Gemeente van Christus, Lucas 22:39-53
Mensen stellen altijd teleur…
Het was een oud gemeentelid, al heel wat jaren geleden, maar ik ben het nooit vergeten.
Hij keek terug op zijn leven, wist dat hij menselijkerwijs niet zo lang meer op deze aarde te gaan had.
Mensen stellen altijd teleur, luidde zijn conclusie.
Triest klonk het uit zijn mond, triest stemde het ook mij.
Hij had geen makkelijk leven gehad.
Veel zorgen in de familie, problemen, ruzies en verwijdering ook.
Hij was wel zo eerlijk onder ogen te zien dat hij daarbij zelf ook de nodige dingen had gedaan, gezegd die teleurstellend voor anderen moeten zijn geweest.
Evenzogoed, mensen stellen altijd teleur…
Toch wel heel somber als dat een leven moet samenvatten.
Maar hoe beleefde u dan de kerk?, kon ik met mijn goedbedoelde en in die dagen nog jeugdige enthousiasme niet nalaten te vragen.
Wetend dat de man jaren ouderling en diaken was geweest.
Een hele carrière als gemeentelid en kerkenraadslid had ‘ie doorlopen.
Betrokken op verschillende kerkelijke gemeenten in plaatsen waar hij had gewoond, altijd actief en ingeschakeld bij vele dingen.
Maar ook de kerk en de kerkmensen…, zo bleek uit het verdere gesprek al snel, ze vielen hem zo tegen.
En hoewel er ongetwijfeld goede ervaringen en positieve momenten moeten zijn geweest, ze waren op zijn oude dag helemaal overschaduwd door wat hem juist in de kerk ook pijn had gedaan.
Zoveel mensen die niet deden wat ze zeiden te geloven.
Voor het oog vrome broeders of zuster met veel aanzien in de gemeente, maar ondertussen gebeurden er dingen die daar helemaal haaks op stonden.
Laksheid en vrijblijvendheid ook, of juist drammerigheid en onverdraagzaamheid.
Mensen die elkaar kwetsten in plaats van liefhadden…, het werd in dat gesprek een hele lijst compleet met concrete voorbeelden.
En zijn conclusie was: ook in de kerk stellen mensen teleur.
Mensen stellen altijd teleur…
Buiten de kerk, maar net zo goed ook binnen de kerk.
Wat we daar ook van vinden, het Bijbelverhaal van vanmorgen lijkt daar wel een vette streep onder te zetten.
De geschiedenis van Getsemane, die tuin aan de voet van de Olijfberg, net buiten Jeruzalem.
De evangelist Lucas heeft de kortste versie van het enorme geestelijke gevecht dat Jezus daar leverde.
Matteüs en Marcus vertellen ons dat Jezus drie keer over ging bidden; Lucas laat het bij één vermelding.
Matteüs en Marcus schrijven dat die ingedutte leerlingen er drie waren – Petrus, Johannes en Jacobus… hen had Jezus meegenomen om met hem te waken.
Lucas noemt dat niet en heeft het over alle leerlingen.
De details van hoe vaak en wie precies interesseren hem kennelijk niet zo.
Alle nadruk laat hij vallen op de gebedsstrijd van de Here Jezus en op de enorme angst die Hem aanvliegt.
Dat heeft Lucas dan weer heel uitgebreid, terwijl Matteüs en Marcus dat veel korter vertellen.
Ze beginnen alle drie hetzelfde.
Jezus heeft behoefte aan gebed.
Pal voor het grote, intense, zo moeilijke werk dat Hij moet doen, Hij zoekt de rust en de stilte om bij zijn hemelse Vader te zijn.
Dat blijft toch iets heel bijzonder.
Op dit ultieme moment in zijn levensweg, maar ook op zoveel andere momenten.
Steeds weer zocht Hij het contact, de persoonlijke omgang, het gesprek en de relatie met God.
Ik zou zeggen: als zelfs onze Heer dat nodig had, wie zijn wij om te denken dat wij wel zonder de regelmaat van die momenten kunnen.
Jezus, Gods Zoon, maar ook mens, 100 procent delend in ons mens-zijn met ook de broosheid en beperktheid daarvan, Hij kende zijn grenzen.
Hij kende ook zijn kwetsbaarheid.
De kwetsbaarheid van zijn geloof ook, dat zwaar werd beproefd.
En als je dan niet de tijd neemt voor jezelf, raak je jezelf kwijt.
Als je niet de tijd neemt voor God, raakt Hij zo maar uit het zicht.
Ja, het is best een hele kunst: daarvoor tijd nemen in de ‘ratrace’ van het leven Tijd is geld, zeggen we.
De agenda staat tjokvol.
We hebben het druk, druk, druk, vinden we in elk geval.
Het is het recept bij uitstek om schade te lijden aan onze ziel.
Jezus houdt stille tijd en Hij vraagt zijn leerlingen om hetzelfde doen.
Om als het ware een gebedskring te vormen samen met Hem.
Een gebedscirkel rondom Hem te zijn.
Ontroerend vind ik het, aangrijpend ook.
Behalve dat gedeelde gebed zit er ook iets van de hunkering naar vriendschap in.
Echte vriendschap op dit moment waar alles zich samenbalt.
Ach, wij weten dat toch ook, hoe goed het je goed het doet als mensen, vrienden bij je zijn in moeilijke momenten.
Ze hoeven niet eens iets te zeggen, laat ze soms alsjeblieft niets zeggen.
Dat ze enkel maar bij je blijven en met je waken, op dat ontzettende moment van verdriet, verslagenheid in je leven.
Met je zijn, met je waken, en op zo’n moment dat het allemaal op je aanvliegt proberen er samen met jou een klein beetje doorheen te komen.
Met je bidden dan misschien ook?
Ook Jezus had daar behoefte aan…
Zo dicht staat Hij naast ons dat ook Hij in de crises van zijn leven steun zocht bij mensen om Hem heen…
Maar mensen, ja ze stellen vaak teleur.
Ik zei net al: bij Lucas lijkt het anders dan bij Matteüs en Marcus de hele groep van discipelen die in slaap gevallen is, terwijl ze moesten waken.
De hele kerk dus, zou je kunnen zeggen.
De eerste kerk: die elf leerlingen die nog over waren, want Judas was vandoor gegaan, en hij is al onderweg met het arrestatieteam dat Jezus moet oppakken.
Maar deze kerk van het eerste begin, ook zij laat het afweten.
Het had een intens en diep moment van verbondenheid tussen de Heer en zijn kerk had kunnen zijn.
Van volgelingen van Jezus die hun kruis achter hun Heer opnemen.
Die delen in zijn lijden, opkomen voor de zaak van Gods Koninkrijk.
Pal staan ze schouder aan schouder met hun Heiland.
Wat zou dat mooi geweest zijn…
Maar nee dus…, dat moet toch wat geweest zijn voor Jezus?
Zou Hij ook gedacht hebben wat die oude man zei:
Mensen stellen altijd teleur?
We mogen net even een spade dieper graven denk ik En de sleutel zit dan toch in wat Jezus zijn leerlingen vraagt:
Bid dat jullie niet in beproeving komen, zegt Hij tegen ze Hij ze.
Er is dus een beproeving, een verzoeking, verleiding…
Zo houdt Jezus zelf hen voor…
En het is dus niet vanzelfsprekend dat dat ze die wel even weerstaan, dat ze volhouden en vasthouden.
Wat is het, deze beproeving?, denk je dan.
Nou het is méér dan het arrestatieteam dat al onderweg is, met Judas voorop
De ‘horde mensen’, zo noemt Lucas ze, en het moet een angstaanjagend gezicht zijn geweest, die colonne opgejutte mensen met hun zwaarden en knuppels en hun brandende fakkels.
Midden in de nacht zagen ze die stoet uit de stadspoort door het Kidrondal dichterbij komen.
Maar deze beproeving gaat verder en reikt dieper.
Méér is het ook dan de dreiging dat Jezus moet sterven, een dreiging die ook de leerlingen nu echt voelen aankomen.
Ook die dreiging is niet mis.
Welk mens dat er voor komt te staan, kent niet iets van het gevoel dat je zou willen wegduiken?
De dood die dan toch jouw lijn met het leven doorknipt, en misschien nog wel erger, met de mensen om wie je geeft en die om jou geven; de dood die je als een onbestemd zwart gat kan aangapen.
Ook als je gelooft en van harte hoopt op Gods toekomst en troost, is dat niet maar een dingetje, en dat wisten Jezus’ leerlingen ook…
Maar de beproeving die daar in die donkere tuin in alle hevigheid opdoemt, gaat nog verder en reikt nog dieper.
Zo zelfs dat de leerlingen door angst overweldigd in een verdoofde toestand raken.
‘Van verdriet waren ze in slaap gevallen’, zo vertaalt onze NBV het wel wat bescheiden.
Bid dat jullie niet in beproeving komen…
Ja, dan gaat het toch vooral en het allermeest en allerdiepst om die beker waarover Jezus het heeft in zijn gebed.
“Vader, als U het wilt, neem dan deze beker van Mij weg”.
De beker… Daar had Jezus het ook over gehad toen Jacobus en Johannes vroegen om de eerste plaats in zijn koninkrijk, u en jij kennen het verhaal denk ik wel.
Zitten de discipelen daar een beetje ruzie te maken over de mooiste plekken bij God…
Maar Jezus zegt: Kunnen jullie de beker drinken die ik moet drinken?
Want om Gods Koninkrijk te laten komen, moet er dus eerst een beker worden leeggedronken.
Wat is dat, de beker drinken?
Je komt het in het Oude Testament tegen, in Jesaja 51 bijvoorbeeld.
Israël lijdt daar onder de ballingschap.
Ze waren weggevoerd naar Babel, en dat was hen niet zo maar overkomen.
Het had alles te maken met hun ongehoorzaamheid, hun onwil om met God te leven.
En daarom moet Israël de beker drinken, staat daar dan.
De beker, dat heeft te maken met oordeel, met eenzaamheid, met uit je vertrouwde gemeenschap zijn gebannen, uit de gemeenschap met God te worden gebannen.
Dat nu is de beproeving die Jezus wacht.
Dat is de beproeving die in alle hevigheid en strijd op Hem afkomt.
Een beproeving is het, ja een verleiding, om die beker te weigeren.
Om het niet te doen, om weg te kijken van de pijn, van de noodzaak waarom dit moet gebeuren.
Wegkijken…, het is een van de symbolen van onze jongens en meisjes vanmorgen.
Onze jongens en meisjes, ik verklap het maar vast…, die komen straks terug met twee maskers.
Op het ene masker staan gesloten ogen die wegkijken, die de nood ontkennen, die God vergeten…
Wegkijken, daar kunnen we als mensen heel goed in zijn.
Het is ook heel actueel denk ik dan, alle vragen rond klimaat, migratie, milieu, nou we mogen stemmen komende week, kunnen we toch aangeven wat we ervan vinden.
Er wordt heel wat weggekeken in onze maatschappij, van misstanden, van verdriet, van nood van anderen, van de diepste vragen van ons bestaan, de vragen over God ook, hoe ik kan leven met Hem, hoe het goed kan zijn met Hem, hoe Hij het goed wil maken met mij?
Ja, want dat wil Hij dus.
Dat is hier in het geding, dat is de missie van Jezus En in die missie is die beker niet te vermijden.
Een beker die wij niet kunnen dragen al hebben wij ‘m veroorzaakt.
Dat kon en kan Hij alleen.
En in die tuin van de olijven koos Hij er ook voor dat te doen Dat is het tweede masker van onze jongens en meisjes.
Een masker met open ogen en de tekst: Jezus kiest voor Gods plan.
‘Hij keek niet weg’.
Het is zo’n zinnetje dat het hele evangelie samenvat: Jezus keek niet weg!
Nee, dat was niet eenvoudig voor Hem.
Zo van: Hij was toch Gods Zoon, Hij deed dat wel even…
Jezus, Hij wordt doodsbang, meer dan de andere evangelisten benadrukt Lucas dat.
“Zijn zweet viel in grote druppels als bloed van de grond.”
En dan was er al een engel uit de hemel toegesneld om Hem te steunen, laat Lucas ons ook weten.
“Vader als U het wilt, neem deze beker van Mij weg.”, bidt Jezus.
Maar laat niet wat Ik wil, maar wat U wilt gebeuren.”, staat er dan achteraan.
Dat had Hij zijn leerlingen leren bidden, ook ons leerde Hij dat bidden in het Onze Vader.
Zelf bidt Hij het ook in deze crisis in zijn lijdensplan
Gods wil, Gods plan, daaraan geeft Hij zichzelf over, ook nu…
En als Hij dan bij zijn leerlingen komt, en ze liggen allemaal te slapen.
Zij keken wel weg…, maar ach, zij kunnen deze weg ook niet gaan.
Deze beker, deze beproeving…
Dat kon Hij alleen.
Het is het mysterie van het lijden van Jezus.
Het is het mysterie van de 40-dagentijd
Het mysterie van de verzoening waarvan wij leven.
En we kunnen het met vele woorden en beelden proberen uit te leggen, en dat is ook goed, maar we komen er nooit helemaal bij.
Het is te groot, te hoog, te diep, te breed, het gaat in alle opzichten onze beperkte grenzen voorbij…
We moeten het ook maar niet willen, denk ik dan, Gods geheim tot in alle diepten te doorgronden.
Je mag je wel verwonderen, verbazen, om zoveel gehoorzaamheid, ja liefde, liefde voor mensen, liefde voor jou, zo mag dat ook deze 40 dagentijd heel persoonlijk weer beleden.
Dat Hij niet wegliep voor deze beker, dat Hij niet weg keek voor dat waar die beker voor stond…
En mensen, stellen ze dan inderdaad altijd teleur?
Weet u, weet jij, die Petrus en Jacobus en Johannes en hele stelletje dat daar ligt te slapen, nee dat was niet best.
En het wordt nog erger straks: ze rennen in paniek weg, Petrus verloochent zijn Heer…; op deze weg kunnen ze Hem niet volgen, van deze beker kunnen zij nog geen druppel aan…
Maar dan vind ik het toch schitterend: als Jezus straks zijn weg heeft volbracht, en de beker is leeggedronken tot op de bodem toe; de Goede Vrijdag is voorbij en het is Pasen
geworden, de opstanding, en Pinksteren, de Geest van God vervult mensen.
Dat zijn het diezelfde Petrus en Thomas en noem dat hele hopeloze clubje van daarvoor maar op, die vrijmoedig getuigen van hun Heer…
Die een gemeenschap vormen die bekend stond omdat er liefde was, onbaatzuchtige liefde.
Verbondenheid met God en verbondenheid met elkaar, in woorden en in daden…
Was het perfect?
O nee, dan moet je Handelingen, het Bijbelboek over de eerste christenen toch echt eens goed lezen.
Stelden ze soms teleur?
Nou en of, ook toen al gebeurden er heel verdrietige dingen, al te menselijk, kwetsend en pijnlijk soms.
En toch…
En toch… tot vandaag toe: waar mensen ècht leven wat Hij daar deed in die donkere tuin.
Waar u en jij en ik daar nou eens ècht van leven, dan gaat er iets veranderen…
Dagelijks werk mag dat zijn, dagelijks geloofsleven.
Nee niet om diezelfde beker te drinken.
Dat kon Hij alleen.
Maar juist daarom: als ik mijn leven verbind met Hem…
Ach, als wij dat zo moeilijk blijven vinden en het lukt zo vaak niet: draai het maar om: vraag Hem om dat wat Hij daar deed te verbinden aan jouw leven van elke dag…
Dan gaat daar iets groeien.
Dan gaat er vrucht groeien.
Geloof en vrede, goedheid en zachtmoedigheid, verdraagzaamheid en nederigheid, en de liefde allermeest.
Want mensen mogen dan vaak teleurstellen, Hij niet en wat Hij jou wil geven ook niet.
Hij keek niet weg!
Wij dan toch ook niet meer?
Amen
