HAVO 5 Hoofdstuk 10 Zonnestelsel en heelal Toets A
© ThiemeMeulenhoff bv Pagina 1 van 2
Opgave 1
Je ziet tijdens het weerbericht vaak satellietbeelden. Deze beelden zijn meestal gemaakt vanuit een geostationaire satelliet.
1 2p Beredeneer hoelang de omlooptijd van een geostationaire satelliet is.
Voor de Amerikaanse weersvoorspellingen wordt ook gebruik gemaakt van weersatellieten die in polaire banen bewegen. De baan van zo’n satelliet gaat over de Noordpool en de Zuidpool van de aarde. De omlooptijd van een dergelijke satelliet is gelijk aan 100 min. Voor het verband tussen de omlooptijd en de straal van de cirkelbaan geldt de derde wet van Kepler.
3
aarde
2 4π2
G m r T
= ⋅
2 3p Bereken de hoogte boven het aardoppervlak waarop de satelliet beweegt.
3 3p Bereken hoeveel dagen het duurt voordat de satelliet weer boven hetzelfde punt van de aarde komt.
4 2p Geef een reden waarom juist de Amerikaanse weerdiensten graag gebruik maken van de beelden vanuit een polaire weersatelliet.
Opgave 2
Op 20 juli 2009 werd de planeet Jupiter getroffen door een onbekend object. In figuur 1 zie je een foto van Jupiter, vlak na de inslag. Het litteken van de inslag is hierop met een pijltje aangegeven.
Figuur 1
Alex en Inge willen naar aanleiding van deze gebeurtenis meer te weten komen over Jupiter.
Alex beweert dat de diameter van het litteken van de inslag groter is dan de diameter van de aarde.
5 4p Onderzoek met behulp van figuur 1 of Alex gelijk heeft.
HAVO 5 Hoofdstuk 10 Zonnestelsel en heelal Toets A
© ThiemeMeulenhoff bv Pagina 2 van 2
In BINAS tabel 31 vinden zij de siderische rotatieperiode. De siderische rotatieperiode komt (afgerond) overeen met de omlooptijd van een punt op de evenaar van een hemellichaam.
Inge beweert dat de snelheid van een punt op de evenaar van Jupiter groter is dan de snelheid van een punt op de evenaar van de aarde.
6 3p Beredeneer of Inge gelijk heeft.
Inge heeft thuis een weegschaal die 62 kg aanwijst als zij er op staat. In de weegschaal zit een veer die wordt ingedrukt bij belasting. Inge vraagt zich af wat de weegschaal zou aanwijzen als zij op het oppervlak van Jupiter op deze weegschaal zou kunnen staan.
7 3p Beantwoord de volgende twee vragen:
- Hoe groot is de massa van Inge op Jupiter?
- Bereken hoeveel de weegschaal zou aanwijzen als Inge op Jupiter daarop zou kunnen staan.
Alex leest op internet dat de Italiaanse wetenschapper Galileo Galilei in 1610 de vier grootste manen van Jupiter ontdekte. Galilei besefte dat deze ontdekking belangrijk was voor de vraag of ons zonnestelsel voldoet aan het geocentrisch wereldbeeld of aan het heliocentrisch wereldbeeld.
8 2p Welk van deze twee wereldbeelden werd met deze ontdekking onderuitgehaald? Licht je antwoord toe.
Opgave 3
Mars wordt wel de rode planeet genoemd. Als je tijdens een heldere nacht naar Mars kijkt, dan ziet hij er inderdaad roodachtig uit.
9 2p Leg uit waarom deze rode kleur niet de door de temperatuur van het oppervlak van Mars wordt veroorzaakt.
De ster Betelgeuse in het sterrenbeeld Orion ziet er ook rood uit.
10 3p Schat met behulp van een berekening de temperatuur van het oppervlak van Betelgeuse. Geef je antwoord met één significant cijfer.
