Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).
Jaargroep 3, Blok 2
kk
6 2
naam:
reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs
reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs
werkboek
blok
kleur de taart
w e r k b o e k j a a r g r o e p 3 b l o k 2
Hoofdauteur
Mieke van Groenestijn, Hogeschool Utrecht, Faculteit Educatie
Auteurs Anneke Aartsen Els van Herpen Hans Vermeer Vormgevingsconcept x-hoogte, Tilburg
Nicolette Obers (studio Zwijsen) Opmaak
x-hoogte, Tilburg Illustraties
Anjo Mutsaars, Haren Coen de Kort,
(vlnr) communicatievormgeving, Tilburg Foto’s
Kasper van ’t Hoff Fotografi e, Eindhoven Renate Reitler
Projectgroep Uitgeverij Zwijsen Marike Verschoor (projectleiding) Annemarie Berkhout (redactie) Margo Gommers (bureauredactie) Nicolette Obers (vormgeving) Mirjam Faessen (beeldredactie) Tessa Sponselee (productiebegeleiding) Tatjana Puklavec (marketingadvies) Jan van Wonderen (uitgever) 11e druk
ISBN 978-90-276-5782-4
© Uitgeverij Zwijsen BV, Tilburg www.zwijsen.nl en www.wizwijs.nl
Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomati- seerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografi sche ver- veelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro). De uitgever heeft getracht alle rechthebbenden te achterhalen. Indien iemand meent als rechthebbende in aanmerking te komen, kan hij of zij zich tot de uitgever richten.
j a a r g r o e p 3
57824_ww_wb3_2_os.indd 1 29-1-2013 15:30:05
Les 15 • het huisjesspel
30
start
57824_ww_wb3_2_bw.indd 30 27-1-2011 13:40:07
31
uit
57824_ww_wb3_2_bw.indd 31 27-1-2011 13:40:09
refl ectie 10 min.
• samenwerkend leren
• zelfstandig werken 20 min.
toets 30 min.
30
3
Jaargroep blok 2
Toets
Vertel de leerlingen dat ze vandaag de toets gaan maken. Als ze daarmee klaar zijn, kunnen ze naar keuze door met les 15 van het oefen- boek of het spel van les 15 in het werkboek.
Samenwerkend leren Werkboek pagina 30 en 31
het huisjesspel
De leerlingen spelen het spel in tweetallen en hebben 20 fi ches nodig. De spelers zetten hun pionnen op start. Via het gooien met de dobbel- steen verplaatsen ze hun pionnen om beurten in de richting van de uitgang van het vakantiepark.
Zodra een speler met zijn pion op een huisje komt, bouwt hij dat na met 4 blokjes. Als beide spelers het huisje goedkeuren, pakt de speler die het huisje gebouwd heeft, een fi che. Het spel is afgelopen als de eerste speler het vakantiepark via de uitgang verlaat. De speler die dan de meeste fi ches heeft, is de winnaar.
Zelfstandig werken
Oefenboek pagina 30 en 31 en
De leerlingen werken verder aan de opdrachten op pagina 30 en 31 van het oefenboek en/of het computerprogramma.
Refl ectie
Spel: Wie heeft het spel gewonnen? Zijn er huis- jes verkeerd gebouwd? Hoe ben je daarachter gekomen? Zijn er huisjes die eigenlijk hetzelfde zijn? Kun je die aanwijzen in je werkboek?
Werkboek pagina 30 en 31
D o e l
Oefenen van het construe- ren met blokken.
Oefenen van het vergelij- ken van blokkenbouwsels.V o o r b e r e i d i n g
Voor deze les hebt u nodig:
per tweetal:
2 pionnen
dobbelsteen
4 blokjes
20 fi chesL e s v e r l o o p
Les 15 • het huisjesspel
55530_ww_hl3_2_bw.indd 30 28- 3-2012 9:39:36
Ruimte voor aantekeningen
a
31
3
Jaargroep blok 2
Oefenboek pagina 30 en 31 2 toetsbladen
T a a l
Rekentaal
– Contexttaal
spelregelsO b s e r v a t i e
Kan de leerling met 4 blokken verschillende bouwsels (na)bouwen?
Kan de leerling blokken- bouwsels van 4 blokken vergelijken en kan hij laten zien of vertellen waarin ze verschillen?D i f f e r e n t i a t i e
MakkelijkerDe leerlingen bouwen de huisjes na van les 14, werk- boekopdracht 3.
Moeilijker
De spelers blijven tijdens de controle van de bouwsels tegenover elkaar zitten.
Toets en spel
In week 4 zijn de b
enodigde materialen afhank
elijk van de doe-activiteiten die u uitvoert met uw leerlingen.
55530_ww_hl3_2_bw.indd 31 28- 3-2012 9:39:42
2 blok oefenboek
kleur de ballonnen
reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs
j a a r g r o e p 3 naam:
58722_ww_ob3_2_bw_os.indd 1 4-3-2011 8:36:32
Les 15 • het huisjesspel
hoeveel punten? kleur ballonnen
hoeveel punten? kleur ballonnen
waar is het vroeger? kruis aan 3
30
1
2
58722_ww_ob3_2_bw_os.indd 30 4-3-2011 8:38:44
rijg de getallen van minder naar meer
rijg de getallen van meer naar minder
maak af en kleur
5
1
2
10
3 4
5
6 7
9 8 10
11 12
6
7
8
9 10
11
12
13
14
15
9 8
7 5 6
4 3
2
1 15
14 13 12 11
9 10 8
7 6 5
31
3
4
58722_ww_ob3_2_bw_os.indd 31 4-3-2011 8:38:44
40
Les 20 • het huisjesspel
58722_ww_ob3_2_bw_os.indd 40 4-3-2011 8:39:13
• zelfstandig werken
• herhalingstoets in kleine groep 45 min.
refl ectie 10 min.
instructie 5 min.
D o e l
Verrijking en hulp bij uitval.
I n s t r u c t i e
Als u met de leerlingen de herhalingstoets wilt doen, dan kunt u dat nu doen
V o o r b e r e i d i n g
Voor deze les hebt u nodig:
Doe-activiteit 1:
instructieklok Doe-activiteit 2:
verjaardagskalender (print- versie)
lege stroken papier Oefenboek pagina 40:per tweetal:
dobbelsteen
5 blokjes
pion per leerling
fi chesL e s v e r l o o p
Les 20 • het huisjesspel
les 5 2
Doe-activiteit 1
Doel
Oefenen van hele uren.
Beschrijving
Oefen hele uren en tijden rondom het hele uur.
Begin eerst met precies een heel uur, bijvoor- beeld 4 uur. De leerlingen benoemen de tijd. Zet daarna de tijd net over en net voor 4 uur. De leerlingen benoemen die tijden. Hoe staan de wijzers? Wissel vervolgens verschillende tijden af;
8 uur, bijna 3 uur, 5 uur geweest enzovoort. Doe hetzelfde met de halve uren. Oefen tot slot hele en halve uren door elkaar.
Suggesties voor hulp
Toon de instructieklok. Bespreek de specifi eke elementen van de klok zoals de cijfers en de wij- zers. De leerlingen benoemen de cijfers van de klok. Wijs de wijzers aan: de leerlingen benoe- men die. Breng het verschil in grootte nog eens expliciet onder de aandacht. Noem een tijd, bij- voorbeeld 9 uur. De leerling zet deze op de klok.
Hoe weet je dat het 9 uur is? Hij concludeert dat de grote wijzer altijd op de 12 en de kleine wij- zer op het te benoemen uur staat als het een heel uur is. Doe hetzelfde voor een half uur.
Observatie
Kan de leerling aangeven waar de wijzers staan op een heel uur?
Kan de leerling vlot hele uren benoemen?Doe-activiteit 2
Doel
Verkenning van de maanden van het jaar.
Beschrijving
Toon de verjaardagskalender. De leerlingen noe- men enkele maanden. Wat is de huidige maand?
De volgende? Welke is geweest? Koppel maan- den aan herkenbare zaken. Bijvoorbeeld: Hoe is het weer in januari? In welke maand hebben we grote vakantie?
Suggesties voor hulp
Leg de kalenderbladen op de grond in de vorm van een klok. Schrijf uw naam op een strook. Leg deze bij de maand waarin u jarig bent. Plaats de groep in een kring rondom de klok. De leerlin- gen reageren op wat ze zien. Leggen ze een verband tussen de strook met uw naam en het blad van de kalender? Ze schrijven hun naam op een strook en leggen de strook bij de maand van hun verjaardag.
Loop rond de klok en sta stil bij de huidige maand. Hoe heet deze maand? Wie in deze maand jarig is, komt erbij staan. Ga naar de vol- gende maand. Benoem deze samen met de leer- lingen. Wie jarig is, gaat erbij staan. Loop rond tot alle maanden benoemd zijn.
Observatie
Kan de leerling de huidige maand benoe-
men?Kan de leerling enkele maanden benoemen?40
3
Jaargroep blok 2
les 5 1
55530_ww_hl3_2_bw.indd 40 17-4-2012 15:19:24
Oefenboek pagina 40
Herhaling en verrijking
spel
Zelfstandig werken Oefenboek pagina 40
Doel
Oefenen van het splitsen en samenvoegen van hoeveelheden tot 12.
Beschrijving
De leerlingen spelen het huisjesspel in tweetallen met een dobbelsteen en 5 blokjes. Ieder heeft een pion. Ze plaatsen hun pion op een blauw rondje en leggen een blokje in een hokje op het veld. Ze gooien om beurten met de dobbelsteen en verplaatsen hun pion evenveel hokjes als de worp. Ze mogen de pion horizontaal en verticaal verplaatsen, maar niet diagonaal. Wie het eerst met zijn pion bij een blokje komt, mag het blokje pakken. Vervolgens plaatsen de leerlingen een nieuw blokje op het veld. Ze zetten hun pion terug op een blauw rondje en spelen het spel opnieuw. Het spel is afgelopen als de 5 blok- jes op zijn. De leerling die de meeste blokjes heeft, is winnaar.
Betere leerlingen spelen met 2 dobbelstenen. Ze plaatsen 5 blokjes tegelijk op het bord. De pion- nen staan in het veld totdat alle blokjes op zijn.
Het spel kan ook met 3 of 4 spelers worden ge- speeld.
Suggesties voor hulp
Ga na of de leerlingen vlot kunnen bepalen hoe- veel hokjes ze hun pion mogen verplaatsen. Be- spreek welke worpen ze al weten. Eventueel tekenen ze de lastige dobbelsteenpatronen of leggen die met fi ches. Herhaal de activiteit en- kele keren.
Observatie
Kan de leerling het aantal ogen op de dob- belsteen bepalen?
Kan de leerling zijn pion evenveel hokjes verplaatsen als het aantal ogen dat hij met de dobbelsteen gooit?Reflectie
Spel: Tweetallen vertellen hoe ze het spel ge- speeld hebben en welke worpen (met 1 dobbel- steen of met 2 dobbelstenen) ze al weten.
41
3
Jaargroep blok 2
Zoek alvast voor blok 3, les 1 een (chauff eurs)pet.
Ruimte voor aantekeningen
55530_ww_hl3_2_bw.indd 41 28- 3-2012 9:40:25
Nieuw in dit blok • informatie voor ouders en verzorgers
Getallen en bewerkingen
Splitsen en samenvoegen De kinderen maken kennis met het splitsen en samenvoegen van kleine hoeveelheden. Dat doen zij tijdens doe-activiteiten met behulp van blauwe en gele ballen. Tijdens het werken aan hun eigen tafels gebruiken ze blauw-gele fi ches.
Meten
Gewicht: licht en zwaar De kinderen maken in dit blok kennis met het
onderdeel wegen. Zij zetten drie identieke dozen met verschillend gewicht op volgorde. Daarbij komen begrippen als lichter dan,
zwaarder dan en het zwaarst aan bod.Getallen en bewerkingen
De ballenbak
De ballenbak wordt gebruikt voor het leren splitsen van grotere hoeveelheden. De kinderen leren onzichtbare hoeveelheden (ballen) bepalen, benoemen en tekenen.
Getallen en bewerkingen
De kapstok
De kapstok wordt gebruikt als introductie van de getallenlijn. Via het zoeken van bepaalde kapstoknummers leren de
kinderen tellen tot en met 20, verder tellen vanaf een bepaald getal en vergelijken en ordenen. Ze worden gestimuleerd om niet telkens bij 1 te beginnen met tellen. Bij 11 weten zij dat het handig is om bij 10 te starten.
Getallen en bewerkingen
Het tienzakje
In dit blok worden tijdens een doe-activiteit zakjes geïntroduceerd waarin precies 10 ballen passen. Deze ‘tienzakjes’ helpen de kinderen te tellen met sprongen van tien.
Meten
Klokkijken: hoe laat is het?
De kinderen leren de halve uren benoemen op de wijzerklok.
Ook oefenen zij met begrippen als het is
bijna half tien of het is net half tien geweest.Meetkunde
Construeren:
blokkenbouwsels In dit blok vergelijken de kinderen eenvoudige blokkenbouwsels.
Meetkunde
Ruimtelijke oriëntatie:
voorste, middelste, achterste, naar voren, naar achteren
De kinderen oefenen deze begrippen in de vorm van treintjes die door de klas lopen.
57824_ww_wb3_2_bw.indd 32 27-1-2011 13:40:14
