RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN 2015 EN 2016 IN DE GEMEENTE
Wijdemeren
Plaats : Loosdrecht
Gemeentenummer : 1696 Onderzoeksnummer : 289160 Datum onderzoek : 20 april 2016 Datum vaststelling : 13 juli 2016
VOORWOORD. . . 5
1 INLEIDING. . . 6
2 VVE IN DE GEMEENTE WIJDEMEREN . . . 8
3 CONCLUSIES. . . 16
INHOUDSOPGAVE
In de periode 2007-2012 heeft de Inspectie van het Onderwijs een landelijke bestandsopname uitgevoerd naar de kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie (vve). Daarna is het signaalgestuurde toezicht op vve in werking getreden.
Het signaalgestuurde toezicht vve begon eind 2013 met het versturen van digitale vragenlijsten naar de 315 middelgrote en kleine gemeenten. Voor de 37 grote gemeenten is er tot en met 2015 een apart monitortraject.
Op basis van een analyse van de digitale vragenlijsten is besloten om in middelgrote en kleine gemeenten waar risico’s ten aanzien van de uitvoering van de wettelijke vve-verplichtingen lijken te bestaan, een onderzoek uit te voeren. Het onderzoek is uitgevoerd in de tweede helft van 2015 en de eerste helft van 2016. Dit rapport beschrijft in hoeverre degemeenteWijdemeren in 2015 voldoet aan de eisen ten aanzien van vve en welke veranderingen hebben plaatsgevonden ten opzichte van de bestandsopname.
De hoofdinspecteur primair onderwijs en speciaal onderwijs, Dr. A. Jonk
VOORWOORD
Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar het gemeentelijke beleid ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie (vve) in de gemeenteWijdemeren in 2015 en 2016.
De aanleiding van het onderzoek is het mogelijk bestaan van risico’s ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente.
De basis van het onderzoek is een digitale vragenlijst die de gemeente heeft ingevuld. Wij hebben deze vragenlijst geverifieerd aan de hand van de aangeleverde documenten en de toelichting daarop in een gesprek met
betrokkenen van de gemeente. Vervolgens hebben wij de eisen met betrekking tot het vve-beleid beoordeeld en de veranderingen ten opzichte van de
bestandsopname in beeld gebracht.
Het signaalgestuurde toezicht op de vve-locaties maakt nog geen deel uit van dit onderzoek.De signalen van de GGD zijn leidend om te bepalen welke
peuterspeelzalen en kinderdagverblijven met voorschoolse educatie worden bezocht.
Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten:
• Analyse van de beantwoorde digitale vragenlijst in relatie tot de bevindingen tijdens de bestandsopname.
• Analyse van aanvullend opgevraagde informatie in relevante beleidsdocumenten van de gemeente.
• Intern overleg met het team Kinderopvang over GGD-toezicht in de gemeente.
• Een gesprek met de betrokken interim beleidsambtenaar en de
leidinggevende van Cluster Sociaal Domein over het vve-beleid van de gemeente.
• Beoordeling van vve-beleid van de gemeenteWijdemeren.
Als basis voor de beoordeling gelden de beoordelingscriteria toezichtkader voor- en vroegschoolse educatie voor gemeenten, zoals die te vinden zijn op:
INLEIDING 1
Onderzoeksopzet
Toezichtkader
www.onderwijsinspectie.nl > onderwijssectoren > voor- en vroegschoolse educatie.
Hoofdstuk 2 geeft een beeld van het vve-beleid op gemeentelijk niveau. Daar wordt ingegaan op de ontwikkeling van de gemeente sinds de bestandsopname (paragraaf 2.1) en op de door de gemeente aangeleverde vve-documenten (paragraaf 2.2). Tenslotte geven wij in dit hoofdstuk een oordeel over het gemeentelijke vve-beleid (paragraaf 2.3). Hoofdstuk 3 bevat de conclusies over het vve-beleid in de gemeenteWijdemeren.
Opbouw rapport
DegemeenteWijdemeren heeft een digitale vragenlijst ingevuld. Op basis van de antwoordenhebben wijmogelijke risico’s gesignaleerd ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie.
De digitale vragenlijst levert informatie over:
• wel of geen afspraken van de gemeente met de schoolbesturen en de houders over de doelgroepdefinitie, toeleiding, doorgaande lijn en resultaatafspraken;
• het bereik;
• de veranderingen bij de aspecten ouderbeleid, integraal vve-programma, externe zorg en interne kwaliteitszorg.
De beoordeling van het gemeentelijke beleid is gebaseerd op de digitale vragenlijst, opgevraagde gemeentelijke beleidsdocumenten, eventuele aanvullende informatie en het gesprek met de gemeente (zie paragraaf 2.3).
Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal:
1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig.
Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden.
2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig
Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt.
3. Voldoende
4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen.
Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren.
In 2012 heeft de inspectie in het kader van de landelijke bestandsopname vve, de kwaliteit van vve in de gemeenteWijdemeren in beeld gebracht. Destijds beschikte de gemeente over enkele beleidsnotities, waarmee zij in de praktijk van aanbesteding en uitvoering van vve ervaring op ging doen.
Sinds de bestandsopname in 2012 heeft de gemeente haar werkwijze verder ontwikkeld.
Er ontstaat nu in 2016 een beeld waarin de gemeente haar verantwoordelijkheid voor de uitvoering van vve neemt, de verbeterpunten voor het grootste deel aanpakt en daarnaast ontwikkelingen doorzet op de aspecten die in 2013 al voldoende waren.
VVE IN DE GEMEENTE WIJDEMEREN 2
Ontwikkeling van vve in de gemeente Wijdemeren sinds de bestandsopname
2.1
Jammer genoeg is daar bij het aspect Resultaten nog in onvoldoende mate sprake van.
De definitie van doelgroepkinderen is verbreed. Niet alleen het leergewicht, zoals de gemeente dat in haar documenten noemt, maar ook de taalzwakte van kinderen en een taalarme omgeving waarin kinderen opgroeien, kunnen tot indicering voor vve leiden.
De procedures gericht op Toeleiding naar vve door de GGD zijn verder versterkt.
Het aspect Bereik is aangepakt: er zijn nu meer vve-plaatsen op meer locaties.
Ten aanzien van het aspect Ouders wordt onderzocht of de vrijblijvenheid van (taal)ondersteuning door ouders kan worden aangepakt. Voor wat betreft de Externe Zorg vervult het sociaal wijkteam een belangrijke rol. Doordat de gemeente Wijdemeren al 'proefgedraaid heeft' in haar eigen gemeentelijke setting lijkt het er op dat toeleiding naarbenodigde zorg enhet voorkomen van wachtlijsten ook binnen de sociale wijkteams effectief is.
Voor de Doorgaande lijn zijn extra afspraken gemaakt voor de warme overdracht van vve-peuters naar de vroegscholen.
Op het gebied van Resultaten zijn echter nog geen concrete afsprakendoor de gemeente gemaakt met de vroegscholen; dat blijft een verbeterpunt met een afspraak.
Het aspect Systematische evaluatie van vveis wel verder
ontwikkeld:geëvalueerd wordenbijvoorbeeld doelgroepdefinitie, aanbod en bereik, vve-programma, doorgaande lijn, resultaten en ouderbetrokkenheid.
Deze evaluaties leiden ook tot verbeterplannen.
In de samenstelling van peuterspeelzalen enkinderdagverblijven zijn enige wijzigingen opgetreden. In de groep vroegscholen is dat niet het geval. Wel zijn er twee brede scholen in oprichting in de gemeente Wijdemeren.Verkennende gesprekken met peuterspeelzaal en kinderopvang zijn in gang gezet. In het onderstaande overzichtis de huidige situatie weergegeven.
Voorschool:
peuterspeelzaal
Voorschool: Kinderdagverblijf - met vve
Vroegschool: Basisschool
De Linde Rehoboth Sterrenwachter Catamaran Knuttegrut (peuteropvang KDV)
Appeltje, Loosdrecht (peuteropvang KDV)
KDV De Gruthut KDV Ankeveen
• College advies vve-vergoedingdoelgroepkinderen opkinderopvang centrum, 2014
• Notitie vve in Wijdemeren, 2010
• Prestatie overeenkomst VVE definitief, (geen jaartal)
• Sociale wijkteams, Discussie stuk ten behoeve van de inrichting van de sociale wijkteams, 2013
• VVE in Wijdemeren, Beleid 2016-2019, versie april/mei 2016
• VVE Wijdemeren, Afspraken notitie GGD 'Doelgroepbepaling en Toeleiding', 2015
• Bijlage 1 Evaluatie 2012-2015
• Overdrachtsformulier 'voorschoolse voorziening naar basisschool', (geen jaartal)
In deze paragraaf geven wij onze bevindingen weer over het gemeentelijke vve- beleid. Per domein is beschreven op welke punten wij het gemeentelijk beleid en uitvoering als voldoende (‘3’) beoordelen, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder (‘2’) als met (‘1’) afspraken en op welke punten wij de gemeente als een voorbeeld voor anderen zien (‘4’).
Wij baseren onze bevindingen op de uitkomsten van de verificatie van de digitale vragenlijst door middel van documentenanalyse en gesprekken met vertegenwoordigers van de gemeente. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van het beeld uit de digitale vragenlijst van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd.
KDV Meidoorn KDV Thuiz bij Teddy
KDV Kidswereld, Nederhorst den Berg KDV SKG
KDV De Speelhoeve Pinkenstal, Loosdrecht
Lijst met de vve-documenten die de gemeente Wijdemeren heeft aangeleverd
2.2
Het gemeentelijk vve-beleid 2.3
De inspectie publiceert jaarlijks ook een oordeel over het toezicht dat door de gemeenten op de kinderopvang en peuterspeelzalen wordt uitgevoerd. Voor meer informatie hierover zie www.onderwijsinspectie.nl >onderwijssectoren >
Kinderopvang.
Toelichting:
’1’Verbeterpunten met een afspraak 1a9 Resultaten
Er is door de gemeente Wijdemeren nog niet bepaald wat de gemeentelijke afspraken zijn die zij maken met de voor- en de vroegscholen over de resultaten die met vve bereikt dienen te worden. Dit is hetzelfde verbeterpunt met
afspraak waar de inspectie de gemeente in 2012-2013 al op heeft gewezen. De inspectie constateert dat de gemeente niet voldaan heeft aan de
resultaatafspraak. Wel is er oriënterend overleg gaande tussen betrokken partners.
De resultaatafspraak die de inspectie op dit verbeterpunt met de gemeente Wijdemeren maakt luidt:
HET GEMEENTELIJK VVE-BELEID 1 2 3 4
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
• 1A1 Definitie doelgroepkind
1A2 Bereik 1A3 Toeleiding 1A4 Ouders
1A5 Integraal vve-programma 1A6 Externe zorg
1A7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen 1A8 Doorgaande lijn
1A9 Resultaten
1B Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau
1C Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau
DE VVE-CONDITIES 1 2 3 4
•
• 2A GGD-rapport
2B Gemeentelijk subsidiekader
Leg voor 1 januari 2017 op gemeentelijk niveau ambitieuze en meetbare vve- doelstellingen vast. Vertaal deze in concrete en meetbare inhoudelijke
resultaatafspraken voor minimaal het eind van de vroegschoolse periode. De afspraken moeten betrekking hebben op relevante (leer/
vaardigheid)ontwikkeling bij de doelgroepkinderen.
Stel ook vast hoe de betrokken instellingen deze gegevens periodiek moeten aanleveren.
’2’Verbeterpunten 1a4 Ouders
De gemeente Wijdemeren heeft haar beleid ten aanzien van het betrekken van ouders bij de ontwikkeling van hun kind sinds 2012-2013 nog niet substantieel verscherpt. Welwordt er in het voortraject - de indicering van de
doelgroeppeuter - door het consultatiebureau eenovereenkomst op dit puntmet de ouders besproken en doorde oudersondertekend. Daarmee zet de gemeente weliswaar een stap in de goede richting, maar werkt nog niet inhoudelijk uit welke onderdelen het ouderbeleid zou moeten bevatten, gezien de specifieke kenmerken van de ouders in de gemeente Wijdemeren. Het vaststellen van concrete doelen en te verwachten resultaten zal richting geven aan de activiteiten van voor- en vroegscholen en een bijdrage leverenaan de
bewustwording van ouders en het belang van hun rol in de ontwikkeling van hun kind.
‘3’Voldoende 1a2 Bereik
De gemeente Wijdemeren hanteert een brede doelgroepdefinitie, weet hoeveel kindplaatsen er gerealiseerd moeten worden en doet dat ook. Voor 2015 heeft de gemeente 25 kindplaatsen gerealiseerd en daar zijn er 23 van benut. De gemeente weet dus hoeveel doelgroeppeuters gebruik maken van een vve- kindplaats en slaagt erin om ca. 80% van de doelgroepkinderen te bereiken. Met betrekking tot de indicator Bereik heeft de gemeente zich verbeterd en dat resulteert in een voldoende oordeel.
1a5 Integraal vve programma
De beoordeling van deze indicator is ongewijzigd sinds het onderzoek van 2012-2013. Als de gemeente Wijdemeren zich verbeteren wil, dan ligt dat met name op het vaststellen van een gewenst observatie-instrument voor het volgen van de brede ontwikkelingen het maken van afspraken met de vroegscholen over te hanteren vve-programma's.
1a6 Externe zorg
De beoordeling van deze indicator is ongewijzigd sinds het onderzoek van 2012-2013. Binnen de externe zorg voor doelgroeppeuters en -kleuters issinds 2015, vanwege veranderde regelgeving,het sociaal wijkteam een rol gaan vervullen. De gemeente rapporteert positieve bevindingen over het functioneren daarvan; de gemeente heeft al voordien ervaring opgedaan met een dergelijke constructie. Het lijkt er op dat de sociale wijkteams een goed instrument kunnen zijn om wachtlijsten in de zorg voor doelgroepkinderen te voorkomen. De transitie naar sociale wijkteams is echter nog pril en evaluatiegegevens hierover moeten nog opgeleverd worden.
1a7 Interne kwaliteitszorg
De beoordeling van deze indicator is ongewijzigd sinds het onderzoek van 2012-2013. Als de gemeente zich wil verbeteren op dit punt dan doet zij er goed aan om met de vve-instellingen afspraken te maken over hoe zij zich
verantwoorden over de kwaliteit die zij leveren met vve. Daarnaast zou de gemeente kwaliteitsnormen vast kunnen stellen op basis waarvan de sturing op de gewenste kwaliteit van vve versterkt kan worden.
1a8 Doorgaande lijn
Waar in het onderzoek van 2012-2013 de doorgaande lijn nog verbeterpunten kende, is daar nu geen sprake meer van. De gemeente heeft de procedure voor de overdracht van doelgroeppeuters naar de basisschool aangescherpt en helder beschreven wat zij verwacht in procedureelen inhoudelijk opzicht.Waar nodig vindt er een warme overdracht plaats met gebruikmaking van relevante gegevensover de peuter (bijvoorbeeld gevolgd vve-programma,
observatiemethode,aantal dagdelen,NAW- en gezinsgegevens, maar ook medische/hulpverleningsgegevens en ontwikkelingsgegevens op diverse domeinen).Daarmee ondersteunt de gemeente een ononderbroken ontwikkelingsgang voor doelgroepkinderen.
2A GGD-rapport
Van alle vve-locaties beschikt de gemeente over recente GGD-rapporten. De afspraken daarover werken naar behoren.
2b Gemeentelijk subsidiekader
De beoordeling van deze indicator is ongewijzigd sinds het onderzoek van 2012-2013.
Wel is de gemeente doende om alle afspraken tegen het licht te houden van de huidige situatie van harmonisatie van peuterspeelzaal- en kinderopvangwerk,
van instroom van statushouders in de vve-structuur, van gewijzigde
financieringsregels op het gebied van vve. Daavoor is een aantal uitgangspunten geformuleerd zoals: -peuteropvang wordt in relatie tot jeugdgezondheidszorg als vroegsignalering en preventie gezien; - het huidige bereik en continuïteit van vve moet daartoe op peil worden gehouden; - omvorming naar peuteropvang is een kwaliteitsinstrument; geen bezuinigingsmaatregel. Deze herijking van de afspraken en uitgangspunten zal leiden tot verscherping van het gemeentelijk subsidiekader.
‘4’Voorbeeld voor anderen 1a1 Doelgroepdefinitie
De gemeente heeft zich verbeterd op de indicator Doelgroepdefinitie. Dat komt omdat zij de doelgroep kleuter nu sterker heeft gedefineerd. Ook is er
vastgesteld dat de doelgroepdefinitie jaarlijks onderwerp zal zijn van het
gezamenlijk (evaluatie)overleg van de vve-partners in de gemeente, inclusief de schoolbesturen/directies van de basisscholen. Het betekent dat het risico verkleind wordt dat kinderen die bekend zijn als doelgroeppeuter in de basisschool opeens niet meer benaderd worden vanuit hun specifieke (taal)behoeften. Daarmee is de gemeente op dit punt een 'voorbeeld voor anderen'.
1a3 Toeleiding
In 2012-2013 bleek al dat de gemeente op koers lag waar het de toeleiding van doelgroepkinderen naar vve betreft. De GGD Gooi en Vechtstreek en de
gemeente Wijdemerenhebben in 2015 de procedures en afspraken rondom doelgroepbepaling en toeleiding opnieuw bekeken en vastgesteld. Daarin is ook ruimte voor het onderzoeken van het non-bereik en waar mogelijk het alsnog toeleiden van ouders en hun doelgroepkind naar passende voorzieningen.
Daarmee is de gemeente Wijdemeren op dit punt van Toeleiding een 'voorbeeld voor anderen' geworden.
1b Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau
Sinds het onderzoek van 2012-2013 heeft de gemeente Wijdemeren zich op dit punt verbeterd. Naast het feit dat de gemeente duidelijk herkenbaar is als regievoerderen de LEA partners betrekt, wordt ook de uitvoering van vve gecoördineerd door de gemeente. De werkgroep vve is onverminderd actief en wat meer zichtbaar is geworden, is de afstemming rondom vve-beleid en de taken en verantwoordelijkheden van consultatiebureaus, de Centra voor Jeugd en Gezin en anderen. Het structureel betrekken van de schoolbesturen teneinde het vve beleid ten goede te laten komen aan doelgroep peuters èn kleuters is
daarin ook van belang. Zoals de gemeente Wijdemeren het nu vormgeeft, is zij op deze indicator een 'voorbeeld voor anderen'.
1c Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau De gemeente Wijdemeren laat zien dat zij de evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau uitvoert en de resultaten vertaalt in (aanpassingen van) beleid of uitvoeringsmaatregelen. Dat is bijvoorbeeld het geval bij de maatregel om kinderen gedurende 2 maanden een vve- proefplaats aan te bieden, zodat in die periode vastgesteld kan worden of een indicatie noodzakelijk is. Daarmee is de gemeente op dit aspect een 'voorbeeld voor anderen'.
De inspectie heeft op het niveau van de gemeente het beleid voor de voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Wijdemerenbeoordeeld. Dit vanwege mogelijke risico’s ten aanzien van de uitvoering van wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie.
Conclusies gemeentelijk vve-beleid
De gemeente Wijdemeren heeft zich op 6 van de 13 indicatoren verbeterd en invier gevallen is zij zelfs een 'voorbeeld voor anderen'. Daarmee geeft zij een kwaliteitsimpuls aan vve in de gemeente ten behoeve van de ontwikkeling van doelgroeppeuters en -kleuters.
Het is wel noodzaak dat de gemeente nu doelgericht actie gaat ondernemen op het gebied van het bepalen van gewenste resultaten van vve. Daartoe
formuleert de inspectie in dit rapport wederom een resultaatafspraak.
Daarnaast vraagteen ander verbeterpunt om aandacht: de indicator Ouders.
Er wordt van de gemeente Wijdemerendaadkracht verwacht om de resultaatafspraak na te komen en omhet verbeterpunt om te zetten in de beoogde kwaliteit.
Verbeterafspraken 1a9 Resultaten
Verbeterpunten 1a4 Ouders
Voldoende oordelen 1a2 Bereik
1a5 Integraal vve-programma 1a6 Externe zorg
1a7 Interne kwaliteitszorg 1a8 Doorgaande lijn 2a GGD-rapport
2b Gemeentelijk subsidiekader
Voorbeelden voor anderen 1a1 Doelgroepdefinitie 1a3 Toeleiding
1b vve-coördinatie op gemeentelijk niveau
1c Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau
CONCLUSIES
3
Vervolgafspraken:
Uitvoeren verbeterafspraak door de gemeente Wijdemeren.
De resultaatafspraak die de inspectie op dit verbeterpunt met de gemeente Wijdemeren maakt luidt:
Leg voor 1 januari 2017 op gemeentelijk niveau ambitieuze en meetbare vve- doelstellingen vast. Vertaal deze in concrete en meetbare inhoudelijke
resultaatafspraken voor minimaal het eind van de vroegschoolse periode. De afspraken moeten betrekking hebben op relevante (leer/
vaardigheid)ontwikkeling bij de doelgroepkinderen.
Stel ook vast hoe de betrokken instellingen deze gegevens periodiek moeten aanleveren.
Signaalgestuurd toezicht: wij zullen eind 2016 opnieuw een vragenlijst sturen naar de middelgrote en kleine gemeenten en een inschatting maken van mogelijke risico’s. Tevens nemen wij de uitkomsten van eventuele
locatieonderzoeken mee. Op grond van de analyses bekijken wij opnieuw in welke gemeenten in 2017 een onderzoek plaats zal vinden.
