Deze Burger

(1)

Zaterdag 17 mei 1958 - No. 49J

De middenstand en de a.s. verkiezingen

(Zl<e pag. 7)

Het falend woningbouw-heleid der regeringspartijen "

Neutraal gebied werd oorlogsterreilt

Is de Partij van de Arbeid uit- sluitend een mooi-weer-partij?

Het heeft er veel van. Nu de conjunctuur niet meer zo mee zit, de zaken moeilijker lopen en de miljoenen niet meer voor het grij- pen liggen, is zij op slag van karakter veranderd.

Alle braafheid, die zij zo gaarne ten toon spreidde, is van haar af- gevallen.

Het zoetige fondant van de na- oorlogse Partij van de Arbeid be- gint weer geleidelijk plaats te maken voor de bitterkoek-mentaliteit van de voor-oorlogse S.D.A.P.

In november 1955, met de Ka- merverkiezingen van 1956 in het vooruitzicht, vaardigde de - toen nog- brave heer Evert Vermeer, voorzitter van de Partij van de Ar- beid, een proclamatie uit, dat de politieke partijen zich in de ver- kiezingstijd niet van het woningvraagstuk als strijdpunt moesten bedienen.

Dat gebeurde nog juist in de goede tijd, toen de kaarten voor de P.v.d.A. gunstig lagen en zij, een half jaar later, dan ook een vrij goede verkiezing maakte.

* * *

·De tijden zijn inmiddels echter veranderd. De conjunctuur zit niet meer zo mee. De miljoenen liggen niet meer voor het opscheppen. De belastingop- brengsten zullen de ramingen niet meer met zulke fabelachtige be- dragen overtreffen.

De Partij van de Arbeid heeft een zeer teleurstellende Statenver- kiezing achter de rug en het is duidelijk, dat zij de verkiezingen voor de gemeenteraden met angst en beven tegemoet ziet.

En prompt is zij van karakter veranderd. Alle braafheid is reso- luut op stal gezet. Precies in de

ALGEMEEN SECRETARIAAT

V.V.D.

Koninginnegracht 61 's-Gravenhage

Tel. 01700 • 111768 • 114375 Giro 67880

taal van de oude, voor-oorlogse Het is een oorverdovend ge- S.D.A.P., wordt "de bouw van krijs over en weer en wan- 10.000 woningen meer" niet alleen neer onze geestverwant mr. De als een "eis'' van de Eerste- en Vos van Steenwijk dan maar in Tweede-Kamerfracties, maar van alle nuchterheid met een stel con- de gehele partij "op de tafel ge- crete schriftelijke vragen aan de deponeerd". minister-president komt, vermag Minister Hofstra gaat, op die- dit de gemoederen slechts kort zelfde vergadering, waar mr. Bur- enigszins tot bedaren te brengen.

ger deze eis "deponeert", zijn Want nauwelijks heeft de arme ambtgenoot Witte te lijf en de ka- minister-president in welgekozen, tholieke "Volkskrant" krijgt het voorzichtig-diplomatieke bewoor- welhaast op haar zenuwen en pro- dingen, waarbij hij ieder het zijne duceert dagelijks vele kolommen tracht te geven, geantwoord, of om "onze beste katholieke minis- mr. Burger barst opnieuw los.

ter" te verdedigen. Hij richt onmiddellijk nieuwe

11! 111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111

·oM 10.000 WONINGEN

SOCIALISTISCHE OPLOSSING!

vragen tot de minister-president, die ook weer nieuwe heftige reac- ties bij de katholieke pers oproe- pen, "De Volkskrant" voorop.

Het woningvraagstuk en de woningnood, eenmaal, in de voor de Partij van de Arbeid goede tijd, braaf geproclameerd tot neutraal gebied, zijn thans als twistappels in de verkiezingsstrijd geworpen.

Het eenmaal neutrale gebied is volledig oorlogsterrein geworden.

* * *

De opwinding en de zenuw- achtigheid zowel in het socialistische als in het katholieke kamp zodra het gaat om de nog steeds heersende woningnood, is wel verklaarbaar.

Noch immers de socialistische minister In 't Veld, noch de katholieke minister Witte, heeft dit nijpende vraagstuk iets dichter tot een oplossing weten te brengen.

Dertien jaar na het einde van de oorlog is het einde van de woningnood, die bron van zoveel menselijk leed in onze samenleving, nog in de verste verte niet in zicht.

Thans heeft ook een anti-revo- lutionair rapport het verband erkend tussen huren en woningvraagstuk en eveneens erkend, dat zo spoedig mogelijk na de oorlog had moeten zijn begonnen met het geleidelijk optrekken van de huren met niet te grote percentages, op- dat de natuurlijke verhoudingen zo snel mogelijk waren hersteld.

Dat is precies wat reeds veel eerder van liberale zijde is betoogd.

Wij denken hier aan het rapport van de prof. mr. B. M. '!'elders Stichting, dat een praktische uit- werking vormde van hetgeen reeds eerder in liberale kring op dit punt leefde.

In ieder geval echter zijn wij ver- heugd over deze gelijkgestemdheid op dit punt tussen anti-revolutio- nairen en ons.

De woordelijke conclusie van het rapport, welke precies ook onze (reeds lang bestaande) mening weergeeft, luidt te dien aanzien:

"Het huurbeleid, zoals dat door de latere na-oorlogse kabinetten is gevoerd, moet als een van de hoofdoorzaken van de huidige misère worden gezien. Verschei- dene mogelijkheden tot optrekking van de huren naar het kostprijs- dekkend niveau zijn niet benut, hetgeen heeft geleid tot een ver~

keerd gerichte consumptie en een

(Vervolg op pag. 3).

(2)

YBIJHEID EN DEMOCRATIE

Flitsen van Het Binnenhof (1) is reeds begonnen het met die scheiding van de taken niet zo nauw te nemen.

• • •

Onderzoek helmen·aHaire enz. • Tamme motie-Ritmeester met 17 tegen 1 03 stemmen verworpen • Oppermachtige regerinCjspar- tiien drukken eigen motie (van wantrouwen!) door • Ongevoelig voor staatsrechteliike bezwaren van prof. mr. P.J. Oud.

Tegen de motie-Vermeer had prof.

Oud het bezwaar, dat de goede staatsrechtelijke verhoudingen uit het oog worden verloren.

Het is de taak van de regering om te regeren.

Het is de taak van de Kamer om de regering te controleren.

De affaire met de helmen en hetgeen verder aan het licht is gekomen in de zaak-majoor K., hebben in ons volk het vertrouwen geschokt in de efficiënte besteding van de hon- derden miljoenen per jaar voor de de- fensie, die zo'n zware last legt op het gewone leven.

Het in te stellen onderzoek, met het doel de toestanden bij de inkoopdienst van de landmacht te verbeteren en daardoor het vertrouwen te herstellen, zal echter niet geschieden langs de weg, die onze geestverwant Ritmeester (die de helmen-affaire heeft uitgepluisd) in zijn motie had gewezen.

Integendeel: de motie-Vermeer van de regeringspartijen is aangenomen en de motie-Ritmeester is met 17 tegen 103 stemmen verworpen.

De motie-Ritmeester wilde een onderzoek door gezaghebbende, deskundige buitenstaanders. De motie-Vermeer be- oogde aanvankelijk alleen een onderzoek door een speciale Kamercommissie, maar de regeringspartijen hebben tenslotte in zovene de gedachte van de heer Rit- meester overgenomen, dat de commissie althans zal worden terzijde gestaan door deskundige builenstaanders.

. . .

Is het onderzoek door een Kmnercom- missie nu de manier om het ge- schokte vertrouwen bij de soldaat en de kiezers te herstellen? Dat moet worden betwijfeld in de huidige politieke verhoudingen, waarin de regeringspartijen oppermachtig zijn tegenover de oppositie van de VVD.

In het debat, vorige week in de T\vee- de Kamer, over de twee moties, hebben de regeringspartijen met een tekort aan psychologisch inzicht in de gevolgen van de politieke constellatie, die nu al vele jaren duurt, geen oog gehad voor die situatie. Daardoor hebben zij zich vergist nwt het doordrukken van hun motie.

Zij hebbt~n gedacht (zoals normaal i.s met een kleinere regeringsmeerderheid en een grotere oppositie) als totale volksvertegenwoordiging het vertrouwen te bezitten om fouten van de r<>gering tf· controleren.

Maar zij hebben niet bedacht, d.at de gewone man thans geneigd is de regeringspartijen te vereenzelvigen met de regering, juist door hun oppermacht tegenover de kleine oppositie.

De gewone soldaat, altijd vervuld met een sterk wantrouwen, omdat hij zo moeilijk inzicht kan krijgen in de ingewikkelde politieke zaken, redt;- neert al gauw dat de regeringspartUen uiteraard met de rl"gering "onder één hoedje spelen".

* * *

De commissie van onderzoek uit de Tweede Kamer zal twaalf leden tellen. Wanneer in die commissie zes le- llen van de oppositie zitting zouden heb- tJen en zes leden van de regeringspartijen :t:ou iedereen in die verhouding een waar- bOl·g kunnen gevoelen voor een onpartij- dig onderzoek.

Maar omdat de regeringspartijen ver in de meerderheid zijn, telt de commissie slechts twee leden van de oppositie, die de helmenaffaire aanhangig heeft gemaakt en uitgepluisd.

Op die manier werkt in het geval van een vertrouwenscrisis, als gevolg van de brede-basis-politiek het parlementaire stelsel ntet voldoende voor het herstel van vertrouwen.

* * ^:;f;

E^rkomt nog iets bij. De gewone man is achterdochtiger dan ooit door de weeën van vier maanden kabinets- formatie in 1956. Minister-president dr.

Drees (en hij niet alleen) heeft herhaaldelijk geklaagd, dat bij de kabinetsfor- matie de politieke partijen zich (binnens- kamers) te sterk wilden bemoeien met het regeringsprogrmn en dat zij de mi- nisters eigenlijk alleen wilden laten uit- voeren wat zij als regeringsprogram wilden opstellen. De gewone burger ziet het zo, dat de politieke partijen binnenska- mers afspraken maken en de regering hun wil opleggen.

Die verweving van regering en politieke partijen onthoudt de gewone man, die bovendien had geconstateerd, dat de KVP en de PvdA elkaar vóór de verkiezingen fel te lijf gingen, maar daarna toch weer samen in het kabinet gingen zitten. Dat kan de gemiddelde kiezer moeilijk verwerken.

Prof. OUD

Tegen de motie-Ritmeester was vooral van KVP-zijde het bezwaar gemaakt dat zij te lankmoedig was. Dat zij lank~

moedig was, gaf prof. Oud toe, omdat de VVD de indruk wilde voorkomen, dat het. ?e bedoeling was van de oppositie pohheke munt te slaan uit de affaire. En als de motie niet lankmoedig was geweest, zou men dat stellig hebben aan- gegrepen als een motief om de motie te verwerpen en om die reden de motie- Vermeer aan te nemen.

Het probleem is, aldus prof. Oud, dat bij een dienst, waarvoor de regering de verantwoordelijkheid draagt, de verhoudingen niet zijn zoals men zou wensen.

Dan moet men zich wenden tot de ver- antwoordelijke bewindsman. Advies van buitenstaanders vond minister Staf zelf al wenselijk.

... voorkomen beter dan genezen ...

Als de Kamer nu aan de minister vraagt een onderzoek te doen instellen door een commissie van gezaghebbende, deskundige buitenstaanders, met het ver- zoek het rapport ter kennis te brengen van de Kamer, vergezeld van de opmer- kingen waartoe het advies de minister aanleiding heeft gegeven (dat kunnen allerlei maatregelen zijn) dan gaat de Ka- mer dus het beleid controleren zoals het behoort.

blijft dan voor de kiezer de waarborg voor de noodzakelijke controle op het re- geringsbeleid?

Men krijgt dan dezelfde toestand als in het niet genoeg te laken geval van de helmen-affaire: dat controle en uitvoe- ring in één hand waren, waardoor de controle op de keuring van de helmen faalde.

. .

^..

r)'evoren had de heer Visch (KVP)

.1. verklaard de motie-Ritmeester te lankmoedig te vinden, omdat de benoeming van de deskundige buitenstaanders zou worden overgelaten aan de minister.

Daaruit blijkt, aldus prof. Oud, dat de heer Visch de benoeming aan de minister niet toevertrouwt. En dat zegt iemand uit de regeringsmeerderheid!

Er zal bij het aank<>Opbeleid van het DML grotere aandacht moeten worden besteed aan de scheiding van bevoegdhe- den, heeft minister Staf in de Tweede

Kamer verklaard. Maar de Kamer zelf Wantrouwen is de achtergrond van de

• ^=•

Deze Burger

staat - ergens in Nederland - kandidaat voor de gemeenteraad. Hij b_ungelt, ~m het zo maar eens gemeenzaam uit te drukken, onder aan de l!JSt. pat ts zeer eervol. En helemaal zonder perspecief. Maar: alle kleine beetJes helpen (zoals de miljonair zei, toen hij een sigarettenpeukje van de.straat .opraapte) en de mensen die de lUst opstelden hebben gedacht

"dte dertten voorkeurstemmen die Deze Burger van zich zelf en zijn naaste familieleden krijpt, zijn altijd meege1wmen."

Nu belet 17'!'ij1! eerbied voor de partijdiscipline in het bijzonder en voor de democra~w tn het alge~een, mij, propaganda voor mij zelf te maken,

ander~ ~ou tk dat ongetwufeld doen: met auto's met luidsprekers, aan- plakbtlJetten en advertenties.

Als die eerbied er niet was zou ik er z e k e 1' ~nkomen over de hoofden van mUn twaalf voorgangers-op-de-lijst heen, ~ant mijn propaganda zou overtui.gende en onwedersprckûijke taal spreken.

WENST GIJ EEN KEREL VAN DE DAAD?

BRENGT DEZE BURGER IN DE RAAD.

WILT GIJ EEN EFFICiëNTER TRAM?

GEEFT DEZE BURGER DAN UW STEM!

NOOIT IS EEN MAN VAN GROTER GEEST UW STEM VOOR RAADSLID WAARD GEWEEST WILT G'IN DE RAAD EEN WAAR JUWEEL KIES DAN DEEZ' SUPER-INTELLECTUEEL GENIE VAN ALLE MARKTEN THUIS?

HAAL DEZE BURGER IN 'T STADHUIS!

EEN KLARE GEEST? EEN RUIME BLIK?

AL ZEG 'K HET ZELF: DIE TWEE HEB IK GEWIEKST, GEHEID, GEDUCHT, PARAAT?

BRENGT DEZE BURGER IN DE RAAD!

Het is mijn ingeboren bescheidenheid die mij verbiedt 1·eciame voor mij zelf te maken, ande1·s zou ik overal aanplakken

WIE IS DER STAATSMACHTS STERKE WURGER?

'K ZEG ZONDER AARZ'LING:

--

17 MEI 1958 - PAG. 2

motie-Vermeer, die in feite tegen dt.• minister zegt: wij vertrouwen u niet, wij willen het zelf doen. Daarom zou prof.

Oud het volkomen hebben begrep(•n in- dien minister Staf tegenover de motie- Vermeer het "onaanvaardbaar" zou hebben doen klinken.

"Ha, ha'', lachte de Kamer, "de UiJPO-

sitie, die de regering uitnodigt bf'l onaanvaardbaar uit te spreken".

Ja, ja, lacht u maar, repliceerde prof.

Oud. Met hun grote meerderheid kunnen de heren alles beslissen en de VVD in een belachelijk daglicht stellen, maar dat neemt niet weg, dat de regerings.meerderheid een motie op tafel heeft gelegd, die tegen de minister zegt: het wan• vertrouwen stellen wij niet in u. Men wil niet eens afwachten (volgens de weg van de motie-Ritmeester) wat de minister op grond van het onderzoek van eC"Il deskundige commissie zou willen dot•n.

• • •

De Kamer wil zelf een onderztwk instellen. Op staatsrechtelijke gron- den waarschuwde prof. Oud met nadruk daarvoor. Ik weet wel dat het niet helpt, voegde hij er aan toe, want de sh•mmen voor de motie-Vermeer liggen al klaar, maar men zal de affaire dan zakelijk toch niet goed hebben behandeld. De Kamer dringt binnen in een regt·rings- dienst.

Maar wij willen eens weten hoc het in die regeringsdienst toegaat, voerd<' dr.

Bruins Slot (AR) als verweer aan. Met zijn redenering ondermijnt de hc!'r Oud het controlerecht van het parlem•·nt.

De heer Evert Vermeer tPvdA) onder- streepte dit met de opmerking erbij: ,.De heer Oud heeft voet gegeven aan d<' anti-parlementaire demagogie van snn11nige dagbladen"!

* * •

Verout waardigd protesteerde prof.

Oud tegen deze voor hem ,.hoogst onbehoorlijke uitlating", want als t•r iemand is die zijn leven lang altijd is op- gekomen voor de rechten van het parlement, dan is hij het wel.

Met zijn beschuldiging draaide d{' heer Vermeer de zaak trouwens precies om.

Wanneer door de brede-basis-politiek de oppositie in het parlement maar klein is en daardoor de normale werking van het parlementaire stelsel niet tot gelding komt, is het niet vreemd, dat als compen- satie een ongrijpbare buitenparlementaire oppositie groeit, die, zonder de verantwoordelijkheid het bewind over te nemen, een scherper toon aanslaat dan in het parlement het geval zou zijn. Dat is de schuld van de brede-basis-politif'k, die allerminst de instemming heeft van prof.

Oud.

Staatssecretaris mr. KRANENBURG ... moest naa1' Amerika ...

Maar wanneer prof. Oud de Kamer dan waarschuwt door een verkeerde metho- de van onderzoek de buitenparlementaire oppositie niet in de kaart te spelen, dan beschuldigt men hèm voet te geven aan anti-parlementaire demagogie.

Het lijkt er op alsof men door de enige constructieve oppositie, van de VVD, in diskrediet te brengen, door haar te vereenzelvigen met de uiteraard andere me- thoden van buitenparlementaire oppositie, men nu zelfs àlle oppositie in het parlement wil uitschakelen door de oppositie van de VVD "niet zuiver" te ver- klaren.

Bij de Statenverkiezingen is reeds ge- bleken, dat de kiezers juist de tegen- overgestelde mening zijn toegedaan en de invloed van de beginselen vctn de V.V.D. willen vet·sterken.

Men doet meer schade aan het pal'le- ment zei prof. Oud, als men binnenska- mers tot allerlei overeenkomsten tracht te komen. Dat is voor het parlementaire stelsel veel gevaarlijker. Dit zei prof.

Als nu een Kamercommissic de taak gaat overnemen van minister Staf om het aankoopbeleid ten behoeve van het leger beter te organiseren en als er dan weer een verweving ontstaat van rege-

ring en volksvertegenwoordiging, waar iï:s=s=:=!5!!!!!!55:s=:=:=:=:=:=:=:=;:;:;;;:;;;;:;;;;:;:;;!!!!555!=:!:!!i!5!!!!!:!5!5!:=:Ï• tVervolg op pag. 4, onderaan)

(3)

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

De Engelse liberalen en de verkiezingen

Een inzender uit Amsterdam, de heer J. C. van Wessem, is het in het geheel niet eens met het stukje van "Deze But'- ger" in ons blad van 19 maart.

"Deze Burger" juicht daarin, naar de briefschrijver opmerkt, het besluit van de Engelse liberalen toe, om niet met de conservatieven mede te werken bij het bestrijden van het socialisme, althans niet in te gaan op hun voorstel een gezamen- lijke regeling te treffen voor de kandi- daatstellingen in de districten.

Dit betekent, aldus de heer Van Wes- sem, niet anders dan het bevorderen van een socialistische overwinning dank zij het verouderde Engelse kiesstelsel.

Bij de laatste Engelse verkiezingen heeft onze Amsterdamse geestverwant bij onderzoek der stemmencijfers geconstateerd, dat 10 á 15 districten aan Labour kwamen alleen doordat in kansloze districten de liberalen toch zelf kandidaten stelden.

REDACTIONELE COMMENTAAR (A) Dat het Engelse kiesstelsel "ver- ouderd" is, kunnen wij de geachte in- zender in ieder geval grif toegeven.

Eiste o n s oude districtenstelsel van vóór 1917 althans nog, dat men, om in het district gekozen te zijn, de absolute meerderheid moest hebben behaald (waardoor meermalen herstemmingen noodzakelijk werden), in het Engelse

s~elsel is eenvoudig gekozen degene, dte de meeste stemmen behaalt.

Heeft de labour-kandidaat 10.000 stemmen gekregen, de conservatief 9.000 stemmen en de liberaal 8.000 stemmen, dan is de labourman geko- zen. In ons vroegere stelsel zou in dat geval herstemming hebben plaats ge- vonden tussen de labourman en de con- servatief en zou de dan gekozene ten- minste nog hebben gesteund op de meerderheid van het totale aantal uit- gebrachte stemmen.

Het Engelse stelsel leidt tot de vreemdste situaties en gevolgen, waar- over kolommen zouden zijn te schrij- ven.

Vooral de derde in de ranglijst der sterkteverhoudingen - in dit geval de Liberale Partij - is daarvan de dupe.

In 1950 b~jvoorbeeld behaalden, over het gehele land gerekend, labour 13,3 miljoen, de conservatieven 12,5 miljoen en de liberalen 2,6 miljoen stemmen.

De zetelverdeling werd, als gevolg van het districtenstelsel-bij-eenvoudige meerderheid: labotLr 315 zetels, con- servatieven 298 zetels, liberalen. . . 9 zetels(!).

Voor die 9 zetels had de liberale partij nog geen 150.000 stemmen in de betreffende districten nodig gehad, zo- dat bijna 2,5 miljoen liberale stemmen eenvoudig "verloren gingen", zoals wij dat noemen.

Maar ook de beide "groten" zien zich soms voor wonderlijke spelingen van het lot geplaatst.

Behaalde labour in 1950 met 46,4 pct van het totale aantal stemmen een meerderheid der zetels in het Lager- huis, in 1951 behaalde zij nog enkele percenten meer, n.l. bijna 49 pct van de totale stemmen in het land, maar zij v er l oor 20 zetels, waardoor nu weer rle conservatieven aan bod kwamen.

Het districtenstelsel noopt eigen- lijk tot stembusafspraken, die in ons land onder het oude districtenstelsel dan ook geregeld voorkwamen en dat niet alleen bij herstemmingen.

De conservatieven in Engeland, die de a.s. verkiezingen begrijpelijkerwijs met enige zorg van hun kant tegemoet

(Vervolg van pag. 1)

blijvende discrepantie tussen de huren van nieuwe woningen en die van vóór 1950."

* * *

De "eis" van de P.v.d.A. is nu teruggebraêht . tot haar ware proporties. Men wil bij de socialisten een verschuiving van de "achtergebleven" particuliere bouw naar de woningwetbouw met 10.000 woningen, binnen het kader van de in de Troonrede voor

zien, hebben nu aan de liberalen voor- gesteld, dat deze in een aantal distric- ten volgens afspraak geen liberale kan- didaten zullen stellen, terwiJ1 in een aantal anaere districten de conserva- tieven dan het veld aan de liberalen zullen overlaten bij de strijd tegen de socialisten.

.,Deze Burger" herinnerde er nu aan, dat de Britse liberalen daarop hebben geantwoord:

"De Liberale Partij heeft het zó druk met haar essentiële werk, dat ten rloel heeft het liberalisme ingang te doen vinden, dat zij geen tijd heeft om alleen maar anderen n i t het Parlement te houden. Noch de Liberale partij, noch enige andere partij, heeft het geringste recht om,de kiezers van hun vrije keu- ze te be1·oven en om op die partij te stemmen, die hun voorkeur heeft. Een anti-socialistisch front zou het socia- lisme voor een halve eeuw consolideren - en dat nog wel juist in een tijd, dat de socialistische revolutie haar einde nadert. De werkelijke "issue" van de Britse politiek is: "Liberalen tegen An- ti-liberalen". ,

Met "Deze Burge1·" achten wij dit antwoord van de, ondanks het voor hen zo noodlottige kiesstelsel ook in Enge- land naar stemmental duidelijk in de opgang zijnde liberalen, op zichzelf

"verkwikkend voor het liberale hart".

Toch moet men in de politiek ook de harde realiteit onder het oog zien. Is deze afwijzing, gezien het nu eenmaal ongelukkige kiesstelsel, daarmede in overeenstemming? Is het werkelijk zo, dat een "anti-socialistische front" het socialisme juist "voor lange tijd zou consolideren"?

Wij zouden eigenlijk moeten aanne- men, dat de liberalen in Engeland dat zelf het beste kunnen beoordelen. Een positief antwoord daarop durven wij van hier uit dan ook niet te geven.

Pe1·soonlijk willen wij echter wel zeggen, dat wij een labour-overwinning in Engeland (hoe dan ook tot stand ge- komen), gevolgd rloor het optreden van een labour-Kabinet, nationaal èn inter- nationaal een ramp zouden vinden.

De V.V.D. als volkspartii

De heer R. Straatsma, eveneens een Amsterdamse geestverwant, zond ons een uitvoerige brief, die wij zowel ter be- korting als ter wille van de overzichte- lijheid en de systematiek bij ons antwoord in 4 punten willen samenvatten.

1. Hij meent, dat vele jonge liberalen ernstige bezwaren zullen hebben gevoeld bij het aanhoren van het liberale commentaar op de verkiezingsuitslag, dat op 4 april door de vice-voorzitter van onze partij, mr. H. van Riel, werd gegeven in - zoals de heer Straatma terecht opmerkt - "een van de schaarse 10 minu- ten-uitzendingen die men in dit demo- cratische land aan de oppositie toewijst".

Letterlijk weet hij de tekst niet meer, maar het voornaamste was z.i. wel, dat de heer Van Riel wees op de gunstige resul- taten in Den Haag en Amsterdam, twee centra met veel administratief personeel.

Naar aanleiding hiervan zou de heer Van Riel hebben opgemerkt: de kantoorbe- dienden en de andere hoofdarbeiders horen eigenlijk niet bij de arbeiders, maar bij de middenstand. Deze groepen denken volgens hem liberaal en zij horen thuis in een liberale partij, vanouds de partij der intellectuelen.

Onze briefschrijver maakt er dan ern- stig bezwaar tegen, dat de heer Van Rinl, zo meent onze briefschrijver dat althans, de V.V.D. "dus niet als een volkspartij beschouwt, maar als een partij voor een intellectuele élite". Het feit, dat vele liberalen intellectuelen zijn, zo voegt hij daar nog aan toe, is geen argument om te

1958 genoemde 80.000 woningen.

Alvorens over die nieuwe last van f 150 à f 180 miljoen te spreken, zou het, dunkt ons, toch wel goed zijn, eerst eens na te gaan, w a a r d o o r die particuliere bouw dan is achter gebleven.

En wie dat in objectiviteit doet, moet dan toch wel tot de conclusie komen waartoe ook het "Algemeen Handelsblad" dezer dagen in een hoofdartikel kwam, toen het schreef, dat " ... de overheida- bouw in deze tijd van kapitaal-

verkondigen, dat men alleen als intellectueel maar liberaal kan zijn.

Het liberalisme, zo betoogt de heer Straatsma dan verder, is een beweging, die het gehele volk iets te bieden heeft en de VVD moet zich bij haar propaganda daar rekenschap van geven. Zij is geen volkspartij en het is juist de kracht van het liberalisme, dat het geen klasse- ide- ologie is of geweest is, zoals het socalis- me.

2. De heer Straatsma meent, dat ook de heer H. D. Louwes zich op "dezelfde bedenkelijke manier" wel van het liberalisme bedient. Deze séhildert volgens onze briefschrijver herhaaldelijk de VVD af als de partij voor de zelfstandigen, daar deze partij de enige is, die niet bloot staat aan de volgens hem bedenkelijke invloed, die de vakbeweging op de andere partijen uitoefent. Zijns inziens echter is het eerder te betreuren, dat de VVD wel de ge- organiseerde middenstanders en boeren, maar niet de arbeiders achter zich heeft.

3. Evenmin is de inzender het eens met het "gejuich" van de "vele liberalen", aangeheven naar -aanleiding van de door- braakverliezen van de Partij van de Ar- beid. Deze liberalen, zo schrijft de heer S., beseffen blijkbaar niet, dat de doorbraakgedachte ook een liberale gedachte is, al zijn wij het niet eens met de door- braaktaktiek van de P. v. d. A.

De Partij van de Arbeid, zo meent hij, heeft met haar doorbraak propaganda baanbrekend werk verricht, óók voor het liberalisme.

4. Natuurlijk, zo meent ook onze briefschrijver, moeten wij de P. v. d. A. fel bestrijden, wanneer zij het met de geestelijke vrijheid op een akkoordje gooit terwil- le van het materiële gewin. Het socialisme streeft naar een ander maatschappe- lijk systeem en is in de eerste plaats een materialistische beweging, welke strijdt voor wat naar haar inzicht de belangen der bezitloze groepen zijn. Het liberalisme daarentegen is in de eerste plaats een streven naar geestelijke vrijheid voor de mens, mede door ervoor te zorgen dat ieder zich in vrijheid kan ontpldoien, door het geven van gelijke kansen aan iedereen.

Aldus onze Amsterdamse briefschrijver.

REDACTIONEEL COMMENTAAR (A) Ad 1. Naar aanleiding van het hier door de heer Straatsma opge- merkte, hebben wij de letterlijke tekst van het speechje van de heer Van Riel opgevraagd.

Het door inzender aangevochten ge- deelte luidde:

"Het opvallendst zijn de uitslagen in Den Haag en Amsterdam, ook wanneer men in wat langere tijdvakken denkt.

In deze beide steden namelijk leven bij elkaar de grootste hoeveelheden admi- nistratieve werkers, ambtenaren en kantoorpersoneel.

"Wie nu de vorige keer naar mij ge- luisterd heeft, weet, dat ik het succes van de P.v.d.A. in 1956 daardoor heb ver]daard, dat velen zich toen, over- rompeld door het snelle herstel van de oorlogsschade, door wat hun toen nieuw leek hebben laten meeslepen. Ik heb daaraan toegevoegd, dat ik dacht, dat zij bij nadere overweging nu wel kritischer op het socialisme zouden rea- geren, en zo is het uitgekomen.

"Dat is ook goed. De door socialisten gestuwde maatschappelijke ontwikke- ling had de administratieve werker volkomen van zijn plaats afgedrukt.

Hun positie was in vergelijking tot die van de ongeschoolde arbeider veel min- der geworden dan 40 jaar geleden. Zo is overigens in liberale ogen het ver- schil in betaling en waardering tussen de vakman en de ongeschoolde arbei- der veel te klein geworden.

"Deze mensen verdienen echter een

schaarste en duurte kunstmatig wordt voorgetrokken tegenover de particuliere bouw en de socialisti- • sche propaganda, dat de particuliere bouw tekort schiet, dus een g e v o 1 g is van de juist door het socialistische streven geschapen omstandigheden en voorwaarden."

De prikkelbaarheid en onrust, zowel in socialistische als in katholieke kringen, wanneer het gaat om het stellen van de verantwoor- delijkheden met betrekking tot het voortduren· van de woningnood, is

17 MEI 1958 - PAG. 3

betere behandeling en daarom is het

begrijpel~ik, dat zij juist als eersten gaan inzien, dat hun plaats niet bij de socialisten is. maar bij de liberalen van oudsher de partij. ook van de int~llec

tuele middenstand.

"De bijzonder karige en onvoldoende

laats~e salarisverhoging van de lagere en mtddelbare ambtenaren moest ieder- een de ogen ook wel openen. Onze so- cialisten miskennen, vrees ik, de maat- schappelijke betekenis van deze groep te enenmale. Wij zullen hopen, dat dit nu anders gaat worden.

"Wij liberalen moeten tonen, dat de belangen van het kantoorpersoneel en de lagere en middelbare ambtenaren bij ons veilig zijn, dat deze mensen oo~

geestelijk bij ons horen; dat wij ze ver- welkomen. Het zal daar niet aan man·

keren".

Aldus de letterlijke tekst.

Uit hetgeen de geachte inzender n14 opmerkt, blijkt nog eens, dat wannee'l' men bij het weergeven van het betoog van een ander even naast diens be·

toog komt en men op dat afwijkend!!

pad dan verder doorgaat, men tenslotte heel ergens anders uitkomt dan dl!

spreker. Men gaat dan iets bestrijden, dat hij niet gezegd en niet bedoeld heeft en bestrijdt dan iets, waar ook hij het niet mee eens zou zijn.

Dat geldt dan met name voor de ver- onderstelling van de inzender, dat mr.

V1an R. de V.V.D. "dus niet als volks- partij beschouwt, maar als een partij van een intellectuele élite".

Juist omdat het liberalisme inderdaacl geen klasse-ideologie is, kon en moest de heer Van Riel spreken zoals hij ge- daan heeft Dat hij verkondigd heeft, dat men "alleen als intellectueel libe- raal kan zijn" valt toch waarlijk niet uit zijn tekst te lezen.

Waar onze radio-spreker één maal het woord "intellectuele middenstand"

heeft gebruikt, heeft hij daar nadruk- kelijk het woord "ook' voor geplaatst.

Men zie de tekst.

Ad 2. Waar de heer Louwes dat pre- cies zó betoogd zou hebben, weten wij niet, omdat ook onze briefschrijver dat niet vermeldt. Wel weten wij, dat de heer Louwes een van onze kundigste en strijdbaarste agrarische deskundigen is.

Wanneer hij pleit voor het goede recht van onze boerenstand, doet hij dit echter altijd in het kader van het a l - gem een belang, zoals hij dat ziet. De boer, ook de boer als zelfstandige on- dernemer, vervult een functie van groot belang in onze samenleving en het is gelukkig, dat zovelen van hen zich volkomen thuis voelen in onze VVD.

Ad 3 en 4. Ons standpunt ten aanzien van de z.g. "doorbraak' heeft onze

part~i- en fractievoorzitter in de Twee- de Kamer_, prof. Oitd, aan de vooravond van de Statenverkiezingen op een Haagse verkiezingsvergadering nog eens in alle duidelijkheid uiteengezet.

Hij bracht daar nog eens in herinne- ring, dat vóór de oorlog de situatie al- dus was, dat, bij alle grote verschillen op ander terrein, liberalen, vrijzinnig- democraten en socialisten naast elkan- der stonden wanneer het ging om vraagstukken, die in het vlak van de geestelijke vrijheid lagen zoals de cre- matie.

Thans, nu de Partij van de Arbeid op haar wijze de doorbraak tracht te f o r c e r e n, is dat veranderd. De doorbraakgedachte, zo zei de heer Oud terecht, is op zichzelf niets nieuws. Ook de liberalen sluiten katholieken en orthodox-protestanten niet uit. In te- gendeel, maar ook voor hen moet dan toch gelden, dat zij zich kunnen vereni- gen met de hoofdlijnen van het liberale beginselprogram, dat de geestelijke vrijheid voorop stelt.

Bij de socialisten is dat sedert de op de "doorbraak" gerichte politiek anders.

Daar zijn katholieken en protestanten in aparte werkgemeenschappen ver- enigd en wanneer het om vraagstukken als de crematie gaat, moet men eerst binnen de partij compromissen tussen de verschillende groepen trachten te bereiken, waardoor de geestelijke vrij- heid in het gedrang wordt gebracht.

verklaarbaar.

Het was van die zijden taktischer geweest, de leuze van 1955/56:

"Niet over praten", ook voor d e z e verkiezingsweken maar te handhaven.

Nu dat niet is geschied, wordt de kiezer nog eens extra gecon- fronteerd met het falend beleid der regeringspartijen in de woning- politiek.

Dat kan, van ons standpunt ge·

zien, niet anders dan nuttig zijn!

A.W.A.