RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN 2015 EN 2016 IN DE GEMEENTE
Wassenaar
Plaats : Wassenaar
Gemeentenummer : 0629 Onderzoeksnummer : 288152
Datum onderzoek : 9 februari 2016 Datum vaststelling : 15 maart 2017
VOORWOORD . . . 5
1 INLEIDING . . . 6
2 VVE IN DE GEMEENTE WASSENAAR . . . 8
3 CONCLUSIES. . . 13
INHOUDSOPGAVE
Pagina 3 van 14
In de periode 2007-2012 heeft de Inspectie van het Onderwijs een landelijke bestandsopname uitgevoerd naar de kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie (vve). Daarna is het signaalgestuurde toezicht op vve in werking getreden.
Het signaalgestuurde toezicht vve begon eind 2013 met het versturen van digitale vragenlijsten naar de 315 middelgrote en kleine gemeenten. Voor de 37 grote gemeenten is er tot en met 2015 een apart monitortraject.
Op basis van een analyse van de digitale vragenlijsten is besloten om in middelgrote en kleine gemeenten waar risico’s ten aanzien van de uitvoering van de wettelijke vve-verplichtingen lijken te bestaan, een onderzoek uit te voeren. Het onderzoek is uitgevoerd in de tweede helft van 2015 en de eerste helft van 2016. Dit rapport beschrijft in hoeverre de gemeente Wassenaar in 2015 voldoet aan de eisen ten aanzien van vve en welke veranderingen hebben plaatsgevonden ten opzichte van de bestandsopname.
De hoofdinspecteur primair onderwijs en speciaal onderwijs, Dr. A. Jonk
VOORWOORD
Pagina 5 van 14
Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar het gemeentelijke beleid ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie (vve) in de gemeente Wassenaar in 2015 en 2016.
De aanleiding van het onderzoek is het mogelijk bestaan van risico’s ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente.
De basis van het onderzoek is een digitale vragenlijst die de gemeente heeft ingevuld. Wij hebben deze vragenlijst geverifieerd aan de hand van de aangeleverde documenten en de toelichting daarop in een gesprek met
betrokkenen van de gemeente. Vervolgens hebben wij de eisen met betrekking tot het vve-beleid beoordeeld en de veranderingen ten opzichte van de
bestandsopname in beeld gebracht.
Het signaalgestuurde toezicht op de vve-locaties maakt nog geen deel uit van dit onderzoek. Wij zijn na de zomer van 2015 gestart met het signaalgestuurde toezicht op vve op de locaties. De signalen van de GGD zijn leidend om te bepalen welke peuterspeelzalen en kinderdagverblijven met voorschoolse educatie worden bezocht.
Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten:
• Analyse van de beantwoorde digitale vragenlijst in relatie tot de bevindingen tijdens de bestandsopname.
• Analyse van aanvullend opgevraagde informatie in relevante beleidsdocumenten van de gemeente.
• Intern overleg met het team Kinderopvang over GGD-toezicht in de gemeente.
• Gesprekken met de betrokken beleidsambtenaar over het vve-beleid van de gemeente.
• Beoordeling van vve-beleid van de gemeente Wassenaar.
Als basis voor de beoordeling gelden de beoordelingscriteria toezichtkader voor- en vroegschoolse educatie voor gemeenten, zoals die te vinden zijn op:
INLEIDING 1
Onderzoeksopzet
Toezichtkader
www.onderwijsinspectie.nl > onderwijssectoren > voor- en vroegschoolse educatie.
Hoofdstuk 2 geeft een beeld van het vve-beleid op gemeentelijk niveau. Daar wordt ingegaan op de ontwikkeling van de gemeente sinds de bestandsopname (paragraaf 2.1) en op de door de gemeente aangeleverde vve-documenten (paragraaf 2.2). Tenslotte geven wij in dit hoofdstuk een oordeel over het gemeentelijke vve-beleid (paragraaf 2.3). Hoofdstuk 3 bevat de conclusies over het vve-beleid in de gemeente Wassenaar.
Opbouw rapport
Pagina 7 van 14
De gemeente Wassenaar heeft een digitale vragenlijst ingevuld. Op basis van de antwoorden hebben wij mogelijke risico’s gesignaleerd ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie.
De digitale vragenlijst levert informatie over:
• wel of geen afspraken van de gemeente met de schoolbesturen en de houders over de doelgroepdefinitie, toeleiding, doorgaande lijn en resultaatafspraken;
• het bereik;
• de veranderingen bij de aspecten ouderbeleid, integraal vve-programma, externe zorg en interne kwaliteitszorg;
• het aantal vve-locaties en het aantal locaties waar de GGD
tekortkomingen heeft gesignaleerd in het eerste domein (pedagogische praktijk).
De beoordeling van het gemeentelijke beleid is gebaseerd op de digitale vragenlijst, opgevraagde gemeentelijke beleidsdocumenten, eventuele aanvullende informatie en het gesprek met de gemeente (zie paragraaf 2.3).
Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal:
1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig.
Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden.
2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig
Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt.
3. Voldoende
4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen.
Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren.
Stand van zaken tot januari 2016
De gemeente Wassenaar heeft sinds het inspectie-onderzoek in 2012 een start gemaakt met het verbeteren van een aantal vve-onderdelen die in het
inspectierapport waren aangemerkt als verbeterpunten. De ontwikkeling van het vve-beleid is daarna door omstandigheden gestagneerd.
VVE IN DE GEMEENTE WASSENAAR 2
Ontwikkeling van vve in de gemeente Wassenaar sinds de bestandsopname
2.1
Positieve ontwikkeling in 2016
Sinds de gesprekken met de gemeente in april en augustus 2016 heeft een positieve ontwikkeling plaatsgevonden. Zo is er inmiddels beleid vastgelegd aangaande de doorgaande lijn en de vve-resultaten. Op het gebied van ouderbetrokkenheid en interne kwaliteitszorg op de voor- en vroegscholen kan nog winst worden geboekt.
In 2012 was er nog geen sprake van feitelijke vve-locaties in Wassenaar. In 2016 boden twee voorscholen vve aan. Door veranderingen in de wereld van de kinderopvangorganisaties (faillissement, overname) heroverweegt de gemeente de positionering van vve-locaties in Wassenaar; zij wil op minimaal drie
verschillende locaties, verspreid binnen de gemeente vve aanbieden.
• De Peuter in ontwikkeling, Wassenaar, oktober 2013
• Beleid Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) Wassenaar, 2016-2020
• Convenant Kwaliteitskader Voor- en vroegschoolse Educatie (VVE) Wassenaar 2016-2018, (Concept)
In deze paragraaf geven wij onze bevindingen weer over het gemeentelijke vve- beleid. Per domein is beschreven op welke punten wij het gemeentelijk beleid en uitvoering als voldoende (‘3’) beoordelen, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder (‘2’) als met (‘1’) afspraken en op welke punten wij de gemeente als een voorbeeld voor anderen zien (‘4’).
Wij baseren onze bevindingen op de uitkomsten van de verificatie van de digitale vragenlijst door middel van documentenanalyse en gesprekken met vertegenwoordigers van de gemeente. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van het beeld uit de digitale vragenlijst van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd.
Lijst met de vve-documenten die de gemeente Wassenaar heeft aangeleverd
2.2
Het gemeentelijk vve-beleid 2.3
HET GEMEENTELIJK VVE-BELEID 1 2 3 4
•
•
•
• 1A1 Definitie doelgroepkind
1A2 Bereik 1A3 Toeleiding
1A4 Ouders
Pagina 9 van 14
De inspectie publiceert jaarlijks ook een oordeel over het toezicht dat door de gemeenten op de kinderopvang en peuterspeelzalen wordt uitgevoerd. Voor meer informatie hierover ziewww.onderwijsinspectie.nl > onderwijssectoren >
Kinderopvang.
Toelichting:
’2’ Verbeterpunten
1a4 Ouders
Ten opzichte van het onderzoek in 2012 beschikt de gemeente Wassenaar nu over een gemeentelijk ouder(betrokkenheid)beleid. De gemeente geeft dit beleid gestalte door vve-locaties te verplichten ouderbeleid te formuleren en daar inspanningsafspraken aan te verbinden. Dit is vastgelegd in het 'Convenant kwaliteitskader Voor- en Vroegschoolse Eucatie (VVE) Wassenaar'. Dit beleid is pril en ook is nog niet duidelijk welke ouders de gemeente wil bereiken (er is nog geen analyse van de ouderpopulatie).
1a7 Interne kwaliteitszorg
Op gemeentelijk niveau dient aangegeven te zijn wat belangijk is met
betrekking tot de uitvoering van vve. In het vve-beleid en in het vve-convenant staat inhoudelijk beschreven wat de gemeente verwacht van de uitvoering van vve op de locaties, maar de manier waarop de locaties zich hierover moeten verantwoorden over (het meten en borgen van) de vve-kwaliteit is nog niet duidelijk.
HET GEMEENTELIJK VVE-BELEID 1 2 3 4
•
•
•
•
•
•
• 1A5 Integraal vve-programma
1A6 Externe zorg
1A7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen 1A8 Doorgaande lijn
1A9 Resultaten
1B Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau
1C Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau
DE VVE-CONDITIES 1 2 3 4
•
• 2A GGD-rapport
2B Gemeentelijk subsidiekader
1a9 Resultaten
De gemeente Wassenaar heeft in haar vve-beleid bepaald wat de gewenste inhoudelijke resultaten (concreet en meetbaar) moeten zijn. Er zijn echter nog geen precieze afspraken vastgelegd met (besturen van) vve-locaties over het aanleveren van gegevens. Zelf geeft de gemeente in de beschrijving van de huidige situatie aan dat het zicht op de ontwikkeling niet altijd even duidelijk is, maar dat de vroegscholen aangeven dat er geen extreme taalachterstanden voorkomen bij de instroom van kleuters (recent ingestroomde
vluchtelingenkinderen uitgezonderd).
1c Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau Omdat er tot en met eind 2015 niet of nauwelijks sprake was van vve-beleid in de gemeente Wassenaar, is er tot nu toe ook geen sprake van systematiek in de evaluatie en verbetering van vve. Positief is dat het vve-beleid nu beschreven is in het document 'Beleid Voor- en Vroegschoolse Educatie Wassenaar
2016-2020'. Hierin is de wijze van evalueren en verbeteren vastgelegd. De daadwerkelijke uitvoering van het beleid is echter nog pril: er heeft tot nu toe slechts één evaluatie-overleg plaatsgevonden, dus van daadwerkelijk (jaarlijks) systematisch evalueren is nog geen sprake.
‘3’ Voldoende
De gemeente heeft in de digitale vragenlijst aangegeven dat er bij de
onderdelen 1a5 Integraal vve-programma en 1a6 Externe zorg weinig tot geen veranderingen hebben plaatsgevonden. Uit het gesprek dat de inspectie met de gemeente heeft gevoerd komt eenzelfde beeld naar voren. Daarom handhaaft de inspectie bij deze indicatoren de voldoende oordelen van de bestandsopname uit 2012. Dat geldt ook voor indicator 2a inzake de GGD-rapporten, aangezien hier ook geen verandering is opgetreden.
1a1 Definitie doelgroepkind
Was in 2012 nog overleg nodig over de doelgroepdefinitie, nu is de doelgroep gedefinieerd en vastgelegd in het de notitie 'Beleid Voor- en Vroegschoolse Educatie Wassenaar 2016-2020'.
De doelgroepdefinitie voor peuters bestaat uit twee criteria: het leerlinggewicht en de thuistaal. Een peuter is een doelgroeppeuter als aan tenminste aan de genoemde criteria wordt voldaan. Ook de taalomgeving thuis kan leiden tot plaatsing op een vve-locatie, hoewel dit criterium niet automatisch leidt tot een doelgroep-indicatie.
Pagina 11 van 14
1a2 Bereik
De gemeente Wassenaar geeft aan dat zij met bovengenoemde
doelgroepdefinitie jaarlijks voor vijftien à twintig kinderen een vve-plaats ter beschikking moet stellen. Dit getal is gebaseerd op de ervaring van de laatste twee jaar. De gemeente geeft aan dat zij voor dertien doelgroepkinderen plaats had, maar dat aantal in 2015 en 2016 in werkelijkheid is opgelopen tot twintig.
Om het bereik te vergroten is de gemeente in haar beleid bezig met een betere spreiding van de vve-locaties binnen de gemeente.
1a3 Toeleiding
Het signaleren en indiceren van doelgroepkinderen gebeurt door het
consultatiebureau. Sinds eind 2015 wordt ook gemonitord welke kinderen met een indicatie daadwerkelijk gebruik maken van vve.
1a8 Doorgaande lijn
In tegenstelling tot het vorige onderzoek is er nu een doorgaande lijn gerealiseerd tussen voor- en vroegschool. Er is sprake van een gereguleerde overdracht van kindgegevens en van een warme overdracht. De
verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij alle betrokken partners: de gemeente als regievoerder, de voor- en de vroegscholen. Hoe de samenwerking op het gebied van aanbod, ouderbetrokkenheid en interne begeleiding en zorg is
vormgegeven, staat helder beschreven in het gemeentelijke vve-beleid en in het vve-convenant.
1b Vve-coördinatie op gemeentelijjk niveau
Na een periode van stagnatie in de coördinatie, heeft de gemeente nu weer de regie gepakt over (de uitvoering van) het vve-beleid. In dat kader is het vve- convenant opgesteld en worden vanaf eind 2016 halfjaarlijkse overleggen georganiseerd met alle vve-partners.
2b Gemeentelijk subsidiekader
Ten opzichte van het onderzoek in 2012 is er in de gemeente Wassenaar nu een vve-specifieke subsidiebeschikking: in het vve-convenant is duidelijk vastgelegd aan welke voorwaarden de voorscholen moeten voldoen om in aanmerking te komen voor vve-subsidie. Zoals hierboven al beschreven is, kunnen sommige onderdelen van het convenant nog enige aanscherping gebruiken (interne kwaliteitszorg, resultaten).
De inspectie heeft op het niveau van de gemeente het beleid voor de voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Wassenaar beoordeeld. Dit vanwege mogelijke risico’s ten aanzien van de uitvoering van wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie.
Conclusies gemeentelijk vve-beleid
De basis van het onderzoek is een digitale vragenlijst die de gemeente heeft ingevuld. Naar aanleiding van de informatie in de vragenlijst zijn risico’s gesignaleerd met betrekking tot een aantal indicatoren. Aan de hand van de aangeleverde documenten en de toelichting daarop in een gesprek met
betrokkenen van de gemeente, blijkt dat er tekortkomingen zijn met betrekking tot het ouderbeleid, de interne kwaliteitszorg, de resultaatafspraken en de systematische evaluatie en verbetering van vve (op gemeentelijk niveau).
Hierover ligt nog geen beleid vast of dient het bestaande beleid aangescherpt te worden.
De gemeente heeft ook vooruitgang geboekt: om te beginnen is de definitie van doelgroepkinderen vastgelegd. Verder zijn het bereik en de toeleiding verbeterd en is de doorgaande lijn beter gewaarborgd. Het gemeentelijk subsidiekader is nu ook van voldoende niveau. De coördinatie van vve is inmiddels goed geregeld en er is weer een begin gemaakt met regelmatig en gestructureerd overleg tussen alle partijen die betrokken zijn bij vve.
Tijdens de gesprekken met de gemeente is bovendien duidelijk geworden dat zij groot belang hecht aan een goed vve-beleid. Ook al zijn er onderdelen nog niet op orde, de voortvarendheid waarmee de gemeente de zaken ter hand hebben genomen, schept vertrouwen voor de toekomst. De knelpunten zijn bekend en op diverse terreinen zijn al acties gaande om de tekortkomingen weg te werken.
Verbeterpunten
1a4 Ouders
1a7 Interne kwaliteitszorg 1a9 Resultaten
1c Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau
Voldoende oordelen
CONCLUSIES 3
Pagina 13 van 14
1a2 Bereik 1a3 Toeleiding
1a5 Integraal vve-programma 1a6 Externe zorg
1a8 Doorgaande lijn
1b Vve-coördinatie op gemeentelijjk niveau 2a GGD-rapport
2b Gemeentelijk subsidiekader
Vervolgafspraken
Signaalgestuurd toezicht: wij hebben eind 2016 opnieuw een vragenlijst naar de middelgrote en kleine gemeenten gestuurd en zullen een inschatting maken van mogelijke risico’s. Tevens nemen wij de uitkomsten van eventuele
locatieonderzoeken mee. Op grond van de analyses bekijken wij opnieuw in welke gemeenten in 2017 een onderzoek plaats zal vinden.
