Read Ebook {PDF EPUB} Joods Amerikaanse Literatuur 3 by A.J. Fry

(1)

Read Ebook {PDF EPUB} Joods Amerikaanse Literatuur 3 by A.J. Fry

(2)

Literatuur.

Literatuur en publicaties over Joodse Genealogie in Nederland gesorteerd per provincie.

Algemeen.

Jan Stoutenbeek en Paul Vigeveno, Gids van joods erfgoed in Nederland . Amsterdam, 2016 , Tirtsah Levie Bernfeld en Bart Wallet, 2016 De herkomst van de Asjkenazische Joden : de controverse opgelost. door Jits van Straten. Uitgegeven door de auteur, Bennekom, 2009. 183 pag.

ISBN 978981377317. €25 (incl. verzendkosten binnen Europa). Mail jits.vanstraten@online.nl De familie Hertzberger in Nederland — een familiekroniek door J. Hertzberger-Gold, uitgegeven door de auteur, Weesp, 1996. De Nakomelingen van Wolff ben Eliazar en Moshe ben Gompertz HaLevie , 1695 – 1995″door Max Wolff, Arnhem. 300 jaar geschiedenis en genealogische gegevens van de voorouders van de auteur, met bijzonderheden van de aangetrouwde families: Wijsenbeek, Vorst, Israëls, Meiboom, Kunstenaar en Bobbe. Uitgegeven door de auteur, J.v.d.Haagenlaan 10, 6814 LK Arnhem. Formaat 30 x 22 cm, pag .778, ISBN 90-9008850-4. Ook verkrijgbaar op CDROM. Meer informatie IN MEMORIAM –“L’zecher” — De namen van ruim 100.000 Joodse oorlogsslachtoffers (met hun geboorte- en overlijdensplaatsen en -data).

Beeldcopie van de delen 4 t/m 33, uit de reeks van 43 gedenkboeken van de Oorlogsgravenstichting. Een alfabetische opsomming van de namen van vrijwel alle Nederlandse, en met asiel in Nederland verblijvende, Joodse slachtoffers, die tijdens de oorlog ’40-’45 omkwamen in de landen van Europa en voor wie geen graf kon worden verzorgd. Gehuwde vrouwen zijn met hun meisjesnaam vermeld, onder de naam van hun

echtgenoot. Uitgegeven door Sdu Uitgeverij Koninginnegracht, Den Haag (1995), pp.858, [ISBN 90-12-09178-5] In Memoriam , Guus Luijters en Aline Pennewaard. In Memoriam is een indrukwekkend monument van meer dan duizend pagina’s, waarin wordt geprobeerd om 17.964 kinderen uit de anonimiteit van het grote getal te halen. Ze krijgen hun naam terug en waar mogelijk weer een gezicht. Het gaat om alle kinderen die tijdens de Tweede Wereldoorlog vanuit Nederland zijn gedeporteerd: 102 transporten met Joodse, Sinti en Roma kinderen. Van ieder kind zijn de naam, de geboortedatum en het adres opgenomen alsmede de sterfdatum en -plaats. Bovendien zijn van 3000 kinderen foto’s achterhaald en afgebeeld. Lees meer. PINKAS , Geschiedenis van de joodse gemeenschap in Nederland — Pinkas Ha-kehillot Holland”, door Jozeph Michman, Hartog Beem, Dan Michman — vertaald uit het Hebreeuws door Ruben Verhasselt, aanvullend onderzoek en beeldresearch Victor Brilleman, Eindredactie Joop Sanders en Edward van Voolen. Uitgegeven door Kluwer Algemene Boeken, Ede/Antwerpen; Nederlands- Israelitisch Kerkgenootschap, Amsterdam; ism Joods Historisch Museum, Amsterdam (1992), pp. 617. [ISBN 90-6117-291-8] Geschiedenis van de Joden in Nederland , onder redactie van J.C.H.Blom, R.G. Fuks-Mansfeld, I.Schöffer (auteurs: prof dr J.C.H. Blom, mw drs F.C. Brasz, drs J.J. Cahen, mw prof dr R.G. Fuks-Mansfeld, prof dr J.I. Israel, prof dr Y. Kaplan, dr P. Romijn, prof dr I Schöffer, drs B.M.J. Speet, prof dr D.M. Swetschinski). Uitgegeven door Uitgeverij Balans, Amsterdam (1995), pp. 501. [ISBN 90-5081-296-8] Transl. Arnold J. Pomerans ; transl. Erica Pomerans. – Oxford : Littman Library of Jewish Civilization, 2002. – XV, 508 p. (ISBN 1 874774 41 2) Memorboek — Platenatlas van het leven der Joden in Nederland van de middeleeuwen tot 1940 door M.H. Gans Uitgegeven Baarn (1971).

Amsterdam.

De Sefardim in Amsterdam tot 1795, door R.G. Fuks – Mansfeld. Uitgeverij: Verloren, Hilversum 1989 Trouwen in Mokum , ondertrouw in Amsterdam 1598 – 1811, door D. Verdooner en H. Snel. Uitgeverij: Warray, Den Haag 1992 Joodse voornamen in Amsterdam , Een inventarisatie van Asjkenazische en bijbehorende burgerlijke voornamen tussen 1669 en 1850, 178 pp, 1996 door Jits van Straten en Harmen Snel. ISBN 90-803244-1-8. De begraafboeken van Zeeburg . Zeeburg was de grootste joodse begraafplaats van Amsterdam. Indexen van personen begraven op de joodse begraafplaats Zeeburg tussen 11 oktober 1714 en 21 juni 1811, 444 pag. 1997, door Jits van Straten. ISBN 90-803244-2-6. Index van de joodse begraafplaats Muiderberg van 1812 tot 1850, (5.000 personen) 196 pag. Muiderberg is nog steeds in gebruik als joodse begraafplaats voor Amsterdam. Door Harmen Snel and Jits van Straten. ISBN 90-803244-3-4. De begraafboeken van Muiderberg 1669-1811. Door Jits van Straten. Besnijdenis / geboorteboeken van Amsterdam. Door Jits van Straten (Asjkenazische kinderen);

index op patroniem (voornaam van de vader), voornaam kind, achternaam vader en grootvader. De periode beslaat 1697 tot 1811, de meeste registraties zijn uit periode 1750 – 1811. De laatst genoemde boeken van Jits van Straten zijn nog te verkrijgen bij Maimonides Antiquariaat te Amsterdam.

Drenthe.

Land loopt niet weg . Drie eeuwen Joods sociaal-economisch leven in Hoogeveen . Auteur Max de Hes. Uitgave 1994, hardcover 262 blz, ISBN 90-9007018-4 Te verkrijgen bij mevr. D. de Hes-Marbus, L.J. Costerstr. 38, 9665NE Oude Pekela, tel: 0597-613816 Alle joden fietsen, een eerste geschiedenis over de joodse bevolkings groep in DRENTHE van 1700 tot 1942, door F.J. Hulst. Doctoraalscriptie vakgroep nieuwste geschiedenis, Inst. v. Geschiedenis, Rijksuniversiteit Groningen, 1987 De Joodse gemeente ASSEN , door F.J. Hulst en H.M. Luning. Uitgegeven door Van der Veen, Assen 1991 De joodse gemeenschap in COEVORDEN , door L. Bos. Uitgegeven Coevorden 1979 De joodse

gemeenschap in HOOGEVEEN , door L. Huizing en J. Wattel. v. Echtens morgeland, Hoogeveen 1975. Opkomst en ondergang van een toonaangevende joodse gemeente (250 jaar joods leven in MEPPEL ) door S.C. Derksen. Uitgegeven door Ten Brink Meppel bv, 1988, Postbus 56, 7940 AB Meppel F.J. Hulst en H.M. Luning, De Joodse gemeente Assen . Geschiedenis van een behoorlijke kille, 1740-1976.

Assen, 1991 Jan van Rossum, 51 Portretten. De vermoorde joden van Steenwijk uit de schaduw . Steenwijk, 2005 Jan van Rossum, De laatste synagoge van Steenwijk 1870-1952. Steenwijk, 2007. Geert C. Hovingh en Annemarie van IJsendoorn, Over het hoofd gezien. Recent gevonden beelden van een joodse familie 1940-1945. Bedum, 2009 (over het teruggevonden familiearchief van de familie Kater- Van Dam)

Friesland.

De Joden van BOLSWARD , door W.M. Dooper, Oosterend 1993. De Joden van LEEUWARDEN , oor H. Beem, Uitgegeven by Van Gorcum & Comp. B.V., Industrieweg 38, 9403 AB Assen, Fax 0592 372064, 1974. De Joodse Gemeente te SNEEK , door H. Beem, Bolsward 1973. Uitgegeven door Fryske Akademy, Doelestraat 8, 8911 DX Leeuwarden, Fax 058 2131409. Publ. nr. 450 Siem van der Woude (red.), Joods leven in Friesland . Bornmeer, Gorredijk 2010 Sal de Jong, Joods leven in de Friese hoofdstad, 1920-1945; voltooid

(3)

verleden tijd . Miedema Pers, Leeuwarden 1970.

Gelderland.

De joodse gemeente in AALTEN door Peter Lurvink. Uitgegeven door De Walburg Pers, Zaadmarkt 86, 7201 DE Zutphen 1991 De joodse geenschap in de Achterhoek en Liemers , Een kroniek van het Joodse leven in de Achterhoek, Liemers en het grensgebied: “Het oude volk”.

Uitgegeven door de Stichting Staring Instituut, Postbus 686, 7000 AR Doetinchem. Staring Instituut. De Joodse Gemeente te APELDOORN , door S. Laansma. Uitgegeven door De Walburg Pers, Zaadmarkt 86, 7201 DE Zutphen 1979 De Joodse Gemeente te BORCULO ,

omvattende: BORCULO, EIBERGEN, GROENLO, LOCHEM, NEEDE en RUURLO door S. Laansma. Uitgegeven door De Walburg Pers, Zaadmarkt 86, 7201 DE Zutphen 1978 Nazaten van Abraham, Izak en Jacob in BREEDEVOORT , door L. Bos. Uitgegeven door Stichting

“800 jaar veste Breedevoort”, 1988 Joods leven in BRONKHORST, STEENDEREN, BRUMMEN , door Hans Kooger. Uitgegeven door De Walburg Pers, Zaadmarkt 86, 7201 DE Zutphen 1978 Joods leven in DIEREN, RHEDEN en VELP , door Hans Kooger. Uitgegeven door De Walburg Pers, Zaadmarkt 86, 7201 DE Zutphen 1987 Joods leven in DOESBURG , door Hans Kooger. Uitgegeven door De Walburg Pers, Zaadmarkt 86, 7201 DE Zutphen 1981 De Joden in ELBURG vanaf hun vestiging tot 1870, door G. Draayer. M.O.-B Scripitie 1986.

Herenveldweg 26, 8084 EL ‘t Harde De Joodse Gemeente te HENGELO Gelderland, door S. Laansma. Uitgegeven door De Walburg Pers, Zaadmarkt 86, 7201 DE Zutphen 1978 De kille van KUILENBURG , door Ineke Brasz. Uitgegeven door G.J.L. Koolhof, Culemborg 1984 Besneden en begraven – Vijf eeuwen joden in TIEL en het Gelders rivierengebied, door J. Becker. Uitgegeven door 1992, Stichting Onderzoek joods verleden Tiel Onse Joeden . Nijmegen en de geschiedenis van haar Joden, door Henk D. van den Berg, (Zutphen: Walburg Pers, 2002, 256 blz., ISBN 90-5730-205-5, Euro 26,95) De vier joodse begraafplaatsen te ZALTBOMMEL , door C. Frankenhuis – van Scheyen en E.E.

Können. Uitgegeven door Stichting Cultuur historisch Erfgoed in de Bommelerwaard, 1994. De joodse gemeenschap van ZEVENAAR , De Liemers No. 34, door Hans Kooger. uitgegeven door “Liemers Lantaern”, Zevenaar 1974 De Joodse Gemeente te ZUTPHEN , door S.

Laansma. Uitgegeven door De Walburg Pers, Zaadmarkt 86, 7201 DE Zutphen 1977.

Groningen.

De serie “Bouwstoffen voor de geschiedenis van de Joden in (stad en provincie) Groningen” van de Mr J.H. de Vey Mestdagh Stichting te Groningen.

K. Jongeling, m.m.v. J. Brilleman , Joodse begraafplaatsen in Groningen en Oost-Friesland. Ter Apel, Bourtange, Vlagtwedde, Bellingwolde, Stadskanaal, Nieuweschans, Bunde. Groningen, 1977 J. Dijkstra, E. Schut en J.H. de Vey Mestdagh, , Joden in Noord-Oost Groningen. De Joodse gemeenschappen in Appingedam, Bierum, Delfzijl, Kantens, Loppersum, Middelstum, Stedum, Ten Boer, Termunten, Uithuizen, Uithuizermeeden, Usquert, ’t Zandt en omliggende dorpen. Groningen, 1980 R.C. Hage en J.H. de Vey Mestdagh, De Joodse gemeenschap van Veendam-Wildervank, Muntendam en Meeden. Groningen, 1985 G.J. van Klinken en J.H. de Vey Mestdagh , De Joodse gemeenschap in het Groninger Westerkwartier, Peize en Roden. Groningen, 1987 E. Schut, Geschiedenis van de Joodse gemeenschap in de Pekela’s 1683-1942.

Assen, 1991 + E. Schut, Geschiedenis van de Joodse gemeenschap in de Pekela’s 1683-1942. Geschiedenis van de begraafplaats en overzichten van de Joodse bevolking. Groningen, 1991 C.A. van der Berg en E.P. Boon , De Joodse gemeenschap in de Kanaalstreek. Stadskanaal, Musselkanaal, Onstwedde en Mussel. Groningen, 1992 E. Schut , De Joodse gemeenschap in de stad Groningen 1689-1796. Assen, 1995 C.A.

van der Berg, De Joodse gemeenschappen in Noordwest-Groningen. Winsum, Eenrum, Leens-Ulrum, Warffum 1751-1947. Groningen, 2000 H.

Delies-Nie, W. Domburg, J.A. Gischler, P. Robijn, E. Schut, G. Simmeren, L.W. Sonneveld en J.H. de Vey Mestdagh , De Joodse inwoners van de stad Groningen en omstreken 1549-1945 en hun begraafplaatsen aldaar 1549-1870. Groningen, 2001 II a-c) T. van Blankenstein, E.P. Boon, G.G. Cohen, H. Delies-Nie, W. Domburg, J.A. Gischler, J.J.M. Lettinck, P. Robijn, G. Simmeren en J.H. de Vey Mestdagh, De Joodse inwoners van de stad Groningen en omstreken 1549-1945 en hun begraafplaatsen aldaar 1870-1945, voorafgegaan door ‘Herinneringen van en aan Joodse Groningers’. Groningen, 2006 E.P. Boon en J.J.M. Lettinck , De Joodse gemeenschappen in Hoogezand-Sappemeer, Slochteren, Noord- en Zuidbroek en omliggende dorpen 1724-1950. Groningen, 2001 S. van der Poel , Joodse Stadjers. De Joodse gemeenschap in de stad Groningen 1796-1945. Assen, 2004 E.P. Boon en J.J.M. Lettinck , De Joodse gemeenschappen in Westerwolde 1656-1950. Nieuweschans, Bunde, Bellingwolde, Oudeschans, Wedde, Vlagtwedde, Bourtange, Sellingen, Ter Apel, De Maten en Roswinkel. Groningen, 2004 I) E.P. Boon en J.J.M. Lettinck , De Joodse gemeenschap in Winschoten en omgeving 1683-1964. Beerta, Finsterwolde, Midwolda, Nieuwolda, Scheemda, Winschoten. Groningen, 2010 II) W. Domburg, De Joodse gemeenschap in Winschoten en omgeving 1683-1964. Familieoverzichten. Groningen, 2010 W. Domburg, Overzichten van namen van Joodse families in de serie ‘Bouwstoffen voor de geschiedenis van de Joden in (stad en provincie) Groningen’. Met hun woonplaatsen en onderlinge verwantschappen. Groningen, 2012.

Andere boeken over GRONINGEN.

D. Wolf , Geschiedenis der Joodse Gemeente te Ter Apel. Groningen, 1980.

D. Wolf , De kille Ter Apel. Geschiedenis van de Joodse Gemeente Ter Apel. Ter Apel, 1998.

Dirk Mulder en Harm van der Veen (red.), De jeudse jongens van WVV. Winschoten, 2006.

Elise G. Dubois, The missing stories. Stories about three generations of a Dutch Jewish family before-during-after World War II. Moerstraten, 2008 (over de families Cohen en De Jonge uit Oost-Groningen)

Han Lettinck en Robert Mulder , Klein en groot zijn daar gelijk….De Joodse begraafplaatsen in de provincie Groningen. Bedum, 2009.

Han Borg, Simone Mooij-Valk en Ronald Ohlsen, Het Huis des Levens. Groningen, 2012 (Brochure van de Stichting Historie Joods Groningen t.g.v. de onthulling van het gelijknamige, door Bettina Furnée ontworpen monument aan de Botermolendrift te Groningen op zondag 13 mei 2012.) René S. de Vries , Joodse Groningers. Een mozaïek . Haren, 2012.

(4)

Roald van Elswijk, De Joodse geschiedenis van Appingedam. Appingedam, 2013 (brochure met stadswandeling van het Museum Stad Appingedam)

Benthe van Aalst en Christiaan Velvis, Bet Kevarot- Huis der Graven. De Joodse begraafplaats van Appingedam. Groningen, 2013 (deel 14 in een reeks brochures van de Stichting Oude Groninger kerken)

Bzzlletin 140 - Joods-Amerikaanse literatuur.

Paperback, uitgave 1986, 96 blz. Met zwart/wit foto's. Tijdschrift heeft hier en daar lichte beschadiging aan de bladranden; verder in goede staat.

Verzendkosten Nederland (4,10 euro) zijn voor de koper. (Verzendkosten België 8 euro) Voor inhoud zie foto's.

Verzendkosten bij meerdere boeken : - Soms passen 2 ‘normale’ boeken of meerdere kleine boekjes in één envelop. U betaalt dan slechts 4,10 euro verzendkosten (België 8 euro). Informeer even of dit in uw geval mogelijk is. - Passen de boeken niet meer in één envelop, dan zijn de verzendkosten 5,75 euro = pakketpost (België 9,50 euro - 0-1 kg). Max. 20 kg met een pakketafmeting van 100x50x50 cm.

Joods Amerikaanse Literatuur 3 by A.J. Fry.

"Natuurlijk geloof ik in een vrije wil. Héb ik een andere keus. '' Zo'n uitspraak tekent de in 1991 overleden auteur en Nobelprijswinnaar Isaac Bashevis Singer. Zijn postuum uit het Jiddisch vertaalde roman "Schimmen a an de Hudson" laat Singer zien zoals hij was in zijn hoogtijdagen.

Recensie van Schimmen aan de Hudson.

RD, 14 June 2000.

Hij staat in het leven zoals iemand die een auto bestuurt. "Om te rijden is het noodzakelijk telkens in de spiegel te kijken en te zien wat er achter je gebeurt. Anders krijg je onherroepelijk een ongeluk." De Israëlische schrijver Chaim Be'er betreurt het dat alles in de hedendaagse -ook in zijn Joodse- samenleving erop lijkt gericht vooruit te kijken. "Om te weten waar je heengaat, moet je weten waar je vandaan komt." Hij houdt een pleidooi voor een nieuwe identiteit waarin verleden en heden een plaats krijgen.

Interview met Chaim Be'er.

RD, 1 November 2000.

Dvoirele heeft een probleem. Haar vader. Eigenlijk meer dan dat: de hele Joodse gemeenschap waarin zij verkeert. Wanneer zij haar vader vraagt wat zij later kan worden, antwoordt rebbe Avrohom-Ber verbaasd: "Jij? Een meisje? Niets natuurlijk!" En door dat antwoord wordt haar leven in Polen gestempeld. In de autobiografische roman "Een meisje van niets. Een vrouwenleven in het sjtetl" beschrijft Esther Kreitman haar eigen jeugd.

Recensie van Een meisje van niets. Een vrouwenleven in het sjtetl.

Onbegrijpelijk: een knappe jonge vrouw, fotomodel van beroep, die in de Bijbel leest en naar dat Woord wil leven. Zo denken de omstanders over Krista. Zelfs haar verloofde vindt haar geloofsleven amusant. Als Krista in allerlei afschuwelijke spionagetoestanden verwikkeld raakt, leert ze dat ze op God moet vertrouwen en niet op haar mooie uiterlijk. De ontwikkeling die de hoofdpersoon uit "Een dame van allure" op geestelijk vlak doormaakt, geeft een diepe meerwaarde aan deze intrigerende, spannende roman.

Recensie van Een dame van allure.

RD, 31 October 2001.

"Maar Hannele", ging oom Moisje haperend voort: "Dat was anders, want toen leefden we in een joodse wereld, omringd en gesterkt door alles van onszelf. Dat was zo'n veilige, zekere wereld, dat we nooit bang waren om er vreemden in op te nemen. Maar hier", riep hij uit, er kwam iets van paniek in zijn stem en hij maakte een hulpeloos gebaar, "hier zijn we alleen in een heel grote gojse wereld die ons dreigt te overspoelen. Als we hier niet onder elkaar blijven", en nu kreeg zijn stem werkelijk een angstige klank, "dan zijn we verloren."

Recensie van Een Chassidisch Poerim.

RD, 6 February 2002.

"Nu leef ik, nog leef ik", schrijft Maurits Wertheim in zijn inleiding. Een sombere opsomming van hen die niet meer leven volgt. Zijn vrouw Ester stierf onder het puin van Rotterdam. Dochter Rachel met haar man en kinderen keerden tot as in Polen, en zoon Benjamin sneuvelde op de Grebbeberg. Wertheim wil echter niet schrijven over arme, berooide, opgejaagde Joden. Zijn roman "Isaäc de Fuentes" gaat over het rijke, volle leven van Joodse reders en kooplieden die een eeuw eerder leefden.

Recensie van Isaäc de Fuentes. Een geschiedenis uit het geslacht De Fuentes.

RD, 20 February 2002.

Romans van Joodse schrijvers hebben een zekere aantrekkingskracht op me. Niet alleen vanwege de Joodse afkomst van de schrijver, maar ook vanwege de overeenkomst in "blik", de genoten opvoeding met alle daaraan verbonden waarden en normen. Ariëlla Kornmehl noemt deze blik in

(5)

"Huize Goldwasser" "je kader", dat het hele leven en elke keus daarin kleurt.

Recensie van Huize Goldwasser.

RD, 6 March 2002.

"Ik zal zeker geen in duisternis gehuld slot bedenken om de literaire of intellectuele elite te behagen", zei de Amerikaans-Joodse auteur Chaim Potok ooit in een aan hem gewijd themanummer van Bzulletin. Ook in zijn jongste werk, "Oude mannen om middernacht", houdt hij zich daaraan, hoewel de melancholie hier en daar zwaar drukt op de pagina's. Maar -om met een van de motto's te spreken- "aan de kusten van de duisternis is licht" (John Keets).

Recensie van Oude mannen om middernacht.

RD, 28 January 2004.

Gewone mensen waren het, die het "volk van beloften" vormden. Vaak waren ze er helemaal niet blij mee dat ze tot een bijzonder volk behoorden.

Soms leek het of het alleen maar ellende bracht, zoals in de strijd tegen de Romeinen, in Spanje tijdens de vervolgingen of gedurende de holocaust.

In haar debuut "Volk van beloften" neemt Beatrijs van den Berge haar lezers 3000 tot 50 jaar mee terug in de tijd.

Recensie van Volk van beloften.

W. G. Sebald schreef met "Austerlitz" zijn magnum opus en afscheidswerk. Hij verongelukte in december 2001, kort na de verschijning ervan. Dat kon hij zelf natuurlijk niet voorzien. Treffend is wel dat het thema van de roman is samen te vatten in het begrippenpaar herinnering en verlies. De herinnering aan de Tweede Wereldoorlog speelt er een belangrijke rol in.

Recensie van Austerlitz.

In de Sionskronieken beschrijft Robert Elmer de spannende periode van de oprichting van de staat Israël aan de hand van de zoektocht van de 13-jarige Dov Zalinski naar zijn Joodse familie. De serie, gebaseerd op historische feiten en fictie, bestaat uit vier delen: "Opgejaagd", "Op weg naar Jeruzalem", "In gevaar" en "Broer of vijand?".

Recensie van de serie De Sionskronieken:OpgejaagdOp weg naar JeruzalemIn gevaarBroer of vijand?

RD, 23 March 2005.

De joodse cultuur bestaat bij de gratie van het verhaal. Dat is van alle tijden. Rabbi's verpakken wijsheden in korte boeiende vertellingen. In die zin was Jezus een joodse rabbi bij uitstek. Een onvoltooid gebleven verhaal van de bijzondere chassidische rabbi Nachman van Bratzlav bracht de Amerikaanse joodse auteur Pearl Abraham op het idee voor haar jongste roman "De zevende bedelaar".

Recensie van De zevende bedelaar.

RD, 30 March 2005.

Ze gaan tijdens de bezettingsjaren grotendeels hun eigen weg, maar houden zo mogelijk schriftelijk contact. Na de Bevrijding vormen de oorlogsjaren voor hen lange tijd geen onderwerp van gesprek, maar uiteindelijk doorbreken ze het zwijgen. De briefwisseling tussen de joodse zussen Betty en Lies Polak in oorlogstijd vormt de basis voor het boeiende boek "Bewogen stilte".

Recensie van Bewogen stilte. Oorlogsherinneringen van twee zussen.

"Sterrekinderen. De kinderen met de Jodenster. Ze gingen langs me heen (. ) De dode kinderen en de levende. Ik wist op dat ogenblik dat ik hun mond moest zijn, - dat ik uit moest spreken wat zij gevoeld en geleden hadden." Aldus Clara Asscher-Pinkhof in "De danseres zonder benen", haar aangrijpende biografie, waarvan je zou wensen dat de hele wereld hem las. Evenals het niet minder aangrijpende "Sterrekinderen" zelf trouwens, en evenals "De koopbrief", die allebei eveneens opnieuw verschenen.

Recensie van De danseres zonder benen, Sterrekinderen en De koopbrief.

De vergelijking met Clara Asscher-Pinkhof op het omslag vindt hij "een beetje pretentieus." Rabbijn Lody van de Kamp betitelt zichzelf als amateurschrijver en noemt het "een waardig compliment" dat de uitgever hem aanprijst aan liefhebbers van de bekende Joodse schrijfster.

Vanavond presenteert hij zijn boek over een Joodse jongen die de Tweede Wereldoorlog oorlog ondanks veel omzwervingen overleeft.

Interview met de auteur n.a.v. Blijf daar, kom niet!

RD, 6 January 1999.

De laatste maanden, na de beschamende Liro-affaire, is in de pers en bij de regering plotseling berouwvol belangstelling gekomen voor de manier waarop direct na de bevrijding mensen uit concentratiekampen en Duitse slavenfabrieken in Nederland werden opgevangen, of juist niet werden

(6)

opgevangen! Het waren ook toen weer de Joden die er het hevigst onder leden. Hun familie, hun persoonlijke bezittingen, hun geld en hun huizen waren ze kwijt en er waren niet veel mensen die hun de helpende hand toestaken.

Recensie van Het is oorlog geweest, Van uien schillen moet je huilen en Stiefland.

RD, 23 June 1999.

Meir Shalev, even oud als de staat Israël, is een van Israëls bekendste en geliefdste schrijvers. Ook in Nederland heeft Shalev zich inmiddels een bewonderend publiek verworven met titels als "De bijbel nu" en "Vooral over de liefde". Zijn laatste roman "De grote vrouw" maakte in de pers veel lovende reacties los. Juist daarom voor dit boek aandacht in deze krant. En tenslotte 'hebben' veel RD-lezers 'iets' met Israël!

Recensie van De grote vrouw.

RD, 14 July 1999.

Een oude foto. Man met hoge zijden hoed en volle baard. Wat zegt zo'n prent je als dat je grootvader is die je nooit gekend hebt? Een opa die het geloof hoger achtte dan aardse welvaart? Dat is volstrekt onbegrijpelijk als je als kleinzoon het geloof vaarwel gezegd hebt. Zo'n kleinzoon is de in Zuid-Afrika geboren en in Engeland woonachtige Joodse schrijver Dan Jacobson. Zijn ongekende grootvader -rabbijn Yisrael Yehoshua

Melamed, "Heshel" voor zijn vrouw- fascineerde de inmiddels zeventigjarige kleinzoon dermate, dat hij op zoek ging naar antwoorden op de vele waaroms in opa's armetierige leven in Litouwen. Het resultaat van die zoektocht is het boek "Heshels rijk".

Recensie van Heshels rijk.

RD, 13 October 1999.

Een paar weken geleden zou de auteursnaam Jacqueline Park bij mij noch een rimpeling in de maag, noch een twinkeling in de ogen veroorzaakt hebben. Intussen heeft deze Amerikaanse schrijfster mij dagenlang weten te kluisteren aan haar pennenvrucht die via de Arbeiderspers op de Nederlandse markt is beland. Om uiteenlopende redenen is "Het geheime boek van Grazia dei Rossi" een historische roman die intrigeert. Het verhaal speelt zich af in Italië ten tijde van de Renaissance.

Recensie van Het geheime boek van Grazia dei Rossi.

Tot nu toe publiceerde Chaja Polak (1943) twee verhalenbundels en drie romans. In al deze werken is de holocaust 'als een jengelend kind' op de achtergrond aanwezig.

Recensie van Zomersonate.

RD, 16 March 1998.

"De profeet Jesaja legt uit waaruit de wet werkelijk bestaat: uit liefde. Het jodendom heeft daar echter een systeem van regels van gemaakt, het christendom een wetenschap". Dat is het kernprobleem waar het in de korte roman van Lothar Schöne om draait.

Recensie van Een joodse begrafenis.

RD, 30 March 1999.

But what does it all mean? De Amerikaans-joodse schrijver Chaim Potok gaat in zijn jongste verhalenbundel op zoek naar de betekenis van gebeurtenissen en ervaringen die belangrijk zijn voor de hoofdpersonen. Alle zes -het getal van de dagen van een week uitgezonderd de sabbat- hoofdpersonen zijn ditmaal kinderen of teenagers.

Recensie van Isabel en andere verhalen.

"De locomotief spuugde zijn stoom al uit. Ze gingen. Er moet nog hoop in haar hart geweest zijn". Een levenslustige vrouw vertrekt uit Westerbork.

Met zo'n duizend anderen. De hoop in haar hart vervluchtigt in Sobibor. Het zondagskind Koosje is een dinsdagkind geworden. Na de geciteerde regels volgt in de roman "Koosje, een dinsdagkind" van Merlyn Frank een opsomming -ijzingwekkend in haar soberheid- van de hoofdpersonen en hun levenseinde.

Recensie van Koosje, een dinsdagkind.

Geen badpakken, lange broeken of mouwloze jurken. Geen radio of televisie. Een strikte scheiding tussen de seksen zolang er geen sprake is van een huwelijk. De chassidische wereld waarin de Amerikaans-joodse schrijfster Pearl Abraham opgroeide, komt in haar romans tot leven. De auteur observeert, probeert te doorgronden, kan zelfs sympathie opbrengen voor de chassidische manier van leven, maar ze laat zich er niet door meevoeren. Ze neemt afstand en beschrijft. De godsdienst die ze zelf aanhangt, draagt een andere naam: literatuur.

(7)

dqmcqgulx1wc482 - Download and read J.L. Anderson's book 3 Vriendinnen, 1 Fruitige Zomer in PDF, EPub, Mobi, Kindle online. Free 3 Vriendinnen, 1 Fruitige Zomer book by J.L. Anderson.

Murphy staat bekend als het wildste meisje van Bridgewater. Ze werkt zich voortdurend in de nesten, maar heeft de gave om zich overal uit te redden. Wanneer ze echter betrapt wordt op diefstal in de perzikboomgaard, moet ze haar schuld terugbetalen door in de zomer perziken te komen plukken. Leeda komt uit een rijke familie en lijkt wel een fotomodel. Haar ouders hebben echter alleen oog voor haar oudere zus die binnenkort gaat trouwen. Leeda's vriendje keuren ze af. Daarom besluit Leeda deze zomer in de perzikboomgaard van haar oom te gaan werken, ver weg van. Titel: 3 vriendinnen, 1 fruitige zomer; Auteur: Jodi Lynn Anderson; Taal: Nederlands; Oorspr. taal: Engels; Uitgever: Baarn : De Fontein, 2006; 304 p. Oorspr. titel 3 Vriendinnen, 1 Fruitige Zomer (paperback). Murphy staat bekend als het wildste meisje van Bridgewater. Ze werkt zich voortdurend in de nesten, maar heeft 3 Vriendinnen, 1 Fruitige Zomer (paperback). Murphy staat bekend als het wildste meisje van Bridgewater. Ze werkt zich voortdurend in de nesten, maar heeft Schrijver: Jodi Lynn Anderson.

De joodse literatuur wordt gedragen door een internationale joodse cultuur, die weliswaar religieuze wortels heeft, maar vooral gekenmerkt wordt door de voortdurende dialoog met de meerderheidscultuur en de eigen traditie.

De simpelste manier om joodse literatuur te definiëren is natuurlijk deze:

Joodse literatuur is literatuur waarin aspecten van het joodse leven een belangrijke component zijn.

Dat zou betekenen dat elke roman die het joodse leven als onderwerp heeft, om die reden een joodse roman kan heten. Dat is onbevredigend, omdat de schrijver nadrukkelijk afstand kan nemen van dat jood-zijn. Denk maar eens aan Shakespeare’s De Koopman van Venetie. Of aan Nathan de Wijze – het toneelstuk van E. G. Lessing – waarin een element van joods religieus beleven een voorname rol speelt. Is het om die reden een joods boek of toneelstuk? Het lijkt niet voldoende om het ‘joodse’ element te zoeken in het onderwerp alleen.

Joods als religie.

Een andere manier om het te benaderen is te zoeken naar een bepaalde houding of benadering in een roman die als ‘typisch joods’ kan worden gekenmerkt. Zo proberen sommigen de joodse literatuur – moderne romans en verhalen – als een seculiere voortzetting van de joodse religieuze (Rabbijnse) literatuur te zien.

Joodse literatuur moet een wereld laten zien die actief een verlosser verwacht. Je kunt spreken van ‘joodse paradigma’s – joodse karakters die een besef hebben van de nabijheid van de messias.

Voor welke romans gaat dit echter op? In H et Tijdperk van de Wonderen van Amos Oz lijkt het juist van belang dat de hoofdpersoon Bruno getuige is van de Jodenvervolging en het begin van de ondergang van de joodse wereld, maar uiteindelijk vanuit Israël terugkeert als een verdoofde cynicus.

Zijn gezicht glimlachte uit eigen beweging. Ook deze woorden waren niet van hemzelf. Hij stond lange tijd stil, leeg van elke gedacht of gevoel’ (p.

239)

Dat zijn niet de woorden van iemand die de Messias ‘actief verwacht.’ Ook de romans van A.B. Jehoshua (De Bevrijde Bruid) en David Grossman vertonen dit kenmerk niet. Heel universeel zal het dus niet zijn.

Het lijkt er dus op dat we de joodse literatuur niet met een verwijzing naar religieuze motieven kunnen definiëren. Cynthia Ozick wil dan ook een grotere afstand plaatsen tussen de religieuze motieven achter de moderne joodse literatuur en de eigen autonomie van die literatuur. Een literair werk kan de structuur van de joodse moraliteit niet representeren en dat hoeft ook niet. Men kan een roman schrijven over ‘messiaanse

verwachting’ zonder dat het geloof in de komst van de Messias daarbij van belang is. Moderne romans kunnen wel reacties geven op de cultuur en de beleving van Yiddishkeit en daardoor behoren zij tot de kern van de joodse cultuur.

Joods als geschiedenis.

We kunnen boven de religie uit ook verwijzen naar wat we de historische joodse ervaringen kunnen noemen. Schrijvers als Isaac Singer en Sholom Aleichem hebben romans geschreven waarin de joodse ervaring in Amerika en Oost-Europa centraal stonden.

Joodse schrijvers in het westen neigen ertoe om vooral te spreken over de joodse cultuur in hun werken; ze zijn daarom meer seculier in hun benadering.

De joodse literatuur volgt de ervaringen van de verschillende joodse gemeenschappen in de wereld. Joodse schrijvers in Amerika bij voorbeeld hebben in de loop van de twintigste eeuw verschillende motieven en doelen gekend. Maar dat geldt eveneens voor de gemeenschappen waarin zij leefden en werkten. De ervaring van de pioniersgeneraties werd beschreven door Henry Roth en Abraham Cahan. De marginalisering en de vervreemding van deze generatie ten opzichte van hun Europese wortels én de nieuwe Amerikaanse cultuur is hier het thema.

De problemen van de tweede generatie joodse immigranten bepaalde de schrijvers van na de oorlog. Saul Bellow en Philip Roth bij voorbeeld schreven over de joodse identiteit en de continuïteit met de oude joodse wereld. Vooral het conflict tussen het moderne Amerikaanse leven en de traditionele joodse waarden wordt getoond.

In de laatste twintig jaar wordt de vraag naar de joodse identiteit zelfs steeds duidelijker gesteld. Hoe presenteren joden zich aan de wereld. Hoe

(8)

verhouden joden zich tot hun eeuwenoude joodse traditie? En uiteindelijk: zijn er joodse Amerikanen of alleen Amerikaanse joden? Welke van deze beide identiteit draagt de andere?

Zijn deze schrijvers joodse Amerikanen waarbij de etnische herkomst maar één van de bijkomende eigenschappen is? Of zijn ze Amerikaanse joden die toevallig in de Diaspora wonen maar die hun identiteit verstaan vanuit de lange traditie van hun volk?

Joods als dialoog.

In ieder geval moeten we de joodse literatuur begrijpen als essentieel in een dialoog betrokken literatuur. Dialoog met de eigen gemeenschap, met de niet-joodse meerderheid, met de traditie. Je bewust zijn van die dialoog betekent ook: beseffen dat er geen definitieve tekst geschreven kan worden. Joodse literatuur kent vanwege dit dialogische karakter een principiële openheid. Moderne joodse schrijvers hebben eenvoudig deze dialoog binnen hun traditie zich eigen gemaakt en voortgezet binnen de seculiere literatuur.

Veel van hun werken heeft natuurlijk de vorm gekregen van een uitgesproken ontmoeting tussen joden met tegengestelde ideologische gezichtspunten en antagonistische stemmen binnen een en hetzelfde verhaal.

Denk maar aan de gesprekken tussen Efraim Nomberg en zijn vader over de toekomst van Israël en de Palestijnen in De Derde Toestand van Amos Oz. De discussie tussen totaal tegengestelde standpunten heeft de voorrang boven de bijdrage van een zelfstandige, aparte stem. Met andere woorden, de dialoog wordt als belangrijker gezien dan de claim van de waarheid. Zolang we praten zijn we één volk, één gemeenschap.

Het meningsverschil leidt daarom niet tot het uiteenvallen van de cultuur in een reeks van fragmenten. Over de grenzen van taal en geschiedenis blijven joden met elkaar in gesprek, zoals de commentaren van de Thora die gebroederlijk op één pagina naast elkaar blijven staan. Het lezen van zulke teksten behelst de opdracht de in schrift vastgelegde dialoog weer tot leven te wekken. Vooral door er als lezer zelf aan deel te gaan nemen.

Dat is zelfs het geval wanneer de context van een roman eigenlijk maar nauwelijks expliciet joods is. Fragmenten van de joodse cultuur zijn dan al genoeg om de dialoog present te laten zijn. Verschillende opties over de joodse identiteit worden in een vreedzame narratieve ruimte naast elkaar gezet. Die narratieve ruimte wordt dan dominant zodat uiteindelijk de joodse literatuur de plaats is waar de vraag naar de identiteit wordt beantwoord – die literatuur is normatief voor het sociale proces waarin die identiteit wordt beleefd. We zijn terug bij Deuteronomium 6 en de religieuze voorrang van het woord (en de tekst) boven de geleefde ervaring. (Want die is zonder het woord blind.)

De joodse literatuur, als uiting van de dialoog die wezenlijk is voor de ervaring van de joodse minderheid door de geschiedenis heen, transformeert de daad in het woord, en geeft aan de gebeurtenissen uit de geschiedenis, waar joden doorgaans passief het slachtoffer van zijn geweest, een gecontroleerde herinterpretatie.