is is is is is

HOG FS TUK XI .

:MAT.sRIAALVERWERKING EN BEVINDINGE.

El denkbarc; poging is aangewend OIr. diG vOl'werkil1g

van die massals amp aal so nouk~urig moontlik to laat go od. DiG gegowcns is dikvvols kruis on dWars toots en waar daar moontliko foutjios :i.ngosluip hct 9 moot hulle

aan mensli feilbaarheid toe skrywe word. Samevatting van eienskappe moes vanselfsprekend ander hoofde gerubriseer word. Alle stukke is ter insae beskikbaar.

1. GEGZ,>lENS VAN DIE IN3PEKTEURS V_~;\J ON.JERWYS ~ Gerieflik­ heidshalvre hon ons aan die volgorde van diG vrae:

Op die 3Grste vragi2 hot

44

inspekteurs van onderwys antwoord hulla opperste waardG aan di3 vormoo om op te voed. Van die resterende

9

stel en e e ean die

vermoe tot opvce ding ondergeskik aan die va,:;,rdiglleid om ondervv'Ys te gee nie. Hier volg hulle oprnerkinge: IIDie beste·onderwysor is tog maar diG con wat diG int~ll~k~uolu plus 8 sedolike

oicnskappo b0sit on Gobruik. Kan In mons nou In skoolkind 'opvo od' so nlor die 'tegnic::so vaardighGid om ondc.:r;;-<lYs to gee'? As ole my kruisic:: by (a) maak dan sou ok my ::~s voorstander be­ skryf VRn In kouo intollcktualisme; doon ok dit by (b) dan do ok op 'n uitoindoliko 'sloppy scntimcnt'3.1ism'. Albei is mynsinoiens foutief en die waarheid

10

in 'n kombinasie van die twee."

In ~weede skrywe: lI(a) moet nominaal eerste kom

maar (b) staan by my feitIik daaraan :2;elyk". Twoe inspekteurs diesel rondganc;; mark die volgende op ~ n"rat paragraaf 1 bctroi', is dit moontlik dat 'n ondervvyser ocsonder bckwaam is vo ens Ca) maar dat daar een 0:: ander swakheid by ,Lom is

wat hom heeltemal ongeskik maak as opvoeder en dus as onder­ wyser. 1]i tstelcende e amenresul tate ons. as ,suLcs is geen

oevvys van besonder gooL;; onderwyo nie. Di:.: int igonsie van diG le ingG, dio fondamGnt waarop die ondcrwysor bou~ of hy In drywor is ens. moot allss oorw~ word. Volgsns (b) gooordoc1 9 ksn In ondorwyser as ,zoo. dOo.skou word on tog on­

bCVOJg 'l'100S om ond8rrig to 0 '{</Cons gcbrolr aan konnis 9

vaardigheid 9 00 eg en dies meer. Die bale indruk gee die

deurslac by die beoord ing en e nskappe ens. kstn e haarfyn analiseer of Cakl :0..ssifiseer word :'~lio I i . 'D Vyfde inspe

merk op d al bei cpvoo ding en onderlj>/Ys ewo onr:rdsbaar is. Die volgondc opmGrkL~g is cffcns lank maar b G waardovol ~

264.

"Tydens sy inspeksie is di t vir die, insp eur baie moe ik om agter korn of die onderwyser! n 0pvoeder ( .) is. : n groot skool sou hy die inlig ng van die skoolhoof kan inwin1

maar wat van die eenmanskool? Ons eerste strewe is dus om die dOeltl~e.pfendheid van die ondel'v,rys te beoord.':)t:'>l., "T:'.::',r cIio onderwyser voor ons troa~ kan ons ags sy vaardighatd en doeltreffendheid van sy onderrig beoorde Orntrent li0 ander dinge ons in die klaskamer

a

min agterkorn. Selfs die man wat sU.kkel om die discipline te har:.dhaaf, het {;;ewo onlik en illoeilikheid as die inspektaur in kam.::r is

e: e loerlingo dro.. terwill:; van Jie iI~spoktmr.

Ek bai3 groot wao..rde aan die dinge onder l~. gon03m. Daar s on rodo waarom 0 OpV02 (lb.) .lie

\Ai tstck 0 tslae :,:an bJh nlS. Is j it d":;.n d_c:

leorli m.ot 'n s rk k,:'-raktor wc-.t sy i g JG8 sal nakom nie?

Omdat hy ui (:;we die mooi beginsel van plig VOOl' plesi;r of sport, moet hy reos beter presteer as e swakkeling wo..:, ho:n­ self nie kan oeheer Dus e onderwyser wat kara':tcr bou, vergemaklik sy work en sy ui t oohoort dionoor,;on­ komstig vvees.

Wo..t In mens nou wel dikwels vind~ is dat di~ onder­ wysar wat In rnislukking is 1 horn wil verskoon deur

voor to goe dat eksa'1J.Gnui t ae by ho~n ni8 0 swaa:cs-L vIe

nia, mCl, 3,1' Y/dl die mooi dingo onder lb. gen08m. IIy Lj dus

in die 1'001 In sedepreker en by uitstek 'n prater. U vClrstaan dus do..t ek eintlik beweer dat die onderwyser wat hom taele o.!.J

e lb. cenoem, die mees suksesvolle onierv'l;ysar behoor'~

te wee s ".

In Vo12onde inspektour mark op: chould be

t into account" j

redelike groot skool Cb) die vernaarnste is.• Vir as.'3i cnte is (a) en (b) van gelyke waarde. En die laaste ee~ mauk die mynsinsiens kOS-~81ike oJ)n18rking~ tI teorie is ell

-:j

Cb)

hoewel by G0wone 1ns~ek El meesal lot word op (a).lI

U hL;;rdie gegtJwons en Ol'moritin;g0 blyk di t onte0n­ soggelik duidolik van beide funksi:Js verrig wo::: d ~ dle opvoedcndo oen dia bclangrikorc con is. Diu antvvoordo 0r~

,

vraag 2 s3,l dit nog duidoliker bevost (Zen j.nspcktour he;t vraag 2 ni.:::; boantvvoord ni.:-, 1 n andor t dubbel noontlik­

hode g : , In dorde het 2(a) nia voltooi nie en In vierde t In du~bal antwoord by 2(b) gegee. Twee ins) kteurs verkies die term "meesal ll _{in plaai:. van die}

ter:<ninologie en In ander vo eg "omtrent 11 voor Ilal tyd n by. Die vo a~do tab etjio d18n as opsolnnling.

op die aantal kero d die; verhouding in word.

altyd

. 6

1 omt:r:ent altyd gewoo ik 1. 34­ 1 22 meesal 2 2 dikwels

8

₁₉

soms 1 1 selde

o

1 Dooit

o

o

lndien mens die aantal kero dat In verhouding tussen die funksies genoem word, as 'n moontlikheid sou skou,

be ken dit dat daar

6

moontlikhede bestaan dat die goeie opvoeder tyd 'n goeie onderwyser is teenoor slegs een

moontlikheid dat die goaie onderwyser altyd die goeie opvoeder kan wees. es £'de ~81d vir die ander genoemde verhoudi Die leatego 08 "a1 tyd" en If soms:! staan in bYl'la omgekeerde verhoudin~ tot mekaar. By "geYwonl :1 en "dikwels" is die verhoud:L ook byna omgekeerd. Bier blyk t dat die

" a

korrel e sen beide fUnksies besonder ho 1 O .

volgorde v~n menigvuldi id oortref die bekwaamheid om op to voed en tegelyk fc':oete onderwys te e, die do treffendheid van goeie c er",7Js met die moontlikheid om ook opvoedingswerk

te verrig. .Jic funksies is ni.:,; (kpork tot hCll10so1f niG ~

daar vind oordraging vc;,n diG :..:on 0 ₁:1 o andGr plaas hoewol dio

grotere oordraagbaarheid van opvoeding onderwys V'fys as die omgekeerde. Onderwysdo treffendhcdd is grootliks afhanklik van opvoedkundige bekwaamheid.

Warm8er di8 antwoorde op diG d3rde vraag onder oenskou genaom word, kry ons 'n tigc beoll van die go­ intc.:groerdo opvoedor-ondorwysorspersoonlikhoid en boslisto boustene vir In pedago ese tipologie. Dis besonder 0pvallend hoe stark die rigtinggewende faktore in die persoonlikheid benadruk word. Ons bied vooraf In ojJso:rrL."Iling sover klassifi­ kasio en rubrisoring moontlik WQS1 onder sGkoro hoo£de aan.

DiG syfors son he.kies dui diol,3.ntFll lero d'1t eienskappo van dioso1 0 soort gonOJill word.

266.

(a) Persoonlikhe.idstrekke en karaktereienskapne:

In Uitst ende~ s rk~ aangename, aantreklike persoonlikheid

(20);

goeie karakter, goeie inbors, voorbeel e en onb e spe­

like levlensVv'andel, opregtheid, vert:couenswerd, a&ting vir sag, v wingsgesindheid, botroubaarhcdd, vyandigheid

ten opsigto van materi~lo winste, sol_ ndersoJkcnd, soborhoid,

I

onbaatsugtigtcid, absolute oorlikhcid, vorantwoord ikhaids­

bGscf, onb sugt tocwyd , baroidwillighcid om op to offor, bolangoloo id, punktualitoit, noukourighcid, igsgetrouheid, pligsbesef 7 toegewydheid, hardwerlcendheid, leergierigheid, vlyt en ywer, deeG~i id, volhardi:-:lg, skeidenl1.0id (60); Gods­ dienssin

(10);

gesond~ ide istiesG ~ looliJoVTUstc lowens­ beskouing

(8);

notheid op work en p0rsoon

(6).

Totaal 104.

(b) Too.noor KolL.lgas, die Kind en :.lie Gemeenskap ~

Mensekennis

(8),

fyn mens, a1 ,:jentleman or lady", bl

opregtheid, minsaamheid, opgewektheid, blymoe:.l id, opgeruimd­ heid, v endelikheid, hartlikheid (sincerity), natuurlikheid

(9),

hoe algemene peil van kulturele ontwikkel , verfynde

hui ike opvooding, sonde en bre~ uitkyk, mens sana, ng vir g8estolH:e, sodelike on kul e waard8s, draer van di 0 volkskul assing by koll , ou::.:.rs, ool9l1gstelling in die ouars, bc.:rJidwi C s!).illcwarking, k3.1ller,;:.adsl{aplikheid

(13), s e doe saghebbende stem, bes e ste:n, "well

mo:lu.l~ited voi:.!e n (5), f:llIiilie- en slik0 lwmm.erdheid (1),

leierstale (6), sportsman (2), or:~,Cinisasievermoe (1), waardieheid (poise) (1) 9 selfvortrou0 (l), To taal

64.

Liefde vir die kind, geloof en hoop in e kind

(22)

kennis van die kind, insig in die sielelewe V.:iYl di'3 kind j verstaan V9.n die kind, tot e

peil van e kind~ belangs ing

e

ki (23), simpatie en takt mat die kind

(14).

Totaal

59.

en be standi oid, gedu1d! verdraagsa~~heid, se1fbcheermng, opgewokto eid j simp ko be~listheid? oortuiconda op­

trade, takt, boginso1vas aid, konsekwe id vm op

regvcrdigh;::;idsin, bil1ikhoid, varsic:st in vorband mat optr:ode tcencor tu kind (28), sin vir humor (14),; Tot 42.

(a) In v:;roand met lhotodeci .iJuld ike slag om mee te de el, .ille ese mededeling, 106"iese aan edin,~ van die leerstof1 noue samewerking tussen onler'lvyser en klas, Isel­

matigheid 1 sisteem, duide ~osef van 0 ddellike doel­

stelling, tI striking power to toac-;!1!;, aan laorlinge om

loorstof baas te raak, kennis van ~odorne metodes, vindingryk­ heid, goeie waarnemer, vaardigheid of ek, lIawareness of

educatio en klasdissipl (8):

Totaal:

Teenoor die Beroep: Pro ssionele insig, belang­ stelling in opvo edi ng, g oof in die waarde van fJy werk, doel­

bewuste bero sbeskoning,

heid, ssiono1e es on houding toono I' koll (11) ,

belangsto in die 1iofdo vir dio work, cntocsiasma, opwekking van gOGsdrif, si3.tiuf, irasie, besielondo

idealisme (19), gesondheid, energie, lewenskrag (vit ity)

(4).

Totaal:

34.

(g) In verband met die Leerstof; Goeie e:'1.nis, nodige akade~iese s (19), gare de voorbereidi en

be-he el'S i ne van d i is 1 0 0 I' Cl f (3), i.; 0 ,,;;1 G 11::;1 deI' -",- er s-t ( 4-) ,

go a stucLio (5), konnis van di G na tuur (1). Tota8..1 g 32.

Alvorons eruit enige g~V:J trckkinge gemaak word, word eel'S die bee1d van die swak opvoeder-onderwys er weergegee. Ook hier word hulle onder sekere hoo e ~,0rubriseer~

(a) Persoon1ikheidstrekke en Karakteroiol1skanpe;

Swak parsoon1ikheid ( ), gowoon kdrakt0r

(8 )

268.

10 andi gheid (3), b inse 00 sheid (1), sel f'sug (2), swak

kul turele e~~tergrond (9), gebrek aan leierskap (2), gebrek aan godsdienssin

(4),

onbetroubaarheid en oneerlikheid

(5),

slordigheid op die peraoon en dia ~erk (16), di ojalitoit (3),

onvc.:rskilli2:h;:i.d (1), onvorantwoo olikhoid (2), onvorfyndhoid onnoukourighoid (4), onvoorbor0id~loid (8), onbo slisthoid

Tot 104.

(b) Teenoor die werk: Geen bel telling in die Vlerk 8 (16), ouitebol 2 (ondorwys n8t 'n bra od winning,

'n duriGo kyk na dio horlos on 'n vassit aan dio stool) (12), gobrol: aan ambisio (5), solftovrodonh d on vasgoroost­ haid

(3),

go aan porspokti:;f on lov!onsrigting (9), gobrok aan vindingrykh8id

(3),

traaghoid (12), gomaksug (1), goon

fvortroua ni~

(6),

goon drang tot vordoro studio 0 (5), I

gour.:::k 0.8..11 -,;I:.-nsokonnis (2) 9 SkoptisismJ t\,..onoor dio work (1).

Tot

75.

(c) In vcrband mat Ondorvv,ysmotodos: Gabre:k aan vakkonnis (10), osaagdo motodos

(4),

vaaghoid van doal­ stalling

(7),

eento en vervel ige stem (6), gebrokkigo aan­ passingsvermoe (3), swak voordrag (2) 9 nie genoegsamo herhal ing

nie (1), ~~ebre e kont~k met die klas

(j),

oordrewe toe-gee kheid (1), oordrewe o,nslagtiGheid (1), oordrewe praat­ lustignsid (1), te leerd die as (1), laatlwIlL'1lery (1), slordige denkV'Jyso (4). Totaal ~ 60.

(d) Teenoor die Kind; Go 3 konnis van die

kind (10), goon simpatio on liafdo (2), sarkasmo on vor­ klcino diga trado (,'3), r'-""rr ir _{aan humor<"l'n (4)}

I... / - U ...., ~~. _ . . . : ; •

Totaal g 51.

(c) Kontaktc mot dia Kind: On~odi inaordhoid, brek aan 801fb orsi:Ll.g, humaurig, omosiono onst i l i t c i t

(2l),

taktlovsh~id on oorhaast id (7) In dodende pessimis­

tiese erns (2), selfbeja~nering (1), partypoliti ywer (1),

heid en li0Gaamsgebreka (4). Totaal:

39.

(f) ±.eenoor ::iaadgewers en Iv:eerdcre s: Vi ttorighcid, neuleri.ghc 9 f01J.tvindery (6), onvorskil1ighoid tcenoor ,;vel­

menande kritiak

(3),

boterwatarighcid, warkoppighaid, vol­ leordheid, hoogmoad, aiogoragtighoid, salfvoldaanheid (13). Totaal ~ 22.

die noukeurigo b,:;tragting v~n on 'ocsinning'oor hierdie ls,ng reeks positiewe en negatiewe kenmerke spreek bepaald e d a besonder duidelik. lanneer hulle met inag­ naming V3.11 jie verskille in 1100fde waaronder hullo gerubriseer

iS 9 langs l:lC:f~aar gele word, spreok dit ccmoogsaam waar dia

em

c

wo e volgorde ondor olko kolom is gebasoor op die m;.:,;nigvuld aid dat sokorc cianskappo wet min of moor ondor dio hoof tuisLoort, g:::moom word.

Vir die gOJio opvoodor-onder­ Vir di e swak opvo eder-onder­

wyscr. wy~er.

1. Positiewe persoonlikheids­ 1. Necatiewe persoonlikheids­ trekke en lofwaardi~a kkc en afkeuringswaardige karg,ktereion!Jkappe (104). karaktereienskappc (104).

2.

Die vermog om sosiaie kon­ 2. Die opvallende negatiawe takte met die kind, met houd teenoor die werk

(75).

kollegas en de van die ge­

meenskap

to

maak

(64).

3. Die houding en die gesind­ 3. Gebrekkige onderYlysmetodes heid teenoor die opvoedeling (60) •

(59) •

4.

Eienskappe wat positiewe 4. e houding en ge ndheid kontak met die kind waarborg teenoor die kind (51).

(42) •

5.

Geslaa

₉

de Jletodes van

5.

Eienskappa ~at kontak met onderwys \36). die kind bemooilik

(39).

6. Die houding en die sind-

6 •

.Die !louding on go ndhoid heid t0GnOOr die beroep en a teonoor advisours en superioures

work (34). (22) •

7.

Die houd en gosindhoid taenoor Jio Jorstof (32).

(Die verskille by die groottotaal van elke kolom is toe te skrywe aan die fcit dat daar baie meer positiewG as negatiewe eienskappe enoem is.)

~270 •

Hierd1e halfgangbare vergelyking wys ondubbelsinnig

daarop dat in beide-gevalle dit in die eerste plek om die

persoonlikheid en die karakter gaan.

Indien die per soon oor die

gewenste karaktoreienskappe beskik of bereid sou wees om hulle

te verower, sal hy'n sukses van

werk kan maak.

Maar hy sal

ook die nodige kontakte met die kind, sy gelykes en meerderes

kan maak.

Immers:

opvoeding is

~

intiem sosiale aange

entheid.

Indien die verhouding teenoor die kind in orde is, word die

metodes van onderwys deur In ander motief ge1nspireer.

Die

per-soon met die g

00

karakter met ins

gewenste

houding tecnoor die kind bring me

en die rog

gesindheid toen­

oor die

orstof en die werk mee.

As dit aan die gewenste

karakterdeugde

gsins haper,ly elke lid van d

groot geheel.

Di t blyk b;:lie duidelik dat iemand met ongeskikte karakter­

cienska

vir die werk Van opvoeding en

rwys nie alleon

spanningo en disharmonie na binne ondorv_nd nie maar dat hy ook

disharmonj,e ne. buite veroorsac,k.

Dit kan ook nie anders nie

want sy teenvlOordigheid en inmcnging of af sydighcid vorm In

integr

deel van die groot

heel.

Hy self ly, d

kind ly,

die metodes vlat aangevlend word, is ondooltreffend en die sosiale

kontakte is almal van

h

kortsluitonde aard.

Die volgendc afleidingc kan

m.i.

roeds uit d

gegewens

van

inspektours van onderwys game k word:

(a) Die rigtinggewende faktore in aie persoonlikheid

naamlik d

dryfkr

en die waaraeringsfunksies stean prominent

op

cl

vocrgrond.

Dis ook d

aard van hierdie rigtinggewende

faktore in d

persoonlikheid wat a

h31tc van die opvoeding

en die onderwys be,a

(b) Die algcmcne intra-psigiese geesteseienskappe soos

goe

gewoontevorming, a

opmerksacmheid en voral die tempera­

ment is VC:::Il nie m:l.ndor fundamente

betekenis nie. D,-mr middel

Veln rowwe induks

kan nou al

ges~

word

t aktiwiteit, gebalan­

sec

omosionali

it cn

sekond~re

funksie guns

ger tckens is

as nio-aktiwitcit, oormntige emosionaliteit en oorwegende pri­

mOre funksie,

(c) Die besonclcre sterkteverhouding van d

neiginge wat

suksesvolle opvocding en onderwys

2S

gevolg het, veronderstel

n

oorheersing van die vitale en die ego-filistiese deur die

sosiale on die supra-sosiale neiginge,

(d) Die rangorde van w22rdcs wat hicrby ge1mpliseer word,

veronderstel die sedelik-religicuse waardes as die opperste

waardes.

Dis by uitnomendheid hierdie waardes wnt deur die

opvoeding gerealiseor moot

ord.

(e)

D

norm wC1t vir booordeling Qnngovvend word, is een

van oorv!Ogend sedGliko aard.

OpvoeCi ing is bclangriker as on­

derwys en opvoediuG beoog

~

verwesenlikinr van sedelik­

religieuse waardes.

In werklikheid is dit die karakter van

die opvoeder-onderwyser wat bcoordeol word.

Die maatstaf wat

aangewend word om die waerde van die karakter te bepaal soos

die:in cl

gedr2g en die-wyse van kontak na buite aqn die lig

tree, is van

n

ek-middelpuntvliedcnde en

n

jy-mideelpuntsoekende

geaardheid. Elke trek van egoisme, cgosentrisme en verder

cni iets vat tot nndGel van

~ie

kind kAn strok, word golaak.

(f) Die algemene aanpassingseienskappe soos byvoorbeeld die

intellektuele aspokto cm sy funksies insluitonde die intelligensie,

2lgemeen en besonc:er9 sowel

2S

die somc::tiese insluitende In

goeia

sondheid word as soveol gunstige hulpmidde Is be skou.

Hulle word cgter onclergeskik gcrnac.k Qan c_ie knrQktcr mat sy

deugde,

(g) Die motief as die gedurigc voorstBlling van moontlike

tockomstige handelingc en toc3stonde is

F~ccn

ekonomiese; mags­

polit.~eke,

teorctiese of cstetiese nie mear

In

byna uitsluitlik

sosi0;0 en se

lik-religieuse eon. Die

L~:.::sgcnoem(lcs moot dicm

3S

die dryfkrag, die dinamiek van c.io h:mc

1

eling. Dit wil bcslis

nou al v ocrkom usof ui t hierdie gcgcwens die lofvvnardige opvocder­

onderwyser tot diG sosiale en die religieus-sedelike uit die

moet bGhoort,

272.

(h) Verantv.lOorde likheid-in-liefde, kul ture le verfyndhe id,

r oepi.ngsbewusthcic}, ernosi onc

st8biliteit cn blymoedi

op

wektheid skyn die vyf uitstoonde kenmerke V8n die waardige

opvoe

r-8nderwyser

wees.

D

deug

v~n

verantwoordelikheid

cn

roepenheid skyn die 211es-orwcttende te

wees~

nie ver­

cntwo8r

likheid

(moor

~.yself

rnnar vcrantwoordelikheid­

in-li0fde

enDor

ie per soon wat God vir my op die pad

stel

het,

(i) Die ware cn dio lofwaard

opvoeder-onderwyser is

draer van die bcste uit die kultuur- en die pcestes-goed van

die weste, nie van

d

tegnJese-ekonomiesc,

d

J7lngspolitieke

cn die intellektue

wa~rdes

nie moar van

~

waQragtig

hUmnne en die sui r:lGr e tie s -re

li~:i8usc

'iN02rde s,

( j) R oV'nJe

induks

VIiI 12- t voorkorl nsof 'n verfynde huis­

like opvoec1ing,

bre~

kulturclo vorJ"1ing

on

'n liefce vir bloed

en bodem onmisb3re voorveronderstellin

vir suksc sv olle

•

opvoeding en ondcrwys is.

Mnnr In,')t ons nou 'n ontloding van die empiriese materinol

monk wat deur die suksesvolle beoefenaars vnn die beroep

aangeb

d is.

IIT~crs:

hier hot ons

d

mens W3t in die volle

prc::ktyk ven die beroep stann.

2.

GEGE~NS

VAN OHDERVJYSERS EN ONDERWYSERESSE:

Die leser word vriendelik cevra um maar gedulc.ig deur

die

rrlGSSC

hoovcelhcid statisticsc

gowcns te 'FJOrstel.

Elke

poging is c:cnreywnd on sake ":n'.t verbcnd met mekanr hou, telkens

snam to groepecr.

Gnandewog sal kommentcar

lower word.

Die algemeen somatieso a,spek van cie persoonlikhoid korn

hier.eorste aun die beurt. Vnn 320 ondersoekte gevalle b&oefon

239 die bcrDcp sonder enige

g~acrnllke

hindernis soos byvoor­

becld

~

infantiele stem,

~

uitermate klein ligcanrnsbou, swak

oe, 'n snak gohoor, b:)ggr.; lrug, plntvoote, rugge

nntverkromming,

ens. Van die rostorende

81

ondervind

54

Ins

v~n

hulle

o~,

10 het c\;hocrsgobrel;:e, 4 sprn8kmoeilikhode, slo'3s 2 het 185

van/

hullo senuwoes, 2 V2.n die hart en

9

het 'n afwyking van die een of a r or~a~n soos bOG~elrug, platvoete, ens. Mens knn r­

holwe mot 'n redclike mute vnn sokorheid konst dat In goeie gesondhcid fcitlik in onmisbc.rc voorwanrc1e vir ciie suksesvolle bo oofoning vcm (1 beroep is, mn r omgokeerd dnt suksesvollo be eninG vnn die boroep dio ,:csondhoid weinif' o.ffekteer.

Die vol o tsbel woerkaots in h mote hulle j~ug in

so

ver dsor (i) harde on onverdiende h::mde ling onder­ vind , ( i i ) decr weens stoflike en/of vorstan~oliko minder gunst bodecldhaid In teruC;3t::~c:n m:)cs pl[.!o.svinc: en (iil) wnt 'n wrok teen iemnnc1 ontvlikkel het w.'Jt blywenc1e invloed op diu

lewa uitGeocfcn hot.

Qnverd. Beh. Wrok.

Here, Ho:)fue: sistenteg 23

53

14

38

12 41 Dames, Hcofde: Dames, Assistento= Totale 9

85

12

64

_ _ _ _,12

65

Vnn clie 320 het 202 die toestnnde wnt sulke pynlike

sp(:~nninr:te kDn oplewor, nie ondervind nie. Soos blyk, het

85

'n onvsrdiGnc:e boho.nc101ing in hullo jeuC' of ty'Jens hullo skool­

h:vve Dnc1crv ind; d at n;:;terstnnd r"cmiet hot, was oorwt3gond

~an st like reues too te skryue en ~iO wot wrokcovoolens van

h morkbere nord bo of het, hot ~ crv'Jrin~ in boio ~ovalle

op G8vorderde le opgedoon.

Niomond S8 sann VCUl In ui tslui tlik8 dakkie niE} t viI tog voorkom det hiord ond ,c;r Goek se bevindinge

met di6 vem Birkenshnw klop, nQamlik dnt In ;'l'lukkiee joUF' en In wnt met 'n minimum vo.n omosioncle spanninfc r;opuard gann,

suksosvolle opvood s- en onc:erwys~"Jerk bevorder. En tog: al sou beurtenisse v~n GiG voorn C Qcrd disintegrasie van

dia pcrsoonlikheid in dio h2n~ wcrk, ~oet da~r snietemin rroot w~~rde a~n ~ rol ven konstcnte motiewo ~chcg word wat

"

274.

,

ontleen is aan beginsels, ideale en norme, wat 'n bestendigheid van houding in ie hand werk en vJat in In besondere mate vir die integrasie van die persoonlikhoid bevordorlik is. Dour rniddol van opvoedin~ en selfopvoeding ken die spanninge oorwin ':'Tord. Hierd ondersoek bovestig dit. Van die 31 ho is 28 hee1tGrrra1 1ukkig in hullo \:vork on 14 INil ook glad nie van beroop verander nie. Net 3 is nie heeltemal gelukkig nie. Mnar £'.1 c1r het deur die druk van omstandighede in die beroep fei tlik teem hullo Vlens bolnnd. Vc::n die 75 here-assistsnte is net 9 nie gelukkig nie en 5 hiervan hot dsur dwang, dirok en onregstroeks die beroep s. Van hierd 75 sal 58 wel van beroep verander ma~r dis by baie here-assistente die geval. Van

d 12 swat sen of meer Van die sPiJnninl~e moes ondervind, kon net 7 g0vind word wet van beroep s voren~er. Hiervan is

6

lukkig cn selfs ba lukkig. Die nUl've beroepe wat hulle by In eventusle vcrandoring sou wil kies, word almal dour In

sos 10 on ~ dionsmotiof anderlO. t eon is ongelukkig en sal wil verander. Maar sy hot onder in die boroep boland en

s weer op hear oorspronklike keuse DU torugval, naamlik vcr­ ploging.

Om 8:::;n te toen hoe ver mons di t d(~ur inspannin~", vol­

horc:.ing en [;oloofsvortroue kc:m brin;:, v hier die gewaardeerde byskrif by ie vraeboog van ~ puik hoofonderwys aan ~ HoOrskool: "Omdat ek in die orlog gobore is (Junio 1900) en in (lie kon­ sentrasiokamp 3 maal amper do is, het my ouors niks van my verwag nie cm is ok beskou GS die ~insb,; Qfde VCln 4 kinders.

Dour harde work hot ek noait gedruiu nie en toe die Mntriek in dio corsto poginG clourkom (vva:;.r ny brbors olk oon Daal sak het) \VDU ck vert1_{0r [ID studGor m.a.I!. c1ieselfde kanse as hulle}

hO. (Ek sCluin die; bcmk gaan ywrl-c hEt ~lS c;k lnntriuk sak on was versoen tlet cHe ideo.) Wncrskynlik omd2lt ek so baie si(jk 'Nas en 'n wondorliko ogting vir 'n doktcr :J'ehoc1 het, 1Vl)U dokter

word~ moar omdat die fondse ontbreek het, en die skool vir

veeCtrtse toe net sou beGin op T.U.K. hot ek beslui t OD 'Jooarts

to word. Na 2 jncr stud was di8 vooruitsi~to (350-£500) nie bolm7end genOG8 nie. (Ek sou £1000 skuld hO as ok klaar is) en besluit ok om rnaaroers B.Sc. to noom an as vooruitsigte v r­ boter na Veeartsonykunde torug to cnnn, moor sako hot nie ver­ boter nie en het ek too maar H.O.D. goneem om darem iets te hG om op terng vale Onderwyser lNOU ek onc1er ,:een omstandighede

word nie en het niomDnc1 seker r:1et so 'n tee:sin on huiworing

begin skoolhou nie MAl\.R van dio staanspoor hot ck (1ac:rvan gohou en-toe bosluit on cut my lewcJTIsta,Jk maClk. Dcur onvormoeide

ywer? plicsc~etruuheid en se opoffcring het ek die C1gting van rlY meerdercs r;ff:'edwing en promosie f~cI'1aok sonder cni kruiwaens.

Die gr oot prikkc 1 in my lewf) was om 'n v er 7 1Nat niks

van my vorvleg het nie, to wys dc:t 8k nie In swakkelinr is nie on In mooc~or, w·~!t in my glo het, nio toleur te stG'l nie, en (:ie nC12m wat ek Cr.) waordig te wees. Wat ek presteer het, is ni8 dcmr inheronto bekvvo2mhe nie metar deur har~1e inspC1nning,

dour settin;:~svormor: en ;::01 oof svortroue." 8r opmerkinp,e ven hier­ die aard is cntvanc, m02r hi8rdi8 een is vol~oendo. Die laaste tvlCo sinno v()r[3l sprook vir hullcsolf. Di t bcwys vold08nde dC1t konflildc (;n In mate VDn ('lishGrmonie cl van (lie normale mense18we is en dC1t dit beslis h spoor slag tot ho~r prestasies kC1n WeGS. In Gr:;lukki en spc.nningsvrye jeug is on;:::\..twyfeld

bevord8rliy~ vir s8svolle opvoeding. en onderwys rna~;r dis en

onfcilb!;ro [;rhor;; niG. Ae.n clio ender 'k::.nt kan 'n jeup'; vol ont­ berin[o 0n 800ilikhe ,te~slae on trotscringe, juis die spoor-slag wees

om

terwil10 von beginsels en id etl0 work en to stry. A,~nstons korn hi0rdie seck nc;,' In y~oGr to bercie, wanneer ook r11e nuc1i kritiok op die b8SkouinC8 v::m Fr::mzisk3. Baum­

;~ortcn lower s21 vJGrCi.

Met be: tr()kl<::inr: tct c~io berocpo wat (i.ie vcrsknff8rs V8n ons mot8ric::'.1 die bckoor het, hoe hulle in die bor oop berocp bol[lDd het, diu ouc1erdom WDar op die k8US8 sk is 7 die

c:r::-,tis oplc~ ing cn/of ie beurslc,ninf::, of d::;:;r cniGe rlwang uit­

~eoefcn is cn ~eur , kr:n ':.s v 01,' .·e:rpportoor word. Die hier vul t~, be 1 c lie keusc VGn ~ic rroutstc licfde.

Hoofc1eLH. Asst: H. Onderwys. 17 ₃₃ 2 40 92 G6neeskunde. 12 30

6

48

Predikc:mt. 10 19 29 B ocrdery. 7 15 1 ₂₃ In~cnieurswcsc. 3 18 1 ~2 w~.,t. 4 ₁₃ 1 1 19 V ~)rp r:ing. 1 ₇

₈

Sta8tsdicns. 1 4 2 ₇ Joern21istick. 1

₃

4 T::;ndhe,; lkundo. 4 4 Hrmdcl. 4- 4 Amb gte. 1 1 2 V0esrtsonykundo. 1 1 Aptckors';·'ose. 1 1 Sosi81o vJork. 1 1 G~menGd. 4

9

-

10 23

.Qn

V.9

r

ITl.Ql.£L... ..---.-...

9'---_ _.____

._1.9...._______

.:.~

______.__

_2____

___'3L

T ot:"11e 70 170

5

75 320 Uit/

276.

Uit hierdie tabelle blyk dat die beroepe wat die meeste bekoor het, so goed as alles insluit wat mens maar enigsins kan be oefen 9 dat die ondervvys in verhouding tot Cl ie totaal van die

res geensins die grootste bekoring gehad het nie maar dat af­ sonderlik.gesien die meeste tog deur die onderwys getrek is, by uitnemendheid die dames. Hieruit moet ook afgelei word dat al

sou mens nie difJ keuse Van jou eerstc liefde kan beoefen nie, jy nie noodwendig vir In ander nie sal deug nie.

T:~n aansien VGn die ouderdom tydens die keuse van die

bero~;p~ Vir dis here was die gomiddelde ouderdom 18 jaar en

vir die dames 15 jaar. Die gcmiddelde vir almal beloop h rapsie oor die 17 jaar. Dit tref meteen dat die keuse Van die beroep om die jarc van skoolverlating goskied het? maar vir die dames tog vroe~r as vir dio mans. Alleen 68 uit die groottotaal is goadviseor. Hierin hot onderwysers die grootste aandeel gehad (45),daarna die ouers (16). W8t gratis opleiding en die moont­ likheid van h bourslening betref, dien dio volgende.

Here~ Hoofde. ₉ 9

Here~ Assistente. 37 51

Dames~ Hoofde.

o

o

D.Jmes~ Assistente_ _ __

₆

_______

---1~

______

Totale. 42 70

Dit blyk werklik of die gratis oplciding wat ac:m baie inrigtinge bestaan nie h 00rsaak vir die keuse van die beroep kon gewees het nie. ~iloer was dit cgter die gcval met die

moontlikh8id velD 'n beurslcming. Dit wil derhDlwe voorkom asof die gratis opleiding en die moontlikheid van h beurslening gIn noemenswaardige invloed op die keuso van d io ber oep ui tge oefcm hot nie.

Van die 320 ondorwysors(csso) het 264 die beroop vry en selfstandig gokios. Uit die restorendo 56 het 15 di~ onder divang van hullo oucrs moes doen cn 31 weens omstandtghcde 'aat

277.

van 'n bync::. uitsluitlik finansit;lo acTd was. Ten aansien var: die vreugde al d2n nie vmt in di(3 beosfening ven die bcroep ondorvind Vlord, &;old di8 volg8nde opsomming~

G;lgkklE Deel.§. IT oorwa_ard _Q.1J:E.E2l • TotaaJ""

"1 ')

Hero~ Hoof 61 5 ... J 70

Hero~ 1-;.s si stente • loB ₃₃ 10

₁₉

~_rIO

D; n~I"; s ~ HoofdG.

_5'

0 0 0 5

233

50 12

25

320

Bync::. 73% is gelukkig (baie gebruik te:rme soos verbasend, ont·­ settend, ui rs, vGrskriklik ens.) en vind die we aangen88m tor""Jy1 B% '.';crk1ik onge lukkig is. In die -, g var: cUe ob ~ cktio''/o eiso VAn die boro8p vorcl wat betref dio stork heteronome insJ.ag daorvan on die ver 1yklik lae besoldiging 1s dit In beslis

bomoedigende teken. Mons Inn tot net c(m gcv olgtrcldciJ.lfS kO:!l en dit is dat dio bckv1_{[:lYJO ondorYJYSGr(E)s) sy n or werk uit liefe­}

in-vGrant~ocrdelikheid doen cn t hul deur 1[' sosiD

diensmotiGf 1nspirecr moet '.·ord.

By In ontlcd vDn die moontlikheid van h ~~wa verandering is die volgande gcvind: 33 Hoofde (here) sal vcrandcr

(47),

115 here-assistente

(67/),

nie 8Gn 'IJ:.:m diG dame-ho'ofde c5ink Dan In vGr2ndering e tarwy1

29

dame-Bssistc (3B%) ~ ander keuse

sal 1 m''"Zlk. Eie:rCiic skynbuc::r hau persont sios ~ s 0

onrusbC1rends c want o.ie praktyk V2D die lc\"ve ~eer dnt elkeen E!a<'Jr om verendering \wel,m8or dit ook JCtr; ne dag treur. Self s die mGdikus sou ook 'n verandcring ','clOU mack. DiG bC10gs persen­

tasie wet ~ verendoring van ber .3 ou r'lC18k, is die hETe­

ssistontc. Dit kan goed vorkl rr word/ernl s ann die ~crj~g2

kouse vir promos~e dink word. Die VD ndc t~bcl gee die Dord en die voorrang vcm die cventuclc nmJO kEuse 8.2ng

278 ..

Medisyno.

Hande

1.

Boerdory.

R·_:gte.

Ingeniourswese.

Predikant.

J

oernalistiek.

Sos iale WC'rk.

Veeaartsenykundo.

Stantsdiens.

15 4

5

3

1

3

1

39

22

12

13

11 ~ 2 4 1

6

1 2

60

26

18

16

12 9

5

5

4 4

Verpleging ..

Huishoudkunde.

T

,}ndhe e lkund e •

l'."1bagte.

Gernengd.

1 1 2 2

3

3

6

3

3

2 2

8

---­

33

115

29

177.

Vv;:mneer In analise van die redes vir C1i8 m'lentuele nuwe

keuse

Llk

"\'lord, het mens di t net In werkli'ko kaleidoskopiese

verskeidenheid te doen.

Dit varieer vanaf proter onbaatsugtige

diens en hulp aan die lydende mensheid tot

~

gebolgdheid oor

promosio-skandale, dwase inmenging van politieke nikswetery,

ondankbaarheid, swak salariss8,

ie dr

na vryheid en volwaar­

di

burgerskap.

ar skynbaar sal niemand ooit sy work behoor­

lik doen as ons Vleer die Paradys op aarde terug sou ontvang nie.

As ens by die volharcing in die

bero~p

korn, vind ons dat

van di8

70

hoofde (here) r::et In gcmiddelde dienstyd Van byna 24

jaar dat net twee

~

verandering gemaak het, een terwille van

rnodiese behandel

nn Europa en

~

ander omdat hy gra g die

ondervinding in 'n ander werkkring ook wou opdoen.

Van die

170

here-assistente met

~

gorniddolde ervaring VQn oor die

17

jaar

het

7

verander.

Die verandering was moar net vir cen jaar en diE

redes dourgaans baie gegrond.

Van

cl

80

dames met

~

gemiddelde

dienstyd van

16

jaar in beide groe

het niemand van beroep ver­

ander nio.

Dit dui ondubbolsinnig daorop

d::::t die suksesvolle

onderwyser(os) in die beroep volhard, bostendig en stabiel

danrin is. Wispolturighcid en

In

sug nn verandering van beroep

bestaan so good as glad nie.

korn mens by die kwessie van

verskuiwing van io een skool na

cl

ender en van die oon pos

na dio ander, sal die vol nde

tab~lletji

d

posisie

Gem.!.Aant.Perm. Ben·

Gem. Pr omosie •

Here~

Hoofde.

4

_87.5

Here~

Assistente.

_2.7

_47.6

DDmes~

Hoofde.

3.4 80.0

Damesg Assistente.

_2.9

20.0

Hier moet die geslagte en die groepe geskei bly

en wel om klaarblyklike redes.

Dis egter duidelik dat die

hoafde (here) in die lig van vvat hul

moes deurgaan om te

kom waar hulle is, sowel as hulle lang ervaring,min verander

het en dat elke verandering !n besondere promosie was.

Die

here-assistente het werklik min verander maar met redelike

promosie

telken~.

Die dames hoofde het ook min verander

met telkens

ho~

promosie,maar die dame-assistente verander

geweldig mot weinig promosie.

Hulle is

h

betreklik rond­

trekkende grocp en dit om vcrsta2nbare redes.

Van ons materiaal hot

307

opleiding ontvang waarvan

die 8emiddelde duur van d

kuT'sUS

2

jaar

10

maande was.

Hiervan het

64

eers vir

2

jaar

3

maande gemiddeld

onderwys

gee alvorens hulle no. In opleidingsinrigting is. Dat die

noodsaaklikheid Van opleiding inge sicn vlord, blyk ui t die

feit dnt

317

ten gunste van oplciding

is.

Die resterende

3

stel alleen sakere voorwaardes.

Terugdenkende aan dio

wnarde van hullo eie opleiding cn die botekenis daarvan vir

hulle sukses in d

werk, word die volgende mecgedeel.

S

gs

6 het goe

opvooder-onderwyscrs uitsluitlik op grond

van hulle op

iding gcword,

263

gedecltclik en

36

ten spyte

daarvan.

(15

het geen antwoord vcrstrck nie.) Hierdie

syfers spreek boekdcle vir die noodsaaklikhoid en die waarde

van op

iding.

As ruim

85%

vcn bckwame

erkrngte iets

uit hulle op

iding nog het., stern dit boslis tot groot dankbaar­

heid on

e di t nuwe be sielins vir die toekoms

Ton aansien van verdere studio op beide professionele

en/

280.

en akademiase geb

d is gevind dat 207

by die op

idings­

peil bly staan

t nie.

V~n

hicrdie 207 is 186 here.

Dis

vwrklik bemoedigend en lofvla[:rdig om te sien wat die meeste

reeds aan akademiese prestasies bereik het.

Die probleem van

die vrye tyd is vir hullo werklik geen probleem nie,

Daar

'.'J

ord e;oed

lees en die

csstof is deurgaans VDn

n

hoogstaande

gehalte.

So is gev

dat 98

186 taamlik en net 31 min

lees. Vyf het hulle onbetui

in hierd

verband

laat.

Ruim 260 roodpleeg ook opvoedkundige handboeke on tydskrif

En

kom mens nou by diG vraag of hullo ook fn ander in

gemoe

sal aanbovo 1 om die onderwysberoep as lewensberoep

to kies,

S1..1.::

d

volgende tabel die posisie hopelik goed

weergoc.

ira.

Voorwaarde lik.

Onverm.

1.9J,gal.

eg

Hoofde.

₃₅

28

₅

2

₇₀

e~

A:3sistent8.

82

45

₃₉

4

170

D

,~~me

s

~ H

cfdc.

₃

2

₅

Dc~r.;~:s~

Assistente.

₃₆

2..2

12

2

_{1£_}

156

100

56

8

320

gene wat hu

voorwaardelik uitspreok, wil al en

ci

ie ver scker ing

h~

at die rekruut temperar:1enteel en andersins

gcskik vir

cl

beroep sal wees.

As iOMBnd derhalwe die

gEJ'wenste

c

nskapPE: het? sal hullo so 'n persoon in gemoede

kan

D~nbevecl.

Dit bring d

totaal op 256,sodat 80% van

d

suksesv

beoefenaars van die beroep

n

ander

selfde

lief en le

(1

gun

Cl

s

VI

arin hulle hul bevine..

Sander on

d

v oorui t to luop,

hier reeds

v0r~eld ~ord

ant van die 300

studente vvat hulle tydens

d

cndersoek vir die beroep bekwaar:1

het, 93 gcadviseer is. V=n die adviseurs was 58 0nderwysers,

dus meer

~s

die helfto. Maar dis

n

ander vraag of ten spyte

van

feit

d

vnn 68 uit

d

320 ondcrwysers(esse) 45

on ven die

93

uit

300

asp

ant onderwysers(esse)

58

deur

onderwysers aangernai is, hulle nie por slut van sake miskien

in hullo

dere die hoogste persentGsie verteenwoordig wat

belmvendc jong rekrute die skrik op die lyf jaag. Dis met

onderwyscr(cs) meor

2S

met onig icmand anders dat die kind aan

die vooraand van too

ding tot die bcroopswareld die mees

direkte kontak maak

o

DiG skoolverlatcnde jeug kan heel gou

uit die pcrsoon se houding aflei wat hy van die onderwysberoep

clink ,al gee hy geen dirokte udv

s nie. Maar indion hy direk

on indin.;k die bcloYJende l'ekruut dour gesindheid en woord moet

afraai, sal dit ba

jammer w6es.

Di;, voor

tmdo

cnkole ui ttroksels ui t die empiriese

mater

01

e ons nog muar net

~

formele beeld van die

bo

erraar von dio beroep.

D

uiters belangrike taak bly

nou nog oar om

~

inhoudelike beeld to probeer kry.

Hoe staan

sake met botrckking tot sy lewe van wil en waardebepaling, sy

temperament, sy intqlligonsio, sy houding toenoor die opvoe

ling~

waarop la hy horn toe, on meer sulkos.

HGrh::w

Iik is vroeer

feit benadruk (at die

wilslcwe met 3y gcri the

op waardeverwesenliking en sy

kocrkant V['n sedeliko goed- en afkeuring die sentrale plek

die porsoonlikheid

inneom~.

Toegepas op

~

aspek van die

beroep:

toetreding daartoe het

~.element

van waarde ge!mpliseer

Sckero dinp,o wat wc'.C\rdo besi

t',

is reeds de styds rtohuldig en

die begecrte het ontst an om hulle to verwesenlik.Daar

moes psigologies

gos

n, by elkeen onteenseggelik

~

wilsproses horn afgcspeel het.

By die anaIise van die wils­

proses is dearop gewys dnt sekcre faktore d

wilsbesluit

vourafgaan.

Onc1er andere is gcnoem die ui twendige umstandig­

hede, konnis van omstandighede, wat wec;r faktore

SOOS

lowens­

ervaring,intelligensie en temperament insluit.

O~

die meeste

van/

282.

van

di~

dinpe is reeds vollGdig

noeg inge

an.

Aspckte

hiervan vereis non verder die

andag.

Soos

r,es~~

aan d

besluit om tot die onderwysberoep

toe te tree, het sakere faktore voorof

gaen.

Daer moes

voorstellinge

v~n

toekomsti

moontlike handelinge hulle

heslis in

hGwussyn

afges~)eel

het.

Daar kon ba

sulke

tycle lik

omende voorstellinge of motiewe waes.

Hulle sou

ook In be

v'J:Jrrc:ng gcnict het s

ot

hulle hul vanself in

In sekere rC'ngDrc1e sou vOCJrdoen.

Mn2,r hierdie toastand

Id

ook nog vir

~iG

he

Die beoefenaar mank hom nop steeds

v

oar stu ll.in

van toekomstigo rnoontlikc hnndeltnge d.w.s.

altyddeur rnank be

elde motiewe nog hulla verskyning.

Dis

dinge wnt

ho~

in die beroep laat volhard.

Daar is dus

boslista

s~~rDkc

VNl In s

I V8n moticvJC

to~

en tan.§.

Die

kernvrae is noug

wet was hullo dastyds

cm

VV3.t

is hulla nou?

,

E.8t--.:!.DS

hu..-llg rc:mgorde toe on wat is (iit tans? Is dit nog

.Qleselfde of het daar

In

verskuiwing plncsgevind en a::; daar

Dit moet hier bygevoeg word

t hierdie vrae

vir die skrywer 0ie kardinule was in die he

ondersoek.

..Qns _he!D-

[\~L.Y.f!lle

rnS;Jl.§....1!l....die v.Qlle lev.Jens- en-Eerklikhcids.::

verb'Jnc1enhcd(; inslui tende die ber oc

~~sverband benaier.

Gns

- "'~'~~"'

-

- ­

Soos uit die questionnaire blyk, is sulke moont­

like motiowe as

vo~rstellinge

van toekomsti

l'1Oontlike

handelincc 8nngcbied.

Hulle is bes

s nie almnl motiewe

in die streng psigologies~ sin Van die woord nie ~aar ons meen dat hulle vir werkdoeleindes tog kan deur an. Die versoek is gerig d hierdie moontlike motielJ1Je wat die

persoon tot diG beroep kon laat besluit het, deur middel van ge oue retrospeksie in volgorde van langrikheid op grond van werklike aam'esigheid deillds geplaas moes word. Dit

Y>1i..l,S 'n mQ~.:blik£ ,maar seker lik geen onmoontlike taak nie.

Dieselfde moes godoen word mot die oog op die volharding in die beroep taD2' Uit hierdie tweeledige rangskikking kan mens dan e begeertes maar verder ook die sterkte­ verhouding van d neiginge en derhahve die karakter to.§. en ..t.illlt2 ,rekonstrueer. Die dinamiese en die normatiewe toe en to,n§ s dan aan die lig tree.

Dit t en sin had om die rang e van die motiewe tQQ en .t8lli by elkeen te bestudeer en dan somaar In rOWVJG induksir:: te maak \vat vir 320 onder,lJysers(esse)

gC31dig sou WGes nie. Dit is beslis ba interessant om

elkeen afsonderlik te analiseer maar daar moes gegeneraliseer word en dit op verdedigbare onde. DiG volgende weg iJ ingeslaan.

Aan die motief wat as die eerste geklassifiseer is? is die gewigs1.!vE.!..srde 14 toegeken, aan Q tweede eon

~ gewicswaarde van

13,

ens. Ann d r;;otief wat as l4de gek ss iseur is, is h igswaarde van 1 en aan die motiewG wet lad nie aanwe sig W3S nie (toe) of is nie

(tans) h Gcwigswaarde van O. neuL-elke9n van die 240 mans .£1}~Q_.dC:tr~..2 (hullo is eors gcslagt(:;lik afsonderlik en

dc:larna sament ceneem) is dus aan elkeen van die_{-, - - - ­} motiC\;JG.... ..!!L_g§..!!l.~.YLi.iarde_ tOQ.geke~_.Rie-E.Qmiddeldc gewi g s­

~rd!L';Jat~JlS:ng~Q.:2, VJ!2rd~Ldie R£Js.§.nku1}oi,ge GC'1:1iddelde

'y'.§1Lh:i5.:Ldie~.1.Q~O en .320 gewigswa8rd~....Yfln elke motie!

respektie::!elik d.w.s. som gedeel deur [wntul. Al hierdie gemiddeldes is benadcrd tot 2 desiD2 bereken.

286.

Die voorga8nde ses ko1omme bevat dan 'n opsomming van die rangorde van die motiewe !~ en tans. Die bykomende motieY1e YJ8DTtoe d vryheid tot byvoeging verleen is, is van baie geringa aard en is reeds grootliks bespreek. Die kolomrr,e

spreak grootliks vlr hu11eself. Mens kan werklik paragrawe deer oor skrYVl8? so If s 'n boekdeo 1. Net enke le opmerkinge word egtor gem(JDk~

By die V:=T lyking van tabelle Al on Bl, A2 en B2,

moet, bshalwe dour die orde van rangskikking van die motiewe in dil: 2 tabella te vcrgelyk, ook gelet word op die gomiddelde

11 ge'ligSYfJrdes" v:::n die ooreenstemrrcndc motiewe.

'£Y.:Y}2c21:P...9_eJ:.g ~ 11 Om In mng sp osi s le tC'; beklc e", neem die 13de

posisie in by Al en die 14do posisie by Bl, en vcrder is sy "gcwigswC:ltudell _{in Al 3.05 ter'·'yl dit in Bl 2.41 is. Die feil}

dat dit in r8ngorde by Bl laer is as by AI, betoken dat in

t~bal Bl hiordie ~oticf m.b.t. die ander motiewe leer staan

2S in Al - die verski1 in 11 gewigsvmarde" dui aan dat die

intcnsiteit van hierdie motief by Bl lear is DS by Al.

Vorder neam oie "Gedagte aan In Pcnsioen" 'n 10do pIck in by tabcl Al met ~ gawigsvaarde 4.17 tcrwyl dit by Bl ~ 9de posis inncem met in gswaarde

5.7.

Tcrwyl die ecnposisic­ varskil in rnngordc vir die 2 gevallc dus nie vael informasie

gee nia? qys die :: ·~nsienlikc: ver skil in 11 scwigswc;arde" duide lik

d t hierdie motief by Bl sterker is as W2t dit by Al is. Intcres~~nt hier is dieseIfde motief w:::t 12d pIck innccm by A2 met In 11 igsv,T:::tDrdc" 2.93 en 'n lOde pIck by B2

r:et 'n " 1~s\v/Qrde" 5.39. Dit betoken dus dnt hicrd motief

by d:::;[~cs likt t::ms noc in die bcroep is, bynr1 tweekeer so sterk is as voor hullo toetrede tot die beroep (by d mLlns is die vcrskil nie so ~root nie). Die verklnr w~t voor die h~nd l~,

is d:::;t die da~e by haar toetrede b3ie selde 02n ~ pensioen dink ter1.'Jyl di t _V!C I Inter _(r: s die moont likhcid vir 'n huvve lik

baic goring word) ~ motief word

w

t sy rol in die volharding

inl

11

in die beroep spocl.

Dieselfde soort vergolyking V2n "gGWigswlc~rdes!l wys verdor byv. dat die stcrkste motief by die domes mat hullo tootrode (" i~S1jIC'orde" 9.39 volgens A2) voel SVIClk1':er is

os ciie st rkstc r,wtiof tons (" govliGswGi.-:rde" 11.15 volgens B2). Al hierdic govalle is voorbooldo VDn vor lyking van Al met Bl on A2 met B2.

Interessant is ook dio vergelyking tussen mens en dames (AI Tnot A2 n Bl r1Ct B2) on dis ver81 hier VI8ar dio 11 gO'TJigs-W ['.rde s" ons inlir;ting vor skaf •

£YVQ,QI':'95'~9J_d~ "vcrsclcJrde me::mdelikse inkonsto" noom volgens Al en A2 ~ lsto Dosisie by beide mons on denos in ~a3r die

tl goYligs\7 ~~rde" by Al is 10.51 en by A2 9.39, ;n.a.w. by beido

mans en d~~es was dit die sterkste motief moor by die mans wos dit intcnscr 0S by die daDes. A3n die anderkant is die

storkstc notief by die l'Jans .i£.D.§ "v::;der lands liefde, na s ie­ dions on nc,siovcrhcffing"!'let In 11 gewigswaarde" 10.69 (tabel

Bl) tcr'.'Jyl dio "Hoino lief vir die kind" by die cL:r1CS die

sturJcste is (t8ns) Door net In gevligsWCt2rde" 11.15 ( bel Bl).

Dus~ die rl{sto :'10tief by die dcmos nl. "Roine liefde vir

die kind" is bL'io int nser :>s dio storl{'sto P1otiof by die nans nl. "V;:dor l:::mc1s licfde, na s diens" ons.

"Die Uitbreiding v::m (lie Koninkryk van God" is bv. 7de by nons cm ook by o.a!'los (tabelle Rl cm ) !,:,,3 ar dio

[~s\' "rdes" ,:!ys c1at clit by dio da::les sterker c;onvlesi~; is as by die rnc;ns. l\T~ct so bek 0 "politieko" oorwc _{13de plek}

by ulbei (,roe (Bl cn B2) ];1D.Gr cUs by ("ie (10l"ICS voel flouor 38 by die ~2ns (dour d It

oor die 1",ryscs v,::m tlOontlike verGelyk op te sor: Tussen die 4 tabella Al n Bl, A2 en B2 is doer dus 2 Maniere V8n vcr ly-Icing C!l elkc !'13nicr inplisGor In vcr lyk van rungorde sowol

uS " ge wlgs'.'laordo". Die h'lOC r:1nniere is~

(i) Al Met Bl en A2 !'let B2 d.w.s. diG vorgolyking tussen die rongorde cn 11 r~ewigswaardGslI van die r'1otiewe toe en tans ­

~Qns ap:rt cn d2Des apart.

288.

(ii) Al ~ot 1'.2 on Bl Mot B2

d.w.s.

e vcr lyking van dio rangorc1o en " igS'.!:J.2.rc'es" van die mot toe tussen d

Mcns en dames (Ll en A2) n tans tussen mans en dJMGS (Bl en

B2).

Hierdie flyses vnn vergelyktng V2.n die rangorde en die TYlotiewe tOQ en t(JpS tussen die here n tussen io here on die danes somentlik uys mynsinsicns op ~ besondor be n~riko vorskynsel, naamlik dnt ons in ~erklikheid tussen ~ Dsigologio von die onderwyser on rDysercs moet onc1orskei. Dit knn ook nie anders nie

~ant C spesi~lc psigologic juis die t~ee s gte in

hulle -:Jcsensv rskillo on '_vesonsbepnc;ldhcid proboer belig.

Die bevindingc in dio lig van die r orde en cl " cowi g swa nrde sI!

v[\n c:ic l'10tie-we "too" cn "tans" VJYs tol!wns op die vorskille in die rigtinCCC.-lenc1c fetl-dore van hulle nersoonlikheid.

Moor dit geen in hierd stuc~ie om (lie 1!,eneraliseorde tipe, dus ui t rr::n cm vrou. Or's moe:t ons dcrho. ook GE!n 'n vor lykint; tU8sen elL.. t:-:.bc lIe i'.3 en B3 hou, 2,1 rrn cJit clan ook die kenmerk v~n dubbelslagtigheid. t word gcvind? Die rnng­ .orde van (~io motiorJo "toe" vortoon 'n sterk inslog velD solf­

hondhowin~, sclfbevordering on v~n die ::-n:-:: tot vermvering van

'n bepaalde posisie UCtt moontlike mog cn status ko.n wccrborg. in (' ie boonste cl dour 'n stork 80siale Plotiof clGur spck. Mens kOD derhalwe tot die govolgtrekking dnt bync allo noigingo in d spel tree hot, minstons ook cie ogofilisticse. Die voorstellincc VGn moontlike toekonstige hc:nr'lo het die cie persoon op c' voor ond psbring D8[)r tegclyk ook (11.:.: kinc1. Dit skyn 8sof d':\'T ,'clvelr1ige botsenc1e bee crtes \.JC'.s, f'oor c10t hierc'io botsingc t langs rrlcknnr kon bostaGn. Die re>.ngorde vertoon iiJcrklik In ;:)en::-:in;7 VGn ego­

filistiuso met sosi~le en supra-sosinlo neipinge. Dit sal wcrklik Docilik gacD on 'n rangordo van wa~rdos onh;ikkol

~2t botsing-vry is. Moar mens kan dit oak nie anders verwag nie. Die parsoon stoGn nog buitckont ie boroep en dis In

algo~cno vcrskynsel dot by

n

evontucle k~usc die persoonlike

voordcle so stork op ie voorBrond sal tree.

I\!~[,nr vwt word gcv i,nd V'umnccr :Ue bor oep met sy liaf cm loed sy stonpel op ~ie beoefenoar druk het? Dnnr het In

Die vGrskui~inB is

n

sunstigc en

n

lcfwaQr~i _• Die praktyk

het boa s

n

vero lende invlocd op hierd 320 manna en vroue uit oefen. Dat In notL::f ['let In skynb:vr Gofilistios­

m.:torir:. stiose kleur vo.no.f In ocrste rc:ngplek by too na In vyfde by to.ntC vorslmiwo, spreek tot hulle lof. Di t kan hullo byno. ton

1 •

kVIGrlc CUl word. Die verskil in gswigswaar is lukkig nie

,~r oot nie. En wie urf hull,::) c'io c1_{r nn finansiOlc sckuriteit}

ton kwodc dui? Onckr toostanc1o van fin2nsitjle konmer k:m werk­ lik nienond sy vGrQntwoor~elikhedo bchoorlik n~kom nie. Dit gc:o.D by hulle 'Werklik in cUe eerste plek nie ,Jm dj.c ::.;ie persoon en ay bol::n~;e nie mO::lr om die V2n In nno.er. Die sk-middolpunt­

s oekoncle krc; f' _{het ck-nidde Ipuntvliec1end (,sword. Elke opvallende} S'l,lleer1 van sclfsug en egoismo het vordwyn.

T0rloops l;1oet hier kGrtliks op r'iG beskouinrHJ van

Frcnzisk:-- B',ur:lgqrtan toruggekon nor,']. Hy w:-:t ho]"1 tot die ondcTI/Ys "wend, sou c1_{.2n op 2'T ond van sy v(;rm8ondo en warklike}

~avocl v~n mind(;rwGardighGid komponsasi8 vind dour ~io mags­ posisio w,~t hom tconoor w8crlosc kinders to beurt val. Ons onders08k ~oGrlO hicr~ie b8skouing

vc:n r'10r: on kompons2.sie beklee In dertienr1e rnngplek onder die mctiewe t9£ met In ";;ev'Jigswo.nrde" 2.72 on onc1er r'lio r;oticme tens kry c1it In voerticnc1o ro.ngplek met 'n !IgowiCSW2Qrdc!l 2.19. Die

290.

[Seringe r 01 \'JC:~t io notief speel, is werklik so inl:: dat dit goan rol speo1 nio. Mnnr dit word onno GC e~ ons hot met In oorvJO r~cndo gr oap integrcerde porsoon1ikhode te doen, pcrs onlikhcr1o Vls:t betreklik harwonios no binnG on nn buitE:: lcvw. En w::::er c1['.c\r dishorI1Jnie, konfliktc en spcmninge was, is hullo f~r oat liks 11.i t hOGfc1.c vnn be cinse Is on 08le VJnt konstnnthe:id v~.n !:1otiowe meobring, oorwin. Boie ven ons

m2teri2c1 het b moei1ike en ook b hnr stryd hnd m2nr dit wos juis in inspir::::sie tot prc str::: sio. Ons moet dorho.1we tot cUe

;~cvoV£trekkinL; kon dGt vir cHe ,';cintegrecrc1c persoonlikheid

die ~to v~n komponsosia totoD1 ofwesi~ is. Dit faon om

becinsols on id0210 on nie om die goodm~[k vnn sw~kho nie. Mnnr to lyk word d moontlikhcid vnn kompcnsosie nio ontken nie. ie prcs",s van (lisintel~rnsie so vcr gGvor-der het d8t ( i t net

on

se1fhGndhGwin~ n sclfbehoud gaon, ken iemnnf sy

toevluf; daD-rom tct onderwys noem. Die rev,,::l is c',~n In pnto1or:iose en ~ia persosn lLcf nio moor uit bcginscls cn idenlo nie mr:::or terwillc ven lLUnr~ en von m[~fSVerowerin~. Dit kon dnn ook 2nnbevc()1 \Iord dC':t In per soon met kOrTolekse 'NJt hy of sy op ·""roncl V2n In belie horr'lC jcuc, In bcdo swok susi2lc on kulturolo milieu,

or oninfcri ori toi to en vortr Dote line ontvJikkc1 hot liower nio tot die Dn~crwysboroep too 1~2t roct ~ord nie. Geslno~~e

strewing sal ~i8 Eindorwonrdighuid dan ollean oorwin on kompen­ sasia uitsknkcl in~ion doer uit bc?inse on vir j,' 0310 pe lowe

vV cr':l. Do.n n llccn sC'.l ,} 10 norl:'.:}tiewc in die pars Gon1ikhu id die

ho ~c ~rte terug to korn. noticvvo tan..:;;. llUi (~,:-\n ()nbu(~(101sinnig dn~rop d~t iD sosialc en Cia supra-sosi le nciginro die vitnlo en cUe ccofilisticso bcslissunc1 oorhecrs. Vv['.t 1;wrC! c:cvind

wo.nn8·.:.:r ie rnnr;orc10 van moti8we tE\ll~ noder onder u~nskou

geneorn '.:Jorc;? AlIos rlui c1a"1rop t oppersto wDorde D8n die sodolike, iu rolicicuse, ~ic 80sio18, die nasionnle en die breoc1-kulturole hOG word. By b rongorrlc v~n waar~ s moet Oie/

opperste ge~r~es deur~ an. Alle doen en late word deur ~

scsin en In r1icnsnotief onc,erl~. Da[,r is so socd 8S totnlo

o..fwesi id van ekonomiese, tegnieso, sinnGlike~ rnegspolitieke en teorctiese DotieTIe. Die vJorstcllinge Van toekornsti~e

moontliko handelin wek sodr:mige bGgeertes wnnrby riie sosiaIe n (~ svprn-sosic.lc neigin;!e die cleursl~ggewende rol speel. Dinamies cesien: die karakter wet hier can ie lig tree, is vir die '-mbcv scdolik-oordelcnde bewussyn ci FOErlkeurens­

wanr karo..ktor. Die sosiale cn 0ie supra-sosi~lo neiginge oorheors ("ie v:i.tale en die ecofilistiosc. Voorstcllinge van moontlike toekomstige hnndolinge bring sodani n;.ot iev!e in die spel on wek sodanige bcgeertes waarby nie die ek-gerigte neiginge die sterkste begeerte vir die wilsbesluit en die

daaruit voortvlocinde hnndeling wek nie, m8ar die jy-gerig s. Norme-tiof e sieng Gange sien ,lie reli~icmsG, sec1e like en die

sos ia2l-kulture18 W[,',nrde s :13 die opper ste waar(:lo s huldig word,

ken mens ook vcrwag do..t die sedclike waarde-uitsprake wet f:erno..nk word ~ hul wecrdcbepCtlcnde e In,'lme, hulle lewe v 3n

1 •

locf cn lnak, van goed- en k(mrin~ ( l e

skied wo.. rby die ek-mid lpuntvliedendc so go~d

as totC',al vc:;rdwyn en In jY-1:liddelpuntvli~;(12nde op die vo':)rgrond sDl tro,:;. Die ma2tstnf rirD die kcnr;orke von objektiwitcit, onpDrtyci id, s .:klikheic1 un v oor '.J',~rdec lr1heid.

1,iJ::1t bctref io inhoude like sorif the id V3n strewing op objcktiewc ga~rdeg~biedens: sy wanrdebepnlende deelnnrne is [t,erig op spe sific;ko v!t:\ ere" 01;'8 bicc'cns en1VG 1 d io so like, die

re sicuse, ie s~s le en ~ic volkse of nosionolc. Sy

w2orr_{'cvcc.rkcur is (',fh;:;nklik v::;n ywt hy lief het on hOOhskDt en} did is by uitnemendheid die pes vermcldc s. Do-crol7', vilil hy

hierdic wQordes vcrwesenlik sien.

292.

Hierdie boald wat ons in die lie van die vorskuiwing

v~n dio Motiowe, 0io rengorde van waer~os, die din3micse en normetiowe wet en dio lig trec kry, word vardcr op unieke -r:ysa ~\cur trICC:, [lnc'1.or bevinc1inge ui t die onc.ersoek bevestig:

(i)

Ten ~ensian van die karaktereicnskQ~pe en deugdo

VJat hullo ancrsyr~s 1)r8becr o8.nkwaok en die cndoufdo i[Vat hullo onersyds proboer bestry on

(ii) liJ::',,,rcm hullo hul hoofsac::klik tOGl~~ c'leaglike onr'erwys

SOOS blyk uit par kennis en goeie ekscuenresult3te by

r ~an 6f die sedalik-enosioneel-r sdienstig­

ma2tsk~ 1ik-kulturelc vorming van die leer1inga.

''!Vet (lie r:2nk"iJccl~ van karo.ktoroicnskapY)c b,:Jtref ~ word die

v

ende opsomr:1ins in rnngorc1e VL':n die ccnt:]l kere dnt In

ngc bied. Eerlikhc~ic'" opro;~thoic~, openhnrtighoid (284), nGthaid op "arson on '."Jerk (191), pligs[Setrouheid n c1ocr:likheid (131), vcr:',nt-r(lolikhoidsbe scf (113), offerv,'] ~~rc1 irheid, diensvaardig­ hoid, hulpvonrdidleir',r:rootmoodighoid (Ill), bolcefdheid,

serbic ir;hoid, hoflikhcid (108), Goc'sdienstii'heid (94), hcrc1wcrkonc}h:id, i ::':-:uhoid, tOC: [,or.'ydhc id , (91), se1f­ stc~dicheid, selfvertrouc, besef van Gie wOQrde (82), gehoor­ snQF1.h;';ic1 (78) vric: Glikhcic1 (76), lo,jel1t;it (72), vnderlsnds­ liciwndhcid (69), lJ1.mktuQlitcit, noukcurL:h:dc1 (63), stcmcl­ v Qstif;hl; , sissi)lineercll1c id, se If heer s inr, be p,inse1­

v2.sthcic" (54), volh2rdin,', r:lGodichcid, vc. r-;c'enh8id, deur­

sut svcrDOe (50), nnnstelicfde, mcnslikhe (49), reinheid in

:: CC'~ f:~: '(,0, Vi 0 or

et

en C~[\ (34), idealisuc (33), vredclieweneheid,

oplcttendheirl, belon;'stcllinr' (21), s :::rs[\,;cmheid, op~x;ss, nc~haicl (18), nocleri;;hcic~, liefclevolle

on~ord2.nigheid (12), :~voa1 vir die skonc en w22.rderinp V2n c"ie

~ooic (12), sportM[\nsk2.p (8), dnpperheid, m~nlikhcicl (7),

lor::isitcit en nur:torhvio (7), oorspronklikhcid (4), lie:fc1e vir io nL'.tuur (3), vGrsi;;tighoici (3), huisvasthoiCl (1), matigheid

( 1) •

Die v cnc':o is die beeld v:::.n ondou[:;cle in rcmgorde Van

2fkeuringswQcrdi~hcid: one8rlikheid en diefstal (272),

slordi~hcid op porsoon cn work (228), luihcid, loksheid en sl'<.phoic1 (145), on"1x:locfdheid, oneerbicdic::heid (97), pligs­ versuiE1

(96),

on;:~ch.Jorso.o.nhcid (83), selfsug (74), brek 8cn

bcl~nGstolling, p ssiwiteit, lo.rnlendiFheid (66), dislojclitoit, vor21 nuusdraery (65), louentacl (64), koppighcid (58),

ong8c1issi:c:,linec~rdh,-icl, luidrigtighcid, losbc:mdighcid (52),

onvcr ~nt": 0 )rdc likh.~ j.d, trn2k-my-nie -8gtigho id, onbe tr OUb88.rheid (48), 'ircoc1 _hcir1 , (~flm::)U ook op diert.; (45), ongodsdienstighcid (45), norshoid, buicrL-:hoid (44), vclsc hOOfT10oc'-, voorb2righeid, ci8;;orc':tic;hcicl (38), skynheiligheid (33), onsclfstcndighoid,

onboslisth~id, pie~erighoid (32), vando.1isrnc (30)~ ninder­ 1Na,~rc1ighcir} en i~ brek a0n selfvertroue (24), onsedclikhcid en

onrcinhoic1 (23), tVlisgi~righcicl, rusiesockori13he ,kwacd­ stokcry (20)~ loc1ighcid,~eElo.ksug, selfvr;ldc,c:nhoic1 (20)

lr,fho.rtie;hc (18), onn8sion2,~1 of nasion::.le rcdoscncrecrdhcid (12) s'>~nc1,n. Iheic1 (8), ond-.:nkbaarheid (6), nessinisme (6), sluhc , v:::lsheid (3), rrootdoenery (3),

Id

ieri~hoid (2)

en o~sur (1).

By ~ oorsig v~n hiordio beeld van deugde Dct ontwikkel en onC wet bestry ~oct ~ord~ word die ono8stoctlikc

'jcr d~lt hulJ.u in die '.'jork vcm opvocdku,wii[e bomooienis

tooH~ on lliu"oeic r2ons, die se0 lik hoof~st2[1.ndc

kcr2ktcr to vorm. Die ~ _{'.'''t ::'} 2r1~ekvJcek en io ondeugde

wat 0l lo~r ~oot

word,

is Dr~Bti kuntr~ste v~n ~ic huldigde

r0nGor(~o v,--:;n \"lc~rcles. Orc;l \101'0. in c~ie vooruitsig sto 1 c1 ..t die sosi210 eD ~ie su)r2-sosirle,~i8 ~ofilistieso en die vitc; nei:; ~~.oct oorheors. Elke S'.'100r1 van solfsuF.:' en

S osi[' cn h dicnsmotief ten rrDnds12~ restcl moot ~ord. Hullo

1Iil by hullo lc::cr lin"c ciio se e r C.nr -=:rde v r:n wcCwrde s cs wet

hullL; self hulC'i;C",nb7ikkcl r2...;t op!')crst(· \vE;2rdes~ cl sedolikc,

die roli~iGuse, ~ie sosia en die kulturcle.

294.

In diE:; prnktyk mJet

Q1mn1

TI dubbe funksie verrig, n::cm1ik oed cn onderwys -goo. Wacraan 'word opporste waarde

goheg on 'Hcc.r v[',l indirck 81 tyd die klem Die vo1gende i11ustr'Jor die :::)Osisio.

O,')v oC£1.n..g Onderwys Qo 1ykwaardL'? Tot.2.?l

Horo~ HU0fdo. 52 13

₅

70

Horc~ l.ssi nto. ₉₃ 45 32 170

Der!lcs~ H de. 5 5

_s_ j'\'§,.s.isJ~.on~G !", • ___

._:1:£..__"___

lL,_ _~_1L-

____

'ZL__

TOTALE. 196 73 51 320

Enk~l 23% 1~ hu1 oorwogc op c~ bybring vcn parnto kennis en kunc1ir;hcdo too. Bedo mQ8k c:i.e ongevr82 e opmerking dnt c~ cks:::nc naf od s oiets v 011 hu11c vorg. Ons hot c' it ook hier Deer mot TI oorDogendo opvooders socm1ikheid te cloen. Ook hier b1yk dit nos in cUe inspoktours dnt die mocntlikhoco o~ ooio onder~ys te roo WJnnecr mens TI bekwnme

opv ooc.lor is, io groter is cs ie om~okc e. Dit "~C\D in

d ocrstc inst cm c11s ontwikke1ing VQn omn,octb::ro

oothcc1o~ die ,:,[;nl{woek on io verwesen1ikinr:; VQn see~e1i~, ro1i­

~ieuso, sosi21e, kulture en n8sion,110 wo.. os. 0T'1 hullo to

boreik, moet die lecr1ing sedelik-emosioneo1-kulturool-godsdien­ stig-P.12 tslG',plik-nosiJna81 c.ovorm wor(~. Inner1iko st liteit on stc s1\:yn (lie.; cl 00 1 v,), n sCGGlike opvoeding

to woos.

130.io intcrcs s is ('io hullo VOl1 ::lio

08 r-onderwyser [;nnbied. Dis wGsenlik TI tipol io

W[;t ons hior 22ntr~f on oon

w

in sy bre~ onset n die minste spcktours v .11. onc",orwys of v-:n hu11c e

nie. Dio kcmrlcrkonc1c cion:'J';c i:v:Jrd. wocr in mcnL:~I1J icheirl v [;n kerc Cl t hullc:; ~:cn08m VI or~, in v 01;: or,~e :' 'n ice: ~

Gewokthoicl, vricnde1ikhoid (183),

( 161), Po i8nstic.hc (1 ), licfcc vir d kind ( )

,

monslikhc simpc.t ,nnastc ,vergewens sindheid (100), id,/