Piet Worm, Het heldenlied van Jan en Piet · dbnl

(1)

Piet Worm

bron

Piet Worm, Het heldenlied van Jan en Piet. De ware avonturen van twee dappere Hollandse jongens in oorlogstijd. De Fontein, Utrecht 1947

Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/worm007held01_01/colofon.php

(2)

Piet Worm, Het heldenlied van Jan en Piet

(3)

1 Dit zijn twee vrolijke kaasdragertjes. De een heet Jan de ander Piet. Het zijn afstammelingen van een beroemde kaasdragersfamilie uit de tijd van de Spaanse oorlog.

2 Jan en Piet wonen samen in een mooi, groot huis met een hele hoge toren, die ver

boven de ander huizen uitsteekt. Zulke mooie oude gebouwen staan alleen maar in

ons kleine Holland.

(4)

4 Boven op de toren staat een fraaie gouden haan, die de richting van de wind aanwijst. Iedere lente poetsen Jan en Piet deze haan mooi op.

5 Op een prachtige voorjaarsmorgen van 1940 staan Jan en Piet weer klaar op de torentrans om deze fraaie windwijzer te gaan schoonmaken. De hele stad slaapt nog, maar wat horen zij in eens, daarginds in het oosten????

6 Ingespannen kijken zij in de richting van de opgaande zen en daar zien zij iets ongelooflijks: zo ver ze maar kijken kunnen is de lucht vol grijze, grote vliegtuigen, die angstig ronkend nader. komen.

(5)

7 Jan en Piet maken alarm door hevig de torenklok te luiden (sirenes waren er nog niet), en wijzen de geschrokken mensen, die uit hun bedden gesprongen zijn, op al die vliegtuigen. Iedereen voelt het: Het is oorlog!!! Doodstil kijken allen naar boven.

8 Ja hoor! Het is oorlog! De radio zegt, dat de Duitsers ons land zijn binnengevallen met tanks, kanonnen en vrachtauto's vol soldaten; ook vliegen over heel Nederland Duitse toestellen, die hier en daar parachutisten afgooien.

9 Jan en Piet hebben door hun alarm ook direct de kommandant van de kazerne gewaarschuwd. Deze roept zijn soldaten bij elkaar en laat hen op de vliegtuigen schieten; gelukkig waren er net nieuwe kanonnen.

10 Onze jongens schieten dapper, en raken menig Duits vliegtuig, dat brandend

omlaag valt. Maar er komen steeds moet grauwe vliegers over de huizen. Ze zoeken

de belangrijkste punten om onze soldaten met bommen en kogels te bestoken.

(6)

11 Na 5 dagen vechten moeten de moedige Hollanders helaas wijken voor de overmachtige, zwaargewapende vijand, die dreigde al onze steden vol mannen, vrouwen en kinderen met bommen in puin te gooien, zoals ze met Rotterdam deden.

Onze generaal Winkelman hijst dan ook de witte vlag: Nederland capituleert op 15 Mei 1940.

(7)

12 Sommige landgenoten kunnen nog op het nippertje, samen met onze Koningin, naar Engeland vluchten. Maar de meesten, ook Jan en Piet, moeken hier blijven; en op hun prachtige toren komt nu die gehate Duitse vlag te waaien.

13 In iedere Nederlandse stad vaderen de Duitsers de mooiste huizen. De meeste mensen moeken er binnen 24 uur uit zijn, met achterlating van al hun meubelen.

Voor deze keer mogen Jan en Piet nog in hun huis blijven wonen, maar... op een torenkamertje.

14 Want de mooiste kamer van hun huis zijn voor Wurst en Schnaps, twee dikke

Duitsers. Hun grove, vuile laarzen leggen ze op goede meubels, ze pakken eten,

drinken en roken af, doen zich te goed aan de heerlijke kazen en vertellen dan nog

met een vriendelijk gezicht, dat ze de Nederlanders komen beschermen tegen hun

vijand Engeland.

(8)

15 Intussen wordt het Nederlandse volk steeds armer en begint honger te lijden. In grote rijen moeten de moeders voor de winkels uren lang wachten om een klein beetje eten te halen op de bonnen van de distributie.

16 Machteloos zien Jan en Piet van hun torenkamertje uit wat de Duitsers ons aan armoede en bedrog hebben gebracht.

Dagenlang beraadslagen zij over een geheim plan.

17 Iedere avond horen zij aan hun kleine radio, die ze verborgen hebben (want de Duitsers verbieden te luisteren), dat de vrije Nederlanders, die naar Engeland vluchtten, vandaar doorvechten. Samen met de Engelsen, Canadezen, Amerikanen en andere bondgenoten, willen zij de Duitse legers verslaan, en Hitler en zijn beulen uitroeien.

(9)

18 Maar de kommandanten van onze bondgenoten moeten daartoe van alles weten over de Duitsers, en zodoende vragen zij dappere Hollandse jongens om hun in het geheim te helpen.

Jan en Piet besluiten aanstonds om als spion mee te doen.

19 In de torenkamer maken zij stiekum een radiozender om geheime berichten naar Engeland te kunnen doorgeven. Alles moet héél stil gaan, want als de Duitsers het zouden ontdekken worden Jan en Piet derict doodgeschoten.

Na lang zoeken krijgen ze eindelijk aansluiting met de radio van London.

20 Nu zijn ze niet meer alleen op hun zoldertje, want elke nacht, als iedereen rust

en de Duitse schildwacht op het plein slaperig rondstapt, praten ze onzichtbaar met

Engeland over het verduisterde land en de zee heen.

(10)

21 Langzaam komen ze te weten wat ze doen moeten. Wijs en bedachtzaam maken ze plannen, die ze heel voorzichtig gaan uitvoeren. Om te beginnen doen ze weer vriendelijk tegen Wurst en Schnaps, ja, ze worden zelfs vrienden met hen.

22 Deze Wurst en Schnaps zijn felle politiemannen. Zij proberen overal de

Nederlanders te betrappen, te beloeren en uit te horen. Men moet héél voorzichtig zijn met wat men zegt en doet om niet in hun gevaarlijke handen te vallen.

23 Jan en Piet nu passen een list toe, en doen alsof ze met de twee boeven willen meewerken.

Te praten, drinken, roken en lachen vaak met hen en wekken zo hun vertrouwen.

Maar nu komt het!

(11)

24 Op een avond, als ze alle vier, Wurst en Schnaps en Jan en Piet, in een dronken bui zijn, en allerlei vertrouwelijke dingen bespreken, halen de beide Duitsers heel geheimzinnig een grote kaart van Nederland te voorschijn en tonen Jan en Piet vol trots, dat langs de hele Hollandse kust vestingen gebouwd worden, zodat de Engelsen en hun bondgenoten de Duitsers hier nooit meer zullen kunnen wegjagen.

25 Doch Jan en Piet zijn eigenlijk niet dronken, ze doen maar alsof. En 's nachts,

helemaal alleen, als de beide moffen slapen, seiren ze met hun eigengemaakt

radio-zend-apparaat snel het nieuws naar Engeland, waar men vol vreugde precies

opschrijft op welke punten die geheime versterkingen gebouwd worden. Wort... wist

gaat er nu gebeuren??

(12)

26 Als het een paar dagen later mooi helder weer is, komen hele zwermen

bommenwerpers van de Tommies over onze kust gevlogen en zoeken prceies al die bunkers, tunnels, havens, forten en kanonnen om ze te bombarderen. De duitsers zijn woedend en schieten op de vliegtuigen. - Een der mooie, zilveren machines wordt geraakt en komt brandend naar omlaag. De piloot kan er gelukkig uitspringen aan zijn parachute. Hij ziet goed hoe alle forten langs de kust in brand staan, en heeft ondanks zijn pech een groot plezier.

27 Jan en Piet hebben vanaf hun hoge toren de hele luchtaanval bekeken en kunnen zelfs de piloot zien dalen. Met klappend hart volgen ze hem, en zien hoe hij verweg in een paar bomen blijft hangen.

Te besluiten hem snel te gaan helpen, anders nede Duitsers hem gevangen, en... dat mag nooit!

(13)

28 Langs een omweg rennen zij op hun fiets naar de plaats, waar de witte parachute is blijoen steken. In de verte komt al een Duitse auto aan om ook naar de Engelse piloot te zoeken. Ze moeten zich haasten, want zelf zouden zij worden doodgeschoten als de Duitsers iets zouden merken van hun bedoelingen.

29 Met een paar woorden Engels roepen ze tegen de piloot, dat ze Hollandse vrienden zijn en hem komen helpen. Haastig snijden ze de touwen van zijn parachute door, waar mee hij aan de boom takken vastzit, en nemen dan de verheugde Tommy achter op hun fiets, om hals over kop weg te rennen.

30 ‘Ha’, brullen de Duitsers zodra ze de witte parachute zien hangen, ‘daar hebben we die lelijke bommenwerper.’... Maar wat is dat?!

De toussen zijn doorgesneden en de vijand is gevlogen.

Sip en woest tegelijk kijken ze naar de lege boom.

(14)

31 Intussen jakkeren Jan en Piet met hun geredde makker over een polderweggetje achter de dijk. Het angstzweet staat hun op de wangen, en ze hijgen van de haastige renpartij. Doch ze voelen: Goddank, deze streek is goed gelukt! Maar...

32 ... het wordt al donker, en zij kunnen toch met deze gevaarlijke piloot niet naar de stad, waar al die Duitsers zijn?

Ze besluiten, hem voorlopig te verstoppen in een leye schuur, die bij een stille, verborgen waterplas ligt. Niemand kan hen daar bezig zien.

33 In het donkere hok maken ze van planken en hooi een bed, en rusten even uit van het avontuur. De Tommy heeft heerlijke dingen in zijn zak: fijne sigaretten, chocolade, een kompas, mooie landkaarten, en vooral: een dikke revolver en zelfs een stukje kaars!

(15)

34 Tegen spertijd slenteren Jan en Piet terug naar de stad. Maar op straat komen ze een vriend tegen, die hen verschrikt bij zich wenkt en op een plakkaat wijst, wat die avond nog door de Duitsers overal is aangeplakt op last van de Duitse Orts kommandant.

35 De Duitsers waren namelijk razend geworden van kwaadheid over het bombardement. Iemand moest verraden hebben, hoe de plannen van hun

kustverdediging waren! Hun argwaan ging naar Jan en Piet, dese waren dan ook

in eens uit de stad verdwenen, evenals de parachutist. Woedend hebben Wart en

Schnaps toen de torenkamer doorzocht, daarbij de geheime zender ontdekt, en als

wilden alles klein geslagen.

(16)

36 Maar nog veel erger was, dat de moffen daarna de ouders van Jan en Piet zijn gaan zoeken.

Ze hebben bij een grote razzia, waarbij de hele straat afgezet was, dese goede oude mensen uit hun huis gehaald. Hoewel de vader en moeder niets van hun beide zoons afwisten, namen de Duitsers hen toch mee, en sloten hen op in een gevangenis.

37 Dodelijk verschrikt horen Jan en Piet dit sombere relaas aan. Nu is het voor hen verder onmogelijk om langer in de stad te blijven. Ze moeten dus een ander gezicht krijgen en onderduiken. Jan plukt zich een valse snor onder zijn neus en verft zijn haar, Piet zet een bril op en loopt mank. Ook hun kaasdragerspakjes trekken ze uit.

Zó zal geen Duitser hen meer herkennen.

38 De volgende morgen lopen ze als twee andere kerels de stad uit, naar de hut waar hun vriend de piloot in spanning zit te wachten. Als ze aan de schuur het afgesproken wachtwoord roepen, maakt de Engelsman open.

Hij barst in lachen uit zo gauw hij zijn twee redders herkent! Zodra zij hem echter vertellen wat en allemaal gebeurd is, staat ook hij bedrukt te kijken.

(17)

40 In het stadhuis liggen in de brand kast nieuwe persoonsbewijzen en levensmiddelen

bonnen. 's Nachts, als er niemand werkt, worden al die kostbaarheden bewaakt door

de politie, maar ook door landwachters, dat zijn lelijke Nederlandse verraders in

groen en zwart uniform, die de Duitsers mechelpen. Maar... Jan en Piet hebben

van te voren de ligging van het gebouw en de bewaking goed bestudeerd, alvorens

ze vanuit de stikdonkere nacht het wachtlokaal van het stadhuis binnenvallen, waar

nog licht brandt.

(18)

41 De landwachter, die als schildwacht dient, schrikt geweldig en grijpt naar zijn geweer, doch vóór hij kan schieten heeft Jan hem al met zijn revolver machteloos gemaakt.

De ingang is nu vrij!

42 Intussen is Piet vooruit gehold en heeft de twee politiemannen die de brand kast bewaken, toegeroepen, dat Jan en hij als goede patriotten binnen zijn gedrongen om noodzakelijke papieren te zoeken. Daar ook Jan reeds dreigend met revolver aankomt, steken de agenten machteloos hun handen omhoog.

Heimelijk echter hebben ze plesier is die twee dappere ondergrondse binnendringers.

43 Snel pakken Jan en Piet uit de brandkast, die de politie gedwongen voor hen openmaakt, enkele persoonsbewijzen; ook halen ze uit een la een groot aantal bonkaarten want ze hebben er meer nodig dan drie!

Dat zullen ze straks wel laten zien.

(19)

45 Een paar dagen houden zij zich nu goed schuil en verbergen de auto onder een berg hooi. Van te voren hebben ze er de nummerborden afgedaan en in de waterplas gegooid. Ook hebben ze de auto van binnen leeg gehaald en daarbij...

46... een reusachtige vangst gedaan. Want achter uit de auto komen: een paar

uniformjassen met bijbehorende petten, Duitse laarzen, een koffer met geld en

militaire papieren, en zelfs nog sigaren en een kruik echte jenever, allemaal gestolen

goed. Ook wapens liggen in de auto. De drie gasten in de hut nemen het er goed van

en maken tevend nieuwe plannen.

(20)

buitgemaakte jasten van de Landwacht aantrekken, de petten opzetten, een paar handgranaten tussen hun gordelriem steken en de geweren nemen, - dan zouden zij precies echte landwachters lijken en kunnen doen alsof ze de Engelsman gevangen hadden! Als ze bij dit spelletje ook nog ernstige gezichten zonden trekken, zou alles volmaakt zijn. Zelfs mijnheer Hitler zou niet denken dat hij voor de gek gehouden werd.

48 Zo besluiten ze hun ‘gevaarlijke’ vriend op deze manier in veiligheid te brengen, en gaan op weg naar de grens, waar de piloot via België en Frankrijk, Gibraltar (in Spanje) zal trachten te bereiken om vandaar naar Engeland terug te komen.

49 Uiterlijk met barse gezichten, doch met een van angst kloppend hart, brengen ze de Tommy naar het station. In de trein stappen ze in een speciale coupé (met een briefje op het venster), en zeggen tegen de conducteur, dat ze een gevaarlijke bandiet moeten wegbrengen; niemand anders mag dus in de coupé komen. Door deze list kunnen ze nog eens gezellig met elkaar praten en afscheid nemen.

(21)

51 Daar spreken ze af, na zich bekend gemaakt te hebben, dat één van de boerenzoons vannacht nog de piloot over de grens zal brengen langs een afgelegen paadje.

Vermond als boeren knecht met valse papieren en een beetje Belgies geld, verlaat

de Engelsman zo ons gastrijs vaderland, om na een avontuurlijke en gevaar - volle

reis via Frankrijk en Spanje de haven van Gibraltar te bereiken, waar Engelsen

wonen, die hem per vliegtuig naar zijn leger doen terugkeeren. Zo is al menig piloot,

die bij ons per ongeluk terecht kwam, gered!

(22)

nieuw plan: onze twee vermomde soldaten, Jan en Piet, halen de verborgen auto weer te voorschijn van onder het hooi.

53 Daarmee rijden ze naar naar de stad, kijken goed uit of niemand hen herkent en gaan vervolgens de winkel binnen van een berucht zwarthandelaar. Met ruwe Duitse vloeken gelasten ze hem, brood, vlees, boter en allerlei lekkernijen, in de auto te laden. Vervolgens brengen ze dit alles naar de hut en bergen het daar goed weg.

54 Te wachten tot het avond wordt, en rijden dan andermaal naar de stad, nee naar een uithoek waar somber en een zaam de grote gevangenis ligt. Tullose dappere vaderlanders, jong en oud, arm en rijk, zitten daar in stinkende cellen te zuchten onder de zware bewaking van de beruchte SS.

(23)

55 Met veel geweld rijden ze de auto tot aan de ingang van de gevangenis en brullen tegen de schildwacht, dat ze de familieleden van Jan en Piet, die Hollandse schurken, komen halen om hen naar een concentratie kamp over te brengen. Ze laten hun papieren zien en eisen de sleutel van de cel.

56 De schildwacht, bang voor die ruwe kerels, wijst hen de weg en brengt hen bij de bewakers. Hier krijgen ze een gids mee met een grote sleutelbos. Samen volgen ze de gids langs de cellen, waaruit hier en daar gekreun klinkt. Zouden hun ouders hen herkennen in die uniformen?

57 Spoedig blijft de wachter voor een celdeur staan, opent het slot, en daar zien Jan

(24)

Maar in de hut maken de jongens licht, doen hun petten af en... vallen hun Vader en Moeder om de hals. Wat een verrassing! Van geluk maken ze met elkaar een rondedans. Gauw worden de verbogen lekkerrijen te voorschijn gehaald, want de oude mensjes zijn uitgehongerd. Ondertussen vertellen Jan en Piet wat er allemaal gebeurd is.

59 De Duitsers waren razend, dat begrijpen jullie; zodra ze ontdekken wat er gebeurd is, laten ze overal plakkaken ophangen met de portretten van Jan en Piet. Er staat onder, dat deze ‘misdadigers’ valse uniformen gedragen hebben om daarin overvallen te doen. Een hoge beloning wordt uitgeloofd aan hen, die onze helden helpen opsporen. - Natuurlijk denkt geen enkele goede Nederlander er aan, Jan en Piet te verraden.

Toch zitten onze vrienden in grote nood, want autorijden en landwachtje spelen gaat nu niet meer. Wat nu te doen?

(25)

steden om eten te gaan halen bij de boeren in de polders.

Met fietsen zonder banden, armoedige handwagens, karretjes in ieder formaat en met alles wat maar wielen heeft, brekt deze arme karavaan op ter, ‘hongertocht.’

Vaak worden onderweg deze arme, vermoide mensen nog door Duitse razzia's overvallen; dan worden de fietsen met voedsel afgenomen en de jonge mannen weggevoerd om in Duitsland te gaan werken.

61 Ook Jan en Piet moeten, hoewel ze ondergedoken zitten met hun ouders in de hut, op eten uit. De boeren in de omgeving willen niets meer geven. ‘Zwart geld’ hebben ze niet, ook geen rijkdommen om te ruilen. Wat zou hun oom, die een grote boerderij in de Wieringermeer heeft, hen goed kunnen helpen.

Maar helaas, op een goede dag hebben de moffen deze prachtige polder onder

water laten lopen. Jan en Piet, in een nieuwe vermomming, trekken in de honger

karavaan mee.

(26)

62 Ze hebben succes, want ze keren na een vermoeiende tocht van enkele dagen met een zwaar belaren wagen terug. Peulvruchten, tarwe en zelfs een beetje boter hebben ze voor hun Moeder mee kunnen brengen. Bijna zijna ze thuis. Een eindje van de hut af, dwars over de weg, hebben de Duitsers een versperring gebouwd, de Mauermuur genaamd.

Ze zien in de verte een volksoploop. ‘Wat zal daar te doen zijn?’ vraagt Jan aan Piet.

63 ‘Misschien een ongeluk!’ zegt Piet.

Maar als ze dichterbij komen zien ze ineens dat er een Duitse schildwacht staat om persoonsbewijzen te controleren.

Jan en Piet schrikken zich lam: want hun persoonsbewijzen zijn vervalst!

Ze kunnen niet meer terug, de mof komt al op hen af. Ze doen alsof er niets aan de hand is en beginnen en hun zakken te frommelen om het P.B. te zoeken.

(27)

64 Het is inmiddels begonnen te regenen en een andere Duitser is naar ons troepje toe gekomen om zijn kameraad te vragen mee naar huis te gaan. Hij heeft er genoeg van, doch die twee Hollandse schooiertjes kan hij wel even afhelpen.

65 Terwijl de laatst aangekomen mof Jan eens goed aan kijkt, wordt deze zo wit als een doek, want onze Jan heeft in de Duitser... Wurst herkend, de beruchte Feldwebel uit het torenkamertje!! ‘Dich habe ich mehr gesehen, Schwein!’ brult Wurst, en tegelijk rukt hij Jan de valse snor af. Dat is Piet te veel...

66 ... hij springt als een haas tussen de andere mensen weg. Hij heeft maar één gedachte: Vluchten! Zelfs de wagen met kostbaarheden kan hem niets meer schelen.

Achter zich hoort hij de Duitsers schieten. Mensen gillen! Doch Piet is als in een

stille straat en buiten schot. Hij komt tot zich zelf en denkt: ‘Arme Jan! misschien

heb jij ook kunnen vluchten en zie ik je straks terug.

(28)

67 Maar Jan komt niet terug. Voor een Duitse rechtbank gesleept, wordt hij ter dood veroordeeld, doch wegens zijn jeugdige leeftijd wordt het vonnis veranderd in levenslang concentratiekamp.

68 Piet echter sluit zich aan bij het geheime leger, de BS, de binnenlandse strijd krachten.

Stoottroepen, dat zijn troepen, samengesteld uit deallerbeste krachten, gaan in donkers nachten, bijweer of geen weer, de wapenen ophalen, die Engelse vliegtuigen aan parachutes neerwerpen op afgelegen plaatsen.

Hierdoor worden de geheime strijders de schrik van de moffen.

69 Verweg in het strongste concentratiekamp doorleeft Jan een harde en bittere tijd.

Te midden van talloze dappere Nederlanders, die weinig eten en veel slaag krijgen, kust hij weg van zwakte en ontbering. Het wordt lente 1945... Hoog in de ijle voorjaarslucht ziet Jan de machtige karavanen van zilveren bommenwerpers naar het Oosten overtrekken. Vol weemoed denkt Jan aan zijn vriend de Engelse piloot:

zou ook hij erbij zijn daarboven?

(29)

Engelsen over de Rijn, de machtige verdedigingslinie der Nazi's. Even zwenken zij

om naar het Noordwesten en bevrijden onze provincies Gelderland, Overijsel, Drente,

Groningen en Friesland. Binnen de ‘Vesting Holland’ echter, waar vier millioen

uitgehongerde landgenoten zitten, hebben de Duitsers alles onder water laten lopen

en ondermijnd, zodat het nog een hele poos duurt voordat het Canadese leger ons

kan komen bevrijden.

(30)

72 In een van de Vliegende Forten, die eten afwerpen, zit aan het stuur onze vriend de Tommy, die destijds door Jan en Piet gered is. - Natuurlijk vliegt hij naar het stadje van de twee vrolijke kaasdragertjes! Hij herkent de toren, de hut bij de waterplas, ja, zelfs de boom waarin hij toen is blijven hangen! Alleen is zijn parachute nu verdwenen... De bevolking is ongelooflijk enthousiast: nog nooit heeft hij zo iets gezien!

(31)

73 Inmiddels komen onze Canadese bevrijders de juichende stad binnenrijden met hun jeeps en tanks.

In zijn blauwe overall van de BS, helpt Piet de orde handhaven, maar met zijn gedachten is hij bij zijn arme broer Jan, die dit alles missen moet...

74 Van de krijgsgevangen Duitsers heeft Piet een motor ‘georganiseerd’, waarop hij daags na de bevrijding op weg gaat...

... naar het concentratiekamp. Ook dit is van de moffen verlost en er heerst grote

vreugde.

(32)

Hier eindigt de geschiedenis van de twee vrienden Jan en Piet, maar juist omdat het vrede is komt hiermee toch het eind nog niet.

Want een verhaal met zoveel kwaad besluit niet enkel met een feest;

't is niet genoeg om alle haat te lachen, die er is geweest.

Een nieuwe wereld moet gebouwd, een nieuwe en beter vaderland;

dat komt alleen als je vertrouwt, als je durft te leven hand in hand.

Dat komt alleen als allen blij de handen in elkander slaan.

Kom wacht niet langer, kom erbij, dan breekt een nieuwe tijd pas aan!

(33)