VRIJBEID EN
DEMO-CRATIE
Zaterdag 18 Sept. 1954 - No. 319
Aantekeningen bij de Parlementaire
industrie-reis
<Zie pag. 4)
W E EK B L A D V A N D E V 0 L K S P A R TIJ V 0 0 R V R IJ HE I D E N D E M 0 C R A TIE
Maakt het begrip ,, emocrat1e d . '' deel van onze co:tistîtutie?
E r zijn, naar aanleiding van het bisschoppe- lijk mandement, hetwelk richtlijnen inhoudt omtrent de politieke eenheid der katholieken in Nederland, in de pers heftige discussies gevoerd over het feit of deze richtlijnen een vrije functio~
nering der democratie al dan niet in de weg zou~
den staan.
Op enkele, in de ,.N,R.C." (van 16 en 30 Augustus j.l.) over dit onderwerp verschenen artikelen, is door prof. Duynstee in ,.De Maas~
bode" van 7 September j.l. gereageerd.
Uit deze artikelen blijkt helaas maar al te dui~
delijk, dat er tussen liberalen enerzijds en katho~
lieken anderzijds een hemelsbreed verschil in op~
vatting bestaat tussen datgene wat beide groe- peringen onder de wezenlijke inhoud van het be~
grip ,.democratie" verstàan, op het gevaar af el~
kander in de toekomst volkomen te blijven mis- verstaan.
Prof. Duynstee stelt n.l., dat ,.de democratie"
als ongedifferentieerd begrip geen deel uitmaakt van onze constitutie. "De democratie," zo zegt hij, ,.is naar katholieke opvatting uiteraard ver~
enigbaar met de katholieke opvatting omtrent de verhouding tussen Kerk en Staat."
- .. En wij weten atlang," zo gaat hij voort ,.dat
"de democratie" naar "liberale" opvatting onver- enigbaar is met de katholieke opvatting omtrent de verhouding tussen Kerk en Staat." ·
De .. N.R.C.." vergist zich volgens prof. Duyn~
stee als zij meent, dat die liberale opvatting om- trent de democratie . staatsrechtelijke gelding heeft, ook voor het katholieke volksdeel.
Noch de katholieke, noch de liberale opvatting omtrent de verhouding tussen Staat, en dus ook democratie, enerzijds en Kerk anderzijds, bindt staatsréchtelijk geheel ons volk. ·
De Nederlandse democratie is 'verenigbaar met beide opvattingen, in die zin, dat zij de liberalen en de katholieken ieder laat leven volgens eigen opvatting, aldus prof. Duynstee.
~
. .
Nu rijst onmiddellijk de vraag: Welke van de beide opvattingen, de katholieke of de liberale, is de juiste?
In ieder geval kunnen niet beide opvattingen juist zijn. Want, nu gebleken is, dat beide opvat- tingen over de inhoud van het begrip "demo~
cratie" diametraal tegenover elkander staan, is er welhaast vanzelfsprek.end een gevaar, dat de de- mocratie als zodanig bedreigt.
Zeer zeiter wanneer het 't katholieke dan wel het liberale volksdeel in een verre toekomst mocht gelukken een absolute meerderheid van stemmen te verwerven.
Echter, ondanks het feit, dat beide politieke groeperingen, wat de interpretatie van het begrip
"democratie" betreft, beweren tegenover elkan~
der te staan, ja dat er zelfs van een onverenig~
baarbeid van katholieke en liberale opvatting over het begrip democratie sprake is - wie van beiden ook gelijk mocht hebben - prijzen beide groepe- ringen zich gelukkig (nog) in een democratisch staatsbestel te mogen leven.
Het is zonder meer duidelijk dat, wanneer bei~
d~ groeperingen niet ieder voor zich de mening zouden zijn toegedaan het begrip "democratie"
juist te interpreteren, er van een diametraal ver~
schil van mening geen sprake zou- zijn.
Desondanks moet er een gemeenschappelijke noemer zijn waarop beide apvattingen zijn terug
te brengen, daar beide groeperingen het elkander mogelijk gemaakt hebben in één staatkundige structuur samen te leven en zo mogelijk samen te werken.
Deze gemeenschappelijke noemer kan niet zijn de katholieke noch de liberale opvatting over "de democratie". Beide hebben zich een species~begrip
aangemeten, dat tot bovengenoemde consequen- ties dreigt te leiden. Het genusbegrip "democra- tie", hetwelk men in verdragen en conventies pleegt aan te treffen, waar men op internationaal niveau samenwerkt, moet ook voor de intern Ne- derlandse verhoudingen van toepassing zijn.
De considerans van de Conventie van de Rechten van de Mens, op 4 November 1950 door de ministers van Buitenlandse Zaken van 15 lan- den ondertekend, bevat de volgende zinsnede:
"Les Gouvernements signataires, Membres du Conseil de .l'Europe etc. etc. "Réaffirmant leur p!:'ofond attachement à ces libertés fondamentales qui constituent les assises mêmes de la justice et de la paix dans Ie monde et dont Ie maintien re- pose essentieHement sur un régime politique Péri~
tablement démocraiique, d'une part, et, d'autre part, sur une conception commune et un commun respect des Droits de l'hotnme dont ils se récla~
ment;*)
"
. .
De inhoud van deze considerans is als een vanzelfsprekendheid door 15 landen aan~
vaard. Vijftien landen stellen zich achter de waar~
borgen met betrekking tot . de rechten van de mens zoals deze in deze conventie nader zij•n ge~
formuleerd. Vijftien ·landen verklaren, dat deze waarborgen slechts gevonden kunnen worden on~
der een "régime politique véritablement démocra~
tique".
Zouden deze landen, waaronder ook Neder- land, helemaal niet begrepen hebben waarover zij spraken, niet geweten hebben wat men nu' in feite onder het begrip "democratie" heeft te ver~
staan? Ik kan dit moeilijk aannemen.
De staatslieden die deze conventie hebben ondertekend hebben bepaaldelijk het begrip demo~
eratie niet geïnterpreteerd vanuit hun katholieke, liberale of socialistische visie op het staatkundige gebeuren.
Zij waren zich slechts bewust, dat .. Democracy itself is, in truth "a state of mind". It is a state ef mind, first, of and towatd the majority. lt is a state of mind, second, toward and of the minority.
lt is a state of mind, finally and fundamentally, · by and. for the individual" (The Demoeratic Way of Life by T.V. Smith enE. C. Lindeman).**)
• • •
zou er werkelijk een katholieke, een liberale en ·een socialistische opvatting over het begrip "democratie" bestaan, dan is ,.de demo~
era tie" waarin het ons (nog) vergund is te leven in groot gevaar.
Ik geloof, dat de katholieken en de liberalen el- kaar op dit punt volkomen verkeerd hebben be- grepen. Van liberale zijde is het mandement op dit stuk misverstaan. Van katholieke zijde is op aantijgingen "van andere zijde" niet gereageerd op een wijze het mandement wàardig.
Zoals het door prof. Duynstee in zijn artikel is gesteld is het even ondemocratisch als de liberale · opvatting omtrent de ondemocratische inslag van het mandement.
De katholieken zijn hunnerzijds vrij aan het lidmaatschap van hun kerk, bepaalde, min of meer scherpe voorwaarden te verbinden. Zij zijn vrij degenen, die niet aan deze voorwaarden vol~
doen de toegang tot hun organisatie te verbieden.
Iedere vereniging verbindt aan het lidmaat- schap bepaalde voorwaarden. Onderwerpt men zich, door het lidmaatschap, aan die voorwaar~
den, dan is men als lid voor de vereniging aan- vaardbaar.
Doet men dit niet, dan is het uiteraard beter de vereniging - of dit nu een kerk is of niet is niet relevant - te verlaten.
De liberalen noemen het mandement in som- mige opzichten ondemocratisch.
Maar waarom, zo vraag ik mij af, moeten de liberalen zich opwerpen als verdedigers van de democratische rechten van die katholieken, die zich vrijwillig aan het leergezag van hun kerk hebben onderworpen? Dat zal de betreffende ka-·
tholiek toch zelf hebben te beslissen. En dit heeft met de essentialia ener democratie niets uitstaan~
de.
Evenzo de katholieken, die zich op het terrein der liberalen begeven om hen te betichten van opvattingen over het begrip democratie, welke onverenigbaar zouden zijn met bepaalde katholie~ ·.
ke opvattingen over de verhouding tussen staat en kerk.
• • •
zouden wij aannemen, dat er werkelijk een dergelijk, principieel, verschil zou kunhen bestaan tussen beiderlei opvattingen, er zou van democratie geen sprake meer zijn.
Het begrip "democratie" op deze wijze geïn- terpreteerd zou inderdaad geen deel uitmaken van onze constitutie.
Waar "democracy itself. in tr~,tth is "a state of mind" maakt het als ongeschreven buitengrond- wettelijk constitutioneel recht wel degelijk een deel uit van onze constitutie. Maar dan dient aan deze "state of mind" voorrang te worden ver~
leend boven een mogelijke katholieke, liberale of socialistische democratie.
In het laatste geval zou ook het speciesbegrip
"volksdemocratie" onder het genusbegrip "demo~
cratie" zijn te rango;chikken. EIJ het is juist deze uitwas waarvoor wij ons te befîoeden hebben.
Een katholieke~. liberale-, 'socialistische- of volksdemocratie kan slechts leiden tot een erger~
lijke intolerantie. Van dit laatste dienen wij ons verre te houden, willen wij het laatste restje de~
mpcratie. werkelijke democratie, in deze wereld
behouden. ·
Drs L. E. GROOSMAN
•) "De regeringen die deze verklaring ondertekenen, Leden van de Raad van Europa, enz., enz.
,.Bevestigen hun diepe gehechtheid aan die funda- mentele vrijheden, die de grondslagen zelf van de ge- rechtigheid en de vrede in de wereld uitmaken en waar- van de handhaving essentieel rust op een werkelijk democratisch politiek regime enerzijds en op een ge- meenschappelijke opvatting van en een gemeenschap- pelijke eerbied voor de Rechten van de Mens, waarop zij zich beroepen ... "
**) ,.Democratie zelve is in werkelijkheid een gees- tesgesteldheid. Zij is een geestesgesteldheid allereerst omtrent en jegens de meerderheid. Zij is, ten tweede, een geestesgesteldheid jegens en omtrent de minder- heid. Zij is ten slotte en. fundamenteel een geestesge- steldheid van en voor de individu."
111 SI:P'I'I:IIBD DM - PAG. S
van onze partij uit gemeenten Raadsleden
Leerzame
boven de 15.000 inwoners vergaderden te Utrecht
bespreking van Oud hield een boeiende
de begrotingsbehandelingen - Prof.
ui teenzetting over de financiële verhouding. tussen Rijk en Gemeenten
De gemeenteraadsleden uit de fracties van de V.V.D. van de gemeenten boven de '25.000 inwoners hebben op Zaterdag 11 September te Utrecht gemeenschappelijk vergaderd onder leiding van de heer D. W. Dettmeijer, voorzitter van de Vereniging van Staten- en .Raadsleden van de V.V.D.
Doel van deze vergadering was een bespreking van de vraagstukken, welke zich zullen ~n kunnen voordoen bij de behandeling van de gemeentebegrotingen voor bet ,jaar 1955.
Aanwezig waren gemeenteraadsleden uit de gemeenten Amsterdam, Rotterdam, Den .Haag, Utrecht, Leiden, Leeuwarden, Arnhem, Haarlem en Eindhoven.
Voorts waren aanwezig de voorzitter van onze partij, prof. mr P. J. Oud, die ·in bet tweede gedeelte van de bijeenkomst een boeiende uiteenzetting hield naar aan- leiding van de verschillende vraagstukken, welke aan de orde waren gesteld, mej.
mr M. M. F. van Everdingen, secretaresse van de Vereniging van Staten- en Raads- leden van de V.V.D., de heren S. Breebaart uit Middenmeer, W. Janzen uit Harlin- cen en A. Visser, uit Arnhem, bestuursleden van de Vereniging van Staten- en Raadsleden van de V.V.D. en de heer IL H. Brandt, redacteur van "Provincie en Gemeente".
De beer Dettmeijer verwelkomde In zijn openingswoord in het bijzonder prof.
Oud en uitte de beste wensen voor het herstel van de secretaris van de partij, mr J. Rutgers, die voor bet eerst sinds bet jaar 1950, toen deze vergaderingen werden Ingesteld, niet aanwezig was tengevolge van bet ongeval, dat hem overkomen 18.
Bij de vele vraagstukken, welke aan- leiding gaven tot discussie, was uiteraard de financiële verhouding tussen Rijk en Gemeenten onderwerp van gesprek. De wenselijkheid van een eigen gemeente- lijk belastinggebied, waarbij vanzelfspre- kend een gedeelte van de RijksbelBBtin- gen dient te verdwijnen, werd opnieuw cmderstreept.
Daarmede hing samen de gedachte, welke van verschillende kanten onder- streept werd, dat men ook verder moet kijken dan de tijd van hoogconjunctuur, waarin wij op het ogenblik leven en dat men bij de verschillende voorstellen, welke aan de Raden worden voorgelegd, tevens dient te bezien, welke vaste jaar- lijks terugkerende lasten, deze op de be- ,srotingen zullen leggen.
Gemeentelijk investeringsplan
Van meer dan één zijde werd gepleit voor het aan de gemeenteraden aanbie- den van een gemeentelijk investerings- plan, opdat men zich een beter overzicht kan vormen van hetgeen in de Joop van het jaar aan voorstellen te wachten is.
Ten aanzien van de uitgaven werd ge- wezen· op de belangrijke taak, welke ·de commissies voor het nazien van de reke- ningen kunnen vervullen.
Ook werd aandacht gevraagd voor het feit, dat de omvang van de politiecorpsen in de grotere gemeenten te gering is, zo- dat de surveillerende taak van de politie, mede in verband met de groei van de ge- · meenten, moeilijkheden ondervindt.
PROP. OUD boeiend betoog
De voorzitter deelde in dit verband mede, dat het in het voornemen ligt een ' vergadering van de Vereniging van Sta-
ten- en Raadsleden te doen plaats heb- ben, waar het ontwerp-politiewet en het politievraagstuk van verschillende zijden belicht zullen worden.
Ook de winkelsluitingswet vormde on- derwerp van discussie, omdat van socia- listische zijde deze wet vaak, tegen de bedoeling in, gebruikt wordt als een stuk arbeidswetgeving.
De gemeentelijke bedrijven alsmede de verveersorganisatie vormden een ander punt van bespreking. Met aandrang werd gevraagd een bespreking in partijverband van het vraagstuk van de ziekenfondsen en de vrijwillige en niet-vrijwillige verze- kering, naast het reeds door een commis-
sie, op instigatie van de Vereniging van Staten- en Raadsleden in studie geno- men vraagstuk van de ziektekostenvoor- ziening voor ambtenaren.
Van meer dan één zijde had men be- zwaar tegen de beslissing, welke de.
Kroon genomen heeft ten gunste van het raadsvoorstel van Nijmegen inzake de subsidie voor kerkenbouw. De vrijheid van overtuiging van ons volk is hier nauw bij betrokken.
Van !)e verdere punten, welke aan de orde gesteld werden, noemen wij o.m. de groenvoorziening door middel van ge- Il).eenschappelijke tuinen, de opvanging van de z.g. asphaltjeugd, de wijze van behandeling van de begrotingen, sane- ring en krotopruiming, bejaardenzorg, parkeer- en verkeersproblemen, in het bijzonder in de oude binnensteden.
Van meer dan één zijde werd gewezen op het bezwaar van N.V.'s of stichtingen, waarbij de gemeenten betrokken worden en op het gevaar, dat belangrijke proble- men niet in het openbaar behandeld worden.
Hiermede zijn slechts enkele hoofdpun- ten uit deze belttngwekkende bespreking, die in het bijzonder door de voortreffe- lijke uiteenzetting van prof. Oud over de financiële verhouding tussen Rijk en Ge- meenten nog een extra accent verkreeg, vermeld.
De voorzitter deelde nog mede, dat het in de bedoeling ligt, als de Sportcommia- sie haar rapport heeft uitgebracht, een congres te houden, uitgaande van de Ver- eniging van Staten- en Raadsleden, waar- bij op één dag sportvraagstukken en op een andere dag kunstvraagst~kken aan de orde gesteld zullen worden.
Het ligt tevens in de bedoeling om evenals in andere jaren, in de verschil- lende provincies bijeenkomsten te houdea voor de raadsleden van onze partij wit de gemeenten per provincie.
Algemeen bleek men gekant tegen een a.g. "Iogeerbelasting". Ook werd de vraag besproken, in hoeverre de festivals en andere festiviteiten, welke steeds meer gehouden worden, vreemdelingen trek- ken. Daarmede kwam tevens het vraag- stuk van de culturele spreiding over het J"ehele land aan de orde.
Inzake efficiency en politiek
Algemeen was men met zorg vervuld ever de reeds genomen en nog te ver- wachten maatregelen op het gebied van het bouwen, welke de activiteit in vele
r D. W. DETTMEI]ER
• . . . beste wensen .. i ..
grotere gemeenten dreigen af te remmen.
Met kracht werd gepleit voor een leerlin- genstelsel bij de bouwvakbedrijven en voor het voeren van een actie om meer jongeren er toe te brengen zich te bekwa- men in een der takken van het bouwvak.
Van vele zijden werd bezwaar gemaakt tegen de uitbreiding van gemeentelijke bemoeienis, zoals deze in Haarlem ten aanzien van de vulpennen aan de orde is geweest.
Nu de voetbalsport een andere ontwik- keling" tegemoet gaat, dient deze met aan- dacht gevolgd te worden, omdat de ver- huur . van gemeentelijke sportparken thans wellicht in een ander licht zal komen.
Men hoede zich voor het ·gevaar van ,,Bedrijfsblilldheid''
Tweeërlei aspect van de moderne tijd hebben wij niet met elkander in overeenstemming weten te brengen.
Er bestaat heden, om een woord van Thorbecke te citeren, de invloed van de geregeerden op de regering.
In de tweede plaats is er, met name in het bedrijfsleven, een toenemende neiging om doelmatiger, dus meer effi- ciënt te werken. Tussen beiderlei ten- dens bestaat nagenoeg geen verband.
Noch onze partij-organisatie, noch het bestuur van de staat houden m.i.
voldoende rekening met de doelmatig- heid, dat wil ~eggen met het -langs de snelst mogelijke en minst kostbare wijze verkrijgen van een bepaald resultaat.
Neem onze eigen ·partij-organisatie.
Zij is gegroeid in een tijdvak, waarin het streven naar doelmatigbeid slechts geringe weerklank vond.
Het kan voor liberalen nooit twijfel- achtig zijn dat, ook de partij-organisatie er naar moet streven de leden een zo groot mogelijke verantwoordelijkheid te geven voor de besluiten, die het poli- tieke beleid van de partij bepalen.
Wij willen niet zeggen; dat zulk een verantwOórdelijkheidsgevoei niet aan- wezig is, of in het geheel niet tot uit- drukking komt. Wij ménen wel, dat het niet voldoende gewaardeerd wordt.
Hoe goed een bedrijf ook function- neert, elke bedrijfsleider ondervindt tel- kens weer, dat een buitenstaander soms zulk een frisse kijk heeft. In elk bedrijf, ook in elke politieke organisatie, kan op
een zeker ogenblik "bedrijfsblindheid" · ontstaan, d.w.z. de neiging om eigen te- kortkomingen niet meer te zien en om zich met het bestaande tevreden te stel- len.
Voor het gevaar van "bedrijfsblind- heid" moeten wij ~ onze partij zelf niet blind zijn.
Bij mij rijst de vraag of de Telder- stichting haar werkzaamheden niet zou moeten beginnen met een onderzoek in te stellen naar de efficiency vali de par- . tij-organisatie.
Mert zou dat' kunnen doen aan de hand van gegevens over andere partijen, in binnen- en buitenland en naar aanlei- ding van opmerkingen van de leden zelf.
Een rapport over zulk een onderzoek zou in brede kring besproken moeten worden. Het doel ervan zou moeten zijn . om het ~ypische liberale beginsel . tot grotere gelding te doen geraken, name- lijk van de invloed van de geregeerden op het algemene beleid van de partij. •) Hoe belangrijk het is kan met een voorbeeld worden aangetoond.
Velen onzer komen op de een of an•
dere wijze in aanraking met wat onder de massa van de kiezers leeft. Deze ge- voelens van de kiezers moeten de partij- leiding kunnen bereiken.
Rooscvelt en Truman danlken, naar hun eigen mededelingen, hun succes er vooral aan, dat zij de behoeften van de gemiddelde man nauwkeurig kenden en van zijn gevoelens op de hoogte wa- ren. Deze kennis wordt alleen verwor- ven als Jllen midden in het leven staat.
Juist diegenen, die midden In het leven staan, moeten de voedingsbodem zijn van onze partijleiding.
Ik wil hiermee niet zeggen, dat de Tel- derstichting niet aan de verdieping van de beginselen de nodige aandacht zal moeten wijden. In de eerste plaats dient er echter practisch werk verricht te worden.
Elke partijorganisatie heeft ervoor te waken geen doel in zichzelf te worden. · Zij moet te allen tijde levendig kunnen reageren op wat er onder het kiezers-.
volk leeft.
De leuze zonder meer werkt vervelend en dodend. Wanneer men als ons begin- sel bij uitstek de invloed van de gere- geerde op de regering ziet, kan men dit
principe het beste tot gelding brengen.
door onze organisatie zo doelmatig te maken, dat zij elk ogenblik het gevoel van de geregeerden kan peilen en het in eigen banen kan leiden.
<Wordt vervolgd) P. VAN ECK.
•) WJj mogen er de geachte schrijver aan herinneren, dat de Telderstichting geheel zelfstandig is en los van onze partij staat. Haar doel is: vraagstukken van maatschappelijk belang, in het bij- zonder die van staatkundige, economi- sche of juridische aard, te onderzoeken met de vrijzinnige beginselen als uit- gangspunt, zulk onderzoek te bevorderen en omtrent zodanige vraagstukken van voorlichting te dienen. - <Red.>.
*
u.an,WEEK tot WEEK *
Ollenhauer verdrong Adenauer
Zondag j.l. zijn er in Sleeswijk~Holstein, een der Westduitse Bondslanden, verkiezin~
gen gehouden voor de samenstelling van een nieuwe Landdag.
In normale tijden is dit geen bijzondere gebeur~
tenis. Maar deze verkiezingen kregen wel een bijzonder tintje, omdat zij in zekere zin als graad~
meter kunnen worden beschouwd voor de positie, die Adenauer op het ogenblik in Duitsland in~
neemt.
De rol. die Adenauer in de internationale poli- tiek speelt, is vooral de laatste tijd wel zeer aan betekenig.o toegenomen. Hij kon deze rol slechts spelen, omdat hij een stevige steun van het Duitse volk genoot.
Zou hij op deze steun kunnen blijven rekenen?
De verkiezingen in Sleeswijk~Holstein zouden enige aanwijzingen kunnen geven om deze be- langrijke vraag te beantwoorden.
De stembus heeft inmiddels gesproken en de uitslag is voor Adenauer's Christen-Democraten niet bepaald bemoedigend geweest. Zij werden als sterkste partij verdrongen door de Sociaal-Demo- craten van Ollenhauer. Het stemmenverlies voor de C.D.U. bedroeg vergeleken met de Bondsdag- verkiezingen van vorig jaar 15 %.
. Hierdoor is wel komen vast te staan, dat de buitenlandse politiek van Adenauer niet de onver~
deelde instemming van het Duitse volk geniet. De mislukking va,n de E.D.G. zal hier ongetwijfeld een rol hebben gespeeld, alhoewel het overlopen van dr John naar de andere zijde van het IJzeren Gordijn, gevolgd door de vlucht van de vice-voor-
z~~ter van Adenauer's partij, het vertrouwen in het beleid van Adenauer eveneens niet zullen heb~
ben versterkt.
Hoe dan ook, onmiddellijke politieke conse- quenties hebben deze verkiezingen niet. Men kan ze zien als een vingerwijzing voor Adenauer's toekomstige positie.
Nogmaals, Adenauer zal zijn rol in de interna~
tionale politiek slechts kunnen blijven spelen als hij op een nationaal vlak wordt gedragen. Of dit lange tijd het geval zal zijn? De verkiezingen in Sleeswijk-Holstein wijzen niet bepaald in deze richting.
Daarom zijn deze verkiezingen dan ook niet al~
leen van plaatselijk belang en als zodanig zeker de belangstelling buiten de grenzen waard.
• • •
Bil~y Graham en de vrijheid
.
De bekende Amerikaanse evangelist, Billy Graham, heeft critiek geleverd op het op~
treden van Amerikaanse toeristen in hel!- buiten- land.
Hij heeft er in verband hiermede bij het De~
partement van Buitenlandse Zakén op aangedron~
gen, de aanvragers van paspoorten aan een
str~ng vergelijkend onderzoek te doen onderwer~
pen. Hij heeft de regering zelfs voorgesteld be- paalde gedragslijnen aan te geven en van die- genen, die de regels overtreden, de paspoorten in te trekken.
Wij willen ons thans niet verdiepen in de vraag of het voorstel van Billy Graham practisch uitvoerbaar is en welke maatstaven er zouden moeten worden aangelegd om een .. streng verge~
lijkend onderzoek" tot een succes te maken.
Van meer belang is, dat hij met zijn voorstel het beginsel van de vrijheid aantast, waarmee wij geenszins willen zeggen, dat wij het onbehoorlijk
"optreden in het buitenland (en ook niet in eigen land) zouden willen goedpraten.
Integendeel. Het probleem, dat Graham hier aansnijdt is ongetwijfeld van belang. Maar het middel dat hij wil toepassen is erger dan de kwaal. Zeker, het zal zo vaart wel niet lopen ' met Graham's voorstellen.
Maar zij zijn in zekere zin symptomatisch voor deze tijd. Hier schuilt een ernstig gevaar, waarte~
gen ieder die de vrijheid lief heeft, blijvend en actief dient te waken.
Volk en parlement
Tijdens de jongste parlementaire reis langs de Nederlandse industrie· heeft de voor~
zitter van de Tweede Kamer, dr Kortenhorst, nog eens het feit in herinnering gebracht, dat onlangs bij een opinie-onderzoek is gebleken, dat 67 %
van de ondervraagden geen enkel lid van de Tweede Kamer wist te noémen.
Bij de Eerste Kàmer was het nog erger ge- steld: 77 % van de ondervraagden kende niet één lid van dit college.
Een bedroevend resultaat, dat tot ernstig na~
denken moet stemmen.
De onbekendheid van het volk met het werk van het parlement betekent een gevaar voor de democratie en verlaagt haar waarde.
Ligt hier een taak voor alle politieke partijen?
Ligt hier een nog meer intensieve taak voor de pers? Zouden in dit verband rechtstreekse uit- zendingen uit het parlement door de radio aan- beveling verdienen?
Het zijn alle vragen waarop het antwoord niet makkelijk is te. geven. Doch de toestand, zoals die op het ogenblik blijkens het opinie-onderzoek schijnt te zijn, is in hoge mate ongewenst. Bezin~
ning op een opheffing daarvan is dringend nood~
zakelijk.
• • •
Slechte beurt
In het jaarverslag van de Kamer van Koop- handel en Fabrieken voor Amsterdam komt een p&ssage voor, die weinig vleiend is voor de handelsmoraal van enkele Nederlandse firma's.
In dit jaarverslag wordt o.m. het navolgende gezegd:
.. Betreurenswaardig was het aantal gevallen, waarin vanuit het buitenland een beroep op de Amsterdamse Kamer van Koophandel werd ge~
daan haar bemiddeling te verlenen in zaken waar- bij Nederlandse belanghebbenden er toe bewogen moesten worden hun verplichtingen na te komen.
Vooral' in en na de oorlog opgerichte bedrijven blijken het met de handelsmoraal niet nauw te nemen, tot schade van de goede naam van Ne- derland in het buitenland".
Een betreurenswaardig verschijnsel, waaruit het volslagen ontbreken van enig verantwoorde- lijksheidsgevoel bij de betreffende ondernemingen blijkt.
Een lelijke vlek op de bladzijden van goed en gezond nationaal koopmanschap. Een oorlogs- of na-oorlogs verschijnsel van tijdelijke aard?
Het is te hopen. Het particuliere initiatief.
waaraan 'onze gemeenschap zo veel te danken heeft is allerminst bij het optreden van derge- lijke zakenlieden gebaat Moge de openhartige publicatie van de Kamer van Koophandel tot ge- gevolg hebben, dat. dergelijke praktijken voor de toekomst uitblijven.
• • •
En pennen maar
H et ook in deze kolommen besproken feit van de gemeentelijke handel in vulpennen zoals die zich in Haarlem heeft voorgedaan, schijnt ondanks de critiek, die terecht tegen een dergelijk verschijnsel van vele zijden is geuit, ver- der navolging te vinden.
Zo weet .. De Telegraaf' te melden, dat ook de Ambachtsschool te Arnhem kennelijk zonder in~
menging van de kàntoorboekhandel vulpennen
te~gen kostprijs te koop aanbiedt.
Op een circulaire, die door deze school aan alle leerlingen is verstrekt, wordt, aldus ,.De Tele- graaf' een opsomming gegeven van de benodigde schoolbehoeften. O.m. staat op dit lijstje ver- meld: .. Een vulpen, geen ballpoint. Desgewenst kunnen vul~nnen door de school tegen kostprijs worden verstrekt".
Wij hebben over het Haarlemse geval reeds het onze gezegd en inmiddels is de Noord-Hol~
18 SEPTEMBER lBM - PÁG •. I,
landse hoofdstad op de schreden haars weegs teruggekeerd.
Moge de Gelderse hoofdstad dit voorbeeld spoedig volgen. Een dergelijk optreden behoort allerminst tot de competentie van de gemeente- politiek.
Mogen de overdreven zorgen van Moedertje Overheid niet ontaarden in onnodige zorgen voor de vrijheidslievende burger.
• • •
Bedenkelijke mentaliteit
B lijkens berichten in de pers is de voorma- lige Duitse SS-generaal Kurt Meijer, na tien jaar gevangenisstraf te hebben uitgezeten, in zijn woonplaats teruggekeerd en met veel omhaal door de bevolking van zijn dorp ontvangen.
Er was feest, er waren fanfares en er was een optocht. Langs de weg stonden duizenden uit de omliggende dorpen en juichten de ex-SS-com- mandant uitbundig toe. Er waren erepoorten en guirlandes. Er was een geschenkenregen, waar ...
onder een villa en een auto.
Meijer werd door een Brits gerechtshof schul- dig bevonden aan oorlogsmisdaden. Tal van ge- allieerde krijgsgevangenen zijn onder zijn com- mando in de oorlogsjaren vermoord.
In December 1945 werd hij ter dood veroor- deeld. In Januari van dit jaar werd hij bij de her- ziening van zijn zaak tot tien jaar veroordeeld.
Thans is hem gratie verleeJ!d en werd een oor- logsmisdadiger de held van de dag.
Een bedenkelijke mentaliteit aan de andere zij- de van onze Oostelijke grens, die enorm veel af ..
breuk doet aan vele werkelijk goede bedoelingen, die men van Duitse zijde eveneens kan waar- nemen.
• • •
. J
Naar vereenvoudiging (I) M, inister Donker heeft de Staten-Generaal
in een wetsontwerp voorgesteld voorzie- ningen te treffen, die het mogelijk maken de ad- ministratie van de burgerlijke stand te vereenvou- digen.
Hij wil de registers van de burgerlijke stand z~ · veranderen, dat zij met schrijfmachines kunnen.
worden ingevuld. Ook is het de bedoeling regis ..
ters te vervangen door fotografische reproduCties, evenals afschriften van registers.
Bij Algemene Maatregel van Bestuur zal wor- den bepaald in welke gemeenten de wijzigingen worden ingevoerd.
Kortom, door dit wetsvoorstel zal vooral in grote gemeenten een aanzienlijke tijdsbesparing tunnen worJen bereikt.
Een maatregel, die, naar het ons wil voorko- men moet worden toegejuicht. Maar dat niet al- leen. Wellicht kan zij mede aanleiding zijn de ad ..
ministratie in andere takken van overhèidsdienst te vereenvoudigen.
• • •
Naar vereenvoudiging · (II) D at men op dit terrein tenslotte lichtpunten
kan ontwaren blijkt o.m. uit het streven van het ministerie van Economische Zaken om de formaliteiten, verbonden aan de in- en uitvoer zo veel mogelijk te vereenvoudigen.
Zo is thans in vele gevallen de aanvrage van een vergunning voor de uitvoer vervangen door een eenvoudige meldingsplicht.
In het eerste half jaar van 1954 bedroeg het gemiddeld aantal verstrekte vergunningen 87.000 tegen 'n aantal meldingen van gemiddeld 100.000.
Sédert enige weken is een regeling van kracht
· geworden, waarbij voor alle zendiD.gen met een waarde van niet meer dan f 200 . .-, die voldoen aan de meldingsprocedure, vrijstelling wordt ver- leend voor het invullen van formulieren. ·
Naar de minister verwacht, zal in de toekomst voor een groot aantal transacties van deze rege.- ling gebruikt worden gemaakt.
Wij kunnen slechts met genoegen deze feiten constateren. Hoe meer vereenvoudiging hoe beter .•
De tijd is er rijp .voor.
Enige aantekeningen bij de
Parlementaire industriereis
Een bijzonder geslaagd geheel, maar mr Kropman had een weinig gelukkige dag
De tweede parlementaire industriereis is, zo mogelijk, nog een groter succes Jeworden dan de eerste, welke in 191)1 werd gehouden.
De organisatie, waarvan dr M. Welsglas namens de Contactcommissie der vier werkgeversverbonden de leiding bad, was weer even voortreffelijk als iD ltml, doch wat. mincler overladen.
. Ni~we lnclr8kk~n zÜn opg~. waarbij met vqldoening en bewondering kon worden g~nstateerd. welk een grote vooruitgang op het punt van de industria-
IISf!.~e in die drie jaar in ons land Is bereikt.
Technisch, economisch en sociaal mag deze bedrijfstak, welke een steeds groeiend deel van de Nederland~ bevolking werk verschaft, met. el'e worden genoemd. /
De Ube~ kan er daarbij trots op zijn, dat liberale werkgevers als Van ..Marken en Stork d e pionie\'8 zijn geweest bij het opbouwen van óók op
11octaal gebied ware modelbedrijven . en dat de geest, die bij deze pioniers reeds vóór het einde van de 19de eeuw leefde, in het heden wordt levendig gehoud·:m door even sociaal voelende liberale figuren in het bedrijfsleven als - om er slechts twee te noemen - Twijnstra en lr Van Leeuwen.
Gezien in het licht van het boven- , staande en mede in het licht van zeker debat, dat nog niet zo lang gele- den in de Eerste Kamer is gevoerd. kun- nen wl] niet nalaten, onze verwondering en ontstemming 4it .te spreken over een geïmproviseerde tafelrede, door mr Kropman, de voorzitter van de Eerste- Kamerfractie van de K.V.P., aan een ge- zamenli.ike. maaltijd te Valkenburg ge.
houden.
Mr. Kropman meende daar te moeten zeggen: Ik krijg geregeld de organen van de werkgeversbonden toegezonden.
Wanneer ik dat van het Protest-Chris- telijke Wel1kgeversverbond lees, dan VOel ik altl,id - · ondanks verschi! in re- ligieus uitgàngspbnt - grot~ verwant- schap.
Lees ik de organen van het Verbond vlm Nederlandsche Werkgevers en van het Centraal Sociaal- Werkgevers~Ver
bond, dan denk ik nu eens: "Eindelijk",
dan ·weer: ,.Gelukkig":
Het is mogelijk, dat de heer Kropman een weinig "gelUkkige" dag had. Wij hoorden althans ook van Limburgers, dat zi.i -- om andere reden - diens spee,~h
niet erg hadden kunnen waarderen.
Het is ook het enige pijnlijke geval geweest tijdens deze overigens in alle opzichten zozeer geslaagde vierdaagse reis.
Van het leggen van zout op een enkel slakje houden wij over het algemeen QOk niet. Maar deze door niets gerecht- vaardigde hautaine houding van de heer Kropman ,~at ons toch te ver.
WaÎ deze K.V.P.-fractieleider al ver- geten, tot welke 'erkenning onze geest- verwant prof. Molenaar hem had ge- noopt bij de in Februari van dit jaar in de Eerst~ Kamer gehouden algemene be.
schouwingen? -
De heer Kropman had toen hulde ge- bracht aan de heren.· Twijnstta, voorzit- ter van hef Verbond van Nederlandsene Werkgevers, en mr. De Graaff, voor- zitter van het Centraal Sociaal Werk- gevers-Verbond, en hij had met vreugde vastgesteld, dat .,in de wereld van de liberale wel1kgevers een andere geest was vaardig geworden" en dat een so- ciaal-liberalisme was doorgebroken.
Natuurlijk was prof. Molenaar erken- telijk voor de waardering tegenover mannen als Twi,jnstra en De Graaff, maar die strenge scheiding tussen ver- leden en heden wenste hij toch niet te aanvaarden, gezien het historische feit, dat juist liberale werkgevers de pioniers zijn geweest op sociaal gebied.
De heer Molenaar noemde Van Mar- ken en Stork, dr. Walier en ir. Kalff. En Jliet minder~ terecht stelde onze geest- verwant daartegenover, dat er met name
!'Ooms-katholieke werkgevers waren ge-
weest, die er erbarmelijke opvattingen over hun verhouding als werkgever te- genover hun arbeiders op na hielden.
Hij herinnerde in dit verband aan de enquête van 1896, waarbij wevkgevers gehoord werden .en waarbij men, als men het nu leest, eenvoudig versteld staat, hoe deze werkgevers van een der- gelUke hardheid tegenover hun mede- mensen konden bl\ik geven,
Gelukkig, zo zei prof. Molenaar, zijn de r.k. werkgevers veêi veránderd. Maar in ieder geval is er geen enkele red_en om in het behoren tot een kerkgenoot- schap een grotere waarborg voor soci- aal-ethisch optreden te zien dan in het
simpel leven en handelen naar Christe~
lijke beginselen.
* * *
Q P' die opmerkingen van prof. Mol~~- naar heeft mr Kropman toen op·
royale en sympathieke wijze gereageerd.
Wij halen hiervoor aan, hetgeen wij daarover in onze "Parlementail:'e Flit·
sen" van 27 Februari 1954 (losbladige
Copie voor deze rubriek te zenden naar:
Mejuffr. Joh. H. Springer, Alexanderstraat 16, Haarlem.
Enige indrukken van het congres voor gewestelijke
cultuur
T e Leeuwarden maakte ik op 3 en 4 September bovengt>noemd congres mee, georganiseerd dOOr drie instellinien: het Nationaal Overleg voor Gewestelijke Cultuur, het Prins Bernhardfonds en het Ne- derlands Cultureel Contact.
Op dit congres werd aan de cul- tuurvormen volkszang en volksdans speciale aandacht gewijd. Dit kwam voornamelijk tot uiting in de omlijs- ting, welke aan het congres was ge- geven: opvoeringen door volksdans- groepen uit _bgna alle provincies,
samenzang en samendans.
Bovendi~m concerteerde het Fries Orkest, dat zijn ontstaan vaor een groot dieel dankt aan het streven naar regionale cultuurspreiding en voerde het Ballet der Lage Landen een bal-
verzameling, pag. M) hebben vermeld.
De heer Kropman erkende, dat er een - hele reeks liberale werkgevers was te noemen, bij wie inderdaad voor die tijd en in dat kader ideale -toestanden be- stonden.
Mir Kropman vervolgde toen woorde- lijk: "In dezelfde tijd bestonden er ech·
ter minder ideale toestanden bij de ka- tholieke werkgevers. Nooit zal ik dat ontkennen; dat is een feit; dat heeft ieder, die zich in die zaken verdiept, weleens gehoord".
Het zou goed geweest zijn, als d·e heer Kropman zich dit "incident" in de. Eer- ste Kamer zou hebben herinnerd, alvo- rens hij in Valkenburg zijn zonderlinge opmerking maakte.
* * *
W ij weten niet, of mr Kropmans geestverwant dr Kortenhorst, de voorzitter van de Tweede Kamer, de behoefte heeft gevoeld, deze even C?ntac- tische als onjuiste "slip of the tongue"
van zijn geestverwant goed te maken, maar in ieder geval he·eft deze bij de slotlunch in Rotterdam, waar minister Zijlstra en een aantal andere ministers medè ·aanZaten, de V.V.D. in het open- baar een compliment gemaakt.
Dr Kortenhorst gewaagde van het grote nut, van weerskanten, dat aan een contact als dit tussen Ka~rle4en en industz:iël!ln was verbonden.
Van nog groter nut echter - daar kwam zijn redenering -op neer - zou het zijn, wanneer enige industriëlen, van verschillende partijen, bereid zou- den worden gevonden, persoonlijk in de Tweede Kamer :t;itting te nemen.
En in dit verband nu zei dr Korten- horst: Ik behoor zelf niet tot die partij
let-programma uit, dat o.a. oude Overijsselse boerendansen bevatte.
In dit kort beStek is het onmoge- lijk alles weer -te geven wat op het congres werd behand~ld; daarom slechts enkele opmerking~n.
De organisatie was uitstekend, de reeds voor de jubileumviering ver- sierde stad Leeuwarden en het con- grescentrum "de Prinsentuin", d1eden zich van hun beste zijde kennen.
Er was naar gestreefd het congr86 een niet· te zwaatwichtig karakter te geven;_ niettemin stonden de twee il)- leidingen van dr Schröder en prof.
Van Holk op hoog peil evenals de daarop volgende discussies.
De rede van· prof. Van Holk werd allerwegen meesterlijk geacht. Hoofd-
punten . vau . behandeling waren: ama- teurisme tegenover professionalisme, traditie en vernieuwing, gewestelijke tegenover nationale cultuur, subsldie- PQlitiek van de overheid, oprichting van een Raad voor de Vrijetijdsbeste- ding; ook de Friese beweging kwam meermalen op pikante wijze ter spra- ke.
Van de zijde van de practijk vroeg men aandacht voor de moeilijkheid-om bekwame leiders voor volkszang en volksdans te vinden.
Tevens werd als probleem van de folkloristische· resten aan de orde ge- steld: moet men ze als curiositeit be- waren of aanpassen aan de huidige tijd?
Interessant was in dit verband het nieuwe Friese costuum, dat verschil- lende deelneemsters aan dit congres droegen - zeer flatteus doch in de practijk bruikbaar?
Tot bepaalde conclusies kwam het congres niet. Het ontleende m.i. zijn waarde voornamelijk aan de formule- -ring . van de voornaamste problemen
18 RPTEMBÈB 1954 - PA6. f
Afdelingssecretarissen opgelet
U wordt drin3end verzocht, de verhuizing van leden naar een andere gemeente onmidde)lijk op te geven aan het Algemeen Secre- tariaat der V.V.D., Koninginne- gracht 61 te _'s-Gravenhage, met
opgave van het nieuwe adres en vermelding of het lid zijn (haar) contributie over het lopende jaar al dan niet heeft voldaan.
Het Algemeen Secretariaat draagt zorg, dat de afdeling in de plaats van vestiging hiC1'Van op de hoogte wordt gesteld-.
Wlerkt er toe mede, dat niet on- nodig leden voor onze Partij ver- loren gaan!
Bij voorbaat onze dank.
en kan het des te vrijer zeggen: De V.V.D. komt de eer toe, dat zij het klaar heeft weten te spelen, ln de Tweede Kamer zowel een (praktizerend) mid·
denstander als een (praktizerend) indu- strieel te brengen; daarbij, zoab men . begrijpt, doelend resp. op de heren Cor- nelissen en Ankersmit.
Dr Kortenhorst sprak daarbij zijn verwachting uit, dat de Regering bij de komende Grondwetsherziening nog wel een nieuwe poging zou doen om de Tweede Kamer van 100 op 150 leden ge- bracht te krijgen. Tot zekere hoogte zou het werk dan dus iets lichter kun- nen worden. en de opoffering (want dat is het lidmaatschap voor zakenlieden zeker) iets minder groot.
Of het: "Heren, grijpt uw kans", waa:r:med·e de Kamerpresident zijr. gees·
tige rede beëindigde, ook inderdaad _zal inslaan, zal moeten worden afgewacht!
A.
Drs Kortbals viee•Yoorzitter van de Parlementaire
Enquête-commissie
-~ ., AIS: voorzitter van de Parlementaire Equête-commissie 1940-1945 Is in de plaats van de heer J ... Schilthuis (die be- dankt heeft) benoemd de heer Th. D. J, M. Koersen (K.V.P.).
Tot vice-voorzitter is benoemd drs H;
A. Korthals.
en aan de mogelijkheid tot gedachten- wisseling.
Als manifestatie van wat de ver- schillende provincies aan specifiek cultuurbezit (op het gebied van de volkskunst) hebben, was het ook zeker van belang.
E. V.-S.
Nationale vrouwenraad komt weldra hijeen
0 p Woensdag 3 November houdt de Nationale Vrouwenraad zijn jaarlijkse ledenraadsvergadering te Den Haag; voorstellen voor deze ver- gadering kunnen vóór 24 September )VOrden ingediend bij .de/onze verte- genwoordigster in de N.V.R., mevr.
mr E. Veder-Smit, Ruysdaellaan 9, Huis ter Heide.
Mevrouw A. Jansonius-Kramer, bekend door haar werk in •t Utrecht- se Vluchtelingencomité, is in het Hoofdbestuur gekozen.
De N.V.R. heeft de beschikking ge- kregen over een deel van de oplage van het boek "Frederike", de lev-ens- beschrijving van mevrouw F. S. van Balen-Klaar, een der pioniersters van de vrouwenbeweging:
De verspreiding van dit boek is enerzijds bedoeld als een daad van erkentelijkheid jegens deze vrouw, die een groot deel van haar leven wijdde aan de vrouwenbeweging, anderzijds om bij de hedendaagse vrouwen het besef van het werk en de strijd van haar voorgangsters levendig te hou- den.
Exemplaren zijn à f 1.- verkrijg- baar bij 't secretariaat van de N.V.R., Van Alkemadelaan 570, Den Haag.
E. v.-s.
