RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEIT VAN
VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN 2014 IN DE GEMEENTE
Wierden
Plaats : Wierden
Gemeentenummer : 0189 Onderzoeksnummer : 278132
Datum onderzoek : 26 september 2014 Datum vaststelling : 3 maart 2015
VOORWOORD . . . 5
1 INLEIDING . . . 6
2 VVE IN DE GEMEENTE WIERDEN . . . 8
3 CONCLUSIES. . . 15
INHOUDSOPGAVE
In de periode 2007-2012 heeft de Inspectie van het Onderwijs een landelijke bestandsopname uitgevoerd naar de kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie (vve). Daarna is het signaalgestuurde toezicht op vve in werking getreden.
Het signaalgestuurde toezicht vve begon eind 2013 met het versturen van digitale vragenlijsten naar de 315 middelgrote en kleine gemeenten. Voor de 37 grote gemeenten is er tot en met 2015 een apart monitortraject.
Op basis van een analyse van de digitale vragenlijsten is besloten om in middelgrote en kleine gemeenten waar risico’s ten aanzien van de uitvoering van de wettelijke vve-verplichtingen lijken te bestaan, een onderzoek uit te voeren. Het onderzoek is uitgevoerd in de tweede helft van 2014. Dit rapport beschrijft in hoeverre de gemeente Wierden in 2014 voldoet aan de eisen ten aanzien van vve en welke veranderingen hebben plaatsgevonden ten opzichte van de bestandsopname.
De hoofdinspecteur primair onderwijs en speciaal onderwijs, Dr. A. Jonk
VOORWOORD
Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar het gemeentelijke beleid ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie (vve) in de gemeente Wierden in 2014.
De aanleiding van het onderzoek is het mogelijk bestaan van risico’s ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente.
De basis van het onderzoek is een digitale vragenlijst die de gemeente heeft ingevuld. De inspectie heeft deze vragenlijst geverifieerd aan de hand van de aangeleverde documenten en de toelichting daarop in een gesprek met betrokkenen van de gemeente. Vervolgens heeft de inspectie de eisen met betrekking tot het vve-beleid beoordeeld en de veranderingen ten opzichte van de bestandsopname in beeld gebracht.
Het signaalgestuurde toezicht op de vve-locaties maakt nog geen deel uit van dit onderzoek. De inspectie start na de zomer van 2014 met het signaalgestuurde toezicht op vve op de locaties. De signalen van de GGD zijn leidend om te bepalen welke peuterspeelzalen en kinderdagverblijven met voorschoolse educatie worden bezocht.
Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten:
• Analyse van de beantwoorde digitale vragenlijst in relatie tot de bevindingen tijdens de bestandsopname.
• Analyse van aanvullend opgevraagde informatie in relevante beleidsdocumenten van de gemeente.
• Intern overleg met het team Kinderopvang over GGD-toezicht in de gemeente.
• Een gesprek met de betrokken beleidsambtenaar over het vve-beleid van de gemeente.
• Beoordeling van vve-beleid van de gemeente Wierden.
Als basis voor de beoordeling gelden de beoordelingscriteria toezichtkader voor- en vroegschoolse educatie voor gemeenten, zoals die te vinden zijn op:
INLEIDING 1
Onderzoeksopzet
Toezichtkader
www.onderwijsinspectie.nl > onderwijssectoren > voor- en vroegschoolse educatie.
Hoofdstuk 2 geeft een beeld van het vve-beleid op gemeentelijk niveau. Daar wordt ingegaan op de ontwikkeling van de gemeente sinds de bestandsopname (paragraaf 2.1) en op de door de gemeente aangeleverde vve-documenten (paragraaf 2.2). Tenslotte geeft de inspectie in dit hoofdstuk een oordeel over het gemeentelijke vve-beleid (paragraaf 2.3). Hoofdstuk 3 bevat de conclusies over het vve-beleid in de gemeente Wierden.
Opbouw rapport
De gemeente Wierden heeft een digitale vragenlijst ingevuld. Op basis van de antwoorden heeft de inspectie mogelijke risico’s gesignaleerd ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie.
De digitale vragenlijst levert informatie over:
• wel of geen afspraken van de gemeente met de schoolbesturen en de houders over de doelgroepdefinitie, toeleiding, doorgaande lijn en resultaatafspraken;
• het bereik;
• de veranderingen bij de aspecten ouderbeleid, integraal vve-programma, externe zorg en interne kwaliteitszorg;
• het aantal vve-locaties en het aantal locaties waar de GGD
tekortkomingen heeft gesignaleerd in het eerste domein (pedagogische praktijk).
De beoordeling van het gemeentelijke beleid is gebaseerd op de digitale vragenlijst, opgevraagde gemeentelijke beleidsdocumenten, eventuele aanvullende informatie en het gesprek met de gemeente (zie paragraaf 2.3).
Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal:
1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig.
Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden.
2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig
Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt.
3. Voldoende
4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen.
Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren.
Tijdens de bestandsopname zijn de meeste vve-indicatoren op gemeentelijk niveau aangemerkt als verbeterpunt, dit betreft de indicatoren: 1a2 bereik, 1a3 toeleiding, 1a4 ouders, 1a7 interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen, 1a8 doorgaande lijn en 1a9 resultaten, 1c systematische evaluatie en
verbetering van vve op gemeentelijk niveau en 2b gemeentelijk subsidiekader.
De indicatoren die destijds als voldoende zijn aangemerkt, betreffen: 1a1, definitie doelgroepkind, 1a5 integraal vve-programma, 1a6 externe zorg, 1b vve-coördinatie op gemeentelijk niveau en 2a GGD-rapport. Voor indicator 1a9
VVE IN DE GEMEENTE WIERDEN 2
Ontwikkeling van vve in de gemeente Wierden sinds de bestandsopname
2.1
heeft de inspectie afspraken met de gemeente gemaakt om binnen beperkte tijd tot resultaat afspraken met de ketenpartners te komen.
De gemeente Wierden is al enige tijd bezig met hernieuwde afspraken om de kwaliteit van vve binnen de gemeente te versterken. In het concept document:
"Convenant voor en vroegschoolse educatie 2014 - 2015", maakt zij afspraken met de ketenpartners om op de vve-gebieden, doelgroepdefinitie, bereik,
toeleiding, kwaliteitseisen van voorschoolse educatie, ouders, doorgaande lijn en resultaten, het beleid en daarmee de uitvoering van vve te versterken. Dit beleid is echter nog niet vastgesteld en overleg met diverse partners is in volle gang.
Volgens het tijdspad van de gemeente Wierden zal rond de jaarwisseling het convenant in het college worden besproken. Omdat ten tijde van het schrijven van dit rapport de uitvoering van het vve-beleid nog niet op alle onderdelen volledig is uitgewerkt, heeft de inspectie het nieuwe beleid niet op alle onderdelen mee kunnen nemen in de beoordeling van de
indicatoren. Wel geeft de inspectie aan dat de intenties die in het nieuwe beleid zijn verwoord veel belovend zijn. De gemeente zet naast de middelen voor de uitvoering van het onderwijsachterstandenbeleid ook eigen middelen in.
Er zijn nu drie vve-locaties die elk gehuisvest zijn in één van de kernen van de gemeente Wierden. Dat is één meer dan ten tijde van de bestandsopname. Het betreft:
• Peuterspeelzaal Bongerd (houder: Stichting De Welle) die samenwerkt met basisschool RKBS Het Galjoen in Wierden.
• Stichting Christelijke Peuterspeelzaal Margriet is gevestigd in het multifunctioneel centrum Het Palet.
• Peuterspeelzaal Robbedoes, die samenwerkt met de katholieke basisschool Mariaschool in Enter.
De gemeente geeft als aandachtspunt aan dat er voor het vve-beleid binnen de gemeente Wierden versnippering van de doelgroep over de gemeente is.
Daardoor is het lastig, zo stelt de gemeente, om de middelen efficient in te zetten.
- Convenant voor en vroegschoolse educatie 2014 - 2015 (concept, geen datum).
- Bijlage a, Stroomschema "Vve indiceren, werven, aanmelden en plaatsen".
Lijst met de vve-documenten die de gemeente Wierden heeft aangeleverd
2.2
- Bijlage b, Stroomschema informatie-uitwisseling met ouders.
- Inspectierapport peuterspeelzaal Bongert vastgesteld op 9 juli 2014 en 29 september 2014.
- Inspectierapport Stichting Christelijke peuterspeelzaal Margriet, vastgesteld op 15 mei 2014.
- Inspectierapport Peuterspeelzaal Robbedoes, vastgesteld op 10 december 2013.
De inspectie publiceert jaarlijks ook een oordeel over het toezicht dat door de gemeenten op de kinderopvang en peuterspeelzalen wordt uitgevoerd. Voor meer informatie hierover ziewww.onderwijsinspectie.nl >onderwijssectoren >
Kinderopvang.
Toelichting:
’1’ Verbeterpunten met een afspraak
1a9 Resultaten
De resultaatafspraken moeten nog worden gemaakt en uitgewerkt. De intentie is er om nog voor het einde van dit jaar daar uit te komen. Op dit moment ligt er
HET GEMEENTELIJK VVE-BELEID 1 2 3 4
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
• 1A1 Definitie doelgroepkind
1A2 Bereik 1A3 Toeleiding
1A4 Ouders
1A5 Integraal vve-programma 1A6 Externe zorg
1A7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen 1A8 Doorgaande lijn
1A9 Resultaten
1B Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau
1C Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau
DE VVE-CONDITIES 1 2 3 4
•
• 2A GGD-rapport
2B Gemeentelijk subsidiekader
echter nog geen tekst (ook niet een voorlopige) waarin de resultaatafspraken zijn verwoord.
De inspectie en de gemeente Wierden spreken af dat bovengenoemde
resultaatafspraken met de ketenpartners uiterlijk 1 mei 2015 zijn gemaakt en zijn vastgelegd.
’2’ Verbeterpunten
1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters)
Het bereik, dat wil zeggen de vraag hoeveel doelgroepkinderen er zijn die in aanmerking komen voor een kindplaats in een voorschoolse voorziening en daadwerkelijk gebruik maken van die voorziening heeft de gemeente Wierden niet beschreven. Dit is ten opzichte van de bestandsopname niet gewijzigd.
Wel heeft de gemeente aangegeven dat op 1 oktober 2012, op basis van de doelgroepdefinitie van de gemeente, 24 kinderen vve kregen aangeboden. Op dat moment waren er 50 plaatsen gerealiseerd. De gemeente biedt weliswaar 50 kindplaatsen aan, maar daarmee is niet gegarandeerd, vanwege het ontbreken van een analyse van de populatie, dat alle doelgroepkinderen bereikt worden.
Om die reden blijft dit een ontwikkelpunt voor de gemeente.
1a4. Ouders
De gemeente heeft in het concept convenant beschreven hoe zij de ouders als partner willen betrekken bij het voorkomen van achterstanden bij peuters. Het ontbreekt echter aan een analyse van de ouderpopulatie en aan concrete doelen en te verwachten resultaten ten aanzien van het ouderbeleid. Daarom is het beleid omtrent ouders als verbeterpunt aangemerkt. Wel constateert de
inspectie dat de gemeente via de houders en locaties streeft naar het betrekken van ouders bij vve op de locaties. Ook heeft de gemeente hiervoor onder meer het spel- en boekenplan. Daarnaast werkt de gemeente aan een folder om de ouders verder te informeren.
1a7. Interne kwaliteitszorg voor- en vroegscholen
De gemeente heeft geen afspraken met de vve-instellingen gemaakt over de wijze waarop ze hun eigen kwaliteit evalueren, verbeteren en borgen.
1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau
In het concept convenant documenten heeft de gemeente Wierden beschreven welke gegevens zij nodig heeft om de systematische evaluatie en verbetering van VVE te kunnen uitvoeren. Evenals ten tijde van de bestandsopname is ook
nu niet gebleken dat er op dit moment al evaluaties zijn uitgevoerd en hoe deze hebben geleid tot aanpassingen en verbeteringen op in ieder geval de volgende punten:
de doelgroepbepaling, het bereik en de toeleiding, de doorgaande lijn,
de warme overdracht, de opbrengsten.
Van deze evaluaties wordt verwacht dat de gemeente die minimaal een keer per jaar uitvoert en daarover rapporteert. Dat is de reden waarom deze indictaor een verbeterpunt is.
2b Gemeentelijk subsidiekader
De gemeente Wierden heeft het gemeentelijk subsidiekader vastgelegd in het document Raadsbesluit wet OKE, 27 juli 2011. Hierin is echter niet opgenomen dat er een opleidingsplan moet zijn op de VVE-locaties. Daarom merkt de inspectie deze indicator aan als een verbeterpunt.
‘3’ Voldoende
1a3 Toeleiding
De gemeente Wierden heeft in het document Raadsbesluit Wet OKE, 27 juli 2011 de toeleiding van doelgroepkinderen naar een VVE-voorziening beschreven. De toeleiding staat beschreven in de bijlage Stappenplan GGD Voor- en Vroegschoolse Educatie, maar ook in het concept convenant vve van de gemeente Wierden. Ook staat in de betreffende documenten op welke wijze de gemeente zicht wil krijgen of alle doelgroeppeuters daadwerkelijk een VVE- voorziening bezoeken. De JGZ zal hierin een belangrijke rol gaan vervullen.
De gemeente heeft op dit moment nog geen zicht op zowel het aantal als de aard van het non-bereik.
1a5 Integraal VVE-programma
In de gemeente Wierden is gekozen voor het VVE-programma Piramide, waarmee al enige tijd wordt gewerkt. Daardoor is er afstemming van het
programma tussen de voor en vroegscholen aanwezig. De gemeente wil met het (concept) convenant de afstemming verder versterken door ook afspraken te maken over het gebruikte observatieinstrument. De inspectie heeft daarbij meer (voornemen van) afstemming waargenomen dan de digitale vragenlijst
weergeeft. Om die reden beoordeelt de inspectie deze indicator als voldoende.
1a6 Externe zorg
De gemeente heeft in de Nota jeugdbeleid gemeente Wierden, mei
2012 afspraken vastgelegd over de externe zorg. De brede zorgketen bestaat uit netwerken, waarin onder andere de peuterspeelzalen, de intern begeleiders van de basisscholen, de GGD, de Jeugd Gezondheids Zorg, de jeugdverpleegkundige en het Algemeen Maatschappelijk Werk zijn betrokken. Vanwege de
veranderingen in onderwijsland is het aan te bevelen deze afspraken mee te nemen in het convenant, zodat de afspraken geactualiseerd kunnen worden, door ook de afspraken met het samenwerkingsverband daarin op te nemen.
1a8 Doorgaande lijn
Een doorgaande lijn tussen de voor- en de vroegscholen is nog niet vastgelegd op gemeentelijk beleidsniveau. Wel heeft de gemeente in het concept convenant afspraken opgenomen hoe de (warme) overdracht van kindgegevens zal gaan plaatsvinden tussen de voor- en vroegscholen en tevens zijn daarin afspraken opgenomen over de uitwisseling van gegevens van het gebruikte vve-
programma. Ten opzichte van de digitale vragenlijst heeft de inspectie dit positiever beoordeeld, omdat de gemeente hierover tijdens het gesprek een heldere toelichting heeft gegeven waaruit bleek dat veel van deze afspraken al in praktijk worden gebracht.
1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau
De gemeente Wierden subsidieert VVE-coördinatie. In een daartoe bestemd document heeft zij de taken van deze coördinator vastgelegd. Ook in het
convenant is door de gemeente beschreven om de coördinatie te continueren en zelfs naar mogelijkheden te kijken dit nog verder uit te breiden.
2a GGD-rapport
Met de GGD heeft de gemeente afspraken over de inspecties van de
voorscholen. In de betreffende GGD-rapporten van de voorscholen, die jaarlijks worden uitgevoerd, is tevens het 8e domein opgenomen.
4.Voorbeelden voor anderen
1a1 Definitie doelgroepkind
De gemeente Wierden heeft zowel voor de doelgroep peuters als de doelgroep kleuters een definitie vastgesteld. De definitie is vastgelegd in een concrete visie op vve. Hiermee is het een voorbeeld voor anderen.
De inspectie heeft op het niveau van de gemeente het beleid voor de voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Wierden beoordeeld. Dit vanwege mogelijke risico’s ten aanzien van de uitvoering van wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie.
Conclusies gemeentelijk vve-beleid
Uit het onderzoek blijkt dat de gemeente Wierden zich op een aantal wettelijke eisen heeft verbeterd ten opzichte van de bestandsopname in 2012. Dit kan nog verder versterkt worden wanneer het convenant en bijbehorende afspraken is vastgesteld en de uitvoering daarvan wordt opgepakt. Op drie punten heeft de gemeente vooruitgang laten zien. Dit is indicator 1a1, 1a3 en 1a8. Op geen van de indicatoren heeft de gemeente een achteruitgang laten zien. Het is voor de gemeente Wierden noodzakelijk om zich verder te verbeteren. Op zes
onderdelen is het vve-beleid nog van onvoldoende niveau. De inspectie ziet op die onderdelen nog mogelijkheden voor verdere verbetering van het vve-beleid in de gemeente Wierden en gaat er vanuit dat de gemeente deze samen met de houders van de peuterspeelzalen, de locaties met voorschoolse educatie en de basisscholen op pakt.
Verbeterafspraken 1a9 Resultaten
Verbeterpunten 1a2 Bereik 1a4 Ouderbeleid
1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen
1c Systematische evaluatie en verbetering op gemeentelijk niveau 2b Gemeentelijk subsidiekader
Voldoende oordelen 1a3 Toeleiding
1a5 Integraal vve-programma 1a6 Externe zorg
1a8 Doorgaande lijn
1b Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau 2a GGD-toezicht
Voorbeelden voor anderen 1a1 Definitie doelgroepkind
CONCLUSIES
3
Vervolgafspraak:
- Er zijn binnen de gemeente geen resultaatafspraken vastgelegd. Het is noodzakelijk dat de gemeente, die hierin met haar doorzettingsmacht, bepaald wat de gewenste inhoudelijke resultaten zijn van vroegschoolse educatie. De inspectie en de gemeente Wierden spreken af dat bovengenoemde afspraken over resultaten uiterlijk 1 mei 2015 zijn gemaakt en zijn vastgelegd.
- Signaalgestuurd toezicht: de inspectie zal begin 2015 opnieuw een vragenlijst sturen naar de middelgrote en kleine gemeenten en een inschatting maken van mogelijke risico’s. Tevens worden daarbij de uitkomsten van eventuele
locatieonderzoeken meegenomen. Op grond van de analyses wordt opnieuw bekeken in welke gemeenten in 2015 een onderzoek plaatsvindt.
