RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN 2015 EN 2016 IN DE GEMEENTE
Vlagtwedde
Plaats : Sellingen
Gemeentenummer : 0048 Onderzoeksnummer : 288303
Datum onderzoek : 25 februari 2016
VOORWOORD . . . 5
1 INLEIDING . . . 6
2 VVE IN DE GEMEENTE VLAGTWEDDE . . . 8
3 CONCLUSIES. . . 15
INHOUDSOPGAVE
In de periode 2007-2012 heeft de Inspectie van het Onderwijs een landelijke bestandsopname uitgevoerd naar de kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie (vve). Daarna is het signaalgestuurde toezicht op vve in werking getreden.
Het signaalgestuurde toezicht vve begon eind 2013 met het versturen van digitale vragenlijsten naar de 315 middelgrote en kleine gemeenten.
Voor de 37 grote gemeenten is er tot en met 2015 een apart monitortraject.
Op basis van een analyse van de digitale vragenlijsten is besloten om in middelgrote en kleine gemeenten waar risico’s ten aanzien van de uitvoering van de wettelijke vve-verplichtingen lijken te bestaan, een onderzoek uit te voeren. Het onderzoek is uitgevoerd op 25 februari 2016. Dit rapport beschrijft in hoeverre de gemeente Vlagtwedde in 2015/2016 voldoet aan de eisen ten aanzien van vve en welke veranderingen hebben plaatsgevonden ten opzichte van de bestandsopname.
De hoofdinspecteur primair onderwijs en speciaal onderwijs, Dr. A. Jonk
VOORWOORD
Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar het gemeentelijke beleid ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie (vve) in de gemeente Vlagtwedde in 2015 en 2016.
De aanleiding van het onderzoek is het mogelijk bestaan van risico’s ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente.
De basis van het onderzoek is een digitale vragenlijst die de gemeente heeft ingevuld. Wij hebben deze vragenlijst geverifieerd aan de hand van de aangeleverde documenten en de toelichting daarop in een gesprek met
betrokkenen van de gemeente. Vervolgens hebben wij de eisen met betrekking tot het vve-beleid beoordeeld en de veranderingen ten opzichte van de
bestandsopname in beeld gebracht.
Het signaalgestuurde toezicht op de vve-locaties maakt nog geen deel uit van dit onderzoek.
Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten:
• Analyse van de beantwoorde digitale vragenlijst in relatie tot de bevindingen tijdens de bestandsopname.
• Analyse van aanvullend opgevraagde informatie in relevante beleidsdocumenten van de gemeente.
• Intern overleg met het team Kinderopvang over GGD-toezicht in de gemeente.
• Een gesprek met de betrokken beleidsambtenaar over het vve-beleid van de gemeente.
• Beoordeling van vve-beleid van de gemeente Vlagtwedde.
Als basis voor de beoordeling gelden de beoordelingscriteria toezichtkader voor- en vroegschoolse educatie voor gemeenten, zoals die te vinden zijn op:
www.onderwijsinspectie.nl > onderwijssectoren > voor- en vroegschoolse educatie.
INLEIDING 1
Onderzoeksopzet
Toezichtkader
Hoofdstuk 2 geeft een beeld van het vve-beleid op gemeentelijk niveau. Daar wordt ingegaan op de ontwikkeling van de gemeente sinds de bestandsopname (paragraaf 2.1) en op de door de gemeente aangeleverde vve-documenten (paragraaf 2.2). Tenslotte geven wij in dit hoofdstuk een oordeel over het gemeentelijke vve-beleid (paragraaf 2.3). Hoofdstuk 3 bevat de conclusies over het vve-beleid in de gemeente Vlagtwedde.
Opbouw rapport
De gemeente Vlagtwedde heeft een digitale vragenlijst ingevuld. Op basis van de antwoorden hebben wij mogelijke risico’s gesignaleerd ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie.
De digitale vragenlijst levert informatie over:
• wel of geen afspraken van de gemeente met de schoolbesturen en de houders over de doelgroepdefinitie, toeleiding, doorgaande lijn en resultaatafspraken;
• het bereik;
• de veranderingen bij de aspecten ouderbeleid, integraal vve-programma, externe zorg en interne kwaliteitszorg;
• het aantal vve-locaties en het aantal locaties waar de GGD
tekortkomingen heeft gesignaleerd in het eerste domein (pedagogische praktijk).
De beoordeling van het gemeentelijke beleid is gebaseerd op de digitale vragenlijst, opgevraagde gemeentelijke beleidsdocumenten, eventuele aanvullende informatie en het gesprek met de gemeente (zie paragraaf 2.3).
Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal:
1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig.
Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden.
2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig
Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt.
3. Voldoende
4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen.
Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren.
In 2008 is in negen Oost-Groninger gemeenten, waaronder de gemeente Vlagtwedde, de vve-pilot SpraakMakend van start gegaan. Dit betrof een
taalontwikkelingsprogramma voor 0-4 jarigen. Het centrale doel hiervan was het opheffen en voorkomen van achterstanden in de taalontwikkeling van alle doelgroepkinderen, zodat zij een goede start kunnen maken in groep 1 van de basisschool.De gemeente subsidieert 7 peuterspeelzalen verspreid over de gemeente Vlagtwedde, 2 locaties zijn aangewezen als vve locatie volgens de wet OKE (Ter Apel en Vlagtwedde), aangezien daar de meeste doelgroepkinderen
VVE IN DE GEMEENTE VLAGTWEDDE 2
Ontwikkeling van vve in de gemeente Vlagtwedde sinds de bestandsopname
2.1
zijn. Tijdens de bestandsopname in 2011 constateert de inspectie dan ook dat vve een duidelijke plaats heeft gekregen in de gemeente Vlagtwedde, maar dat nog te weinig sprake is van de gemeente als 'regievoerder voor vve' richting de voorscholen en de schoolbesturen. Daarnaast waren wel afspraken gemaakt met betrokkenen over vve maar deze waren nog niet geformaliseerd.
De ontwikkeling van vve in de gemeente Vlagtwedde is ook na de
bestandsopname in 2012 doorgezet. Aspecten van vve die te maken hebben met bereik, toeleiding en de doorgaande lijn zijn verder verbeterd en inmiddels geborgd in beleidsdocumenten. De verantwoordelijkheid binnen de gemeente is belegd bij de beleidsmedewerker onderwijs en de gemeente heeft in de
afgelopen periode een duidelijke regierol op zich genomen. Dit uit zich
ondermeer in resultaatafspraken met de voorscholen en vroegscholen die zijn vastgelegd in beleid en een door de gemeente geïniteerd en
ondersteund taalproject in 2015. Daarnaast hebben de huidige ontwikkelingen in de gemeente Vlagtwedde te maken met ouderparticipatie gebaseerd op het voormalige Vve-thuis en het realiseren van een doorgaande zorglijn voor peuters.
- Vve-beleid Vlagtwedde 2011-2014 verlengd jaar - Notitie Peuterspeelzalen en vve 2016
- Pilot opvoedondersteuning 2015
- Beleidsregels subsidieverlening Psz-werk 2016 - Activiteitenplan Psz-werk 2016
- Convenant brede school, dd sept 2014 - Resultaatafspraken vve juni 2015
- Bijlage resultaatafspraken registratieformulier - Folder R'zijn Peuterspeelzalen
- Meerjarenbeleidsplan Brede scholen 'Burgerschap'
-Agenda's van diverse coördinerende overleggen in 2015 met vve-participanten -Agenda overleg intern begeleiders Kdv, Psz en basisscholen (doorgaande zorglijn)
-Agenda Adios taalproject 2015
-Agenda overleg Klankbordgroep Brede school
-Agenda op overeenstemming gericht overleg resultaatafspraken Lijst met de vve-documenten die de gemeente Vlagtwedde heeft aangeleverd
2.2
In deze paragraaf geven wij onze bevindingen weer over het gemeentelijke vve- beleid. Per domein is beschreven op welke punten wij het gemeentelijk beleid en uitvoering als voldoende (‘3’) beoordelen, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder (‘2’) als met (‘1’) afspraken en op welke punten wij de gemeente als een voorbeeld voor anderen zien (‘4’).
Wij baseren onze bevindingen op de uitkomsten van de verificatie van de digitale vragenlijst door middel van documentenanalyse en gesprekken met vertegenwoordigers van de gemeente. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van het beeld uit de digitale vragenlijst van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd.
De inspectie publiceert jaarlijks ook een oordeel over het toezicht dat door de gemeenten op de kinderopvang en peuterspeelzalen wordt uitgevoerd. Voor meer informatie hierover ziewww.onderwijsinspectie.nl >onderwijssectoren >
Kinderopvang.
Het gemeentelijk vve-beleid 2.3
HET GEMEENTELIJK VVE-BELEID 1 2 3 4
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
• 1A1 Definitie doelgroepkind
1A2 Bereik 1A3 Toeleiding
1A4 Ouders
1A5 Integraal vve-programma 1A6 Externe zorg
1A7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen 1A8 Doorgaande lijn
1A9 Resultaten
1B Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau
1C Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau
DE VVE-CONDITIES 1 2 3 4
•
• 2A GGD-rapport
2B Gemeentelijk subsidiekader
Toelichting:
’1’ Verbeterpunten met een afspraak Geen
’2’ Verbeterpunten 1a4 Ouders
Op gemeentelijk niveau is nog geen analyse van de ouderpopulatie gemaakt.
Het is daardoor nog onduidelijk waarop het ouderbeleid zich moet richten en wat te bereiken doelstellingen zijn. Dit is een verbeterpunt. Overigens subsidieert de gemeente wel activiteiten in het kader van ouderbetrokkenheid en participatie zoals bijvoorbeeld de 'Pilot Opvoedondersteuning', waarbij de gemeente OAB- geld beschikbaar stelt voor het uitvoeren van huisbezoeken door pedagogisch medewerkers of de intern begeleider.
‘3’ Voldoende 1a3 Toeleiding
Zowel het peuterspeelzaalwerk als de GGD/JGZ hebben een actieve taak bij het stimuleren van ouders om doelgroepkinderen bij peuterspeelzalen aan te melden. De uitvoering van deze taak verloopt volgens de gemeente naar wens.
Doelgroepkinderen worden via het consultatiebureau aangemeld bij de intern begeleider van de peuterspeelzalen. De gemeente heeft met de GGD/JGZ de afspraak gemaakt dat zij gefinancierd worden voor hun extra inspanningen zoals huisbezoeken om de toeleiding te bevorderen. De GGD houdt ook bij hoeveel kinderen er in Vlagtwedde zijn aangemerkt als doelgroepkind en hoeveel hiervan zijn toe geleid naar een vve-plek. Dit om tot een 100% bereik te komen. De gemeente geeft aan dat zij zich laat informeren over het non-bereik. Enkele ouders van doelgroepkinderen maken geen gebruik van vve, omdat zij ervoor kiezen hun kinderopvang anders te organiseren, zoals bijvoorbeeld bij een gastouder.
1a5 Integraal vve programma
De gemeente heeft met de voorscholen afspraken gemaakt over het gebruik van een integraal vve-programma en een peutervolgsysteem. Voor het volgen van de peuters worden de Cito peutertoetsen gebruikt voor voorbereidend taal en rekenen. Er zijn (nog) geen afspraken gemaakt over het volgen van de totale brede ontwikkeling (dus ook de sociaal emotionele en motorische ontwikkeling) van peuters.
1a6 Externe Zorg
Op gemeentelijk niveau zijn afspraken gemaakt over peuters die extra (externe) ondersteuning behoeven. De gemeente beschikt over een overzicht van de zorginstanties waarop de voor- en vroegscholen een beroep kunnen doen. De externe zorg heeft een duidelijke plaats gekregen binnen de gemeente vanuit het project SpraakMakend, maar dit is ook daarna gecontinueerd.
1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen
De gemeente heeft met de Stichting R'zijn in de gemeente Vlagtwedde afspraken gemaakt over de wijze waarop ze de eigen kwaliteit op de vve- locaties evalueren, verbeteren en borgen.
De voorscholen gebruiken hiervoor een systeem van kwaliteitskaarten. De verantwoording vindt plaats in een jaarverslag. In het jaarverslag verantwoordt de stichting zich in het algemeen en ook cijfermatig. Daarnaast is per vve-locatie een jaarverslag toegevoegd. Het jaarverslag kan aan kwaliteit winnen wanneer hierin ook wordt opgenomen of de geplande verbeteracties daadwerkelijk zijn uitgevoerd en hebben geleid tot voldoende resultaat. Daarnaast kan de planning van eventuele (vervolg)acties voor het komende jaar worden toegevoegd.
1a8 Doorgaande lijn
Binnen de gemeente Vlagtwedde zijn afspraken gemaakt over de resultaten van vve en ook over de overdracht van kindgegevens van de voor- naar de
vroegscholen. Voor doelgroepkinderen vindt een warme overdracht plaats. De gemeente heeft met de voorscholen ook afspraken gemaakt over het gebruik van een vve-programma en een peutervolgsysteem. Tevens is in het kader van de transitie Jeugd en Ketenzorg en de doorgaande (externe) zorglijn regelmatig overleg waarbij naast de gemeente zowel de intern begeleider van de
voorscholen als de ib-ers van de vroegscholen zijn betrokken. Vanaf 2012 organiseert de gemeente bijeenkomsten met voor- en vroegscholen met als resultaat het convenant 'Brede School'. In dit overleg wordt ook gewerkt aan afspraken over een doorgaande lijn met betrekking tot aspecten als het aanbod, het pedagogisch en didactisch handelen, het ouderbeleid en de begeleiding en interne ondersteuning aan peuters.
1a9 Resultaten
De gemeente Vlagtwedde heeft resultaatafspraken met de houders van de peuterspeelzalen en alle schoolbesturen in de gemeente gemaakt. Deze afspraken zijn vastgelegd in het document 'Resultaatafspraken VVE Gemeente Vlagtwedde (definitief juni 2015). Voor 1 oktober 2016 dienen de
resultaatgegevens van de doelgroeppeuters bij de gemeente aangeleverd te zijn. In een bestuurlijk overleg, onder voorzitterschap van de wethouder van
Vlagtwedde, bespreken de gezamenlijke partijen vervolgens of de doelen die zijn gesteld ook daadwerkelijk gehaald en voldoende ambitieus zijn.
1b Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau
De coördinatie van vve op gemeentelijk niveau is verbeterd ten opzichte van 2012 en nu voldoende. De rol van de gemeente als regievoerder van de
ontwikkeling, uitvoering en evaluatie van vve-beleid is zichtbaar. Uit ingestuurde documenten met agenda's voor vve-gerelateerde overleggen blijkt dat de gemeente hiervoor een initiërende en coördinerende rol op zich heeft genomen.
1c Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau De gemeente Vlagtwedde heeft zich na afronding van het project SpraakMakend en de periode van de bestandsopname vve vooral bezig gehouden de afspraken over en voorwaarden voor vve vast te leggen in beleidsdocumenten. Tevens zijn met vve-participanten afspraken gemaakt over de wijze van uitvoering van het vve-beleid en de manier van verantwoording hierover. Van de overleggen worden notulen geschreven en bij de gemeente gearchiveerd. De
verantwoordingsdocumenten samen vormen de input voor de gemeente om aanpassingen te doen om het vve-beleid verder te optimaliseren en nadere afspraken te maken.
2a De gemeente heeft geregeld dat de GGD de basiskwaliteit van de voorscholen beoordeelt (art. 1.63 en 2.21 WKkp)
De gemeente heeft met de GGD de afspraak gemaakt dat alle voorschoolse locaties jaarlijks worden onderzocht en dat daarbij ook de kwaliteit van de voorschoolse educatie op de vve-locaties wordt meegenomen.
2b Er is een gemeentelijk vve-subsidiekader
De gemeente Vlagtwedde beschikt over een document 'Beleidsregels
subsidieverlening peuterspeelzaalwerk gemeente Vlagtwedde 2016' dat wordt gebruikt om te toetsen of de aanvragen vanuit de OAB-gelden door de Stichting R'zijn in Vlagtwedde toegekend mogen worden. Daarnaast verantwoordt de gemeente jaarlijks waaraan de OAB-gelden zijn besteed. Behalve voor de peuters in de voorscholen worden ook OAB-gelden ingezet voor activiteiten en themamaterialen voor het jonge kind die de bibliotheken aanleveren en voor een extra taalproject. Dit alles is in het kader van het beperken van
taalachterstanden bij peuters en het realiseren van een doorgaande lijn.
‘4’ Voorbeeld voor anderen 1a1 Doelgroepdefinitie
De gemeente heeft met de GGD, de Stichting R'zijn in de gemeente Vlagtwedde en de schoolbesturen afspraken gemaakt over welke kinderen worden
aangemerkt als doelgroepkinderen. Deze definitie is afgeleid van de
gewichtenregeling basisonderwijs. Risicokinderen worden gesignaleerd door de GGD/JGZ aan de hand van kind- of gezinsfactoren, kinderen die uitvallen op het taalscreeningsinstrument SNEL. Tot slot worden kinderen met een aantoonbare taal en/of ontwikkelingsachterstand (vastgesteld door de GGD of door de intern begeleider) ook gezien als doelgroeppeuter of -kleuter. Deze doelgroepdefinitie is eveneens uitgewerkt en vastgelegd in het document "Resultaatafspraken gemeente Vlagtwedde".
1a2 Bereik
De gemeente weet voor hoeveel kinderen zij vve-kindplaatsen moet realiseren volgens de landelijke doelgroepdefinitie (1 oktober 2014 is dit 51). Volgens de eigen doelgroepdefinitie van de gemeente, die veel breder is, zijn er op 1 oktober 2014 inderdaad 51 doelgroeppeuters. Vanuit het project SpraakMakend is afgesproken dat alle doelgroeppeuters vier dagdelen peuteronderwijs mogen volgen. Het derde en vierde dagdeel worden gefinancierd vanuit de
onderwijsachterstandsgelden. In 2014 hebben 48 doelgroeppeuters gebruik gemaakt van een vve-plaats. Van de kinderen die niet zijn toegeleid is de reden bij de gemeente bekend.
De inspectie heeft op het niveau van de gemeente het beleid voor de voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Vlagtwedde beoordeeld. Dit vanwege mogelijke risico’s ten aanzien van de uitvoering van wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie.
Conclusies gemeentelijk vve-beleid
De geconstateerde risico’s in de vragenlijst betreffen geen tekortkomingen. Uit nader onderzoek blijkt dat de gemeente Vlagtwedde het vve-beleid na 2012 verder heeft verbeterd. Mondelinge afspraken zijn vastgelegd in
beleidsdocumenten en de gemeente heeft haar regierol goed opgepakt. Er zijn geen signalen binnengekomen van de GGD of de gemeente dat er sprake is van risico's op de locaties. Het onderzoek heeft daarom ook niet geleid tot nader onderzoek op vve-locaties. De inspectie heeft er vertrouwen in dat de gemeente erin slaagt haar regierol vast te houden en verder te versterken.
’1’ Verbeterpunten met een afspraak Geen
’2’ Verbeterpunten 1a4 Ouders
‘3’ Voldoende 1a3 Toeleiding
1a5 Integraal Vve-programma 1a6 Externe Zorg
1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 1a8 Doorgaande lijn
1a9 Resultaten
1b Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau
1c Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau 1a De gemeente heeft geregeld dat de GGD de basiskwaliteit van de voorscholen beoordeelt (art. 1.63 en 2.21 WKkp)
2b Er is een gemeentelijk vve-subsidiekader
‘4’ Voorbeeld voor anderen 1a1 Doelgroepdefinitie
1a2 Bereik
CONCLUSIES
3
Vervolgafspraken:
• Signaalgestuurd toezicht: wij zullen eind 2016 opnieuw een vragenlijst sturen naar de middelgrote en kleine gemeenten en een inschatting maken van mogelijke risico’s. Op grond van de analyses bekijken wij opnieuw in welke gemeenten in 2017 een onderzoek plaats zal vinden.
