeeld te zijn geweest. Dat geldt vooral voor mannen en in veel mindere mate voor vrouwen. Bijna de helft van de veroordeelde jongvolwassen
mannen met een tweede generatie Marokkaanse of Antilliaanse migratieachtergrond is ook als minderjarige al eens veroordeeld. Voor jongvolwassen mannen met een tweede generatie Surinaamse of Turkse migratieachtergrond is dit met 38 à 39 procent ook aanzienlijk.
8.5.3 Aandeel veroordeelden (18-22 jaar) dat ook als minderjarige is veroordeeld1), naar achtergrond en geslacht
% Mannen Vrouwen Nederlands Turks Marokkaans Surinaams Antilliaans Belgisch Chinees Indonesisch Pools 0 10 20 30 40 50 60
1) Voor mannen met een tweede generatie Chinese migratieachtergrond en vrouwen met een tweede generatie Chinese, Poolse, Belgische en Indonesische migratieachtergrond zijn de aantallen te klein voor publicatie.
Veroordelingen voor vermogensdelicten komen het vaakst voor
Veroordelingen op gebied van vermogensmisdrijven komen in de onderzoekspopulatie het vaakst voor. Voor vermogensmisdrijven zijn jongvolwassen mannen met een tweede generatie Marokkaanse (15,0 procent) of Antilliaanse (8,6 procent) migratieachtergrond relatief vaak veroordeeld. Maar ook tweede generatie Surinamers worden met 7,5 procent hiervoor relatief vaak veroordeeld. Onder jongvolwassen mannen met een Nederlandse achtergrond komen vermogensdelicten juist relatief weinig voor. Net als mannen met een tweede generatie Indonesische migratieachtergrond werd ongeveer 2 procent van de 18- tot en met 22-jarigen veroordeeld voor een vermogensmisdrijf.
Naast vermogensmisdrijven komen veroordelingen op gebied van geweldpleging ook relatief vaak voor. Hoewel ook voor deze soort veroordeling het aandeel jongvolwassen mannen met een tweede generatie Marokkaanse migratieachtergrond het hoogst is, is het verschil met de andere groepen minder goot; zij zijn met 5,9 procent iets vaker veroordeeld voor geweldsmisdrijven als de tweede generatie Antillianen (4,6 procent). Opvallend is dat voor de groepen met een westerse of Nederlandse achtergrond het verschil in aandeel veroordeelden voor geweldsmisdrijven en vermogensmisdrijven kleiner is dan voor de meeste niet-westerse groepen.
8.5.4 Aandeel mannelijke veroordeelden (18-22 jaar), naar achtergrond en type delict % Vermogen Geweld Nederlands Turks Marokkaans Surinaams Antilliaans Belgisch Chinees Indonesisch Pools 0 2,5 5 7,5 10 12,5 15 17,5
Onafhankelijke variabelen
In lijn met de theorie zijn de onafhankelijke variabelen in vijf verschillende categorieën verdeeld. Het gaat hierbij om variabelen op het gebied van (1) gezins- en ouderlijke
structuur, (2) crimineel verleden van de ouders, (3) materiële welvaart en participatie van de ouders, (4) individuele ontwikkeling en (5) woonomgeving. Hieronder wordt per categorie ingegaan op de onafhankelijke variabelen die in de analyses worden opgenomen en wordt per (migratie)achtergrond beschreven welke positie zij gemiddeld innemen.