Vraag nr. 102
van 18 december 1997
van de heer BART VANDENDRIESSCHE Zelfstandige kinderopvang – Kwaliteitseisen De laatste jaren heeft Kind en Gezin heel wat ondernomen om de kwaliteit binnen de kinderop-vang veilig te stellen en te stimuleren. E l e m e n t e n die het pedagogisch functioneren van een opvang-gezin kunnen verbeteren, zijn onder meer : het ver-plicht volgen van een startcursus ; een degelijke selectie van kandidaat-opvanggezinnen ; e e n beperking van het aantal uitbestede, a a n w e z i g e kinderen per opvanggezin ; een kwalitatieve en regelmatige begeleiding ; een uitgewerkt vormings-programma, enzovoort.
Het kan alleen maar worden toegejuicht dat de ontplooiingskansen van het kind centraal staan in het beleid van Kind en Gezin.
Het verbaast mij dan ook te vernemen dat een startende onthaalmoeder op zelfstandige basis, e e n voorlopige erkenning kan krijgen zonder een voor-afgaand bezoek vanuit Kind en Gezin. Terecht stelt men zich dan ook vragen bij het hanteren van twee maten met betrekking tot de eisen van een kwalita-tieve kinderopvang.
1. Waarom moet een zelfstandige onthaalmoeder geen startcursus volgen ? Is er voor hen geen cursusaanbod ?
2. Waarom kunnen zij wel vijf voltijdse kinderen opvangen ? Hoe zit het met de begeleiding ? 3. Is het zo dat een onthaalmoeder verbonden aan
een dienst anders/beter moet functioneren dan een zelfstandige onthaalmoeder ?
Antwoord
In het beleid van Kind en Gezin worden de ont-plooiingskansen van het kind inderdaad centraal g e s t e l d . Voor beide opvangvormen, zowel de opvang bij particuliere opvanggezinnen als de opvang bij een opvanggezin aangesloten bij een dienst voor opvanggezinnen, gelden gelijke princi-pes omtrent het werken in het belang van de opge-vangen kinderen. Dit uit zich onder meer in de ont-wikkeling binnen Kind en Gezin van een instru-ment voor de meting van de pedagogische kwaliteit bij opvanggezinnen, in samenspraak trouwens met de sectoren en waarbij voor beide opvangvormen
dezelfde elementen voor kwaliteitsbeheersing en -verbetering worden gesteld.
Het verschil tussen beide opvangvormen zit dan ook in de formele aanpak van de dossiers. De aan-sluiting en de begeleiding van een opvanggezin bij een dienst voor opvanggezinnen is enerzijds gere-geld door de erkenningsvoorwaarden voor een dienst voor opvanggezinnen (besluit van de V l a a m-se regering van 24 juni 1997 houdende de voor-waarden inzake erkenning en subsidiëring van kin-derdagverblijven en diensten voor opvanggezin-nen) en anderzijds geëxpliciteerd in de richtlijnen van Kind en Gezin aan de organiserende besturen van de diensten voor opvanggezinnen. Deze richt-lijnen zijn in samenspraak met de sector geëvalu-eerd en in een vernieuwde vorm van kracht vanaf 1 januari 1995. De richtlijnen omvatten elementen in verband met het pedagogisch verslag, het secretari-aat van de dienst, de voortdurende begeleiding van de opvanggezinnen en de opgevangen kinderen, d e vorming van de opvanggezinnen en de samenwer-king met de ouders.
Een particulier opvanggezin daarentegen is ver-plicht zich te melden aan Kind en Gezin en kan een attest van toezicht aanvragen. Voor deze vorm van opvang is in geen enkele subsidiëring voorzien, de opvanggezinnen worden ook niet erkend. Wa n-neer een opvanggezin een attest van toezicht aan-v r a a g t , dient dit opaan-vanggezin te aan-voldoen aan de algemene voorwaarden van toezicht bepaald in het ministerieel besluit van 30 juli 1997 tot vaststelling van de algemene voorwaarden voor toezicht van Kind en Gezin voor de particuliere opvanggezin-nen en de particuliere opvanginstellingen, m e e r bepaald in artikel 1. In dit ministerieel besluit is ook bepaald, in artikel 3, dat Kind en Gezin nopens de algemene voorwaarden voor toezicht verdere richtlijnen kan verstrekken.
Dit is gebeurd in de leidraad bij de algemene voor-waarden voor toezicht, particuliere opvanggezin-n e opvanggezin-n , die goedgekeurd is door de raad vaopvanggezin-n beheer van Kind en Gezin. Deze leidraad omvat verdere richtlijnen omtrent de woning en de veiligheid, d e hygiëne en gezondheid, de registratie van opgevan-gen kinderen en de begeleiding van de opvanopgevan-gen kinderen.
1. Een particulier opvanggezin dient geen startcur-sus te volgen. Dit is niet dwingend opgenomen in de regelgeving, noch omtrent de meldings-p l i c h t , noch in de algemene voorwaarden voor toezicht.
Wanneer een particulier opvanggezin evenwel een attest van toezicht aanvraagt, dient het opvanggezin te voldoen aan de algemene voor-waarden voor toezicht van bij de start van het i n i t i a t i e f. Dit wordt, in de informatiebrochure omtrent particuliere opvanggezinnen, d u i d e l i j k meegedeeld aan de initiatiefnemers. Vermits de algemene voorwaarden voor toezicht voorwaar-den omvatten omtrent de begeleiding van de k i n d e r e n , de ouderparticipatie, de accomodatie en een aantal administratieve vereisten, d i e n t het opvanggezin deze basiskwaliteit te behalen van bij de start van het initiatief.
De particuliere opvanggezinnen dienen aan Kind en Gezin schriftelijk te bevestigen dat zij deze basiskwaliteit inderdaad behalen. H e t voorlopig attest van toezicht, dat vier maanden geldig is, wordt enkel uitgereikt wanneer deze schriftelijke bevestiging aanwezig is in het dos-s i e r. Binnen drie maanden wordt, na bezoek door een inspectieambtenaar van Kind en G e z i n , een evaluatie gemaakt van het opvang-g e z i n , waarbij wordt naopvang-geopvang-gaan of de vereiste basiskwaliteit inderdaad is gehaald. Is dit niet het geval, dan wordt een attest van toezicht niet toegekend. Dit systeem biedt het voordeel dat, met betrekking tot de fiscale attesten die zijn gekoppeld aan het attest van toezicht, de ouders van geplaatste kinderen gedurende vier maan-den hun opvangkosten fiscaal in rekening kun-nen brengen, zodat zij de kans hebben uit te kij-ken naar een andere opvangplaats, indien dit nodig is, zonder hierbij overhaaste beslissingen te moeten nemen.
Bovendien biedt dit de mogelijkheid voor Kind en Gezin om de opvanggezinnen te evalueren tijdens hun effectieve werking. Het blijft in elk geval zo dat, wanneer wordt vastgesteld dat de fysieke en/of psychische veiligheid van de kin-deren in het gedrang komt, ook een voorlopig attest van toezicht kan worden ingetrokken. Ook voor de particuliere opvanggezinnen met een attest van toezicht wordt bijgevolg veel belang gehecht aan het behalen van een basis-kwaliteit met betrekking tot de begeleiding van de kinderen.
Bij de bezoeken door de inspectieambtenaren van Kind en Gezin wordt de particuliere opvanggezinnen bovendien telkens aangeraden om vorming te volgen, zowel intern door middel van brochures, vormingspakketten en dergelij-k e, als extern door middel van het volgen van voordrachten of studiedagen. In elk geval
die-nen zij steeds te voldoen aan de algemene voor-waarden voor toezicht, ongeacht of zij vorming volgen of niet. Kind en Gezin onderzoekt trou-wens, in het kader van de ondersteuning van de particuliere opvangsector naar een kwaliteits-volle opvang, de vormingsmogelijkheden voor particuliere opvanggezinnen. Eens deze vor-mingsmogelijkheden in kaart zijn gebracht, i s verder meer structureel initiatief hieromtrent mogelijk.
2. Een particulier opvanggezin kan maximaal vijf kinderen beneden 6 jaar tegelijk opvangen. Het is evenwel niet zo dat elk particulier opvangge-zin vanzelfsprekend vijf kinderen tegelijk kan opvangen.
Dit aantal wordt bepaald aan de hand van de algemene voorwaarden voor toezicht en de bij-horende leidraad en hangt af van de pedagogi-sche bekwaamheid van het opvanggezin, d e accomodatie en veiligheidsvereisten en de bege-leiding van de kinderen. In de regel starten de opvanggezinnen met een lagere capaciteit dan vijf kinderen en kan dit maximumaantal enkel worden bereikt na enige jaren werking, door het vragen van een capaciteitsuitbreiding.
Een aangesloten opvanggezin daarentegen kan tegelijkertijd tot zes kinderen opvangen. E n k e l het voltijds gemiddelde voor de gehele dienst is beperkt tot maximum vier. Een verhoging hier-van zou een verhoging hier-van de nodige kredieten vereisen.
Wat de begeleiding van de particuliere opvang-gezinnen betreft, worden vier begeleidingsbe-zoeken per jaar gebracht door de regioverpleeg-kundigen van Kind en Gezin aan elk particulier o p v a n g g e z i n . Bij deze begeleidingsbezoeken voorzien de regioverpleegkundigen in een bege-leidingspakket omtrent de begeleiding van de opgevangen kinderen, de preventieve werking van het opvanggezin op het vlak van gezond-heid en hygiëne, de ouderparticipatie en de begeleiding van de kinderen zelf.
3. Uit al deze elementen blijkt dat zowel opvang-gezinnen verbonden aan een dienst voor opvanggezinnen als particuliere opvanggezin-nen dezelfde basiskwaliteit moeten bieden voor de opgevangen kinderen. De begeleidingsmoge-lijkheden zijn evenwel anders, in de zin dat een particulier opvanggezin meer vanuit eigen com-petentie deze basiskwaliteit moet bieden, terwijl de opvanggezinnen aangesloten bij een dienst
geregelde begeleidingsbezoeken als ondersteu-ning van de werking kunnen genieten.
Nochtans wordt ook, binnen de mogelijkheden van Kind en Gezin, aan de particuliere opvang-gezinnen een begeleidingsaanbod gedaan en worden geregeld bezoeken vanwege de inspec-tieambtenaren gepland, met als doel de basisop-vangkwaliteit op te volgen.
