RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEIT VAN
VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN 2014 IN DE GEMEENTE
Druten
Plaats : Druten
Gemeentenummer : 0225 Onderzoeksnummer : 278061
Pagina 2 van 18
VOORWOORD . . . 5
1 INLEIDING . . . 7
2 VVE IN DE GEMEENTE DRUTEN . . . 9
3 CONCLUSIES. . . 17
INHOUDSOPGAVE
Pagina 4 van 18
In de periode 2007-2012 heeft de Inspectie van het Onderwijs een landelijke bestandsopname uitgevoerd naar de kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie (vve). Daarna is het signaalgestuurde toezicht op vve in werking getreden.
Het signaalgestuurde toezicht vve begon eind 2013 met het versturen van digitale vragenlijsten naar de 315 middelgrote en kleine gemeenten. Voor de 37 grote gemeenten is er tot en met 2015 een apart monitortraject.
Op basis van een analyse van de digitale vragenlijsten is besloten om in middelgrote en kleine gemeenten waar risico’s ten aanzien van de uitvoering van de wettelijke vve-verplichtingen lijken te bestaan, een onderzoek uit te voeren. Het onderzoek is uitgevoerd in de tweede helft van 2014. Dit rapport beschrijft in hoeverre de gemeente Druten in 2014 voldoet aan de eisen ten aanzien van vve en welke veranderingen hebben plaatsgevonden ten opzichte van de bestandsopname.
De hoofdinspecteur primair onderwijs en speciaal onderwijs, Dr. A. Jonk
VOORWOORD
Pagina 6 van 18
Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar het gemeentelijke beleid ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie (vve) in de gemeente Druten in 2014.
De aanleiding van het onderzoek is het mogelijk bestaan van risico’s ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente.
De basis van het onderzoek is een digitale vragenlijst die de gemeente heeft ingevuld. De inspectie heeft deze vragenlijst geverifieerd aan de hand van de aangeleverde documenten en de toelichting daarop in een gesprek met betrokkenen van de gemeente. Vervolgens heeft de inspectie de eisen met betrekking tot het vve-beleid beoordeeld en de veranderingen ten opzichte van de bestandsopname in beeld gebracht.
Het signaalgestuurde toezicht op de vve-locaties maakt nog geen deel uit van dit onderzoek. De inspectie start na de zomer van 2014 met het signaalgestuurde toezicht op vve op de locaties. De signalen van de GGD zijn leidend om te bepalen welke peuterspeelzalen en kinderdagverblijven met voorschoolse educatie worden bezocht.
Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten:
• Analyse van de beantwoorde digitale vragenlijst in relatie tot de bevindingen tijdens de bestandsopname.
• Analyse van aanvullend opgevraagde informatie in relevante beleidsdocumenten van de gemeente.
• Intern overleg met het team Kinderopvang over GGD-toezicht in de gemeente.
• Een gesprek met de betrokken beleidsambtenaar over het vve-beleid van de gemeente.
• Beoordeling van vve-beleid van de gemeente Druten.
INLEIDING 1
Onderzoeksopzet
Als basis voor de beoordeling gelden de beoordelingscriteria toezichtkader voor- en vroegschoolse educatie voor gemeenten, zoals die te vinden zijn op:
www.onderwijsinspectie.nl > onderwijssectoren > voor- en vroegschoolse educatie.
Hoofdstuk 2 geeft een beeld van het vve-beleid op gemeentelijk niveau. Daar wordt ingegaan op de ontwikkeling van de gemeente sinds de bestandsopname (paragraaf 2.1) en op de door de gemeente aangeleverde vve-documenten (paragraaf 2.2). Tenslotte geeft de inspectie in dit hoofdstuk een oordeel over het gemeentelijke vve-beleid (paragraaf 2.3).
Hoofdstuk 3 bevat de conclusies over het vve-beleid in de gemeente Druten.
Toezichtkader
Opbouw rapport
Pagina 8 van 18
De gemeente Druten heeft een digitale vragenlijst ingevuld. Op basis van de antwoorden heeft de inspectie mogelijke risico’s gesignaleerd ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie.
De digitale vragenlijst levert informatie over:
• wel of geen afspraken van de gemeente met de schoolbesturen en de houders over de doelgroepdefinitie, toeleiding, doorgaande lijn en resultaatafspraken;
• het bereik;
• de veranderingen bij de aspecten ouderbeleid, integraal vve-programma, externe zorg en interne kwaliteitszorg;
• het aantal vve-locaties en het aantal locaties waar de GGD
tekortkomingen heeft gesignaleerd in het eerste domein (pedagogische praktijk).
De beoordeling van het gemeentelijke beleid is gebaseerd op de digitale vragenlijst, opgevraagde gemeentelijke beleidsdocumenten, eventuele aanvullende informatie en het gesprek met de gemeente (zie paragraaf 2.3).
Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal:
1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden.
2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig
Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt.
3. Voldoende
4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen
Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren.
Het beeld dat uit de zelfevaluatie van de gemeente Druten (een digitale vragenlijst van de onderwijsinspectie die door de vve-beleidsambtenaar begin 2014 is ingevuld) aanvankelijk naar voren kwam, was er één van stagnatie en zelfs achteruitgang op het terrein van vve.
VVE IN DE GEMEENTE DRUTEN 2
Ontwikkeling van vve in de gemeente Druten sinds de bestandsopname 2.1
Dat beeld is door de toegestuurde (beleids)stukken en het op 10 oktober 2014 tussen gemeente en inspectie gevoerde gesprek bijgesteld. De scores zijn ten opzichte van de bestandsopname in 2012 hetzelfde gebleven of verbeterd.
Positieve ontwikkelingen zijn zichtbaar bij het ouderbeleid (1a4), de interne kwaliteitszorg (1a7) en de doorgaande lijn (1a8). Bij de laatste twee punten is de verbetering zelfs zodanig dat de score '3' gegeven is.
Wel is opnieuw een prestatieafspraak gemaakt over het vastleggen van de te behalen doelen (1a9). Welke resultaten men in de voor- en vroegscholen met vve verwacht te behalen is nog niet beschreven. Afgesproken is dat dit binnen drie maanden wel het geval zal zijn.
De gemeente geeft aan dat de betrokken partijen in Druten allereerst zijn gaan werken aan een goede implementatie van de (vroeg)signalering en de
toeleiding. Daarnaast zijn het ouderbeleid, een (uniform) leerlingenvolgsysteem (KIJK) en de (communicatie)lijnen binnen vve Druten uitgewerkt. Er vindt afstemming plaats op aan vve-rakende ontwikkelingen als passend onderwijs en het nieuwe regionale samenwerkingsverband, en de (transitie jeugd)zorg in brede zin waarvoor de gemeente steeds meer de verantwoordelijkheid heeft.
Als positief ervaart de gemeente dat men in Druten met een beperkt aantal personen om de tafel zit voor vve. Het bestuur van Stichting SPOM Maas en Waal 41340 (zeven basisscholen en één speciale basisschool verspreid over de vijf kerkdorpen van Druten) is ook het bestuur van Stichting SPOM
Peuterspeelzalen (PSZ) en sinds kort Kinderdagverblijven (KDV). De coördinator van de vijf peuterspeelzalen is tevens de coördinator van de vijf
kinderdagverblijven geworden. Daarnaast is er één vve-coördinator. Er was één beleidsambtenaar bij de gemeente verantwoordelijk voor vve. Haar taken worden nu (deels) overgenomen door een andere medewerker, die momenteel ingewerkt wordt. Alle medewerkers van de peuterspeelzalen,
kinderdagverblijven en vroegscholen zijn vve-geschoold en gebruiken een integraal vve-programma (Uk/Puk en Ko).
Vanwege de krimp (dalend aantal leerlingen in de gemeente) zijn er nu nog op twee in plaats van drie locaties zogeheten 'Prietpraatgroepen' (specifiek voor vve-kinderen): in Druten op PSZ Biebelebons (bij BaO De Kleurencirkel) en in Deest op PSZ Harlekijn (bij BaO 't Klòsterhûfke). Tot voor kort was er ook een Prietpraatgroep verbonden aan het Integraal Kindcentrum (IKC) Het Klokhuis/De Kubus te Druten. Dit IKC is echter niet ver verwijderd van de Biebelebons, kinderen gaan zo nodig naar de Prietpraatgroep daar.
Pagina 10 van 18
Naast de krimp spelen ook veranderingen bij onder andere de
samenwerkingsverbanden en bezuinigingen binnen de gemeente een rol. De schakelklas te Nijmegen vergt bijvoorbeeld veel van het vve-budget aldus de gemeente. Pas bij vier leerlingen tegelijk kan (extra) financiering worden aangevraagd, het vervoer kost de gemeente ook vanwege de afstand veel geld en het nieuwe samenwerkingsverband is in zes 'kamers' opgesplitst. Druten vormt samen met Maas en Waal één kamer, niet met Nijmegen.
1. Analyse stadsrapport vve Druten van februari 2013 door betrokkenen in de gemeente;
2. STAVAZA VVE augustus 2013 met actiepunten n.a.v. het inspectiebezoek (zie 1), het jaarplan LEA thema 1.VVE 2012/2013 en het jaarverslag LEA thema1.VVE 2011/2012;
3. Het jaarplan LEA thema 1.VVE 2013/2014;
4. Monitoring doelgroepkinderen Stichting SPOM PSZ van 2012 en 2013;
5. Verslag overleg gemeente, vve-coördinatoren en KDV over vve en vroegsignalering mei 2013;
6. Verslagen overleg gemeente, JRK, coördinatoren SPOM, SWV/CPO en PSZ West Maas en Waal, ZAT-leden en REC over vroegsignalering en
voorschooltraject in 2013 en 2014;
7. SISA-verantwoording over 2013, 2012, 2011 en 2010;
8. Documenten over toeleidingsstrategie en ouderbeleid ter bespreking in het overleg van de vve-werkgroep september 2014;
9. Aanzet ouderbeleid van Stichting SPOM PSZ oktober 2014 n.a.v. het overleg bij hier voor;
10. Reglement oudercommissie Stichting SPOM PSZ versie 2014.
De gemeente geeft verder aan dat er vijf bijeenkomsten hebben plaatsgevonden van de kerngroep VVE (gemeente, coördinator vve en coördinator
peuterspeelzalen). Van die bijeenkomsten zijn geen formele verslagen, wel zijn er soms (aanzetten tot) beleidsstukken uit voortgekomen (zie hierboven).
In deze paragraaf geeft de inspectie haar bevindingen weer over het gemeentelijke vve-beleid.
Lijst met de vve-documenten die de gemeente Druten heeft aangeleverd 2.2
Het gemeentelijk vve-beleid 2.3
Per domein is beschreven op welke punten de inspectie het gemeentelijk beleid en uitvoering als voldoende (‘3’) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder (‘2’) als met (‘1’) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt (‘4’).
De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van de verificatie van de digitale vragenlijst door middel van documentenanalyse en gesprekken met vertegenwoordigers van de gemeente. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van het beeld uit de digitale vragenlijst van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd.
De inspectie publiceert jaarlijks ook een oordeel over het toezicht dat door de gemeenten op de kinderopvang en peuterspeelzalen wordt uitgevoerd. Voor meer informatie hierover ziewww.onderwijsinspectie.nl >onderwijssectoren >
Kinderopvang.
HET GEMEENTELIJK VVE-BELEID 1 2 3 4
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
• 1A1 Definitie doelgroepkind
1A2 Bereik 1A3 Toeleiding
1A4 Ouders
1A5 Integraal vve-programma 1A6 Externe zorg
1A7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen 1A8 Doorgaande lijn
1A9 Resultaten
1B Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau
1C Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau
DE VVE-CONDITIES 1 2 3 4
•
• 2A GGD-rapport
2B Gemeentelijk subsidiekader
Pagina 12 van 18
Toelichting:
’1’ Verbeterpunten met een afspraak
• Wat in 2012 gold, geldt nog steeds. Op gemeentelijk niveau is nog niet bepaald wat de resultaten van vve moeten zijn (1a9). Voor het afronden van een opleiding (startkwalificatie) wordt een goede beheersing van de Nederlandse taal essentieel geacht. Daarnaast geeft men aan dat sociaal- emotionele factoren een rol kunnen spelen (zie ook het indicatieformulier).
Zowel voor de taal- als voor de sociaal-emotionele ontwikkeling moeten de ambities echter nog concreet vastgesteld worden. Kortom (het beleid rond) de effectmeting van vve is nog een ontwikkelpunt.
Aan de prestatieafspraak die in 2013 is gemaakt, is niet voldaan. Er is opnieuw een prestatieafspraak gemaakt: de bij vve-betrokken partijen in Druten leggen zo spoedig mogelijk concrete afspraken omtrent de opbrengsten vast. De inspectie ontvangt deze afspraken uiterlijk 25 januari 2015.
’2’ Verbeterpunten
• Het bereik (1a2) wordt bepaald door te kijken of er voldoende vve- kindplaatsen zijn en of deze worden bezet door de doelgroep. De gemeente weet (op basis van het aantal 4/5-jarigen met een
leerlinggewicht) hoeveel kindplaatsen gerealiseerd moeten worden, en wil deze plaatsen ook creëren: het ging in 2012 om 70 kindplaatsen.
In 2010 waren er volgens de monitoring Stichting PSZ gemeente Druten (SPGD) 43 doelgroepkinderen op de vijf peuterspeelzalen in de gemeente.
Zeven van die peuters hadden een indicatie, maar de ouders hadden geen toestemming gegeven om het vve-programma te volgen. Deze kinderen gingen dus op woensdag niet naar de Prietpraatgroepen voor gerichte vve-(taal)activiteiten in kleine groepjes. Tijdens de bezoeken in de herfst van 2012 bleken er in het totaal 21 doelgroeppeuters, afkomstig van de verschillende PSZ in de gemeente, de Prietpraatgroepen op de
Biebelebons te bezoeken. Volgens de monitoring Stichting SPOM PSZ 2012 waren er in 2012 in totaal 41 doelgroepkinderen ingeschreven op de vijf PSZ in de gemeente Druten, daarvan hebben er 36 een vve-programma gevolgd. Van een aantal doelgroepkinderen hebben ouders geen
toestemming gegeven voor het volgen van het vve-programma of is er andere hulpverlening ingeschakeld. In 2013 zouden er 40
doelgroepkinderen zijn geweest die allen een vve-programma hebben gevolgd. In 2014 (de monitorgegevens zijn nog niet beschikbaar) zou het
Gezien het verondersteld benodigde aantal kindplaatsen (70) worden nog steeds niet alle doelgroepkinderen bereikt op dit moment. De gemeente geeft aan dat zij zich afvraagt of dit aantal kindplaatsen reëel is omdat de indicatiestelling door de consultatiebureaus zorgvuldig gebeurt (de toeleiding wordt steeds beter) en de aantallen daarvan de laatste jaren tussen de 40 en 45 liggen. De gemeente zoekt een mogelijke verklaring in het volgende. Er is sprake van een toename van de zij-instroom van onder andere Poolse leerlingen. Deze kinderen stromen op latere leeftijd in het onderwijs in, en kunnen niet deelnemen aan het programma van de voorscholen. Zij gaan eventueel een jaar naar de schakelklas in Nijmegen.
Afgesproken is dat de gemeente de laatste telgegevens van 4- en 5-jarigen (van de gewichtenleerlingen 75% nemen) gebruikt om met de meest recente gegevens te berekenen hoeveel doelgroeppeuters Druten nu telt. Om zo te bepalen of en hoeveel het bereik achterblijft bij het aantal mogelijke doelgroepleerlingen. Deze gegevens worden zo spoedig mogelijk aan de inspectie toegestuurd.
• Het ouderbeleid (1a4) heeft zich verder ontwikkeld op de volgende punten: het bereiken van zoveel mogelijk ouders, het vastleggen van de wijze waarop ouders worden geïnformeerd, ontwikkelingsgerichte
activiteiten in de gemeente, participatie van ouders en hoe rekening wordt gehouden met de thuistaal. Eén en ander wordt momenteel vastgelegd (zie de aan de inspectie toegestuurde documenten), en moet ook nog vastgesteld worden. Een onderbouwing van dit beleid met cijfers
ontbreekt echter: er is geen analyse van de ouderpopulatie. Daarom dat het ouderbeleid nog als 'onvoldoende' wordt beoordeeld.
• De gemeente gaf bij de zelfevaluatie in 2012 aan dat er geen gemeentelijk subsidiekader voor de voorscholen is (2b). De Stichting Peuterspeelzalen Druten was recent gefuseerd met de SPOM. De veranderingen waren in 2012 nog niet doorgevoerd in beleidsstukken. Intussen zijn de
kinderdagverblijven van Catalpa opgenomen in de Stichting SPOM KDV.
Hoe één en ander precies geregeld is, is niet duidelijk. Daarmee is 2b een ontwikkelpunt.
‘3’ Voldoende
• Al eerder (in 2012) zijn de indicatoren 1a1 definitie doelgroepkind, 1a3 toeleiding, 1a5 integraal vve-programma, 1a6 externe zorg, 1b vve- coördinatie op gemeentelijk niveau, 1c systematische evaluatie en verbetering op gemeentelijk niveau en 2a jaarlijkse GGD-rapportage als voldoende beoordeeld. De inspectie ziet geen reden om af te wijken van deze oordelen. In enkele gevallen (1a3 en1b) lijkt de zelfbeoordeling door de gemeente van begin 2014 een negatieve ontwikkeling te suggereren.
Pagina 14 van 18
Dat blijkt niet het geval het zijn. Het op 10 oktober 2014 gevoerde gesprek en de toegestuurde stukken bevestigen dat. De vragenlijst (zelfevaluatie) is ook niet op alle punten correct ingevuld: waar nee' is ingevuld had 'niet van toepassing' moeten staan bijvoorbeeld.
• Over de invulling van de interne kwaliteitszorg (1a7) van de voor- en vroegscholen zijn intussen gemeentelijke afspraken of beleid gemaakt.
Afspraken met de vve-instellingen over de wijze waarop ze zich aan de gemeente verantwoorden over de kwaliteit van vve zijn of worden gemaakt.
• De doorgaande lijn (1a8) is als voldoende beoordeeld. Het werken met hetzelfde vve-programma en het overdragen van de kindgegevens van de voor- en vroegschool gebeurt in Druten. Er vindt ook ‘warme overdracht’
plaats bij vve-kinderen. Intussen zijn er ook afspraken gemaakt over de coördinatie van vve tussen voor- en vroegschool.
Op onderdelen van de doorgaande lijn zoals de doorstroom van peuters naar een vroegschool en de afstemming tussen voor- en vroegschool van de zorg en begeleiding en de ouderparticipatie ontbreekt echter
gemeentelijk beleid of kan het beleid worden versterkt.
Pagina 16 van 18
De inspectie heeft op het niveau van de gemeente het beleid voor de voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Druten beoordeeld. Dit vanwege
mogelijke risico’s ten aanzien van de uitvoering van wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie.
Conclusies gemeentelijk vve-beleid
Het algemene beeld is, op één onderdeel na, positief net als in 2012. Er zijn minder risico's dan in de vragenlijst geconstateerd zijn. De tekortkomingen betreffen de resultaten (1a9), het gemeentelijk subsidiekader (2b), het ouderbeleid (1a4) en waarschijnlijk nog steeds het bereik 1a2. Dit keer zal echter binnen de afgesproken termijn (drie maanden) aan de afspraak over de resultaten voldaan moeten worden. Minimaal moet op gemeentelijk niveau bepaald worden wat de gewenste inhoudelijke resultaten zijn van de vroegschoolse educatie, en dit in concrete, meetbare termen. Voor een '3' moeten er ook afspraken gemaakt zijn met de besturen en (voor)scholen over het aanleveren van de gegevens aan de gemeente.
Het vve-beleid is verbeterd wat betreft de interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen (1a7), de doorgaande lijn (1a8) en het ouderbeleid (1a4). Alleen bij dit laatste onderdeel is de verbetering nog niet zodanig dat een '3' gegeven kon worden.
Dat de ontwikkeling doorgaat is niet alleen een gevolg van een steeds betere aansturing (denk aan de recente fusie van de kinderdagverblijven van Catalpa met het SPOM-schoolbestuur en het aanstellen van één coördinator voor de peuterspeelzalen en de kinderdagverblijven), maar ook van een toenemende samenwerking in de praktijk tussen de (voor)scholen.
Wel zijn de ontwikkelingen nog niet afgerond en moeten beleidsdocumenten aangepast worden aan de verander(en)de praktijk. Daarnaast heeft (ook) Druten te maken met krimp en (daarmee samenhangende) bezuinigingen en betreft het hier een betrekkelijk kleine gemeente die bestaat uit vijf dorpen. Er zal steeds opnieuw een balans gezocht moeten worden tussen wat wenselijk (ambities) en wat haalbaar (realistisch beleid) is. De inspectie heeft er vertrouwen in dat dit in Druten mogelijk is.
Verbeterafspraken
CONCLUSIES
3
Verbeterpunten
Het gaat hier om het ouderbeleid (1a4) en het gemeentelijk vve-subsidiekader (2b). Daarnaast is het bereik (1a2) waarschijnlijk een verbeterpunt. Wel zal eerst gekeken worden met behulp van recente cijfers hoeveel mogelijke doelgroeppeuters er in Druten zijn. Afgesproken is dat de gemeente de laatste telgegevens van 4- en 5-jarigen (van de gewichtenleerlingen 75% nemen) gebruikt om te berekenen hoeveel doelgroeppeuters Druten nu telt. Om zo te bepalen of en hoeveel het bereik achterblijft bij het aantal mogelijke
doelgroepleerlingen. Deze gegevens worden zo spoedig mogelijk aan de inspectie toegestuurd.
Voldoende oordelen
Het gaat hierbij om de definitie doelgroepkind (1a1), de toeleiding (1a3), een integraal vve-programma (1a5), de externe zorg (1a6), de interne kwaliteitszorg van (voor)scholen (1a7), de doorgaande lijn (1a8), de vve-coördinatie en de systematische evaluatie van vve op gemeentelijk niveau (1b en 1c), een jaarlijkse beoordeling door de GGD (2a).
Vervolgafspraken
• Uitvoeren Verbeterafspraken (1)
Aan de prestatieafspraak die in 2013 bij indicator 1a9 is gemaakt, is niet voldaan. Er is opnieuw een prestatieafspraak gemaakt: de bij vve betrokken partijen in Druten leggen zo spoedig mogelijk concrete afspraken omtrent de opbrengsten vast. De inspectie ontvangt deze afspraken uiterlijk 25 januari 2015.
• Signaalgestuurd toezicht: de inspectie zal begin 2015 opnieuw een vragenlijst sturen naar de middelgrote en kleine gemeenten en een inschatting maken van mogelijke risico’s. Tevens worden daarbij de uitkomsten van eventuele locatieonderzoeken meegenomen. Op grond van de analyses wordt opnieuw bekeken in welke gemeenten in 2015 een onderzoek plaatsvindt.
Pagina 18 van 18
