Johannes Bodecher Benningh, Goude munt-goddin · dbnl

(1)

Johannes Bodecher Benningh

bron

Johannes Bodecher Benningh,Goude munt-goddin. Jan Cornelissz. van Woerden, Leiden 1628

Zie voor verantwoording: https://www.dbnl.org/tekst/bode001goud01_01/colofon.php

Let op: werken die korter dan 140 jaar geleden verschenen zijn, kunnen auteursrechtelijk beschermd zijn.

(2)

Klinck-dicht.

Nae dat de rijckdom op het hooghste wierd gepreesen, Soo dat het eere scheen als yemand veel besat, En schand als yemand niet in sijne kisten had, Is in de plaets van deughd veel schelmerij gereesen.

Een yeder pooghde rijck en wel-begoed te wesen:

't Kon dicwils niet geschien, men sagh somtijts geen raed.

Ten zy men dieverij, of ander leelijck quaed

Wouw neemen by-der hand; men plaght wel eer te vreesen Voor alderley bedrogh en door-gekroopen list,

Nu noemtmen hem de best, die meest te vinden wist Waer mee men looselijck verschalleckt land en steden.

Indien dat yeder dacht, 't gheen yeder dencken moet, Hoe niemand ymmermeer leeft van den overvloed;

Een yeder zouw sijn hert met deughden weer bekleden,

Johannes Bodecher Benningh,Goude munt-goddin

(3)

Tot den leser.

ICK en zal niet door veel om vveghen, Goed gunstighe Leser, u soecken te verleyden, of, gelijck de schalcke kraemers, u eenighe vervalschte vvaeren pooghen in de vuyst te stoppen. Blijft ten minsten een korte vvijl staen in den ingangh, op dat ghy hooren meught door vvat gelegentheyd ick dese maet-regels van de

MVNT-GODDINhebbe gedicht. Het en is niet by geval gecomen, maer ick vveet nauvv vvat begeerlijckheyd my daer toe heeft aen geport, om alsoo de verdurventheyd van onsen tijd uyt te beelden. Ick sagh hoeder gheen Eeuvv en vvas, ten zyder een Af God in vvierd gevonden vvaer dan de lusten van alle menschen nae liepen. Ick sagh hoe nae den Cretischen Hemel schroef, vviens verdvvaelde duysternissen door het blinckende heylsaeme Heylands licht verdreven zijn, selfs midden in sijn rijck vveer een andere doncker van geld-sucht de vvereld met een dicke nevel-vocht beschaduvvde. Hijerom ben ick, vermoeyt zijnde van mijn daghelijcksche

oefeninghen, aengeprickelt gevvorden, om den Lof van IVPITER,van CHRISTVS,en van de MVNT-GODDINteghen melckander te stellen. Lactantius de vvel-spreeckenste

a[Primus autem gracus est irreligere faisas religionis,

& abjicere implos ultus deorum manu

fabricatorum. Secundus vero perspicere animo, quod sit unus deus summus, cujus potestas ac providentia effecerit a principio mundum &

gubernet in posterum.

Tertius cognoscere ministrum eius ac nuntium quem legavit in terram quo docente, liberati ab errore quo inplicati tenebamur formatique ad veri Dei cultum justitiam disceremus.]lib. De ira Dei

der Oud-vaderen had my geleert, dat den^aeersten trap is het verstaen van de valsche Gods-diensten. Den tvveeden, het vveeten datter is een hooghste God. Den derden, het kennen van sijn Dienaer en gesant. VVaer by ick voeghe het rechte verstand van de aenlockinghen, vvelck door

(4)

haer bedrieghelijcke blancketselen yemand die niet vast in sijn schoenen staet om

aQuippe secundae res sapientum animos fangant.Sallust. coniur.

Catil.

kunnen stooten. Onder dese is vvel de voornaemste Lust tot Rijckdom,^aVVant voorspoet oock de vvijse gemoeden moeyten aen kan doen. Iae, gelijck het Duytsche spreeck vvoord seyt, het zijn stercke beenen die vveelde draeghen.

bPer pateticorum

cὅλως δὲ, τὸ πλουτεῖν ἐς ιν ἐv τὧ χρἥσθαι μᾶλλον, ἠ ἐν τῷ κεκλῆσθαι. lib. 1.

Rhetor. cap. 5.

En Aristoteles, opperste der^bvvandel-vvijsen,^cTeenenmael rijck te vvesen bestaet meerder in het gebruyck, dan in het besit. Maer hoe licht comt hijer een

mis-bruyck? De M^VNT.GODDIN,verstandighe Leser, maeck ick derhalven nu met den druck gemeen, sonder yet meer daer by te doen: dervvijl de veylighste voet om het oordeel over my, die noch in de eensaeme nacht van de onbekentheyd verschoolen sit, te doorsnuffelen, is een verspieder voor uyt te senden. Sie ick dat dit kleyne stuckjen van u vriendlijck vverd onthaelt, met ontschuldingh der mis-slaeghen door mijn jonckheyd moghelijck begaen, soo zal ick met den eersten, den L^OF-SANGHvan I^VPITER,de G^EBOORT-VIERINGHvan C^HRISTVS,den

VERDVVAELDENSTAET-GOD,mitsgaders verscheyden andere dichten, voor den dag derven brenghen. Zijnder veel hinder-paelen in de vveegh, soo vvil ick voor de bitsighe tanden van de vvaen-vveeters, buyten het gevveld van de vergiftighe schimp-schooten, onder de lommer van mijn onbekentheyd voortaen blijven duycken.

dNon est pro futura talis scientia; est tamen quae nos speciosa rerum vanitate detineat.Senec.

lib. de Brevit. vit.

Te meer devvijl de Romaynsche Phoenix schrijft,^dSulcken vvetenschap zal niet baeten, maer nochtans ons vast houden door haer aentreckende ydelheyd. En voorseecker vvat sotte dvvaesheyd, vvat malle onvoorsichtigheyd is het in de vvereld te zijn, en anders

(5)

niet tot het gemeene besten uyt te rechten, als maet-regels te dichten? Yemand die in dese vermaeckelijcke ledigheyd slechtelijck sijn levens lente deur-brenght, mis-bruyckt de gaven, vvelck hem de Natuyr mildelijck heeft geschoncken, en de beleeftheyd van de vlugghe tijd. Tot grooter saecken zijn vvy gebooren, en behoren hijer als de Griecksche dvvaeler, ons aen de mast te binden, of als sijn matroosen onse ooren toe te stoppen, om niet by de Meyre minnen te blijven hanghen. Indien yemand de sausen alleen vvil eeten, het en valt noch soet op de tongh, noch gesond voor de maegh: even oock dese saus, laet my soo spreecken, van het verstand, is meer schadelijck dan nut, 't en zyder bygevoeght vverd een gerecht van bondighe geleertheyd; 't en zy nae de serpe leckerheyd van dese salaet een vaster spijs vverd opgeschaft. VVant hoevvel de geleertheyd in sich selven prijslijck is, niet te min indiense met eenighe uyterlijcke vercieringhen vverd opgepronckt, schijnt se veel schooner te vvesen als te vooren: even-eens gelijck een bevallijcke moye maegd, met Kosteliicke klederen aenghedaen, yeders ooghen kittelt, en tot vervvonderingh vervveckt, dar sy in een slechter gevvaed voor een murruvve sloor en slet-vinck gehouden vvierd. Dvvaelen dan niet buyten het spoor die de vvijsheyds schatten soecken alsoo, dat sy de statighe bedaertheyd besproeyen met een liefeliicke soetiheyd, en de liefeliicke soetigheyd door-specken met een staighe bedaertheyd.

Maer ick moet, mijn loop bedvvinghen, het hoofd zouvv sc hier grooter vverden als het gantsche lijf. Vaert derhalven vvel, Goed gunstighe Leser, en gedenckt dat de laeuvve Lente uyt de boomen vvel dunne boties en teere groene [...]

(6)

Aen den VVelgeleerden ende Geestigen Iohan Bodechervs Benningh, op zijn Govde Mvnt-Goddin.

HET is gelijck ghy segt, de mens seer groot van weerde Hanct aen geschildert slijck, aen eenen klomp van eerde:

Dit is zijn hoop, zijn deel, zijn erffenis , zijn lot, Dit is soo lang hy leeft op eerden zijnen God.

Den hemel schelt hy quyt, die laet hy voor verstanden Die uyt hem sijn geteelt, en door zijn krachten branden,

Zy blijven daer zy sijn, haer hert is by haer goet:

Van daer komt haeren waen, van daer komt haeren moet:

Veel mijlen van het dijn,OBODECHEER, gelegen Tot midden in de locht door vvijsheyt opgestegen.

Hy doet nochtans oock vvat die naer zijn eerde draeft, Want hy sich selver straft en levende begraeft.

D A N I E L H E I N S I V S .

(7)

Op Mr. Iohan Bodecheers Benninghs Goude Mvnt-Goddin.

HEt vvas u vvaerde vvel dat ick vry vvaerde dingen

Zouvv Zingen van mijn vriend, Vriend BODECHEER; gy meld, Hoe dat den kop dy roockt en d'herssen hebt ontstelt, In 't glinsteren lof des MVNT-GODDINSte zingen.

Maer zelden dat de ziel tot d'aerdsche stervelingen Volcomen vveder-comt; na dat Zy heeft gesmaekt Der Goden Hemel-dranck, die mensch onsterflijck maekt:

Doch maekt hem min bequaem om 't menschlijck te vol-bringen, VVy houden 't by der aerd; hoevvel tot Pindi top

Geen vvech ons onvvech zy: men stooter licht den kop, 'T vvel-vveten vvaer genogh ter vvijsheyt vveynich boeken.

De Tiid die leert Zo veel, en die se vvel ontmoet, Meer voor 't Gemene-best, als al het Schoolse, doet.

Sich self hy licht verliest, die 't al te vvild vvil soeken.

G . P . S C H A G H E N .

(8)

Op de Mvnt-Goddin van Mr. I. Bodecheer Benningh.

VErvvaende MVNT-GODDIN, ghy Sorgh' en Moeytens kindt, Wat sijn u dienaers blindt!

Sy meenen met u goudt het hoochste goedt te gaeren;

Dan dat kan niet dan tvvist en quaet ghenoeghen baeren.

Hy socht het niet by u wiens lieve Vaeder-stadt Soo veel door hem besat:

Hy gaf het goedt gheen gangh te Sparten, (hy was vvyser) Hy muntte grof en swaer in onvveerbruyck'lick yser,

('T vvierdt in asijn ghelescht; 't raect dan sijn taeyheydt quyt, En gheen hersmeden lijdt)

Hy sloegh gheen ander munt; vvie veel daer af vergaerde, Die creegh een huys vol ghelts, en naevv een buers vol vvaerde;

Dies had de dieverij gantsch gheen, of vveynich vatt Op Sparten d'eed'le stadt;

'T vvaer dullicheydt gheweest onnutte vvaer te steelen, Die niet t'ontdraegen, en onmoogh'lick vvas om heelen.

Noch pleeght hy svvaerder duechdt, die midden in het goudt 'T hert onbevvooghen houdt,

Die 't reedelick besit, (als heer) en die 't in 't keeren Van 't vvanckelbaer gheluck loshertich kan ontbeeren.

Die 't landt met goudt vervuldt, dien volcht een rijcke eer;

Wat eyscht ghy BODECHEER,

Die van de ghiericheyt den burgher tracht te vvennen?

Ist goudt oock loons ghenoegh om uvven dienst t'erkennen?

I. BROSTERHVISEN.

(9)

I. Bodecheers Benninghs Govde mvnt-goddin.

TVsschen dat de Sonne-raden

Met haer briesschend' Heynste-jacht Gaen in Tethijs golven badeb

Teghen 't comen van de nacht,

aQuem dies vidit veniens superbum, Hunc dies vidit fugiens iacentem. Nemo confidat nimium secundis.

Se-1.c. Theyst.

Leyt hy dickwils^aneer gesmeeten In het vuyle slijck en stof, Die op 't hooghste was geseeten:

Van de steylste toppen of.

Niemand moet sich veel verlaeten Soo hy rijckdom, soo hy schat, Soo hy eeren, soo hy staeten

Ymmermeer verkreghen had.

bRotam volubili orbe versamus, infima summis, summa infimis mutare gaudemus. Boeth. lib. 2 de consol. Philos. prof. I.

Sit hy rechte-voort^bte brallen Op een goud-gesmede stoel, Morghen doet hem Moey-al vallen

In der ongelucken poel.

En wat kan den onbedachten Doch voor reden brenghen voort,

cEt si cuiusquam mortalium proprium quid horum esse monstraveris, ego iam tua fuisse quae repetis sponte concedam.

Id. ibid. prof. 2.

Dat het^cminste van de maghten Hem zouw hebben toe behoort?

Kan Fortuin niet tot hem segghen Maer wat kijfie dus op my?

VVilje my te laste legghen

dAt omnium mortalium stolidissime, si manero incipt, fars esse defistit. Id.

ibid. prof. I.

Dat ick^dwispeltuerigh zy?

(10)

aHi semper eius mores.

hoc natura est. Servavit circa te propriam potius in ipsa sui mutabilitate constantiam. Id. ibid. prof.

I.

Het zijn mijn^agewoone zeden:

Iae, in dat verandren leyt, Sieje gheen verborghen reden?

't Blijck van mijn stantvastigheyd.

bNesciobas Crasum regem Lydorum Cyro axte formidadabilem mox deinde miserandum rogi flamis traditum, misso calitus imbre defensum?

Id. ibid. prof 2. & testatur Laert. in vit. Solon ὅτι κοσμήσας ἑαυτὸν ὁ κροῖσος παντο οὔπῶς, καὶ καθίσας εἰς τὸν θρόνον, (Xenoph. de instu. Cyri lib.

7.) ὠς εἶδε τον κῦρον.

χαῖρε ὦ δεσπότα ἔφη.

τοῦτο γὰρ ἡ τύχη καὶ ἔχειν τὸ ἀπὸ τοῦ δε διδωσὶ σοι, καὶ ἐμοί προσαγορεύειν.

'k Heb met^bCroesus soo gehandelt, Die mijn parten onbewust

Hebben zouw door't vijer gewandelt, VVas het vijer niet uyt geblust.

cVos quibus rector maris atque terrae, Ius dedit magnum necis atque vitae Ponite inflatos tumidosque vultus: Quicquid a vobis minor extimescit Maior hoc vobis dominus minatur.

Omne sub regno graviore [...]

De voornaemste^cwerelds heeren Hebben mijn geweld gesmaeckt, Allegaer deed ick se leeren,

Dat mijn hand een yeder raeckt:

Allegaer deed ick se nooden Aen mijn yselijck bancket:

Al de aerdsche onder-Goden Heb ick aen mijn disch geset.

VVaer ick koorden op deed schaffen, Galghen, swaerden, kneppels, en Soo der yemand meerder straffen

Van de helsche duyvels ken.

VVaer ick listen in de kroesen, VVaer ick doodelijck fenijn, Toebereyt by schalcke droesen,

Schonck in plaetse van de wijn.

Dus quam Ninus in het lijen;

Armen Ninus om sijn hoer,

('t VVas een erghe fleersch) moest vrijen Dat hem Charon overvoer.

(11)

aCaput Cyri amputatum in utrem humane sanguine repletum conijci regina iubet, cum exprobratione crudelitatis, SATIAAte, inquit, sanguine, quem sitisti cuiusque insatiabilis semper fuisti, Iustin b. I.

Dus wierd oock dien^aherder-Coningh, Van een vrouvven hand gekopt Tot haer soons vermoordinghs looningh,

In een leeren sack gestopt.

Iae, den grooten Alexander Die niet vvilde zijn te vreen, Soo van 't eene eynd tot 't ander

Hy beseeten had alleen

't Gantsche rond, heeft uyt gedroncken Het vergiftghe gelas

bAntipater enim praeparatum venenum cassandro filio, quicum fratribus Philippo & Iollà regi ministrare solibat dederat praemonito eo, ne alijs quam Thessale &

fratibus crederet &c. Q Curt. lib. 10.

Van^bgeschoncken,

Welck sijn trouwste dienaer was.

Self den kloecken Burgher-dwingher Van de wijde Roomsche stad,

cDe hoc Bruto Suetonius in Jul.Tradiderunt quidam M.Bruto inruente dixisse Caesarem καὶ σύ τέκνον.

Is van^cBrutus met een slinger, Heftigh by de krop gevat:

En ontfingh soo veele wonden, Dat den hemel heeft getrilt:

Is schier van den Raed verslonden, Is schier 'teenemael gevilt.

dPolycrates, quem quamvis uthil in vita senserat adversi, cruci adfixiem ab Oraete scribit Herodot. lib I.

Hoe? de^dVorst die in sijn leven Noyt met on-luck wierd belast, VVie zouw van 't verhael niet beven?

Is gehanghen aen een bast.

Dit is mijn onwislijck wesen:

Hyerom comt vry op de kloot, Sooje daer voor niet vvilt vreesen,

eAdscende si placet, sed ea lege, ne uti, cum ludicri mei ratio poscet

descendere iniuriam putes . Boeth. lib. 2. de conf.

Phil.

Dat ick u weer onderstoot.^e

(12)

aEnim vero di nos quasi pilas homines habent.

Plaut.Captei v.

Met mijn volck speel ick als^aballen;

Yemand die op mijn vertrouwt, Kan verhindren niet met allen

VVaer hy heenen werd gedouvvt.

Even-eens gelijck de schepen Moeten seylen nae de vvind, Soo kan ick een yeder sleepen Die sich oyt aen my verbint.

Spreecken kann se dese vvoorden En noch meerder, soo der een Klaeghde daer hy niet behoorde,

Dat haer vriendlijckheyd verdvveen.

Want Fortuna vergeleecken,

bFortuna vitrea est; tunc cum splendet, frangitur.

Publius.

By het^bglas te rechte vverd,

'tWelck wanneer het blinckt moet breecken, Of het schoon de Sonne tert.

Maer ick voel mijn geest gedreven Dat ick met haer liefste kaer, Boven anderen verheven,

Eens der vvolcken steyl bevaer.

Laet my wolcken-dwinger vallen Neder niet als ick begin, (Stut my, houwt my) vvat te kallen

Van de GOVDEMVNT-GODDIN. Hemel-soller, straelen-steecker,

Al-door-snuffelend gesicht

Nacht-verjaegher, doncker-breecker, Blijde Vader van het licht,

(13)

Laet het my geoorloft wesen, Dat ick brenghe voor den dagh, 'tGheen uw altijt gauwe wesen

Nimmermeer ontdecken magh.

Laet my gaen het diep besoeken,⁺ Waer de heerschter van het goud In verborghen, duystre hoecken

Haer gewoone wooningh houvvt.

Laet my't praelen doch besichten, 'tPraelen van die trotsche vrouvv, Die voor niemand ymmer swichten

Door haer grootsche grootscheyd zouvv;

Daer de rijckste der rivieren Spoelt het flickerende sand, Als se met geruysch comt gieren,

Op het Indiaensche strand, Is een herde rots gespleeten

In het midden vast aen tween, Soo dat door de groote reeten

Zijn heel wijde ganghen heen.

Ganghen die door duysterheden Niemand ymmer heeten staen, Alsmen eerst daer in comt treden Om niet verder voort te gaen:

Ganghen waer uw eyghen ganghen Werden met een licht omvat:

'tLicht dat yeder heeft omvanghen Hyer niet ver sijn streepen spat.

+ Seneca in Herc. furent.

(14)

Als de noch bedompte straelen Van de Sonne, 'smorgens vroegh Comen in het kooren daelen,

Isser nauwlijckx lichts genoegh, Datmen licht zouvv noemen moghen;

Of als in den Oceaen.

Teghen 'tswaeren van sijn ooghen, Hy comt 'savonds vveder baen.

Soo is 't oock in dese paden Alsmen daer sijn voeten stelt:

Maer wie zouvv den doncker raden Die uvv scheelen neder velt?

Maer wie zouder kunnen peysen Datter sulcken nevel vocht, Onversiens te-met in 't reysen

VVerd sijn lichten toegebroght?

Zal hy dan vveer rughvvaerts loopen?

Zal hy boven klimmen dan?

Iae hy: neen hy: zouvv hy hoopen Dat hy daer uyt raecken kan?

Duysternisse doet hem vverren, Doncker kleeft sijn ooghen toe:

Hy en zouvv niet dencken derren VVat, vvanneer, of vvaer, of hoe.

Die Minois dochter droomen By de rouvve beesten liet, En van haer de vlucht genomen

Heeft, vvas soo verbystert niet.

(15)

Ick geloof men eer de vveghen Van sijn dool-hof vinden kon, Als men op-waerts vveer te deghen

Dien vervverden uytgangh von.

aFacilis descensus Avernis: Noctes atque dies patet atri ianua Ditis: Sed revocare gradum, superasque evadere ad auras, Hoc opus hic labor est. Virgil. lib. 6. Aeneid.

Doch soo ghy^avvilt neder stappen Dat en is gheen moeylijckheyd;

VVilt vrymoedigh heenen trappen VVant het pad u selver leyd.

Als den stijven Aeols vvoelen Dringht de schipper hijer of daer, VVan hy liever zouw gevoelen

Dat hy veyligh elders waer:

Even u de schimmen dringhen, En de graeghe baeyert, tot Sy u by een beeckjen bringhen,

VVaer u langher het genot

Vws verstands niet kan vermaecken, VVaer ghy langher niet en vveet, Van de alderminste saecken,

Die ghy op de vvereld deed.

By dit beeckjen daer de baeren, Vloeyen met een soet gesnoor:

Hoort men noyt de geesten baeren Hoortmen nimmermeer gegor:

Maer wat dieper sulpher-kolcken Zijn gelegen, en de poel

Waer uyt swarte svvavel-vvolcken Bersten met een groet gevvoel.

(16)

Waer de hongerighe gieren, Metde vogels van de nacht,

aStrix.

Vyl, en^aheckx, en vleermuys tieren Dat een yeder 't krijsschen acht 'tNaerste 'tvvelck hem is bejeghent,

bTaxus.

Waer de swarte^byben-loot, Soo der heyl is, heyl ontseghent,

En de seghens omme stoot.

Waer de luye leghe vaecken, D'uyt geteerde honghers-nood, En de droeve droefheyd waecken,

Met de vreese, met de dood:

Waer de sieckte, waer het trillen, VVaer de schaemte nae het feyt, Dat men wel herdoen zouw willen

VVaer de krijgh en Oorlogh leyt.

Doch indienje voort kunt kruypen Met het prachtigh hof-gesin, En tot in de kamer sluypen

Van de rijcke MVNT-GODDIN, 'tKan u niet met allen deeren,

Dat ghy 'tblinckende gestrael Van de Sonne moet ontbeeren,

In de glinsterende sael.

Sond hy daer sijn flicker-lichten Meenigh zouw wel segghen, dat Sijn geglans daer voor moest swichten;

Niet daer by te voeghen had.

(17)

't Zijn gesteenten dieder schijnen, Als carbonckels rood en groen, Lapsis, peerels, en robynen,

Die de Son verduysteren doen.

Maer indiender een bekijcken De vooghdesse selver wouvv, Wil hy niet van 't opset wijcken,

't Kijcken baert hem strackx berouvv, Kander yemand staen te glueren

En te starren recht om hoogh, Sonder pincken, sonder tueren,

Op het brandend' werels oogh?

Niemand, meen ick, zal der booghen Dat hy 't ymmer heeft gedaen:

Dit geflicker wil gedoogen

Noch veel minder, dat men 't aen Sien zouvv: in vvat groene, blaeuvve

In vvat vvitte, in vvat svvart, In vvat geele, in vvat grauevve

Stofies ben ick hijer vervvart?

Zal ick uvven lof beginnen

Onder-aerdsche sterren-dvvangh?

Helpt my goede Coninghinne, Helpt my een mael op den gangh.

Hey hoesitje oock te prijcken Hoogh verheven op uvv throon!

Wie zouvv derven vergelijcken By u 't alder-schoonste schoon?

(18)

Of Vulcanus wel kan maecken Voor Apollo moyer beeld, Soo hy uyt sijn schuld wil raecken,

Soo 't sijn moedigh hert verveelt Eens ondancknaer staegh te wesen?

Of hy tot belooningh van

'tGheen hem Phoebus heeft gewesen, Kostelijcker smeden kan?

Veele moet ick in u looven:

Maer ick vind de reden niet, Wat ick daer van zal gelooven,

Dat ghy niet met allen siet.

Zijt ghy, seght het, blind gebooren?

Waert ghy uvv gesichte quyt Altoos? of hebt ghy't verlooren Nae dat ghy gebooren zijt?

'kHeb geloof ick 't wit gevonden VVaerom dat ghy zijt verblind, VVant uvv ooghen kijcken konden

Eerstmael doe ghy waert een kind;

Maer sy sijn u uyt gesteecken Van den grooten God Iupijn, Het voornemen wouw hy breecken

Dat ghy woud rechtveerdigh zijn.

VVijl ghy swoert door diere eenden Dat ghy niemand gunst zoud bien, Die niet wel sijn tijd besteden

VVouvv, en ondeughd socht te vlien;

(19)

Vroomen, goeden, en geleerden, Meester van het rouvve rond, Die de quade zeden vveerden,

Ghy uw liefde waerdigh vond.

Doch uvv vyandin besoecken Quam den opper-hemel-heer.

Tracht' uvv gaven te vervloecken,

+Aristophan.

Plut.

Al uw luyster, al uvv eer,⁺ Te benemen, dan haer koonen

Ingevallen door gebreck, Konnen u in't eerst verschoonen

Tot sy voort braght dit gespreck.

Hemel, soo ick sonder krencken Van uw Goddelijcken aerd,

Sonder sond te doen moght dencken Dat ghy buyten westen waert, Ick zouw seecker vast gelooven,

Dat ghy liet uw Godlijckheyd Door de MVNT-GODDINberooven,

Van begrips voorsichtigheyd.

Houwt sy oogen om te kijcken Wat zouvv 't wesen dan te met?

VVilt het seeckre nood-lot strijcken, Eer sy stercke stijlen set.

Magh sy haere gaeven geven Daer haer de begeerte jaeght, VVie zouvv inde wereld leven

Dat de wereld hem behaeght?

(20)

VVie zouw yet te weeten pooghen;

VVie zouw willen arbeyd doen, Om te beter soo te moghen

Roem, en siele kas te voen?

VVie zouvv yser willen beucken Op het aembeld, dat hy sweet Als de kocken in de keucken

Daermen wild-braed vvend en speet?

VVie zouvv willen schepen klutsen Om te vaeren over 't meyr?

VVie zouvv kleeren, vvie zouvv mutsen, VVie zouvv schoenen naeyen meer?

VVie zouvv vellen vvilen touvven?

VVie zouvv verwen vvillen vvol?

VVie zouvv huysen vvillen bouvven?

VVaren yeders kassen vol.

VVie zouvv melcken, of bereyen Geele butter, vvitte kaes?

VVie zouw 't rijpe kooren meyen Tot der menschen levens aes?

VVie zouvv 't dorschen, vvie zouvv 'tmaelen VVie zouvv 't backen? vvelcken nood, Arme lieden, zouvv u haelen

In de kluyven van de dood?

Midas sagh niet sonder schaden Dat sijn onvoorsightigheyd, Eer hem vvierd geboon te baden

In Pactolus, heeft geleyt

(21)

Tot de grootste, meeste lasten, Die men oyt versinnen kon, Wijl hy 't geen hy quam te tasten

Strackx in goud verandert von.

Eer dat ick hijer al de reden, Die sy braght, had verhaelt, Was de Sonne my ontreden,

En in 't koele bad gedaelt:

Ymmers sie wy alle uyren, Dat de schraelen arremoed

aNescio qua modo bonae mentis Soror est

paupertas.Petron. Satyr.

Meerder listen^a, meerder kueren, Vinden kan dan overvloed.

Dit heeft Iupiter bewooghen In sijn sinne-schael ten lest, Dat hy vond haer beyde ooghen

Vyt te branden alder-best;

Dit deed Iupiter ontbieden, Om te doen sijn vonnis wel Al de dick-geknuyste lieden,

Al de smeden van den hel.

Evenwel heeft sy de throonen Van de gantsche wereld in, En meesteresse van de kroonen

Is de GOVDEMVNT-GODDIN. Evenwel is van sijn setel

Schier den alder-hooghsten God, Hy die eerst was soo vermetel

Werd van veele nu bespot.

(22)

Niemand kan hem dienen, vieren, Niemand kan hem eere doen, Niemand kan sijn kerck vercieren,

Niemand kan sijn autaer voen, Of met soete offerhanden,

VVieroock, myrrhe, of met goud, Of met silver, soo haer handen

Sy dicht toe genepen houwt.

Maer hoor ick weer andren spreecken, Hy des aerds en hemels-heer, VVat zouw kunnen hem ontbreecken?

VVil noch soeckt gheen schatten meer.

Kostlijckheyden, of juweelen Heeft hy meerder als men siet:

't Moght hem nimmermeer verveelen Had hy sulcke mijnen niet.

Seecker ghy gebruyckt gheen reden Viese-vaesen herd gehoofd, VVie zouw hijer uyt kunnen smeden

Datmen uw bewijs gelooft?

Hy magh felle blixems schieten, Hy magh dondren dat het bromt, Geld noch munt kan hy genieten,

't Zy 't van dees Goddinne komt.

Is hy rijck? (wat baet dit terhgen?) VVaerom doe hy ingestelt Heeft ontrent Olympi berghen,

Het vijf-jaersche krijghers veld,

(23)

Deed hy d'overwinners kroonen Met een groen' olyven tack?

Hy zouw haer met goed beloonen Soo hem nimmer goud ontbrack.

Lieve voedster van de menschen, En de Goden, soo men wist In wat drucken, in wat wenschen,

Ghy gestaedigh zijt getist!

Ymmers derf ick dat wel segghen Datse al't onsterflijck goed Meerder laeghen niet en legghen

Als men uwe kisten doet.

Hijerom zyje staegh omcingelt, En met bleecke vrees bevrucht;

Hijerom zyje staegh omringelt En voor uwen schat beducht.

Trouwens het geeft my gheen wonder Dat uw hert beladen is,

Siele-plaeghers dunckt u konder Wesen meer bekommernis?

Waer sich magh een lichaem keeren Daedlijck volght de schaduw nae:

Niemand kan de schaduw weeren Dat se met het lichaem gae.

Sorgh is schaduvv van uvv doosen, Coninghinne van het rond, VVie uvv doosen heeft verkoosen

Strackx uvv schaduvv volghen vond.

(24)

VVilder yemand plucken druyven, Soeckt hy d'alder-rijpste tros, Hy moet wat ter sijen schuyven

Veele tacken, die de bos

Met haer groene ruyght verblinden, Of haer ruyghe groenigheyd, Niemand zal yet treftighs vinden

Vlied hy moeyt en arrebeyd.

aNon temere est quod corvos cantat mihi nunc ab laeva manu Simul radebat pedibus terram, & voce grocibat sua.

Plaut. Aulul.

Comt een^akraeye u verrassen Slechtlijck aen uw slincker-hand, Comt hy wat gevaerlijck krassen,

Schrobben met sijn poot in't sand:

Strackx de kuylen op getruffelt, Strackx geloopen nae het goud, Strackx de potten door gesnuffelt,

VVien het geld is toe betrouwt.

Dieven, schelmen, boeven, guyten VVan-gelaeten met geweld Kunnen u het goed ontruyten,

Schoon ghy u daer teghen stelt:

Of sy kunnen veynsters breecken, Of de mueren booren deur, Of de slooten open steecken

Van een dicke, stijve deur.

Of is 't erghens wegh geschoolen, Daer men 't veyligh schuylen magh, In de diep gegraven hoolen,

Noch al comt het aen den dagh;

(25)

Want men soeckt bedrogh en listen, Waer 't verborghen in de aerd, Soo t 't de trouwheyd niet en wiste,

aCertum est Sylvano potuit credam, quam Fidei.

Plaut. Aulul.

Van^aSylvanus werd bewaert.

Nochtans zyje mild van gaven, Maer wie stelt de geld-dorst maet?

Maer wie kan een gierich laven Dat hy niet nae meer en staet?

bQuid ergo inter nos &

illos, inquit Seneca epist.

115 pueros in e ligens, interest ut Ariste ait, nisi quod nos circae tabulae &

statuat insanimus, carius inepti? Illos reperti in littore ealculi leves, & aliquid habentes varietatis, delectant.

Selfs de kinders soecken^bkooten, Soecken knickers, poppe-goed, Dat de gierigheyd vergrooten

In de jonghe jaeren doet.

cAristophan. Plut.

Brood,^cen suycker, bry, en boonen Seyd een schun, een vuyle fiel, Eer-sucht, liefd, Gesangh, en kroonen,

Seyd een hoogh verheven siel, Zijn de menschen dick verdrooten;

dAt bona pars hominum decepta Cupidine falso. Nil satis est, inquit. Horat.

Serm. lib. I. Satyr. I.

Dan ghy aengenaeme^dmunt, Hoe ghy meer werd toe geschooten

Hoe ghy min verveelen kunt.

Yeder heeft hy twintigh ponden Wenscht, och dat het veertigh zy!

Al 't dan veertigh wesen konden, Quamen daer noch veertigh by!

Zouw hy roepen, ick zouw koopen, Hey dan was't een brave saeck, Niet en wouw ick meerder hoopen,

Al mijn uyterste vermaeck.

(26)

aPlutarch. de cup. d. divit.

Soo der een^averkleumt van kouvve Trilde, soo hy kleeren socht, Hy en zouvver niet van houvven

Datmen meerder rocken broght, Dan hy om sich self te warmen

Haestelijck van nooden had;

Wijl sijn beenen, wijl sijn armen Werden van de swaerte mat.

Overvloed men vergelijcken VVel by een quack-salver kan, Die besmeeren, die bestrijcken

Gaet de luyden, doch haer van Gheen gebreecken weet te helpen;

Gheen geluck brenght overvloed, Overvloed en kan niet stelpen

Gierigheid, die 't meerder voed.

VVat zal 't baeten u ten lesten, Zijn uw kisten vol gepropt Hebie daer van niet ten besten?

Geld gheen gierigheyd en stopt:

Meenigh dickwils soo veel tonnen

bMagno de flumine mallem. Quam ex hoc fonticulo tantumdem sumere Horat. Serm. lib.

I. Satyr. I.

Vyt een kleyn^briviertjen schept, Als ghy derven zoud, jae konnen, Ofie schoon een grooter hebt.

Maer ghy meent alleen 't genieten

cAt mihi plaudo Ipse domi simul ac nummos

contemplorin arca. Id. ibid.

Baert een rechte^cvroylijckheid.

Rijck te wesen van verdrieten Nimmer noch van smerten seyt.

(27)

VVeetie wel voor-by de lippen

aTantalus à labris sitiens fugientia captat Flumina.

Id. ibid.

Van den^alangh getonghden man Comt het water altijt slippen,

Dat sijn tongh niet raecken kan?

Is het gheen gebrek van golven Dat den armen grovert quelt, Hoe wel hy daer in bedolven

Tot de keel toestaet gestelt?

Seecker jae 't: de rijcke gieren VVien het nergens aen en faelt, Zijn de alder-armste dieren,

Daer de Sonne glans op daelt.

bPlutarch. lib. de cupid.

divit.

Niemans^bschreumt het glas te veeghen, Om de minne van de wijn:

Niemand schotels schreumt te leeghen, Of het leckre taerten zijn;

Dan ghy schreumt het goed te geven, Om de liefde van het goud,

VVilt oock sonder eeten leven Op dat ghy hongher houd.

Trachtie 't goed dan te bewaeren Om dat ghy wel garen had Mee uw kindren maghtigh waren

Als de dood u heeft gevat?

Och hoe weynigh slechte sullen Sieie watie nu bestaet!

Meenie sy 't gebruycken zullen Soo gelijck ghy 't achter laet?

(28)

Neen, nee, wilt het soo niet dencken,

aNon uxor salvum te vult, non filius. Horat. Serm. lib.

I. Satyr. I.

Neen, sy haecken dat ghy^asterft, Deze zal aen Bacchus schencken,

Dees aen Venus wat hy erft:

Dese zal sijn goed verquissen, Met het dobbelen teenemael:

Dese zal sijn luck vergissen Door te moedighen geprael.

Wat was, seyd men dan, mijn Vader,

bΤοῦ γὰρ τις ἄλλου, πρὸσθεῶν περ, οὕυεκα Ευξαιτο πλουτεῖν εὐπορεῖν τε χρημάτων, Η τοῦ δυνάσθαι παρα βοηθεῖν τοῖς φίλοις; Antiphan. ap.

Athen. lib. I. cap. 3. &

Alex. ap. eund. lib. 2. cap.

3. Τούς εὐτυχοῦντας ἐπιφανῶς δεῖ ζῆν, Φανεράν τε τὴν δόσιν τὴν τοῦ θεοῦ ποιεῖν.

VVat een rechten^besel was 't?

VVant de rijckdom allegader Hem maer streckte tot een last:

't Goed had d'heerschappy genomen, 't Goed vermeesterde sijn hert, Ick zal wel te vooren comen

Dat het hijer gheen meester werd.

Siet ghy sotten, siet ghy wrecken, Tot wat voordeel datje spaert, Voor wat ongebonden becken

Datje suynigh schatten gaert;

cHoc Charonensis in ante citato tractatu de muribus, qui in mineralibus, disertim tradit.

Pooght de^cmuys doch niet te slachten Die met aerd 't vermengde goud, Tot hem comt de dood verkraghten

In sijn yle darmen houwt.

By aldien uw soon moght wesen Vwe zeen gelijck in al,

Staet het al tijt niet te vreesen Datter noch een comen zal,

(29)

Die 't gheen, waer sijn groote-vaeren Soo bedeest, en soo beanxst, Iae sorgvuldigh stadigh waren,

Door sijn lieve lijfie flanxst?

Heefter yemand langh gegooten Gantsche vloeden dickwils heen Door verscheyden water-gooten,

Noch ten lesten breeckter een:

Daer dan is heel wegh gespronghen 'tNat, het welck soo meenigh kraen, Sonder plenghen is door dronghen,

Sonder storten is doorgaen.

aErgo solicitae tu caussa pecunia vitae es, Per te immaturum mortis adimus iter. Tu vitijs hominum crudelia pabula praebes.

Semina curarum de capite orta tuo. Propert. lib. 3.

Eleg. 6.

Waerom zouw men dan^ain vreesen Even stadigh om de min

Van uw giften moeten wesen Eele, Geele MVNT-GODDIN? O ghy voed de schelmerijen;

Somtijts zijnder wijse lien Die u als een slanghe mijen,

Die u als een adder vlien.

Ick en wil nu niet verhuysen Nae den armen werelds vorst, Noch besoecken sijne kluysen

Waer hy Princen trotsen dorst.

bBion elegunter, Non minus molestum esse calvis, quam comatis, pilos velli. Senec. lib. de tranq.

an.

Ick bewijs niet hoemen^bkaelen Met veel minder smert een tuyt Kan ontrecken, dan men haelen

Zouw de ruyghe bollen uyt.

(30)

acontentus honesto Fabricus parva spernebat munera regum. Claudian.

in Rusin.

Seght^aFabrici die in eeren Sevenbergh hebt bestiert, Hoe ghy nimmer kond begeeren

't Gheen u aengeboden wierd?

Hoe ghy kond soo sober leven?

Daer ghy sulcken rijcken stad, Welck u alle dingh moght geven, In gestrenghe hoedingh had.

Seght Serranne, was het ploeghen Of de staet-sucht meerder rust?

bsudabatque gravi consul Serranus aratro, Et casa pugnaces Curios

angustatenebat. Haec mihi paupertas angustior, haec mihi tecta Culminibus maiora tuis.&c. Id. ibid.

't Ploeghen^b

't Ploeghen was u beter lust.

Ghy moght, in den Raed gecomen, Spreecken seecker wel met recht, Nu ick heb dit ampt genomen

Ben ick aller knechten knecht.

't Hutien daer ick doe in woonde Is veel wijder dan het hof, Waer ick, datie mijn verschoonde!

Rechte-voort ben meester of.

Och vvat soeckt men leckerheden Hijer tot vleyingh van den beck!

Dus vvy op het land niet deden, Nochtans vvasser ghen gebreck.

Spijsen die vvy niet en kosten Braghten onse hoven voort:

Gaet veracht de boeren krosten Vrylijck neffens 't steedsche oord,

(31)

Hijer zijn prachtighe tapeeten, Schilderijen nae de kunst;

Huysluy in de velden weeten Van Naturas waerde gunst.

Op geverwde fraeye bloemen, Op der weyden groenigheyd Kunnen sy veel hoogher roemen,

Dan ghy op de kostelheyd:

Meenigh onder koele lommer Leyt te rusten in het gras.

Offer in de steedsche kommer Ymmer sulcken leven was?

Trommels noch trompetten stooren Noyt de slaep, maer het gekrijt Van de vogelen sijn ooren

Kittlen in de morghen-tijd;

In de morghen-tijd begroeten Alle keeltiens haeren God:

Maer verdvvaelde menschen moeten Sy u dienen tot een spot?

Soo veel isser aen verovert Van den overvloed te zijn:

Burghers vvaerie niet betovert Nood-druft vvas u oock gheen pijn.

aId egit rerum natura ut ad bene vivendum non magno apparatu opus esset: unusquisque facere se beatum potest. Senec.

Consol. ad Helv.

Yeder kan^ageluckigh vverden, Soo hy sich geluckigh acht;

bNon qui parum habet, sed qui plus cupit, pauper est. Id. Epist. 2.

Leert maer^bdueren, leert maer herden, VVerd u vveynigh toe gebraght.

(32)

VVeynigh kan uw siel verbonden Houden met sijn sterflijck hut.

Datse dit begrijpen konden Al den oorlogh was gestut:

Gheene Princen, gheen Vorsten Lieten kalver-vellen slaen,

Niemand zouw nae meerder dorsten, Niemand nam soldaeten aen.

Nu is Mars van uvve kaeren MVNT-GODDINde beste wel;

Datter gheene buyten waren Mars en was niet half soo fel.

Yeder, meen ick, zouw van krijghen, Soo hy daer gheen voordeel socht, Nauwlijckx mofflen, elck zouvv swijghen

Soo de krijgh gheen maghten broght.

aAt nos non imperium neque divitias petimus, quarum rerum causa bella atque certamina omnia inter mortales sunt, sed libertatem, quam nemo bonus nisi cum anima simul amittit. Sallust. Catil.

Onse^avrye Nederlanden Zouwen altijt zijn in vree,

Spangien zouvv haer noyt aen randen, Soo 't de heb-lust niet en dee;

Frederick zouvv de faem niet schricken Van zijn onversaeghtheyd doen:

Vroomen held verbied haer 't kicken, Heet haer kruypen in de schoen.

Laetse ons te vvinnen soecken Tracht te vinden schatten hijer, O ghy zult ten lest vervloecken

Het Nassouvvsche koeghel-vier.

(33)

Alser onder onse Leeuwen Sulcke stijve posten staen, Al uw trotschen, al uw schreeuwen,

Al uw pocchen is gedaen.

Reysers rijd met uw gepeynsen Daer ghy in voorleden tijd,

Laet de sinnen rugh-waerts deynsen, Met uvv lijf gevonden zijt:

Nergens speurt ghy kust of steden, VVaermen ymmer trock te veld, VVaer de lieden ymmer streden,

aδιὰ γὰρ τὴν τῶν χρημάταν κτῆσιν πάντες ὅς πόλεμοι γίγνονται. Plato Phaedon.

Als om^amaghten, als om geld.

Gaet besichten 't nieuvve Roomen Van den grooten Stans gebouvvt, Daermen Muhamedis droomen

En geral, voor waerheyd houwt:

Comt den Sultan met de Persen In krackeel, of in gevecht,

Geld-dorst zal hem daer toe persen, Anders was de krijgh geslecht.

Gaet daer Oosten-rijckx banieren Vlieghen over 't legers hoofd Daer de keysers vaenen swieren;

VVas hy van dat wit berooft, Hy en zouw dien krijgh niet voeren:

Duytsch-land wierd soo niet geplaeght, 'tVVasser niet in rep en roeren,

't Volck en wierter niet verjaeght.

(34)

Bhemens Prins ghy zouvvd noch proncken Met uvv Coninghlijcken staf,

Ghy en vvaert niet neer gesoncken Van, o spijt! uvv throonen af:

Ghy en had noch niet verlaeten 't VVeeldrigh Paltsen-land daer by, Dat uvv groot-vaers al besaten

Nu voor meenigh Eeuvven ry.

Dan wie weet des hemels willen?

Milden hemel geeft doch dat Hy sich weder op magh tillen,

Daer hy van te vooren sat!

Sieje niet de spruyten groeyen?

Zullen dees nae 't ongeval Niet in voorspoet weder bloeyen?

Hemel hoe of 't wesen zal?

Iae sy zullen: jae sy moeten;

Nae een stijve donder-slagh Comt ons 't gulden hoofd begroeten

Met een aengenaeme lach:

Kroonen zouwd ghy moghen draghen, OudsteIacobs dochter-neef, Soo de blixems, soo de vlaeghen,

Moey-al wat te rugghe dreef.

Maer hoe dat ghy hebt gedwonghen Elck meestersse door geweld, Noch wil Venus met haer jonghen

Nauvvlijcks neder zijn gevelt:

(35)

Hey, vvat schoot het loose boefien Somtijts meenigh scherpe schicht!

Dan, och armen! 't arme schroefien Heeft by u niet uyt gericht.

In de plaets van hupsche menschen, Afgevaerdight tot het spel

Van de minne, gaet ghy wenschen Liever een verschrompelt vel;

Kreuplen, lammen, met drie beenen, Beste-vaerties hoogh gherught, Die gequelt zijn of met steenen,

Of met geele water-sucht.

Onlanghs nam de kleyne stoocker, Iae hy schreyde quyl en snot, Al sijn pijlen uyt de koocker;

Die hy boogh en kromde, tot Sy aen veele stucken bersten;

't Manties kropien was te vol.

't Vlamde met sijn ooghen, 't knerste, 't Schudde sijn gekruyfde bol.

Isser, seyd'hy, op geresen

Nu een meerder maght als mijn?

Laet de maght dan meerder wesen, Ick wil gheen Cupido zijn:

Al de wereld is bedurven,

Niemand luystert nae mijn wet, Hoe heb ick het soo verkurven?

VVeetje moeder watter let?

(36)

Venus was met hem verleghen, Venus seyde, lieve kind, Die nu rijckdom heeft verkreghen

Werd van yeder een bemind, Sonder doeckies om te winden,

aQuid enim salvis infamia nummis. Iuven. Sat. I.

Benie^ahoer, of benie dief, Geld kan alledingh verblinden,

Hebie geld ick hebie lief.

Nu de luyden niet en vraeghen, Treeter yemand in den echt, Heeft hy loflijck sich gedraeghen?

In het al een deeghlijck knecht?

bDe moribus ultima fiet Quaestio, quot pascit servos, quot possidet agri.

Iugera Id. Sat. 3.

Maer hoe meenigh^bduysend gulden Geeftmen hem tot huwlijckx goedt?

Goddeloosheyd kan men dulden, Maer men duld gheen arrremoed.

Gritien zouw aen Hans wel trouwen, Hans is wel een deftigh quant,

Maer hy heeft, 't moght Grietien rouwen, Weynigh huysen, weynigh land:

Hans kan moyties lesen, schrijven, Hans is nyver op sijn doen, Maer de rond-gesmede schijven

Moeten huys en neeringh voen.

Daerom heeftse Ias verkooren;

Gaet hy van de pocken stijf, Is hy teenemael bevrooren

Van de leemten over 't lijf,

(37)

Zijn sijn ooghen in gevallen, Is sijn neus schier heel vergaen, Hy is rijck, ey niet met allen

Kan dat onse Grietien schaen.

Aeghjen is een goelijck diertien, Ioris is een deughe-niet,

Hy gaet daeghlijckx om een biertien, Aeghien houd van 't drincken niet;

Iae, hy is een rechte lupert, Een bordeel-brock, en een guyt, En een nacht-vyl, en een sluypert,

En een oylijcken schavuyt.

Nochtans nam hem Aeghien garen, Was het maer sijn ouders sin;

Aeghien zouwie soo vergaeren Dan met Ioris, om de min Van sijn goedjen? lieve Aeghie

Leght uw dinghen wijslijck an, Sonder jocken, ick beklaeghie

Krijghie sulcken snooden man.

Herdste rot-steen, hoord'ick kermen Onlanghs een door-schooten hert, Zal 't nimmermeer erbermen

Dat ick dus gepynight werd?

Heeft het luck my niet bereghent Met een gouden droppel-douw, Mooghlijck werd ick haest geseghent,

Eer het yemand dencken zouvv.

(38)

Ymmers is door ' s hemels gunnen VVat vernuftigheyds in my, Soo ick yet zouw doen, of kunnen,

Of bedencken, datter zy

VVaerdigh van haer gunst te spruyten, Zal zy my ten lesten met

Haere gaven oock bespuyten, Daer een yeder doel nae set.

Of indien my niet gebeuren Magh de rijckdoms sot geprael, Noch en wil ick al niet treuren,

't VVas te mallen kinder-tael.

Is mijn siel dan niet te minnen Ick en wil niet zijn gemint:

Kun je daer gheen reden vinnen, 't Lieven nimmermeer begint.

Dat ick smelt en moet verdwijnen Door uvv Cristallijne git, Dat ghy door uvv voogh-venijnen

Dus mijn sinne-stoel besit, Is niet om de flicker-bagghen,

Die van het verkoolde land Onse Bataviersche vlagghen

Brenghen op haer eyghen strand.

aNon ego illam mihi dotem duco esse, quae dos dicitur, sed pudicitiam &

pudorem & sedatum cupidinem. Plaut. Amphit.

Vw gepronckte^adeughden deden, Dat ick mijn genegentheyd Siels vooghdes, vermits de reden

Is't gheen wonder, heb geleyt:

(39)

Kan ick dan niet langher hoopen, Volght mijn siele staeghe rouw, Soo zal ick te dier bekoopen,

Dat ick op de deughden bouw.

Hy begon noch meer te maelen:

Doch wie zouw het allegaer Kunnen op een prick verhaelen,

Daer de vent mee besigh waer?

Yder gae sich self besoecken, Yder sie eens hoe hy doet, Als hy trachten zal te soecken

't Gheen dat dese soecken moet.

Bouvven anders is geneghen,

Bouvven deughden, noch geslacht, Zouvv men daerom zijn verleghen?

Noch bevallijck wesen, acht:

Is haer rugh bequaem om pensen Op te schrappen, is sy manck,

Bouvven wouw 't niet anders vvenschen, 't Is dunckt hem een moye ganck.

Is sijn Betjen niet gecomen Van de besten uyt de stad, Bouvven heeft haer oock genomen

Slechts om datse munten had:

VVel ghy zijt gehuvvt dan Bouvven

aThemistocles apud Plutarchum, cum ex illis qui nuptias filiae sua ambirent, prolum

praetulisset pecunioso, ait, virum se quarere potillit qui pecunia egeret, quam pecuniam quae viro.

Niet aen Betjen, maer aen't^agoud;

VVel ghy moet het goud dan houvven Ofie Betjen niet en houvvt.

(40)

Goosen gaet by Neeltjen klappen Alle daghen nae den noen;

Soo hem Neeltjen will besnappen, Neeltjen magh het vrijlijck doen:

Goosen kander niet veel hinders Over krijghen, Goosens wit Is, dat hy de goude vlinders,

Niet de leepe Neel besit.

Neel, uw blauwe bolle koonen, Neel, uw langhe kevel-kin, VVisten Goosen niet te troonen

Tot alsulcken trouwen min:

Vw verlepte katers ooghen, Daerje wel een kol mee lijckt, Hadden hem veel eer bewooghen

Dat hy van uw liefde wijckt.

Maer sijn ruyghe kallefs pooten Heeft hy nu de klauwen al In sijn jonckheyd afgestooten;

Goosen is niet meer soo mal Dat hy nae een meyd zouw loopen,

Om de schoonheyd, sonder geld;

Goosen kan wel schoone koopen, Soo hy Neeltjes vlinders telt.

Zouw de kosten dan, sey Iorden, En de moeyten, als ick vry Niet weerom gegeven worden,

Die ick hijer te Leyden ly?

(41)

VVaer toe wil ik meerder leeren, Maecken vast mijn sinnen mat?

Zouvv mijn gheen Baesin begeeren, Die het rijcke waerom had.

Iorden hebje dan uvv daghen Hijer te Leyden soo besteet, Dat, indien men om wil vraeghen,

Gheen daer op te segghen weet?

Zal de vryster dit vernoeghen, Dat ghy alle nachten gaet, Soecken vuyle hoere-kroeghen,

Rinckelroyen langhs de straet?

Dat ghy met de lamme Stoepen Buyten reden dickwils smijt, Dat met Platters, dat met Poepen,

Ghy gemeenlijck doende zijt?

Dat het schrappen, dat het raesen, Dat het schreeuvven nimmer end, Dat ghy in de stomme glaesen

Sulcke kruycen klincken kent?

Dan ghy meent de schand te wissen Met een korte statigheyd;

Lieve Iorden dat het gissen V niet al te veer en leyt!

Om dat juyst het voorigh leven Adelaer, een maend of twee Veynsend sich tot deughd te geven,

In 't vergetl-boeckjen dee.