Aanvraag versnellen

Wanneer de consulent weinig mogelijkheden ziet om de burger op andere ideeën te brengen of vindt dat de kosten van het keukentafelgesprek niet opwegen tegen de kosten van de voorziening, probeert men de aanvraag te versnellen. Het ‘probleem’ hierbij is echter wel dat de consulent een verslag dient te maken. In dit verslag komen onderwerpen als het sociale netwerk en de mogelijkheid om zelf een voorziening aan te schaffen aan bod. De consulent dient dus over de nodige informatie te beschikken om het verslag te maken en wil dit binnen een beperkt tijdsbestek doen:

‘Die consulente, dat was wel leuk, die had het gevoel dat zij in het gesprek moest

bewerkstelligen dat die mevrouw niet in aanmerking kon komen voor een regiotaxi. Terwijl in het gesprek hoef je dat niet te doen, de rol van jou aan het keukentafelgesprek is eigenlijk dat je de hele situatie in kaart brengt en dat je aangeeft wat diegene wel of niet kan. Je moet wel heel duidelijk zijn dat je geen verwachtingen wekt dat iemand iets krijgt, maar de ISD is uiteindelijk degene die de beslissingen neemt. Dus dit ging meer over wat is je rol als gespreksvoerder’ (Respondent C10)

Uit dit citaat blijkt dat de ambigue rol van de consulent (toegang houden versus verkennen wat de mogelijkheden zijn) ervoor zorgt dat de consulent een hoge mate van spelingsruimte heeft om wel of niet aan bepaalde rollen te voldoen. In de aanvraag dient echter in

overeenstemming met de cliënt vermeld te worden welke feiten op de cliënt van toepassing zijn. De rol die een consulent heeft vervult voor het uitvoeren van de aanvraag, wordt in het verslag niet zichtbaar:

‘Iemand heeft het recht om iets aan te vragen, je kunt zeggen van ik denk dat u hier en hier recht op heeft maar dan sta je alsnog met je hoofd tegen de muur van uuhh.. en dan hoop je maar dat je zoveel in het verslag hebt gezet dat de ISD het niet gaat indiceren, maar soms gebeurd men dat iemand het toch krijgt, terwijl wij allerlei mogelijkheden zijn om het zelf op te kunnen lossen of andere oplossingen, maar soms wil die klant gewoon een voorziening en niets anders’ (Respondent C10)

57

Deze ambiguïteit kan resulteren in het mechanisme ‘aanvraag versnellen’. Wanneer de consulent deze handeling verricht, vermeld hij/zij alle informatie die de cliënt uit zichzelf heeft gegeven zoveel mogelijk in het verslag en zorgt ervoor dat alle kopjes ingevuld zijn. Het verschil tussen ‘vertalen en verkopen’ en ‘de aanvraag versnellen is dat de consulent in de eerste situatie zou stellen: Is er iemand in uw omgeving die dit zou kunnen oplossen?, terwijl men in de tweede situatie stelt: Wat doet uw familie allemaal voor u? In de eerste situatie ligt de nadruk op wat de sociale omgeving nog meer zou kunnen doen, terwijl in de tweede situatie de nadruk ligt op wat de sociale omgeving allemaal al doet. In het uiteindelijke verslag is echter niet zichtbaar welk mechanisme de consulent heeft ingezet, omdat bij beide situaties in het verslag vermeld staat: broer en zus koken beide drie keer per week. De mate waarin het versnellen van een aanvraag een ‘copingsmechanisme’ van de consulent of de organisatie is onduidelijk. De afspraken voor gesprekken worden verdeeld onder de verschillende gesprekspartners. Omdat de ISD bij een aanvraag altijd een tweede keer langskomt om de aanvraag te beoordelen, worden relatief makkelijke aanvragen die in het perspectief van de consulent niet te veel tijd zouden moeten kosten, direct doorgezet naar de medewerkers van de ISD:

‘Wat doe ik daar nou eigenlijk? Een rolstoel, daar valt weinig in te kantelen. Je kunt niet zeggen van; kunt u dat zelf oplossen en ja, je kan vragen of mensen het zelf kunnen betalen, maar dat mag geen reden zijn om het af te wijzen. (…)Dus je weet op voorhand al dat er een aanvraag voor een individuele voorziening uit gaat komen. Ja, dan zeggen we ook van.. wat voor meerwaarde heeft het dat ik ook nog langs ga, want na mij komt de ISD ook om de rolstoel op te meten enzo’ (Respondent C10)

‘Ik denk dat je soms ook wel door kunt schieten in maatwerk, noujaa.. ik denk met zo’n

douchestoeltje dan kun je wel maatwerk leveren, maar als je ziet wat het product nou eenmaal kost en om daar dan een ellenlang werkproces aan op te hangen dan schiet je toch wel door, dan heb ik zoiets van koop hem lekker zelf..’ (Consulent C9)

Uit deze citaten blijkt nogmaals dat consulenten stellen dat de kaders waarin maatwerk geleverd dient te worden te ruim zijn om de beoogde doelen te behalen. Hierdoor wordt het keukentafelgesprek vaak als achterhaald gezien. Het versnellen van de aanvraag is een manier om niet te veel tijd en geld verloren te laten gaan bij dergelijke situaties. Het

58

de vraag te verbeteren en sluit aan bij de statische visie op de verhouding tussen beleid en praktijk van Lipsky (1980). De werkbare oplossing vertoont echter ook overeenkomsten met de theorie van Hartman & Tops (2006) die stellen dat professionals de werkelijkheid dienen te ontrafelen, zodat op basis daarvan beleid ontwikkelt kan worden. De consulent heeft namelijk de ruimte om te ontdekken wat de mogelijkheden achter maatwerk zijn. Alhoewel de

consulent het implementeren van maatwerk moeilijk vindt, ontdekt men tijdens het uitvoeren van alle gesprekken wel wat eventuele mogelijkheden zouden kunnen zijn. Men verkrijgt informatie over mogelijke kaders die het leveren van maatwerk zouden kunnen ondersteunen. Het probleem is echter dat op basis van de verslagen en individuele gesprekken voor de gemeenten niet zichtbaar is, welke kaders het beleid ten goede zouden kunnen komen. Van belang is dus om een ontmoetingsplaats te creëren, waarbij interactie tussen de kennis van Wmo consulenten en beleidsmakers plaatsvindt. Tot nu toe blijft dit beperkt tot één intervisiebijeenkomst met de coördinator van het zorgloket, die de informatie vervolgens doorspeelt naar ambtenaren. Onduidelijk is in hoeverre contextgebonden informatie hiermee verloren gaat en in hoeverre het doorspelen van informatie daadwerkelijk toenadering tussen beleidskaders en praktijk veroorzaakt.