Taal actief

(1)

Taal actief

Introductie

In dit artikel wordt een vergelijking gemaakt tussen de spellingcategorieën zoals die voorkomen in Taal actief 3 en de categorieën van de nieuwe versie van de Citotoets Spelling. Het betreft hierbij het aantal categorieën, de omschrijving van de categorieën en het moment waarop een categorie in de methode wordt aangeboden of het moment waarop een categorie getoetst wordt.

Onderstaand treft u in de eerste kolom van het schema het nummer van de categorie aan zoals die voorkomt in Taal actief 3, in de tweede kolom de omschrijving, in de derde kolom het grondwoord, in kolom 4 de groep of groepen waarin de categorie wordt aangeboden, in kolom 5 het thema of de thema’s waarin de categorie wordt aangeboden. In de kolommen 6 tot en met 8 treft u het nummer van de categorie, de omschrijving van de categorie en het afnamemoment aan zoals die voorkomen in de Cito-toets spelling 2006. In de laatste kolom treft u opmerkingen aan in verband met de vergelijking van de categorieën tussen Taal actief 3 en Spelling Cito 2006.

Opmerking vooraf

Taal actief 3 start in groep 4, maar in het computerprogramma voor spelling kunnen woorden en categorieën geoefend worden die tot het programma van groep 3 behoren.

Er zijn slechts 4 categorieën die wel voorkomen in de Cito toets, maar niet in Taal actief 3.

Voor al deze categorieën vindt u op de website van Taal actief een lessuggestie.

Taal actief spelling en de nieuwe Cito-toets spelling

Nummer Omschrijving categorie Afname Aanbieden bij Taal actief 3

categorie -moment

29 Bezittelijke ’s bij namen M7 - E7 - M8 Groep 7: parkeerweek 4 of 5 46 Verkleinwoorden op –aatje, M7 - E7 Groep 7: parkeerweek 2

-ootje en –uutje

43 Onbeklemtoonde M8 Groep 8: parkeerweek

meervoudsuitgangen

35 Woorden met een M7 - E7 Groep 7: parkeerweek 2

koppelteken

(2)

Taal actief 3 Spelling Cito 2006 en verder Opmerking Klankzuivere woorden

Cat. Omschrijving Grondwoord Groep Thema(‘s) Cat. Omschrijving Afname

Eenlettergrepige woorden met korte mkm-woorden M3 - E3

of lange klinker in gesloten lettergreep

a a kam 3

b aa raam 3

c e weg 3

d ee teen 3

e o rok 3

f oo rook 3

g u kus 3

h i lip 3

2 Eenlettergrepige woorden die beginnen mkm-woorden M3 - E3

met een medeklinker die auditief of visueel op een ander lijkt

2a b bal 3

2b d doos 3

2c p paal 3

2d m mat 3

2e n noot 3

3 Eenlettergrepige woorden met ie, oe, mkm-woorden M3 - E3

eu of ui

3a ie wiel 3

3b oe koe 3

3c eu reus 3

3d ui huis 3

In Taal actief 3 worden de mkm woorden uitgesplitst in meer subcategorieën om tegemoet te komen aan de diverse spellingmoeilijkheden.

In Taal actief 3 worden de mkm woorden uitgesplitst in meer subcategorieën om tegemoet te komen aan de diverse spellingmoeilijkheden.

In Taal actief 3 worden de mkm woorden uitgesplitst in meer subcategorieën om tegemoet te komen aan de diverse spellingmoeilijkheden.

(3)

4 Eenlettergrepige woorden met 2 of 3 2 mmkm-woorden en M3 - E3 -

medeklinkers aan het begin of mkmm-woorden M4

aan het eind

4a twee medeklinkers aan het begin klas 3

4

4b twee medeklinkers aan het eind tent 3 4

4c woorden met st aan het eind kist 3

4

4d woorden met ts aan het eind muts 3

4

4e twee medeklinkers aan het begin krant 3 3 E3 – M4

en aan het eind 4 mmkmm-woorden

4

4f drie medeklinkers aan het begin straat 4 2 5 woorden met meer dan twee E3 – M4

4g drie medeklinkers aan het eind worst 4 3 medeklinkers na elkaar

5 Eenlettergrepige woorden met twee mede- 4 woorden met een tussenklank E3 – M4

klinkers aan het eind met tussenklank die niet geschreven wordt

5a lf golf 3

4 2

5b lk melk 3

4 2

5c lm helm 3

4 2

5d lp tulp 3

4 2

5e rf korf 3

4 2

Taal actief 3 en Cito- toets zijn identiek

(4)

5f rg berg 3

4 2

5g rk jurk 3

4 2

5h rm arm 3

4 2

5i rn doorn 4 2

5j rp dorp 3

4 2

6 Woorden die beginnen met f of v 8 Woorden met f-,v-, s- of z-. M4 – E4 –

6a f fluit 3 M5

4 2

5

6b v vis 3

4 2

7 Woorden die beginnen met s of z 8 Woorden met f-,v-, s- of z- M4 – E4

7a s som 3

4 3

5 2

7b z zon 3

4 3

5 2

8 Woorden met sch of schr 6 Woorden met sch of schr E3 - M4 -

8a sch school 3 E4 - M5 -

4 E5

5

8b schr schrift 4 3

In Taal actief 3 meer uitgesplitst in subcategorieën.

In Taal actief 3 meer uitgesplitst in sub- categorieën.

Aanbod en toetsing komen overeen.

(5)

9 Woorden met ng of nk 7 Woorden met –ng of –nk E3 - M4 -

9a ng tong 3 E4 - M5 -

4 4 E5 - M6

5 2 en 3

6 en 2

7

8

9b nk bank 3

4 4

5 3

0 Woorden met aar, eer, oor, uur, eur 4 Woorden met klankcombina- M4 – E4

0a aar jaar 3 tie –eer, -oor of -eur M5

4 4

5

0b eer heer 3

4 4

5

0c oor oor 3

4 4

5

0d uur uur 3

4 4

5

0e eur deur 3

4 4

In Taal actief 3 wordt deze categorie ook in groep 7 en 8 aangeboden.

In Taal actief 3 komt deze categorie niet in groep 6 voor.

In Taal actief 3 staat deze categorie ook voor groep 3 ge- pland.

(6)

Woorden met aai, ooi of oei 2 Woorden met –aai, -ooi M4 - M5

a aai kraai 3 of –oei

4 3

5

b ooi kooi 3

4 3

5

c oei boei 3

4 3

5

2 Woorden met eeuw, ieuw of uw 9 Woorden met -eeuw, -ieuw E4 - M5

2a eeuw sneeuw 4 4 of -uw - E5

2b ieuw nieuw 4 4

2c uw ruw 4 4

3a Woorden met ch pech 4 5 7 Woorden met –ch of –cht E4 - M5 -

5 3 E5 - M6

3b Woorden met cht lucht 4 5 E7

5 3 en 4

6

7

8

In Taal actief 3 komt deze categorie ook in groep 3 voor.

In Taal actief 3 komt deze categorie door het beperkt aantal woorden alleen in groep 4 voor.

In Taal actief 3 begint deze categorie in groep 3 en loopt door tot en met groep 8.

(7)

4 Woorden met ei of ij Woorden met ei of ij M4 – E4 –

4a ei reis 3 M5 – M6 –

4 5 E6 – M7–

5 4 E7

6

7 2

8

4b ij ijs 3

4 6

5 5

6

7 2

8

5 Woorden met au(w) of ou(w) 6 Woorden met au, auw, E4 - E5 -

5a au saus 4 5 ou, ouw M6 - E6 -

5 5 M7

6 2

5b auw pauw 4 5

5 5

6 2

5c ou hout 3

4 6

5 5

6 2

5d ouw touw 3

4 6

5 5

6 2

In Taal actief 3 begint deze categorie in groep 3 en loopt door tot en met groep 8.

In Taal actief 3 komt deze categorie in groep 4 tot en met 6 voor, terwijl toetsing nog in M7 plaatsvindt.

In Taal actief 3 is deze categorie meer uitgesplitst.

(8)

6a Woorden met i die klinkt als ie liter 5 6 25 Woorden waarin /ie/ M6 – E6

6 2 geschreven wordt als i M7 – E7

7

8 2

7a Woorden met th die klinkt als t thee 7 3 40 Woorden waarin /t/ M7 – E7

geschreven wordt als th – M8

8 Woorden met c die klinkt als s of k 26 Woorden waarin /s/ M6 – E6 -

geschreven wordt als c M7 – E7 –

8a c als s cel 6 3 M8

7 2

8 2

8b c als k actief 6 3 27 Woorden waarin /k/ M6 – E6

7 2 en 3 geschreven wordt als c M7 – E7 –

8 2 M8

9a Woorden met z die klinkt als s langzaam 6 4 8 Woorden met f, v, s, z M5

20a Woorden met b die klinkt als p club 7 3 33 Woorden met -b M7 – E7

2a Woorden met sz enigszins 7 3 48 Restwoorden M7 – E7 –

M8

In Taal actief 3 start deze categorie in groep 3 en loopt door tot en met groep 8.

Taal actief 3 en Cito- toets zijn gelijk.

Taal actief 3 en Cito-toets zijn gelijk.

Deze categorie komt niet voor in Cito-toets Taal actief 3 en Cito- toets zijn gelijk.

In de categorie restwoorden van het Cito komt dit probleem voor, maar is dan weinig specifiek.

(9)

Klankzuivere woorden

22a Woorden met y baby 8 3 32 Woorden met –y- M8

23a Woorden met x taxi 8 3 44 Woorden met –ks- E7 – M8

geschreven als x

24a Woorden met é café 8 3 38 Franse Leenwoorden E7 – M8

25a Woorden met ch die klinkt als sj chauffeur 8 3 38 Franse Leenwoorden E7 – M8

26a Woorden met ou die klinkt als oe journaal 8 4 38 Franse Leenwoorden E7 – M8

27a Woorden met eau bureau 8 4 38 Franse Leenwoorden E7 – M8

28a Vreemde woorden team 8 4 39 Engelse leenwoorden E7 – M8

29a Woorden met stomme e de de 4 5 0 Woorden met ge-, be-, ver- M4 – E4 –

(niet in voor- en achtervoegsel) 5 3 of met –el, -er, -en M5

6 3

7 4

8 4

30 Woorden met het voorvoegsel be, ge 0 Woorden met ge-, be-, ver- M4 – E4 –

of ver of met –el, -er, -en M5

30a be bezoek 4 6

5 4

6 3

7 4

30b ge getal 4 6

5 4

6 3

7 4

30c ver verkeer 5 4

6 3

7 4

Taal actief 3 en Cito- toets zijn gelijk.

Cat. 23 t/m 28: In Taal actief 3 worden deze woorden in groep 8 aangeboden, terwijl de woorden al in de toets van eind 7 getoetst worden.

In Taal actief 3 komt deze categorie ook in groep 6 tot en met 8 voor. Daarnaast worden deze spellingproblemen specifieker in Taal actief 3 aangeboden.

In Taal actief 3 komt deze categorie ook in groep 6 en 7 voor.

Bovendien vindt er een verdere uitsplitsing plaats.

(10)

3a Woorden met het voorvoegsel ont ontbijt 6 4

32a Woorden met het achtervoegsel te ziekte 5 7

33a Woorden met het achtervoegsel ig jarig 5 5 en 6 24 Woorden met –lijk of –ig M5 – E5 –

6 4 M6 – M7

7 4

8 5

34a Woorden met het achtervoegsel lijk(s) vrolijk 5 6 24 Woorden met –lijk of –ig M5 – E5 –

6 4 M6 – M7

7 5

8 5

35 Woorden met het achtervoegsel 42 Woorden met –teit of –heid E6 – M7 –

heid of teit E7

35a heid snelheid 6 5

7 5

8 5

35b teit majesteit 7 5

8 5

36a Woorden met age of oge waarbij g garage 7 6 28 Woorden waarin /zju/ E6 – M7

klinkt als sj geschreven wordt als ge

.

Komt niet in de Cito- toets voor.

In Taal actief 3 uitgesplitst en de categorie komt ook in groep 8 voor.

In Taal actief 3 uitgesplitst en de categorie komt ook in groep 8 voor.

In Taal actief 3 uitgesplitst en de categorie komt ook in groep 8 voor.

Deze categorie wordt bij Cito al in groep 6 getoetst

(11)

37a Woorden met isch(e) elektrisch 7 6 4 Woorden met –sch(e) M7 – E7

38 Woorden met tie die klinkt als tsie of ksie 30 Woorden met tie E6 – E7 –

38a tie politie 6 5 M8

7 5

8 6

38b ctie directie 7 5

8 6

39a Woorden met ti die klinkt als sj(ie) station 8 6

40 Woorden met iaal, iale(n), ieel, iële, 42 Woorden met –iaal, -ieel, M8

ueel of uele -ueel of -eaal

40a iaal liniaal 7 7

40b iale(n) linialen 7 7

40c ieel financieel 8 7

40d iële financiële 8 7

40e ueel actueel 7 7

40f uele actuele 7 7

4a Woorden met air(e) militair 8 7

42a Woorden met ee aan het eind slee 4 7

In Taal actief 3 komt deze categorie ook in groep 8 voor.

Aanbod en toetsing komen overeen.

Komt in de Cito- toets niet voor.

Komt in Taal actief 3 in groep 7 en 8 voor, terwijl toetsing alleen midden groep 8 plaatsvindt. Twee categorieën worden in Taal actief 3 na de toets aangeboden.

Komt in de Cito- toets niet voor.

Deze categorie wordt niet getoetst in de Cito-toetsen.

(12)

43 Verkleinwoorden

43a je huisje 4 7 9 Woorden met uitgang je of M4

tje

5 7

43b pje boompje 4 7 9+ Woorden met pje E5 – M6

43c tje broertje 4 7 9 Woorden met uitgang je of tje M4

5 7

46 Woorden met aatje, ootje, M7 – E7 uutje

43d nkje kettinkje 6 5 9+ Verkleinwoorden met –nkje M7 – E7

43e etje ringetje 5 7 9+ Verkleinwoorden met etje E5 – M6

43f etje (met verdubbeling van medeklinker) karretje 6 5 9+ Verkleinwoorden met etje E5 – M6

44a Woorden met eind d of midden d die hond 4 7, 8 en 9 8 Woorden met d M4 – E4 –

klinkt als t 5 6 en 7 M5 – E5 –

6 5 M6

7 6

8 7

44b Woorden met eind d of midden d die niemand 5 7

klinkt als t (verlengen niet mogelijk) 6 5

7 6

8 7

45 Meerlettergrepige woorden met gesloten lettergreep

45a Woorden met gesloten lettergreep dokter 4 8

5 8

6 6

45b Meervouden met gesloten lettergreep fietsen 4 8

5 6

6 6

7 6

In Taal actief 3 komt deze categorie in meerdere leerjaren voor. De categorie met aatje, ootje en uutje wordt niet onderscheiden in Taal actief 3.

Download een gra- tis les voor deze categorie op www.

taalactief.nl.

In Taal actief 3 wordt deze categorie ook in de hogere leerjaren aangeboden.

Wordt niet getoetst in de Cito-toets.

(13)

46 Woorden met open lettergreep

46a open lettergreep aan het eind sla 4 8 5 Woorden met –a, -o of –u E4 – M5

5 8

46b Open lettergreep in het midden jager 4 9 en 0 20 Woorden met open E4 – M5 –

5 8 en 9 lettergreep E5 – M6 –

6 6 en 7 E6

7 7 en 8

8 8 en 9

46c Meervouden met open lettergreep apen 4 9

5 8

6 6

7 7

46d Open lettergreep waarbij sprake is van adres 5 8

een korte klank 6 6

47 Verdubbelingsregel 2 Woorden met gesloten E4

47a Woorden met verdubbeling van bakker 4 9 eerste lettergreep

medeklinker 5 9 47 Woorden met open en/of M7 – E7 -

6 7 en 8 gesloten lettergreep M8

7 8

8

47b Meervouden met verdubbeling van ballen 4 0

medeklinker 5 9

6 7

7 8

47c Verbuiging met verdubbeling dikke 5 9

medeklinker

In Taal actief 3 wordt deze categorie ook in de hogere leerjaren aangeboden.

In Cito-toets komt deze categorie niet voor.

In Taal actief 3 worden meer sub- categorieën onderscheiden en komt deze categorie in meer leerjaren voor.

(14)

48 Woorden met tweetekenklank in open lettergreep

48a Woorden met tweetekenklank keuken 4 0

5 9

6 7

48b Meervouden met tweetekenklank boeken 4 0

5 9

6 7

49a Woorden met meervoud op s sleutels 4 0

5 0

6 8

50 Woorden waarbij f verandert in v of s 22 Verandering van f in v en s E5 – M6

verandert in z in z bij vervoeging en

50a ve(n) duiven 5 0 meervoudsvorming

6 8

50b ze(n) huizen 5 0

6 8

5a Vergrotende en overtreffende trap dikst 5 0

6 9

52a Woorden met meervoud op eren kinderen 5 0 23 Woorden met -em, -elen, E5 – M6 -enen of -eren

Deze categorie komt in de Cito-toets niet voor.

In Taal actief 3 worden de subca- tegorieën onderscheiden.

Deze categorie komt in de Cito-toets niet voor.

In Taal actief 3 wordt aandacht besteed aan een specifiek probleem en komen de andere genoemde sub-categorieën elders aan bod.

(15)

53a Woorden die beginnen met ‘s ‘s morgens 6 9 29 Woorden beginnend met ’s E6 - M7 – of eindigend op ‘s E7 – M8

54a Meervouden met ‘s piano’s 6 0 29 Woorden beginnend met ’s E6 – E7 –

7 8 of eindigend op ‘s M8

55a Woorden waarbij heid verandert in hoeveelheden 7 9 heden

56 Meervouden met trema 36 Woorden met een trema E7 – M8

56a iën oliën 7 9 (drieëntwintig, ruïne)

56b ieën knieën 7 9

56c eeën tweeën 7 9

57a Woorden met meervoud op a musea 8 7

57b Woorden met meervoud op i politici 8 7

58a Stoffelijk bijvoeglijke naamwoorden gouden 6 0 45 Stoffelijke bijvoeglijke M8

7 0 naamwoorden

In Taal actief 3 worden de categorieën gesplitst aangeboden.

Deze categorie komt niet in de Cito-toets voor.

In de Cito-toets komt deze categorie niet voor. De genoemde categorieën in de Cito-toets komen niet in Taal actief 3 voor.

In de Cito-toets komt deze categorie niet voor.

In Taal actief 3 wordt deze categorie in groep 6-7 aangeboden, terwijl Cito deze categorie toetst in groep 8.

(16)

59 Samenstellingen

59a zonder tussenletters omhoog 5 0 3 Samengestelde woorden met M4 – M5 –

6 9 twee of meer medeklinkers E5 – M6 –

na elkaar E6

59b en ziekenhuis 7 0 34 Tussenletters –n en –s in M8

8 8 en 9 samenstellingen

59c e zonnebril 7 0

8 9

59d s dorpsstraat 8 0

60a Afkortingen bijv. 6 0

7 9

6 Woorden die beginnen met een 37 Woorden met een M7

hoofdletter hoofdletter

6a Namen van steden Amsterdam 6 9

7 0

6b Namen van provincies Groningen 6 9

6c Namen van landen of werelddelen Nederland 6 0

7 0

8 0

6d Namen van inwoners van landen Nederlander 6 0

7 0

6e Namen van inwoners van steden Amsterdamse 6 0

7 0

6f Bijvoeglijke naamwoorden van landen Nederlandse 6 0

7 0

8 0

In Taal actief 3 wordt deze categorie vanaf groep 5 aangeboden, terwijl toetsing al plaatsvindt vanaf midden 4.

Deze categorie komt niet in de Cito-toets voor.

In Taal actief 3 wordt deze categorie in meerdere jaargroepen aangeboden.

(17)

1. De categorieën uit de Cito-toets Spelling zijn bij een aantal categorieën te algemeen, bijvoorbeeld woorden van het type mkm, terwijl in Taal actief 3 de spellingproblemen specifieker zijn. Hierdoor is meer gerichte onder- steuning en begeleiding mogelijk voor kinderen met spellingproblemen.

(Zie bijvoorbeeld bovenstaande uitwerking bij categorieën tot en met 3 van Taal actief 3)

2. Binnen Taal actief 3 vindt vaak een verdere uitsplitsing in subcategorieën plaats.

3. Sommige categorieën komen niet altijd in opeenvolgende toetsen voor.

Bijvoorbeeld wel in groep 5, niet in 6 en wel weer in groep 7. (Zie hier- voor het overzicht met als voorbeeld categorie 3a van Taal actief 3) 4. De categorie mmmkm of mkmmm wordt niet voorgesteld in groep 3 van

Taal actief 3 gezien de spellingmoeilijkheden die hierin voorkomen.

5. Een aantal categorieën begint eerder in Taal actief 3 en/of lopen langer door in Taal actief 3. Bijvoorbeeld categorie 6 en 7 van Taal actief 3.

6. In Taal actief 3 worden meer categorieën geoefend die ontbreken in de Cito-toets spelling. Het betreft de volgende categorieën:

0a-d woorden met aar of uur

9a woorden met z in het midden die klinkt als s 24a woorden met é

26a woorden met ou die klinkt als oe 27a woorden met eau

3a woorden die beginnen met het voorvoegsel ont 32a woorden die eindigen met het achtervoegsel te 39a woorden met ti uitgesproken als sie

4a woorden met air(e)

42a woorden met ee aan het eind

46d woorden met open lettergreep waarbij sprake is van een korte klank

48 woorden met tweetekenklank in open lettergreep 48a woorden met tweetekenklank

48b meervouden met tweetekenklank

5a vergrotende en overtreffende trap 55a woorden waarbij heid verandert in heden 57a-b woorden met meervoud op a of i

60a afkortingen

7. In Taal actief 3 worden meer subcategorieën toegevoegd dan in de Cito-toets worden aangeboden. Bijvoorbeeld in Taal actief 3 wordt als categorie 0 genoemd woorden met aar, eer, oor, uur, eur terwijl bij de Cito-toets woorden met eer, oor, eur worden onderscheiden.

8. Soms loopt de categorie in de Cito-toets verder door dan in Taal actief 3. Bijvoorbeeld categorie 2 woorden met eeuw, ieuw of uw. Bij de Cito- toets wordt dit ook getoetst in groep 5.

9. Categorieën die wel getoetst worden in de Cito-toets spelling en niet voorkomen in Taal actief 3 zijn verkleinwoorden op –aatje, -ootje en –uutje, de bezittelijke ’s bij namen (Carlo’s), onbeklemtoonde meervoudsuitgangen (monniken) en woorden met een koppelteken zoals e-mail.

Deze categorieën behoren niet tot de leerstof spelling zoals bijvoorbeeld blijkt uit de kerndoelen en de tussendoelen die hiervan afgeleid zijn voor spelling. Een tweede reden om deze categorieën niet aan te bieden is gelegen in het feit dat de beschikbare woorden laag frequent zijn zoals blijkt uit woordfrequentieonderzoek.

Zoals u uit het schema kunt opmaken, zijn er zijn slechts vier cate- gorieën die wel worden getoetst in de Cito-toets Spelling en die niet voorkomen in Taal actief 3. Van elk van deze vier categorieën treft u op www.taalactief.nl een uitgewerkte les aan in de vorm van een deel van de handleiding en een kopieerblad om de categorie te oefenen.