Aandachtspunten voor de verdere planvorming

110 substantieel zal wijzigen. Beekvariant 4 is zeer negatief (--) beoordeeld. Deze variant loopt dwars door de oude bouwlanden, een zone met middelhoge archeologische verwachting op resten van bewoning en landgebruik door mensen in het verleden.

111

• Alternatief 7A. Toepassen pipingscherm in plaats van pipingberm. Het effect na mitigatie wordt negatief (-) beoordeeld.

Optimalisatie en aandachtspunten

Voor de alternatieven zijn optimalisaties mogelijk waardoor effecten worden gemitigeerd of voorkomen:

• Alternatief 2C. Optie van een kleine kade naast de weg. Door de dijk ten noorden van de weg Meers aan te leggen, kunnen de bomenrijen worden behouden. Het effect na mitigatie wordt neutraal (0) beoordeeld.

• Onderzoek voor de alternatieven 6A en 6B in dijksectie 6 mogelijke tracés ten oosten van de alternatieven en de mogelijkheden om zoveel mogelijk historische en bestaande lijnen op te pakken (akkergrenzen, wegen bijv. Weijersweg). Voor het effect op aardkundige waarden en reliëf bij alternatief 6B is optimalisatie van het dijktracé mogelijk door de bestaande

wegenstructuur op te pakken. De dijk volgt Groot-Heggerlaan, Meers en Weijersweg. De dijk vormt dan geen nieuwe doorsnijding en aardkundige waarden en reliëf worden dan zo min mogelijk aangetast. Het effect na mitigatie blijft negatief (-) vanwege de aansluiting op de hoge grond in het noorden.

• Bij alternatief 7B kan het zeer negatieve (--) effect op het visueel-ruimtelijk karakter deels worden gemitigeerd door een optimalisatie in het dijktracé. Door de dijk de bestaande structuren van de Meggelsveldweg en de Hagenbroekerweg te laten volgen wordt het effect op het visueel-ruimtelijk karakter negatief (-) beoordeeld.

• Aandachtspunt bij de systeemmaatregel voor het retentiegebied tussen Thorn en Wessem is de vormgeving van de inlaat onder de dijk.

CULTUURHISTORIE

De belangrijkste aandachtspunten ten aanzien van het behoud van cultuurhistorische waarden in de alternatieven voor de dijkversterking zijn:

• Behoud van de kwaliteiten van het beschermd stadsgezicht Thorn, waaronder de unieke vergezichten op de kern vanaf de Grote Hegge en de weilanden daaromheen, en de relatie tussen kern en bouwland. Alternatieven 6A en 6B verstoren deze zichtrelatie. Daarbij vormen de alternatieven geheel autonome elementen in het landschap die niet aansluiten bij historische elementen en structuren zoals verkaveling en oude wegen. Een groot verschil is dat het bij alternatief 6A gaat om het gebied ten oosten van de oude kern van Thorn en omgeving Grote Hegge, en bij alternatief 6B om het gebied Baarstraat. Vanuit cultuurhistorie is een combinatie mogelijk van beide alternatieven als maatwerkoplossing. Hier ligt een belangrijke ontwerpopgave waarvoor onder meer een historische kaartanalyse nodig is. Het is noodzakelijk de gemeente en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed bij de keuze voor het VKA en de ontwerpopgave te betrekken.

• Indien er gekozen wordt voor het inrichten van een retentiegebied (tijdelijk onderwater raken van het gebied), dan treden er in principe geen effecten op voor de cultuurhistorische waarden. De Zegershof vormt wel een aandachtspunt. Deze boerderij ligt op een kleine natuurlijke verhoging. De gevolgen voor het inrichten van deze zone als retentiegebied voor de Zegershof moet nog wel nader worden vastgesteld in de planuitwerkingsfase.

• De inpassing van de Thornerbeek. In beekvariant 2 wordt de beek doorsneden door een damwand, waardoor de contextuele waarde afneemt. Bij beekvariant 3 wordt de beek

112 verlegd en bij beekvariant 4 gedempt. De inpassing van de beek, waarbij de historische loop wordt gerespecteerd verdient nadere aandacht in het ontwerp.

• Het behoud van de leesbaarheid van het cultuurlandschap (velden en weilanden) tussen Thorn en Wessem als gevolg van de maatregelen. In het ontwerp en de uitwerking verdient het aanbeveling om bij het inpassen van nieuwe beeklopen of wijzigingen in de inrichting van het gebied aan te sluiten bij de historische structuren (met name de oude verkavelings- en wegenpatroon) die nog aanwezig zijn. Ook voor de (re)constructie van beeklopen kan worden aangesloten op in het gebied aanwezige oude beeklopen en Maasarmen.

Mitigatie

Vanuit het oogpunt van cultuurhistorie zijn de volgende mitigerende maatregelen en aandachtspunten voor de verdere planvorming benoemd:

• Alternatieven 1A, 1B, 1D (in combinatie met 2C en 3C): bij de Grote Hegge een pipingscherm toepassen i.p.v. pipingberm. Hierdoor is er geen ruimtebeslag op de Grote Hegge. Dit leidt tot een neutraal effect. Daarnaast is er de kans om de parkeerplaats bij de Grote Hegge beter in te passen op een manier die recht doet aan de historische kasteelhoeve. Dit vraagt om een ontwerp op basis van een historische (kaart)analyse.

• Alternatief 2A1: bij verlegging van de Thornerbeek de loop zoveel mogelijk laten aansluiten op de historische loop volgens oude Rivierkaarten. Dit zou een vermindering van effect opleveren.

• Alternatief 2C: de inpassing van de weg Meers in relatie tot de dijk is een nadere

ontwerpopgave. Voor beide opties, de weg op of achter de dijk, is vanuit cultuurhistorie wat van te zeggen. Bij de weg op de dijk komt het grondlichaam dominanter in het

cultuurlandschap en valt het verkeer dat er overheen rijdt meer op in het landschap. Indien de inpassing plaatsvindt d.m.v. een kleine kade naast de weg, heeft de kade minder impact.

Bovendien blijft de weg blijft behouden op de huidige locatie.

• Alternatief 3A1: de nieuwe loop Thornerbeek net zo meanderend vormgeven als de historische loop en zoveel mogelijk laten aansluiten op historisch tracé volgens oude Rivierkaarten. Dit draagt bij aan vermindering van effect. Demping Thornerbeek blijft echter ongewenst en negatief.

• Alternatief 3C: planaanpassing door de dijk door te trekken achter de beek met een

maatwerkoplossing bij de begraafplaats. Indien mogelijk 2C combineren met 3A2, waarbij de dijk de Thornerbeek ten oosten van de steenfabriek kan kruisen.

• Alternatieven 4A1, 4A2, 4A3: de herinrichting van de Maasboulevard is een kans voor versterking van het historisch beeld van Wessem bijvoorbeeld terugbrengen van de

Thornerbeek en keuze van de bestrating. Traditioneel zijn veelal (Maas)keien toegepast (zie toelichting bij beschermd dorpsgezicht Wessem).

• Alternatieven 4A1 en 4A3: terugbrengen van de Thornerbeek binnendijks in de Beekstraat in plaats van buitendijks sluit beter aan bij de historische situatie.

• Alternatieven 6A en 6B: Onderzoek voor de alternatieven 6A en 6B in dijksectie 6 mogelijke tracés ten oosten van de alternatieven en de mogelijkheden om zoveel mogelijk historische en bestaande lijnen op te pakken (akkergrenzen, wegen bijv. Weijersweg).

• Alternatieven 7A/7B: de dijk zo dicht mogelijk tegen bebouwing aan leggen in plaats van midden in het open veld (voorkeur alternatief 7A boven 7B).

113

• Alternatief 7B: dijk op Meggelsveldweg en historische Spekdijk leggen (natuurlijk

hoogteverschil). Hierdoor is sprake van behoud van historische structuren. Het effect blijft (licht) negatief door doorsnijding en zichtbeperking en het ruimtebeslag.

• Alternatief 7B: Wegkruis behouden en verplaatsen naar nabijgelegen locatie aan dezelfde weg. Hiermee blijft de contextuele zo veel mogelijk behouden en wordt het effect neutraal.

• Beekvariant 3: Nieuwe beken die historische beeklopen volgen meanderend aanleggen onder behoud van de historische situatie. Dit op basis van een historische kaartanalyse.

• Beekvariant 4: Bij de verlegging van de beken de historische loop van (reeds verdwenen) beken aanhouden volgens oude Rivierkaart. Bijvoorbeeld aftakken richting het zuiden en volgen voormalige Meggelbeek, aantakken ten oosten van steenfabriek. Verval van de Thornerbeek blijft negatief.

ARCHEOLOGIE

Op basis van de resultaten van de effectbeoordeling en het archeologisch bureauonderzoek (Van Oosterhout et. al. 2017) dient archeologisch vervolgonderzoek plaats te vinden. In het HWBP Noordelijke Maasvallei is ervoor gekozen het vervolgonderzoek (veldonderzoek) uit te voeren na de keuze voor het voorkeursalternatief in de planuitwerkingsfase.

Mitigatie is mogelijk door planaanpassing in de planuitwerkingsfase waarbij archeologische waarden die zich in de bodem bevinden in situ behouden blijven. Het gaat in deze fase in veel gevallen nog om een verwachting op het aantreffen van archeologische resten, niet om daadwerkelijk

vastgestelde vindplaatsen. Planoptimalisatie is mogelijk door op basis van de huidige gegevens een alternatief en/of variant te kiezen met de minste ruimtebeslag (minste ontgraving van de bodem) ter plaatse van AMK-terreinen en zones met een (middel)hoge verwachting. Vervolgens dient er

inventariserend en waarderend veldonderzoek (in de vorm van booronderzoek en/of

proefsleuvenonderzoek) te worden uitgevoerd in zones met een (middel)hoge archeologische verwachting en zal bijvoorbeeld archeologische begeleiding van werkzaamheden in oude beekdalen aan de orde zijn. Indien planaanpassing en behoud van behoudenswaardige archeologische resten in de bodem niet mogelijk is, worden de archeologische resten ex situ behouden door middel van opgraven.

Een concrete maatregel bij alternatief 4A2 is het toepassen van een niet-permanente kering. Dit vermindert het effect voor archeologie van negatief naar neutraal.