Jaargroep 3, Blok 5

(1)

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Voor zover het maken van reprograﬁsche verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).

Jaargroep 3, Blok 5

(2)

kk

5

naam:

+ =

werkboek

blok

hoeveel rokken? hoeveel broeken? hoeveel samen?

reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs

reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs

w e r k b o e k j a a r g r o e p 3 b l o k 5

Hoofdauteur

Mieke van Groenestijn, Hogeschool Utrecht, Faculteit Educatie

Auteurs Anneke Aartsen Hans Vermeer Vormgevingsconcept x-hoogte, Tilburg

Nicolette Obers (studio Zwijsen) Opmaak

x-hoogte, Tilburg Illustraties

Ina Hallemans, Duffel, België Coen de Kort,

(vlnr) communicatievormgeving, Tilburg Foto’s

Kasper van ’t Hoff Fotografi e, Eindhoven Lokin Fotografi e bv, Breda

Renate Reitler

Projectgroep Uitgeverij Zwijsen Marike Verschoor (projectleiding) Annemarie Berkhout (redactie) Marije van der Schaaf (bureauredactie) Nicolette Obers (vormgeving)

Mirjam Faessen (beeldredactie) Tessa Sponselee (productiebegeleiding) Tatjana Puklavec (marketingadvies) Jan van Wonderen (uitgever) 11e druk

ISBN 978-90-276-5812-8

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografi sche verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro). De uitgever heeft getracht alle rechthebbenden te achterhalen. Indien iemand meent als rechthebbende in aanmerking te komen, kan hij of zij zich tot de uitgever richten.

j a a r g r o e p 3

58128_ww_wb3_5_os.indd 1 29-1-2013 16:00:06

(3)

wat is er gebeurd? schrijf

30 Les 15 • het geldspel

5 5 5 5

start

leg voor je neer:

58128_ww_wb3_5_bw.indd 30 31-1-2011 11:45:12

(4)

wat is er gebeurd? schrijf wat is er gebeurd? schrijf

10

5

31 stop

58128_ww_wb3_5_bw.indd 31 31-1-2011 11:45:16

(5)

T i p

Laat telkens enkele tweetallen het spel spelen met echt geld.

T i p

Voor deze les kunt u het liedje ‘Sparen’ van de cd Rondje Rekenliedjes voor groep 3 gebruiken.

refl ectie 10 min.

• sa e er e d leren

• e fsta di werken 20 min.

toets 30 min.

30

3 Jaargroep blok 5

Toets

Vertel de leerlingen dat ze vandaag de toets gaan maken. Als ze daarmee klaar zijn, kunnen ze naar keuze door met les 15 van het oefenboek of het spel van les 15 in het werkboek.

Samenwerkend leren Werkboek pagina 30 en 31

het geldspel

De leerlingen spelen het spel in tweetallen. Ze zitten naast elkaar. Ieder speelt in het eigen werkboek. Iedere speler legt de aantallen munt- jes voor zich die zijn afgebeeld in het kader op het spelbord. Ieder zet zijn pion op start.

Om de beurt gooien de spelers met de dobbel- steen en zetten het aantal ogen van de worp vooruit. Ze tellen het aantal ballen op de afbeelding en leggen met hun munten hetzelfde aantal neer op het bord. Bijvoorbeeld: speler 1 gooit 2. Hij mag dus 2 afbeeldingen verder. Hij komt dan op de afbeelding met 5 ballen. Hij moet hier dus 5 cent neerleggen. Hij kan dat bedrag op verschillende manieren maken.

Als iemand een bedrag niet (meer) kan neerleggen omdat hij die munten al gebruikt heeft, mag hij munten ruilen bij de andere speler of op een

van de 2 speelborden.

Het spel is afgelopen als een van de spelers over de fi nish (stop) is. Winnaar is degene die het meeste geld over heeft.

Zelfstandig werken

Oefenboek pagina 30 en 31 en

De leerlingen werken verder aan de opdrachten op pagina 30 en 31 van het oefenboek en/of het computerprogramma.

Met leerlingen die moeite hebben met de onder- werpen genoemd onder het kopje observatie, kunt u na de toets extra oefenen.



observatie 1: les 20 doe-activiteit 1



observatie 2: les 20 doe-activiteit 2

Refl ectie

Werkboek, spel: De tweetallen wisselen ervarin- gen uit. Heb je vaak moeten ruilen en lukte dat altijd? Laat op het bord enkele getallen op ver- schillende manieren tekenen met munten, bijvoorbeeld 6 (6 munten van 1 cent; 3 munten van 2 cent; 1 munt van 5 cent en 1 munt van 1 cent).

Werkboek pagina 30 en 31

D o e l



Oefenen van stappen en sprongen in de context van ballen en munten.



Verkennen van het samenstellen van getallen met munten van 1, 2, 5 en 10 cent.

V o o r b e r e i d i n g

Voor deze les hebt u nodig:



per tweetal een dobbel- steen

per leerling:



pion



doosje met euromunten

L e s v e r l o o p

Les 15 • het e ds e

55837_ww_hl3_5_bw.indd 30 28-3-2012 14:19:04

(6)

Ruimte voor aantekeningen

a

31

3 Jaargroep blok 5

Oefenboek pagina 30 en 31 2 toetsbladen

T a a l

Rekentaal



cent Contexttaal



–

O b s e r v a t i e



Kan de leerling de begrippen kleine stap en grote stap, kleine en grote sprong toepassen in de context van ballen en munten?



Kan de leerling bedragen maken met munten van 1, 2, 5 en 10 cent en het totaalbedrag benoemen (tot 30 cent)?

D i f f e r e n t i a t i e

Makkelijker

Speel het spel met (10) munten van 2 cent en (10) munten van 1 cent.

Moeilijker

Voeg de regel toe dat je het getal moet maken met zo weinig mogelijk munten (het getal 6 leg je dus met 1 munt van 5 en 1 munt van 1 cent).

Toets en spel

In week 4 zijn de benodigde materialen afhankelijk van de doe-activiteiten die u uitvoert met uw leerlingen.

55837_ww_hl3_5_bw.indd 31 28-3-2012 14:19:10

(7)

25 cent

j a a r g r o e p 3 ^naam:

reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs

5

hoe betaal jij? kleur

oefenboek

blok

59026_ww_ob3_5_bw_os.indd 1 4-3-2011 9:51:09

(8)

Les 15 • het geldspel

wie zitten in de bus? schrijf

hoeveel blaadjes passen erop?

+ +

12 12

+ + + + + +

15 15

wie zitten in de bus? schrijf 2

30

1

59026_ww_ob3_5_bw_os.indd 30 4-3-2011 9:51:38

(9)

3 hoe gaat het kind naar de vlag? schrijf

4 hoe gaat het kind naar de vlag? schrijf

kleur hetzelfde blokje

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18

0 5 10 15 20 25 30 35

31

12 10 14 16 18

15 10

59026_ww_ob3_5_bw_os.indd 31 4-3-2011 9:51:38

(10)

40 Les 20 • raad mijn getal

10 10 10

10 10 10 10

10

10 10 10 10 10 10

10 10

10

10 10 10 10 10

10

59026_ww_ob3_5_bw_os.indd 40 4-3-2011 9:51:52

(11)

• e fsta di er e

• herha i stoets i ei e roe 45 min.

refl ectie 10 min.

instructie 5 min.

D o e l

Verrijking en hulp bij uitval.

I n s t r u c t i e

Als u met de leerlingen de herhalingstoets wilt afnemen, dan kunt u dat nu doen.

V o o r b e r e i d i n g

Voor deze les hebt u nodig:



Doe-activiteit 1:



ballen



tienzakjes



vijfzakjes



per leerling een doosje met euromunten

Doe-activiteit 2:



per leerling een doosje met euromunten

Oefenboek pagina 40:



per leerling 12 fi ches

L e s v e r l o o p

Les 20 • raad ij eta

les 15 2

Doe-activiteit 1

Doel

Oefenen van stappen en sprongen in de context van ballen en munten.

Beschrijving

Gebruik enkele losse ballen en ballen in vijf- en tienzakjes. Noem een getal, bijvoorbeeld 15.

De leerlingen leggen dat getal met de ballen, bijvoorbeeld een tienzakje en een vijfzakje.

Laat dit getal daarna ook samenstellen met munten.

Suggesties voor hulp

Leg een getal met ballen, bijvoorbeeld 11 als een zakje van 10 en een losse bal. Ruil de ballen daarna om tegen een gelijkwaardig aantal centen, in dit geval een munt van 10 en een munt van 1 cent.

Observatie



Kan de leerling in de balcontext tellen in stapjes van 1, 2, 5 en 10?



Kan de leerling met munten tellen in stapjes van 1, 2, 5 en 10?

Doe-activiteit 2

Doel

Verkennen van het samenstellen van getallen met munten van 1, 2, 5 en 10 cent.

Beschrijving

De leerlingen leggen met munten het getal 10 op zo veel mogelijk verschillende manieren. Zij tellen de stapjes hardop.

Suggesties voor hulp

Leg enkele dezelfde munten achter elkaar (bijvoorbeeld 5 munten van 2 cent). De leerlingen tellen de munten in stapjes van 2. Zo ook met munten van 5 en 10 cent.

Observatie



Kan de leerling met munten van 1, 2, 5 en 10 cent op verschillende manieren een bedrag van 10 centen leggen?



Kan de leerling munten van 2, 5 en 10 cent bij elkaar tellen en het totaalbedrag aangeven (tot 30 cent)?

40

3 Jaargroep blok 5

les 15 1

55837_ww_hl3_5_bw.indd 40 28-3-2012 14:19:53

(12)

T i p

Laat de leerlingen bij het spel om beurten een getal kiezen zonder te vermelden in welke rij het getal staat.

Oefenboek pagina 40

Zelfstandig werken Oefenboek pagina 40

Doel

Oefenen van de positionele waarde van getallen tot 50.

Beschrijving

De leerlingen bepalen in tweetallen eerst het aantal ballen in elk kader. Ze schrijven de bijbe- horende getallen in de lege hokjes. Daarna spelen ze het spel.

Speler 1 vertelt aan speler 2 welke rij hij kiest, bijvoorbeeld de zesde rij. Zonder dat speler 2 het kan zien, plaatst speler 1 een fi che bij een van beide getallen. Daarna stelt speler 2 vragen over het getal. Bijvoorbeeld: Is het meer dan 30? Is het minder dan 43? Is het 34? Als speler 2 het juiste getal noemt, krijgt hij het fi che van speler 1. Als speler 2 een verkeerd getal noemt, geeft hij een fi che aan speler 1. Daarna draaien ze de rollen om: speler 2 kiest een rij en een getal, speler 1 stelt vragen. De speler die uiteindelijk de meeste fi ches heeft, is de winnaar.

Observatie



Kan de leerling met tienzakjes en losse ballen getallen tot 24 representeren in tientallen en eenheden?



Kan de leerling met tienzakjes en losse ballen de positionele waarde van getallen tot 36 representeren?

Reflectie

Spel: Schrijf 2 getallen op het bord. Bijvoorbeeld 24 en 42. De leerlingen vertellen aan elkaar hoe ze bepalen welk getal meer is. Ze gebruiken daarbij tienzakjes, ballen en de getallenlijn. Be- nadruk de relatie tussen meer ballen en verder op de getallenlijn.

spel

Herhaling en verrijking

41

3 Jaargroep blok 5

Beplak voor les 1 van blok 6 een doos met blauw papier en een doos met geel papier.

Schrijf op de enveloppen het woord Keiweg plus een huisnummer, van 1 tot 24.

Ruimte voor aantekeningen

55837_ww_hl3_5_bw.indd 41 28-3-2012 14:19:56

(13)

Nieuw in dit blok • informatie voor ouders en verzorgers

Meten

Lengte: korter, langer, even lang

De kinderen maken kennis met het onderdeel lengte.

Zij passen in de klas enkele afstanden af met voeten, handen en de meetlat.

Ook experimenteren de kinderen met een ketting van paperclips om dingen die niet recht zijn te kunnen meten.

Getallen en bewerkingen

Het bushaltemodel

Het ‘bushaltemodel’ is een middel om groepjes mensen (mannen, vrouwen, jongens en meisjes) samen te stellen.

De kinderen tekenen ze in de vorm van grote en kleine blauwe en gele rondjes. Een groepje van 10 mensen kan op verschillende manieren worden samengesteld, getekend en genoteerd.

Tellen met sprongen en stappen De kinderen tellen op de stappenlijn met grote sprongen van tien, in combinatie met grote stappen van

twee en kleine stappen van één. In het

werkboek tekenen zij deze sprongen en stappen zelf.

Ballen en munten

De kinderen verkennen de relaties tussen gestructureerde hoeveelheden ballen en munten van 10, 5, 2 en 1 cent.

Meten

Klokkijken:

hoe laat is het?

In dit blok leren de kinderen tijden tot 15 minuten over en voor het hele uur benoemen op de wijzerklok.

Meetkunde

Construeren:

een bouwtekening van een blokkenbouwsel De kinderen maken van blokkenbouwsels een bouwtekening. Dit maakt het mogelijk voor een ander om het bouwsel na te bouwen.

Meetkunde

Schaduw en contourlijn De kinderen maken in dit blok kennis met de begrippen schaduw en

contourlijn. Op deze

wijze leren zij vormen onderscheiden.

De brief

Getallen kunnen verschillende

betekenissen hebben, zoals de betekenis van een hoeveelheid (6 ballonnen), een nummer (huisnummer 24), een maat (schoenmaat 31) en een naam (bus 12).

De kinderen onderzoeken wat het verschil is tussen bijvoorbeeld nummer 24 (op een brief) en nummer 42 (op een brievenbus).

58128_ww_wb3_5_bw.indd 32 31-1-2011 11:45:19

Jaargroep 3, Blok 5