‘Documentaires Design en Dynamiek’
Een onderzoek naar hoe tekst en beeld in documentaires worden vormgegeven en hoe
dynamische relaties tussen tekst en beeld tot stand komen
Voorwoord
Voor u ligt mijn Masterscriptie waarmee ik mijn leven als student van de opleiding Communicatie- en Informatiewetenschappen zal afsluiten. Dit onderzoek richt zich op de vormgeving van documentaires omwille van het publiek. Waarbij de vormgeving van tekst en beeld en de vraag wanneer dynamische relaties in documentaires voorkomen ten behoeve van de informatieverwerking bij de kijker centraal.
Het idee om mijn Masterscriptie aan het onderwerp documentaires te wijden is ontstaan na het volgen van enkele vakken waarin het genre documentaire centraal heeft gestaan. Het onderwerp heeft mij geprikkeld aangezien ik door een eigen televisie ervaring een kijkje achter de schermen kreeg wat betreft de vormgeving van een televisie item. Uiteraard een stuk kleiner dan een documentaire, maar desalniettemin voor mij een reden om het genre documentaire nader te onderzoeken en eens te kijken hoe een multimodaal spektakel als een documentaire nu precies wordt vormgegeven voor de kijkers zodat zij datgene wat er op het scherm getoond wordt daadwerkelijk kunnen begrijpen en volgen.
De totstandkoming van deze scriptie heeft mij menig uurtje voor de buis gekluisterd gehouden. Niet enkel doordat de documentaires die ik onderzocht heb erg interessant zijn, maar ook door het eindeloos opnieuw bekijken en terug spoelen en weer opnieuw bekijken van de beelden.
Allereerst wil ik mijn dank uitbrengen aan mijn begeleider Dr. C. Sauer. die mij in de vele fases die de productie van een scriptie rijk is, met veel geduld heeft begeleid en mij op de juiste momenten nieuwe inzichten heeft kunnen verschaffen en altijd de tijd voor mij heeft genomen.
Daarnaast wil ik graag mijn moeder bedanken die mij altijd gemotiveerd heeft om iets moois van mijn studie te maken en mij opgepept heeft op de momenten wanneer dat nodig was. Ook wil ik mijn vrienden bedanken voor hun inzichten en gezelschap wanneer ik ook hen bij mij thuis achter de televisie zette om samen met mij de documentaires te kijken.
En verder rest mij niets anders dan een ieder die mijn scriptie leest, veel leesplezier te wensen!
Barbara Kroon
Inhoudsopgave
1. Inleiding
1
2. Theoretisch kader 5
2.1 De documentaire en het publiek 5
2.2 Soorten documentaire 6
2.2.1 De performatieve mode volgens Bruzzi 8
2.3 Het concept Audience Design 9
2.3.1 De rol van de luisteraar volgens Bell 10
2.3.2 De rol van de luisteraar volgens Goffman 11
2.3.3 Gemedieerde discourse 13
2.3.4 Gelaagde discourse 14
2.4 Overhearer Design 16
2.4.1 Common Ground 17
2.4.2 Filmdialogen in documentaire 20 2.5 Het ‘nieuwe’ Audience Design en de rol van de overseer 20
2.5.1 Tekst- beeldrelaties 21
2.5.2 Information linking 22 2.6 Dynamische relaties tussen tekst en beeld 23
2.6.1 Cues en Co-referentie 23
2.6.2 Dynamische relaties, een semiotisch perspectief 25
2.6.3 De dynamiek tussen beeld en tekst in relatie tot de
theorie van, Van Leeuwen 25
2.6.4 Voor,na of tegelijkertijd 26
2.6.5 Beelduitleg 27
2.6.6 Het proces van betekenisvorming vanuit de
beeld- tekstrelaties en semiosis 27
2.6.7 Wat er in het hoofd gebeurt 28
3. Methode 31
3.1 Onderzoeksvraag 31
3.2Onderzoeksmateriaal 31
3.3 Opbouw van het onderzoek 34
4. Analyse resultaten 43
4.1 Analyse van de cues/deictische elementen 43
4.4.1 Cues en deictische elementen in de geselecteerde
documentaires 43
4.2 Analyse van de Co-referenties 46
4.2.1 Co- referenties in de geselecteerde documentaires 46 4.3 Analyse van beeld- tekstrelaties (image- text relations) 48
4.3.1 Information linking, beeld- tekstrelaties 48
4.4 Dynamische relaties 57
4.4.1 Dynamische relaties door cues en co – referenties
vanuit een semiotisch perspectief 57
4.4.2 Dynamische relaties door information-linking
vanuit een semiotisch perspectief 59
4.4.3 Overige benaderingen van dynamische relaties
in documentaire 60
4.4.3.1 Voortijdigheid, natijdigheid, tegelijkertijd 60 4.4.3.2 Overige elementen die in de documentaire
de dynamiek kunnen benadrukken 65
5. Conclusie en Discussie 67
