Door inzicht in de risico’s is de organisatie in staat om op verantwoorde wijze besluiten te nemen, zodat de risico’s nu en de risico’s die gerelateerd zijn aan toekomstige activiteiten in verhouding staan tot de vermogenspositie van de organisatie. Om inzicht in de risico’s te verkrijgen worden er risico-inventarisaties uitgevoerd. De inventarisatie wordt gedurende het jaar bijgewerkt. Hieronder wordt verslag gedaan van de resultaten van de meest recente risico-inventarisatie om een zo actueel mogelijk beeld te geven. Risico’s zijn meestal niet jaargebonden. Op basis van de geïnventariseerde risico’s is tevens het weerstandsvermogen berekend. De benodigde weerstandscapaciteit wordt berekend op basis van de cijfers per 31 december 2017.
Risicoprofiel
Om de risico's van gemeente Gooise Meren in kaart te brengen, is een risicoprofiel opgesteld. Dit risicoprofiel is tot stand gekomen met behulp het softwareprogramma NARIS® (NAR Risicomanagement Informatie Systeem), waarmee risico's systematisch in kaart zijn gebracht en beoordeeld. In totaal zijn 66 risico's in beeld gebracht. De geïnventariseerde risico’s zijn in klassen ingedeeld en geplaatst in een risicokaart. De risicokaart geeft inzicht in de spreiding van de risico’s naar kans en gevolg. De nummers in de risicokaart corresponderen met de aantallen risico’s die zich in het desbetreffende vak van de risicokaart bevinden. Een risico dat in het groene gebied zit, vormt geen direct gevaar voor de continuïteit van de organisatie. Een risico dat een score heeft in het oranje gebied, vraagt om aandacht. Een risico met een risicoscore in het rode gebied vereist directe aandacht om te voorkomen dat de continuïteit van de organisatie wordt bedreigd. Preventieve of reducerende maatregelen kunnen de kans of het gevolg terugbrengen naar een niveau dat een meer acceptabele waarde heeft.
Financieel
x > € 1.000.000 2 3 1
€ 500.000 < x < € 1.000.000 2 2 1 3 4
€ 100.000 < x < € 500.000 2 4 4 10 3
€ 10.000 < x < € 100.000 2 6 4 3 2
x < € 10.000
Geen financiële gevolgen of PM 6 1 1
Kans 1% 10% 25% 50% 75%
91 In onderstaand overzicht zijn de tien risico’s gepresenteerd, die de hoogste bijdrage hebben aan de benodigde weerstandscapaciteit. In deze tabel leest u een korte omschrijving van het risico, een beschrijving van het verwachte financiële gevolg en het bijbehorende invloed percentage. Dit percentage geeft aan hoeveel procent dit risico bijdraagt bij het verwachte totale financiële gevolg. Dit zijn de tien risico`s die de grootste verwachte financiële impact hebben.
In de laatste kolom is aangegeven of het risico ten opzichte van de laatste gepresenteerde stand
(Programmabegroting 2018) is vervallen, gewijzigd of nieuw is. De stand van de laatste risico-inventarisatie wordt gebruikt om een zo actueel mogelijk beeld te geven.
Nr. Risico Financieel gevolg Invloed Wijziging
1 Schade aan de infrastructuur buiten UVO-gebied (Tracébesluit) door zware
voertuigen.
Gemeente moet voor het grootste deel van de kosten opdraaien, omdat het buiten het gebied valt waarover afspraken zijn gemaakt.
7.14% N
2 BUIG: Toename last door toegenomen bijstandsvolume, terwijl het Rijk pas later een deel daarvan compenseert.
Er wordt bij ongewijzigd bestandsvolume een financieel tekort verwacht.
6.46% O
3 Garantie- en vaststellingsovereenkomsten Gooiberg: Eigenaren van woningen op Gooiberg doen bij verkoop van hun woning een beroep op deze overeenkomst met de gemeente.
De gemeente dient per woning het verschil tussen de marktwaarde (onvervuild) en de verkoopprijs bij te passen inclusief taxatie- en
veilingkosten.
6.43% O
4 Onderhoud: Mogelijk onvoldoende middelen om het noodzakelijk groot onderhoud uit te voeren (openbare ruimte).
Budgetoverschrijding 6.35% O
5 Grondwatervervuiling Chemicaterrein: De gemeente is probleemeigenaar van de verontreiniging en moet deze, voor de verkoop van de ontwikkellocatie, afkopen binnen de kaders van het gebiedsgericht grondwaterbeheer het Gooi.
Budgetoverschrijding 6.24% O
6 WIKRO leiding: Claim van AGV wordt door de rechter toegewezen en de gemeente is aansprakelijk voor vertragingsschade.
Vertragingsschade 4.79% O
7 Crailo: De huidige geurcirkel van de manege wordt gehandhaafd, waardoor er minder ontwikkelmogelijkheden zijn.
Verminderde inkomsten 4.13% O
8 Ontwikkeling Stationsgebied: Definitieve toekenning subsidie voor herontwikkeling is nog onzeker.
Budgetoverschrijding 3.92% O
9 De Krijgsman: In een
uitvoeringsovereenkomst van eind december 2016 zijn afspraken vastgelegd tussen KNSF en gemeente over de
onderdelen en discussiepunten die nog niet waren beslecht. Daarmee zijn de grootste risico’s tussen de gemeente en de KNSF/
Krijgsman als contractpartner gemitigeerd.
Financiële risico`s bij de definitieve ontwerpen/ uitvoering van verschillende dossiers rond De Krijgsman
3.56% -
10 AVG (Algemene verordening
gegevensbescherming): Het niet voldoen aan de regels van deze wet per mei 2018.
Mogelijk lekken van persoonsgegevens.
Mogelijke boete van het AP (Autoriteit Persoonsgegevens)
1.49% N
+= Gestegen, - = Gedaald, N = Nieuw in top 10, O= Ongewijzigd
92 Ten opzichte van de risico-inventarisatie bij de begroting 2018 is de totale financiële impact van de financiële risico's toegenomen van € 38.357.500 naar € 56.192.000. Hieronder volgt een overzicht van de grootste wijzigingen:
Vervallen:
Precario: De Hoge Raad heeft uitspraak gedaan inzake de aanslag precariobelasting 2012 van Naarden. De gemeente is in het gelijk gesteld, hiermee vervalt het risico voor 2012. De aangehouden bezwaren van de andere jaren lopen nog wel, maar de kans dat de gemeente ook hier in het gelijk wordt gesteld is groot.
IHP (Integraal Huisvestingsplan): Het IHP is vastgesteld door de raad. Er is ingestemd met een hoger normbedrag voor de bouw van schoolgebouwen. Hierdoor zijn er minder financiële risico`s.
Nieuw:
AVG: De grote toename van het maximale risicobedrag heeft met de mogelijke boete vanuit de nieuwe wet Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) te maken. Deze boetes kunnen in theorie oplopen tot € 20.000.000. De kans op een dergelijke boete schatten we vooralsnog laag in, mede op basis van de ingevoerde en voorgenomen beheersmaatregelen.
Schade infrastructuur: We lopen het risico dat er schade ontstaat aan de wegen, bermen en bruggen als gevolg van de uitvoering van het project SAAOne (A1/A6) buiten het gebied van het Tracébesluit.
Dit wordt niet vergoed/hersteld door SAAOne. Oorzaak hiervan is dat bij aanvang van het project niet is voorzien dat de invloed van het project op omliggend wegennet zo omvangrijk (geografisch) en ernstig (intensiteit) zo groot zou zijn.
Risicosimulatie
Op basis van de ingevoerde risico's is een Monte-Carlo risicosimulatie uitgevoerd. Deze simulatie berekent duizenden keren per risico het gevolg maal de kans. De risicosimulatie wordt toegepast, omdat het reserveren van het maximale risicobedrag ongewenst is. De risico's zullen immers niet allemaal tegelijk en in hun
maximale omvang optreden. Onderstaande tabel toont de resultaten van de risicosimulatie.
Zekerheidspercentage Bedrag
In bovenstaande tabel wordt de omvang van de benodigde weerstandscapaciteit aangegeven, verbonden aan de mate van betrouwbaarheid van de simulatie. Uit bovenstaande tabel volgt dat met een zekerheid van 90%
alle risico`s kunnen worden afgedekt met een bedrag van € 5.936.196.
Beschikbare weerstandscapaciteit
De beschikbare weerstandscapaciteit van gemeente Gooise Meren bestaat uit het geheel aan middelen dat de organisatie daadwerkelijk beschikbaar heeft om de risico's in financiële zin af te dekken. De samenstelling en omvang van de beschikbare weerstandscapaciteit is in de onderstaande tabel opgenomen. In gemeente Gooise Meren is een aantal reserves dat (ten dele) herbestemd kan worden. In totaal bedrag van € 39.455.343.4
Weerstandscapaciteit
Algemene reserve per 31 december € 18.888.430
Onbenutte belastingcapaciteit 2017 PM
Stelpost onvoorzien € 50.000
Vrij besteedbare bestemmingsreserves € 20.516.913
Totale weerstandscapaciteit
(exclusief onbenutte belastingcapaciteit)
€ 39.455.343
4 Eigen vermogen = Algemene Reserve + vrij besteedbare bestemmingsreserves + niet vrij besteedbare bestemmingsreserves + jaarrekeningresultaat: 18,9+20,5+8,2+4,8=52,4
93 Relatie benodigde en beschikbare weerstandscapaciteit
Om te bepalen of het weerstandsvermogen toereikend is, moet de relatie worden gelegd tussen de financieel gekwantificeerde risico's en de daarbij benodigde weerstandscapaciteit en de beschikbare
weerstandscapaciteit. De relatie tussen beide componenten wordt in onderstaande figuur weergegeven.
De benodigde weerstandscapaciteit die uit de risicosimulatie voortvloeit kan worden afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit. De uitkomst van die berekening vormt het weerstandsvermogen.
Ratio weerstandsvermogen =
Beschikbare
weerstandscapaciteit 5
= € 39.455.343
= 6,65 Benodigde
weerstandcapaciteit
€ 5.936.196
Tabel: Weerstandsnorm
Waarderingscijfer Ratio Betekenis
A >2.0 uitstekend
B 1.4-2.0 ruim voldoende
C 1.0-1.4 voldoende
D 0.8-1.0 matig
E 0.6-0.8 onvoldoende
F <0.6 ruim onvoldoende
De normtabel is ontwikkeld in samenwerking met de Universiteit Twente en biedt een waardering van het berekende ratio. Het ratio van Gooise Meren valt in klasse A. Dit duidt op een uitstekend
weerstandsvermogen. Bij de begroting 2017 (4.36) en begroting 2018 (5.8) was de waardering ook uitstekend.
De reden dat de waardering nu nog hoger uitkomt, heeft te maken met het wegvallen van een aantal risico`s.
Kengetallen
Verloop van de kengetallen Realisatie 2016 Begroting 2017 Realisatie 2017
Netto schuldquote 59,97% 103,23% 58,14%
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle
verstrekte leningen 59,81% 103,23% 58,01%
Solvabiliteitsratio 27,87% 21,33% 25,07%
Structurele exploitatieruimte 5,12% 1,13% 5,54%
Grondexploitatie 0,79% 1,90% 1,13%
Belastingcapaciteit 97,07% 112% 112%
5 Exclusief onbenutte belastingcapaciteit
94 De hieronder gebruikte categorieënindeling voor de financiële kengetallen wordt gehanteerd door de provincie. Dit is gebaseerd op de signaleringswaarden, zoals die bij stresstesten voor 100.000+ gemeenten worden gehanteerd.
Netto gecorrigeerde schuldquote
Netto gecorrigeerde schuldquote (= schuldlast ten opzichte van eigen middelen). De nettoschuld betreft de totale schuldlast (aangegane leningen). De schuldlast verminderd met alle doorgeleende/verstrekte leningen leidt tot een gecorrigeerde nettoschuld.
Categorie A = kleiner dan 90% het minst risicovol Categorie B = 90-130% matig risico
Categorie C = groter dan 130% zeer risicovol
Met circa 60% valt Gooise Meren onder categorie A. Door verkoop van vastgoed hoefde de gemeente minder leningen aan te gaan dan was begroot. Omdat de leningenportefeuille niet sterk is gestegen, drukt de rentelast niet extra op de exploitatie.
Solvabiliteit
Solvabiliteitsratio (= in hoeverre is de gemeente in staat om aan haar financiële verplichtingen te voldoen).
Categorie A = groter dan 50% het minst risicovol Categorie B = 20-50% matig risico en
Categorie C = kleiner dan 20% zeer risicovol
Met 25% valt Gooise Meren onder categorie B. Dit percentage is redelijk stabiel en wordt niet als risico gezien, omdat onze reservepositie ruim voldoende is.
Structurele exploitatieruimte
Structurele exploitatieruimte (= welke structurele ruimte heeft de gemeente om haar eigen lasten te dragen).
Categorie A = groter dan 0% het minst risicovol Categorie B = 0% matig risico
Categorie C = kleiner dan 0% zeer risicovol Met 5,54% valt Gooise Meren onder categorie A.
Grondexploitatierisico
Grondexploitatie (= hoe verhoudt de waarde van de grond zich tot de totale (geraamde) baten) Categorie A = kleiner dan 20% het minst risicovol
Categorie B = 20-35% matig risico
Categorie C = groter dan 35% zeer risicovol
Met 1,13% valt Gooise Meren onder categorie A. Dit risico is voor Gooise Meren erg laag, omdat de gemeente weinig grondexploitaties heeft en ook de financiële omvang klein is.
Belastingcapaciteit
Belastingcapaciteit (= hoe verhoudt de belastingdruk zich ten opzichte van het landelijke gemiddelde).
Categorie A = kleiner dan 95% het minst risicovol Categorie B = 95-105% matig risico
Categorie C = groter dan 105% zeer risicovol
Met 112% valt Gooise Meren onder categorie C. De ruimte die een gemeente heeft om zijn belastingen te verhogen, wordt vaak gerelateerd aan de totale woonlasten. De gemiddelde woonlasten liggen net iets hoger dan gemiddeld in Nederland en komt voornamelijk door de hogere WOZ-waarden van de woningen in Gooise Meren die zorgen voor een gemiddeld hogere OZB (onroerendezaakbelasting). Het percentage van de OZB in Gooise Meren ligt onder het gemiddelde van Nederland.
De lokale heffingen en belastingen kunnen nog worden verhoogd en daardoor zien wij het kengetal
‘belastingcapaciteit’ niet als risico.
Beoordeling van de onderlinge verhouding van de kengetallen
Op basis van bovenstaande uitkomsten kunnen we stellen dat de financiële positie van de gemeente goed is.
Alleen het kengetal belastingcapaciteit valt onder zeer risicovol, maar geeft een vertekend beeld in de situatie van Gooise Meren en wordt niet als een risico gezien.
95