Guilliam van Nieuwelandt, Poëma vanden mensch · dbnl

(1)

Guilliam van Nieuwelandt

bron

Guilliam van Nieuwelandt, Poëma vanden mensch. Guilliam van Tongheren, Antwerpen 1621

Zie voor verantwoording: https://www.dbnl.org/tekst/nieu001poem01_01/colofon.php

Let op: werken die korter dan 140 jaar geleden verschenen zijn, kunnen auteursrechtelijk beschermd

zijn.

(2)

Gvil. van Nievvelandt aenden wiisen discreten ende seer

voorsinnighen Ioan Coomans Prince Van de Gulde van de Violiere.

DEn vermaerden Histori-scrhijuer Plutarchus verhaelt inde voor-reden van Paulus aemilius, ende Timoleon, dat alle andere leuens die hy beschreuen hadde niet en waeren om hem, maer om andere te leeren, dan dat dese soude dienen voor eenen spiegel, om hem seluen aen-te-stellen naer de ghedaente der deuchden van dese twee groote personagien, welcke beschrijvinghe van haere daden hy acht te wesen een vrindelijck handelen ende verkeeren met hun-lieden, recht of hy den eenen naer den anderen tot sijnent herberghde, om wt haere daeden te trecken dat weerdigh is gheweten te worden: oock mede dat hy door het overlesen der ouder historien ende beschrijuen deser leuens in sijn verstandt ontfanght de ghedenckweerdichste dinghen van voorleden tijden, die hem leeren te rughe stellen alle quade, traghe, ende oneerlijcke verkeeringhen. seyt daerom dickmael: ô Goden sou in de wereldt wel meerder vreught wesen, oft dat meerder cracht soude connen hebben, waer door de menschen haer ghebreken lichtelijcker souden moghen beteren.

Guilliam van Nieuwelandt, Poëma vanden mensch

(3)

Ick oock (die in't licht ghebracht hadde, den ongheluckighen ende rasenden Saul met den boosen ende onsalighen Nero, niet om my, maer om andere te leeren, ende teghen te maecken het quaet dat in de ghene verborghen is, die haer af-sonderen van den wegh der deuchden) hebbe nu desen steruelijcken M

ENSCH

, door ghedurighe vermaninghe van onsen vrindt F

RANCISCO

S

WEERTIO

, voorghebracht op het groote Toneel des ganschen werelts,niet om andere te leeren, maer om my seluen voor oogen te stellen, de swackheydt van dit ellendigh leuen, oock mede om af-te-snijden, niet alleen alle quade, traghe, ende boose verkeeringhe, maer alle schadelijcke beweginghe des ghemoets, die ons door onse steruelijcke natuere met onse menscheydt

aengheboren is.

Desen M

ENSCH

dan, met alle sijne beweginghen, heeft my verstout, hem, buyten de leere Theocriti in het licht te geuen, die ghevraecht sijnde, waerom hy niet eenige schriften in het licht en liet comen, gaf voor antwoorde, dat hy het liet om dat hy niet en conde soo hy wilde, ende niet en wilde soo hy conde.

Maer ick my vertrouwende op het rijp, cloeck, ende ghesont oordeel van V.E.

hebbe my het teghendeel-onderworpen, om desen M

ENSCH

, diens wegh seer moyelijcken is, ende dickwils door tempeesten hoogh ende leegh ghedreuen wort, onderdanigh sijnde twee teghenstrijdende eyghenschappen als nature ende vreese, V.E. op te offeren, versekert sijnde daer onthaelt sal worden als by eenen tweeden Mecœnas. Aristoteles wilt dat de volmaeckte vrintschap tusschen de goede ghevonden wort, ende tusschen haer die van eender consten sijn, welcke reden my vermaent dit P

OEMA

V.E. toe-te-eyghenen om de ghelijckheyt die wy te saemen hebben in het beminnen der vrije consten. Is dan de vrintschap als Plato seyt een over-een-cominghe van eenen ghe-

(4)

duerenden wil; ende de vrucht van de vrinden het beminnen, soo waer het

onbetamelijcken van my ghedaen desen M

ENSCH

yemant anders te beuelen, dan die hem weerdigher sal maecken door sijne vermaertheydt.

Martialis meynt dat sy groote dwaesheydt doen, die haer seluen aen haere vrinden gebieden, als of hy seggen wilde; de vrinden doen vrintschap sonder dat haer die gebeden wert.

Welcke reden my oock bedwonghen heeft, my niet in uwe goede geneghentheydt te beuelen, versekert sijnde dat ons oude vrintschap soo vruchtbaer is geweest dat daer geen ander vrucht af voort-comen en can, dan die ick door mijn beuelen soude connen versoecken.

Seneca schrijuende tot Lucillum, seyt dat alle reysen onvolcomen sijn als men ten haluen weghe blijft; maer dat het leuen volcomen is, indien het wel ende

deughdelijcken wordt beleeft, dat oock gheene plaetse waer het selue soude moghen voleyndight worden onvolcomenheyt can geuen soo het eerlijcke voleyndight wort:

maer wanneer het naer sijne natuerlijcke bewegingen in alle boosheden voortvaert, is het altijdt, ende tot alle plaetsen onvolcomen, ende de doodt de volcomentheydt van dit onvolcomen leuen.

Dit verhael ick om dat dit mijn P

OEMA

by naer ten haluen weghe was gebleuen, door het overlijden van uwe deughtsaeme saligh-rijcke huysvrouwe M

ARIA VANDER

A

ST

als mede van de eerbaere L

EONORA

S

TEVR

, huysvrouwe van Guilliam van Tongeren, voorwaer in dien by de Goden eenige dinghen fatael sijn, soo schijnt in dit wel eenighe fataliteyt te wesen, door dat dit P

OEMA

dat van het menschelijck leuen, ende steruen vermelt, door het overlijden van dese twee ieugdighe Persoonen soo lange verachtert is gheweest, doch ten lesten is het

(5)

euen wel volcomen geworden; niet volcomen in const, maer in druck, niet volcomen in deught, maer in leer; niet volcomen in gheleertheyt, maer in vermaeninge; niet om te doen wanhopen, maer om te trecken, niet om te leuen, maer om te steruen, niet om doodt te blijuen, maer om met volcomenheyt in eewicheyt te rusten in den schoot der onsteruelijcker Goden.

Desen dan eyndende, houde ick op, niet om op te houden altijdt den uwen te blijuen, noch om een eynde te maecken van onse oude vrientschap: maer om het begin van een nieuwe te hechten aen de eynden van de voorgaende, op dat de keten van onse oude vrientschap soo lange wy hier leuen sonder eynde mach beuonden worden, bidde den Alderhoochsten V.E. wil geuen een lang ende geluckigh leuen, ende naermaels d'oneyndelijcke vreught, die naer alle tijden de saelighe sullen ghenieten voor haer voorleden deughden. Vale.

In Antwerpen 28. Meert, 1621.

(6)

Gvilielmo van Nievwelandt Amico Opt. Max. Franciscvs Sweertivs.

MORS HOMO,VITAtibi vitam GVLIELME, dederunt, Atque dabunt vitam cetera scripta tua.

Tu superas omnes, nostra hac aetate, Poëtas, BELGICAte merito cing at honore caput.

Hoc est viuere, sic mori, vt secundò viuas:

Hoc est mori, sie viuere, ne quid mors delibet.

Non moritur, qui sic viuit:

Non vixit, uisi qui sic moritur.

(7)

Ter eeren vande cloeck-sinnighe ghedichten van Gvil. van Nievwelandt.

GHelijck als is 'tVerstandt eens Menschen lof verheuen, Soo is Welsprekentheydt 'tVerstants licht, en Cieraedt:

Hier in all' ander Dier den Mensch te bouen gaet, Dat hy can sijnen sin door spraeck te kennen geuen.

Hoe veel meer lof wordt dan met recht hem toe-gheschreuen, Die in't ghen' dat den Mensch naturelijck bestaet,

De Menschen selfs verwint; en toont het met der daedt, Door sijn gheleerde pen? doch, in wat tael', is euen.

D'Oud' talen sijn doorwrocht: die daer sijn handt aen-stelt, Doorploeght een vette aerd'. Die comt in dit rouw veldt, Doet euen, als van heyd' een vruchtbaer landt te maecken.

Elck nu, verwondert, spreeckt: Wie hadd' doch oit ghedacht, Dat ons dit Nieuvvelandt soo soete vruchten bracht?

Gheluckigh wel ons' Eeuw', die ons die geeft te smaecken.

Can ick dan beter saeck' voornemen, en beginnen, Dan u te singhen (Vriendt) en prijsen u verstandt;

Die door u schoon ghedicht ons sien doet voor der handt, Dat uwen naem altijdt sal sijn ter wereldt binnen?

Gheluckigh is den Gheest, die de reyn Musen minnen;

En die haer gauen rijck van ioncks sijn ingheplant:

De doodt vernielt het al, 'twordt al door haer vermant, En niet, dan deught alleen, en can den tijdt verwinnen.

Het is ons leuen (Vriendt) dat ons hier steruen doet:

Maer dickwils sal ons' doodt gheleyden onsen voet, De nijdigheydt tot spijt, tot een onsterflijck leuen.

Hy doet u onghelijck, die sterffelijck-u acht:

Want al hoe wel de doodt dit voordeel is ghegheuen;

Altijdt sal ouer haer u leuen hebben macht.

I

OAN

. D

AV

. H

EEMSSEN

.

(8)

Ter eeren den const-vloyende Gvil. van Nievvelandt op zijn Neder-duytsch Poema vanden Mensch.

RIjst op Antwerpsche Maeght, siet wat u wort ghesonden, Van een die u ghedicht beglanst door sijne strael, Als een ciraedt des Eews, ja die u suyuer tael

Van het wt-lantsche schuym verlost heeft en ontbonden.

Leeft vrij ô Maegt, leeft vrij, soo suldy licht door-gronden, Hoe const-rijck sijn verstandt wt-beelt met rijp verhael, Het Leuen vanden Mensch, vol lijdens altemael, Soo dat alleen de Doodt zijn ruste wordt bevonden.

Dus wan hy u ghenoeght (ghelijck hy seker sal) Soo heyscht dit lof-baer werck, dat ghy hem in't ghetal VVilt stellen by de gheen die Helicon vercieren.

Maer oft ghy vraeghden; VVie heeft sulcken eer verdindt?

Het is van Nieuwelandt, een man der Musen vrindt, Die croont (want u belieft) zijn hooft met Lauwerieren.

De deucht gaet sonder vrees.

(9)

Glavde de Clerck Aen zijnen vrindt Gvil. van Nievwelandt op zijn Poema vanden Mensch.

EEn wijs verstandigh' man en can tot zijnder eeren Niet beter doen, dan dat zijn wercken ander leeren,

Want laet hy by zijn selfs zijn wijsheydt al vergaen, Hy wort een dorren boom slecht zonder vrucht gelaen:

Zijn hooft en is niet weerdt de gaeuen groot te draeghen, Om dat geen meer dan hy daer in en schept behaeghen.

Wanneer den snellen tijdt hem bringht in steruens noot, Het sterft al med' met hem, en 'tblijft voor eeuwigh' doot.

Maer eenen man waer in de wijsheydt is ghegheuen, En die sulckx onder 'tvolck wil deelen, en doen leuen;

Dien tooght als hy zijn const elck mildelijcken gheeft;

Dat hy't voor ander meer dan voor zijn seluen heeft.

Hy en is alleen maer 'tvat vol in-ghestorte gaeuen Van s'hemels milde jonst, om elcken med' te laeuen,

Ick meen te laeuen soo dat elcken onder-wijst, En dat hem ouer-blijft is dat in hem eeuwigh prijst.

Zoo doet ghy NIEVWELAND' want u begaefde sinnen En willen anders niet dan t'onser leer beghinnen

Een werck, een deuchdich werk, dat ons te recht bescheydt Het Leuen, en de Doodt, en 's Werelts ydelheydt,

Dees gaeuen in-ghestort doet ghy ons mede smaecken

(10)

En wilt ons anders niet dan wijs verstandigh' maecken:

Ghelijck ons Moyses leert met dese woorden cort;

Ghedeckt u steruen op dat ghy verstandigh' wort.

Dus wie dit boeck deur-siet 'twelck ghy comt ons beschencken Ten minsten als hy't leeft hy sal op't steruen dencken.

Soo dient dan uwe gaef tot wijsheydt en verstandt,

'tWelck ons gedachte d'winght naer't ander NIEVWE-LANDT. En soo de goede vrucht wt NIEV-LANTcomt gheresen, Bequaem wilt een NIEV-LANTvoor't ander nieuwe wesen:

Ick meen het NIEVWE-LANDT, bevrijdt van druck en pijn, En daer wien datter comt gherust, en saligh' zijn.

Veel weerdigh' Schilder cloeck, ghy hebt ons doen verwildert Met u gheleerdt pinceel const-rijckelijck gheschildert:

Waer in ons simpelheydt wel te bemercken staet, End' uwe groote const, diet al te bouen gaet.

O vrucht-baer NIEVWE-LANDT! gheen tongh en can u louen Van die beneden zijn, ten waer sy quaem van bouen

Hier uwen lof voldoen, want ghy gheneghen zijt Niet om u eyghen baet, maer meest om ons profijt.

(11)

Tot lof vanden Const-rijcken Gvilliam van Nievwelandt, over het dichten van dit teghenwoordich boeck.

Sonet.

WIe stell' my nu ter handt iet weerdighs om te loonen Den cloecken Nieuwelandt die weer sijn conste baert, En wapent oock met een, die voor de Doodt vervaert Tot nu toe sijn gheweest, al die d'aerd'-rijck bewoonen.

Des Wereldts ydelheydt, gaet hy hier fraey verthoonen, En des leuens elend, die hier den tijdt vergaert, Dat cont ghy weten best, ghy mannen oudt beiaert, Als ghy in u ghemoet tredt sonder te verschoonen.

De Doodt prijst hy u aen voor d'alder soetste rust, Dat hy, die was vervaert in't steruen, nu schept lust, Wilt dan verstanden wijs u vlijtich derwaert keeren:

En seght, ghewenste Doodt waerom dus langh gheroeft, Als al dat ons hier lieft, int eynd' ons meest bedroeft?

Onthoudt dees leeringh dan den Nieuwelant ter eeren.

Per. I. T

HIEVLLIER

Deken vande Peoene tot Mechelen, den 17. Iulij, Anno 1620.

(12)

Sonet.

COmpt hier vernuften Mensch ontsluyten dijn verstandt Al hebdy wijdt ghereyst met waghens oft met schepen Veel ghehoordt en ghesien, wel verstaen en begrepen, Datter ter hooren is, 'tis al den ouden trandt.

Ten sy dat ghy deurleest dit boeck van Nieuwelandt, 'tWelck wonder vruchten thoont met volheydt onvernepen, Op desen wetsteen dat sy u verstandt gheslepen,

Want dit Poema licht als eenen diamandt:

En leert de duysterheydt van d'ijdel wereldt schouwen Oock de reyn ware Deught op eenen steen vast bouwen, Soo dat ghy op d'elend' des leuens niet en schaft.

Maer vindt hier hoe ghy sult recht leuen en wel steruen, Om aenghename rust deur de Doodt te be-eruen,

Want Deught die wordt gheloondt als boosheydt wordt ghestraft.

S

ELDEN

R

VST

.

Ter eeren den vermaerden const-sin-rijcken, ende stichtighen Poët Gvil. van Nievwelandt.

Sonet.

WAer is den mensche die soo vreesde vor' de Doodt Dat haeren naem, alleen, zijn herte cost doen beuen?

Comt, siet hoe dat sy is den deurgangh tot het leuen:

Een, die u lost van sorgh, van ancxt, van vrees, en noot:

Van verdriet, en van druck, en geeft een ouergroot, Gheluck: en volle rust, voort welde, daer beneuen Can sy u overvloet van alle vreughde gheuen, Deur dat sy u verlost van des Wereldts aenstoot.

De Doodt en heeft niet meer haer crachten: want met reden Wort haer vrucht'loos bedrijf soo constigh-lijck bestreden Dat sy moet swichten deur het gen' dit boeck bethoont.

Den ghenen die de cracht des Doodts doet swichten veerdigh, Dat is van Nieuwelandt den cloecken Poet: weerdigh

Dat hem een jeghelijck met groen Laurieren croont.

P.L. van Hoochstraten. In liefde verheught.

(13)

Ad Zoilvm.

BErisper zijt verblijdt, hier is noch wat te laecken, Mijn moeyt heeft u bereydt, dat u seer nut sal sijn;

Maer schimper eer ghy suyght wt dit mijn werck vernijn, Soo siet of ghy dat wel verbet'ren soudt in't maecken.

V hert dat nijdigh is doet u afgunstich haecken,

Te vinden iet waer door ghy schimpen mocht met schijn, Argas acht ghy my weer; maer Argas doet u pijn:

En soeckt door laster const tot Argas eer te raecken.

Dan ZOILE, lastert vrij dat u aendoet verdriet, Het laecken by het doen dat acht ick min al niet, Laeckt vrij, al u ghelaeck sal uwen naem vermeeren.

Den laster die ghy doet en toont maer uwen nijdt, Het laecken toont ons oock dat ghy afgunstigh zijt:

'tVerachten is maer windt, ick prijs het beter leeren.

Anagramma. D

IENT VWEN

A

L

.

(14)

Poëma vanden Mensch.

1 RIjst op mijn Musa, rijst, en singht voor ons een lied, Dat niet wt Helicon, noch wt den Hemel vlied:

Maer singht voor ons den Mensch, den Mensch met sijn ghebreken, 4 En wat de wereldt is daer wy meest inne steken.

Singht voor ons bidd' ick doch den valsch vermonden lust, Die ons het Leuen gheeft in schijn van vreught en rust:

Eer dat ick singh de Doodt, de Doodt noyt overwonnen, 8 Dan van den Heldt die was, eer daer jet was begonnen;

Die door haer is ghegaen tot in zijn heerlijckheydt, Dat op Hymettus was van eewicheydt bereydt.

O grooten Zelion! wilt mijnen geest verstercken, 12 Niet om dat mijnen naem soud'leuen door mijn wercken:

Maer om dat ick tot lof van u hoogh-dragend' eer Om leuen naer des' Doodt, hier leuend' steruen leer.

Naer dat door hooghe macht in Eden was gheschapen 16 Den aerdtschen Mensch van niet, als van zijn eewich slapen,

Wert hy te laet ghewaer, dat hy was veel te swack, En dat hem tot de deught den goeden wil ghebrack.

Den licht-verleyden gheest, natuerlijck aengheboren, 20 Bracht hem tot sijnen val, waer door hy ginck verloren:

Sijn aertsche snood' natuer verdorf hem sijnen gheest, Den gheest le' door den lust waer door hy werdt bevreest.

De goetheydt van die hem van niet tot iet de' comen, 24 Verliet hy, en hy heeft het willen aenghenomen.

De lieffelijcke deught die in hem was ghelijft Verliet hy, ende wenscht dat hy verlaeten blijft:

(15)

d'Ondeuchden wreedt van aerdt liet hy met haere crachten, 28 In nemen zijn ghemoet, zijn wenschen, sijn ghedachten.

'tVernoeghen (dat by Godt alleen was aenghenaem) Dacht hy te dienen wel, en eeren haeren naem:

Hy dacht als dwaes van gheest, dat sy met haere lusten 32 In hem als sijn vriendinn' naer sijnen wensch sou rusten.

Hy dacht als dwaes van gheest, dat door sijn offerhandt Sy geuen sou den wensch van sijn verdwaeldt verstandt:

Hy dacht, en hiel voor wis, dat all' sijn onghenoeghen, 36 Door dit Vernoeghen souw' tot sijnen wille voeghen;

En dacht noyt eens dat wy verliesen dese Maeght, Als ons den lust verwindt daer yder wat af draeght.

Men seydt doen Zeus sach dat all' des' aerdtsche menschen 40 Haer dienden met ghedacht, met hert, met wil, met wenschen,

Dat hy den snellen Godt dé daelen op der aerd',

Die haer door zijn gheweldt, weer bracht ten hemel waert:

Maer dat een yder heeft haer cleeren af-ghetoghen, 44 En sy is als de Deught ten hemel naeckt ghevloghen.

Helas! wat bleef ons doen? een cleedt vol valschen schijn, Waer in was af-ghebeeldt veel onrust, leet en pijn, Dat all' de werelt door, haer crachten liet ghebeuren, 48 Soo haest de Giericheydt dat ginck in stucken scheuren.

Is het Vernoeghen dan by Godt, en hier alleen Den mantel of het cleet vol droefheydt en gheween, Was vreesen wy ons dan om eeuwelijck met vreden 52 Het salich-rijcke velt Olympum te betreden?

Den schipper als hy heeft met cracht doorseylt de zee, En roept hy niet van vreucht soo haest hy siet de ree?

Soeckt niet den Pelgrim rust wanneer hy is ghecomen 56 Tot daer sijn reyse was met voordacht aenghenomen?

Rust niet den kindtschen Godt te brenghen quellingh' aen Als onse Sonn' in'tWest tot sijne rust wilt gaen,

En wy, die door tempeest gheduerich sijn ghedreuen, 60 En door soo quaden wegh verliesen cracht en leuen

Het eyndt soo noode sien van onsen arbeydt swaer En naerderen de rust als of die vreeslijck waer

(16)

De lieffelijcke rust met tranen wy aenschouwen Wy vreesen daer wy op behoorden te vertrouwen Ons hauen sien wy aen met beuen en verdriet

66 En wenschen weer de reys' met groote moeyt gheschiet.

Dit leuen is een zee, ghedreuen door veel winden, Een grouwelijck tempeest dat leuend' kan verslinden, Een reyse vol verdriet, door hitt', door coude groodt, 70 Door bosschen, berch en dal vol roouers, anghst en noodt.

Een lijnwaet dat door moeyt veel aerdtsche vreucht doet vlieden, Een bodemloose mand', de straffe der Beliden.

Dit segghen wy seer wel, als ons verweeght den druck, 74 En trecken aen den riem van sorgh' en ongheluck:

Maer als de dood ons wilt verlossen wt ellenden, En reyckt ons haere handt, strack soecken wy te wenden:

Haer hauen vreesen wy, wy keeren naer den windt 78 Het zeyl, om zeylen weer van daer de reys' begindt.

Wy vreesen maer om niet haer lieue nutbaer haeuen, En souden lieuer weer den arbeyt doen, als slaeuen.

'Tperijckel dat ons is op dese reys' ontmoet,

82 Wordt door de vrees' veriaeght wt ons bevreest ghemoet, Sy wilt ons teghen wil in rust, in vrede dringhen, En in ons vader-landt van vreughden doen ontspringhen.

Maer neen wy vreesen haer, haer rust is onse pijn, 86 Haer hauen dunckt ons niet dan steyle rotsen sijn:

Haer naerd'ren vreesen wy met kinderlijck verschromen, En vlieden als of wy veel roouers saghen comen.

Wy vreesen als het kindt dat sijnen meester vreest, 90 Dat door sijn kindsche jeught noch dienstbaer is van geest,

Of als die tandt-pijn heeft, seer vreest den tant te trecken, Om niet sijn cleyn ghemoet door coude vrees' t'ontdecken.

Den meester vreesen wy waer dat wy onderstaen, 94 Wy vreesen die ons helpt, al doet hy pijn vergaen:

De vlim die vreesen wy meer dan de pijn van 't steken, Wy vlieden van den raedt en naerd'ren de ghebreken.

Den smaeck ontsien wy meer van eenigh cruyt of dranck, 98 Dan langhen tijdt vol smert en pijn te ligghen cranck.

(17)

De rust die vlieden wy, wy haeten ons verblijden, 102 En soecken ons ellend' die wy door 'tleuen lijden.

Den Esel slachten wy, die wenschte naer de doodt, Om dat hy sou ontgaen de slaghen grof en groot;

En naermaels wert zijn huyt noch thien-mael meer gheslaghen, 106 Als sy den trommelslach verduldich moest verdraghen:

De menschen van ghelijck verliesen haer ghedult, Sy eten all' de vrucht, en geuen twijf de schuldt, Sy roepen all' de dood, 'thert valt haer aen de voeten, 110 Want altijdt komt de vrees' met wanhop' haer ontmoeten.

Van waer vercrijghen wy des' dolingh van verstandt, Daer ons de rechte rust soo dienstich reyckt haer handt?

Voorseker 'tis dat ons gheen kennisse wert ghegheuen, 114 Van recht vreught, van rust, van steruen en van leuen.

Ghy lieffelijcke Maeghd', ghy Clotho wordt bemindt Met uwe Lachesis, die moeyt en sorghe spint,

Maer Atropos die door het Goddelijck voorweten, 118 Des leuens draedt afcort voor langhen tijdt ghemeten,

Die vreesen wy met schrick: de rechte dood ghewis Vermoeden wy dat ons gheluckigh leuen is.

Wy noemen't onse dood, waer door wy 'tleuen deruen;

122 En leuen, waer in wy door 'tleuen dickwils steruen.

Te recht beloeght ghy't all' ghy wijsen Abderiet, Wat is in 'tleuen goet dat soo met moeyt gheschiet?

Wat is all' onsen wensch, is 'tleuen niet vol sorghen?

126 Een slanghe vol venijn in 'tgoede cruyt verborghen?

Wie geeft ons meer verdriet, moeyt, sorghe, leer en druck, Dan dit ons aerdtsche huys? en wie soo veel gheluck,

Dan ghy, dan ghy, ô Doodt! die heerlijck maeckt ons daeghen, 130 Ons Elisesche veldt, ons rust, ons wel-behaeghen.

Maer die de Wereldt siet met al haer sot ghelaedt, En hoe all' haeren lust en ydelheydt vergaet, Die sal all' haeren schijn vol ydel wesen mercken, 134 En dat haer beste vrucht sijn goddeloose wercken,

Het onghetoomde peerdt loopt sonder onderscheydt, En wordt door sijn natuer onredelijck gheleydt:

(18)

Soo doen de menschen oock, die aen de Wereldt hanghen, 138 En haer gheleende siel van lusten laeten vanghen.

De dulle giericheydt haer edel siel benoudt, Haer wenschen is altijdt naer dit onrustisch goudt, Haer onversadicheydt vervoert soo haer ghedachten, 142 Dat sy haer salicheydt in haeren rijckdom achten.

Midas is langhe doodt, maer zijnen dwasen wensch' Leeft onversadelijck, begheerich by den Mensch.

De coude Thetis groot, laet haeren rugh' doorvaeren 146 Tot aen des werelts eyndt, en Herculis Pilaeren,

'tPerijckel en d'onrust en achtmen nu gansch niet, De rust schijnt in het goet, maer 'tis vermomt verdriet:

'tGoet is begeerde sorgh, en wenschen van onlusten,

150 Schijn van gheluck en vreught, maer droefheydt en onrusten, Die om veel schatten graeft, graeft naer't onseker goedt, En treedt wat voor hem is onweerdigh met den voet, Sulck vaert de Wereldt om, en is noyt wel te vreden, 154 Maer soeckt door giericheydt veel landen ende steden,

De Wereldt schijnt te cleyn, en als hem comt de doodt, Soo vindt hy noch sijn graf seer dickmael veel te groot, Veel door gheleden leet haer vader-lant bestrijden.

158 En and're willen dat door haere doodt bevrijden.

Veel soecken met het spel te slijten haeren tijdt, En spelen met het spel tijdt, gelt, en eere quijdt.

Die Cytherea dient, schijnt eer en naem te setten 162 In haeren valschen lust, en laet de goede wetten.

Veel trouwen, maer 'tberouw comt haer door trouwen aen.

Een ander bouwt, maer'trouwt eer 'tbouwen is ghedaen, Gheen Dithyrambe prijst die tweemael is gheboren, 166 En heeft voor alle vrucht de soete druyf vercoren.

Die soeckt een groot ghebiedt, schijnt groot met grooten schijn, En zijn seer cleyn ghemoet can hy geen Heere zijn.

Veel loopen op de iacht, en iaghen all' haer daghen, 170 En connen nochtans niet haer eyghen quaedt verjaghen.

Die door seer cleyn verstandt bemindt en haedt terstondt, Die voedt sijn kinders op met boosheyt inden mondt.

(19)

Die soecken het ghebiet tot by ons Antipoden, 174 Veel ander meer ghedient dan all' ons hooghe Goden.

Die geeft hem selu' den lust soo gansch tot haeren wensch, Dat hy van hem vervremt den redelijcken Mensch.

Veel soecken strijdt en moort en zijn tot bloedt gheneghen, 178 Veel doen verraderij daer d'ander vreesen teghen,

Veel soecken door ghewelt moordadelijck en quaedt, De doodt van haeren Vorst door aengheboren haet.

Veel ander soecken 'trecht door giften te doen buyghen, 182 En d'ander wint het recht met valsheydt van ghetuyghen.

Die valt sijn ouders straf, die doen den valschen eedt, Die valt de waerheydt swaer en leughen heel ghereedt.

Hy die geen gelt en heeft laet alle deughden vaeren, 186 En trouwt hem met de sond' om schatten te vergaeren:

En als hy windt het cleyn dat t'hopen hem maeckt groodt Soo windt hy voor zijn ziel, naer tijdt verlies de doodt.

Den nutten Corydon gaet oock den Ploegh verachten, 190 En wenscht hem op de zee, die veel gheluckich achten.

Den schipper wenscht te zijn een coopman, en hy heer.

Den Heere, Princ', of Vorst, of Coninck, en noch meer;

Den creupelen Vulcan' benijdt de cloecke leden 194 Vanden bebloeden Mars, en hy, den bandt der vreden.

Siet Anteros die groeyt al waer Cupido niet.

D'ondeughden baeren hier voor elcke sond' verdriet.

Die van Pandora zijn de wereld gansch door-vlogen, 198 Die hem gheluckigh acht is aldermeest bedroghen.

Wanneer heeft oyt den Leeuw begrauen eenich goudt Hoe wel hy gulsichlijck loopt briesschen door het woudt?

Wanneer dronck eenich dier naer dat het had' ghedroncken, 202 Al hadd' Salmacis haer wt haere borst gheschoncken?

Neen sy vernoeghen haer, de woluen wreet en fel Die schijnen onversaedt, maer sy versaeden wel.

Den dullen Tyger wreedt en sloeckt maer zijn ghenoeghen, 206 Den Stier hoe sterck van cracht, can hem by maeten voeghen,

Versaedt laet hy de weyd' en laet zijn Io daer Dat sy (als hy) haer oock versaeden mach van haer.

(20)

Wat dieren dat daer zijn, sy kennen haer becomen, 210 En niemandt dan den Mensch is dit verstandt benomen,

Die niet en vindt dat can versaeden zijn ghedacht:

Het aerdtrijck is te cleyn, te cort is dagh en nacht, Den hemel hy doorsoeckt met alle de Planeten:

214 De dulle giericheydt heeft hem het hert doorgeten.

Een yder soeckt hem self, en acht dat zijn gheluck, En vult hem gulsich op met moeyte, sorgh' en druck.

'tSchijnt dat in zijn gheboort 'tbegheeren is gheboren, 218 Of dat hy voor zijn eer de boosheydt heeft vercoren:

'tGrijpt all' maer naer den schijn, recht als aesopus hondt, Die t'vleesch door giericheydt liet vallen wt den mondt.

t'Wilt all' op Xerxes sien, en niet op sijne slauen, 222 Die hy met slaghen dwongh om Athos te door-grauen.

De Goddelijcke maeght, 'tVernoeghen, vol van goedt Is van haer, en by haer, is 'tongherust ghemoet Die haer als met een corts die branden doet, en beuen, 226 Doet quellinghen en verdriet soo langh als sy hier leuen.

Het branden van de Son, noch stueren winter wreet, En let het lichaem niet, noch doet de siel geen leet:

Maer wel den brandt die t'hert en sinnen can verteyren, 230 Let ons, en niemant wil dit letten van hem weyren.

Siet dit ghetuymel doch van dese werelt aen, Is't niet belacchens weert daer't alles moet vergaen?

Laet ons nu eens den loop van dit ons leuen mercken, 234 En wat voor ijdelheydt dat zijn ons' dwase wercken,

Wy weenen als ons eerst ons moeder heeft ghebaert, En treuren als de moeyt ons leuen wat beswaert:

Wy claghen als den tijdt met zijne winter daghen 238 In ons verweckt de pijn en sickelijck comt plaghen,

Waer naer de droeue doodt comt met den standaert aen Als wy in ons gheluck wel meynden vast te staen.

Wat is de kindtsche ieught? seer simpel van manieren, 242 Ia minder van verstant dan alle stomme dieren,

Die hoe cleyn dat sy zijn self soecken haeren cost, Soo haest sy wt den buyck haers moeders zijn verlost.

(21)

Wat can het kindt doch doen? niet anders dan te weenen, 246 Om dat de moeder hem de borste zou verleenen.

Wat is sijn eerste iaer? onnosel sonder vreucht, Doet yder moeyt en sorch; in dees' opgaende ieught.

Doorcomt seer veel ghevaer, eer hy heeft soo veel iaeren, 250 Dat hy verstandigh is hem seluer te bewaeren.

Wie sou hem wenschen dan te wesen weer een kindt, Als hy dat by hem self soo gansch onnosel vindt?

Maer laet ons voorder gaen, en laeten Clotho blijuen, 254 Om sien wat Lachesis in 'tspinnen gaet bedrijuen.

Al wassende soo wast de moeyte naer den tijdt, Want soo haest als hy is zijn nutte voester quijt, Waer naer den tijdt begint van 'tsorgheloose spelen, 258 Soo gaetmen hem terstont des meesters macht beuelen:

Speelt hy dan, 'tis met vrees'; leert hy, 'tis met onlust:

Sijn onderdanicheydt: acht hy voor sijn onrust,

Hem dunckt dat desen dwanck die 'tspelen can beletten, 262 Is recht als of men hem ghevanghen had' gaen setten:

Hy wenscht en soeckt den tijdt om weder vrij te sijn, En wenscht daer door de sorgh en acht de rust sijn pijn:

En als hy dan al wenscht om weder vrij te comen, 266 Soo wenscht hy om het gheen dat hy hem acht benomen.

Siet dan wat by hem wenscht: hy wenscht te wesen vrij;

Soo wenscht hy dat sijn ieught seer haest ten eynde sy.

'tBegin van ouderdom is van de ieught het steruen, 270 Om dat wy dan door schaemt de kindtsche lusten deruen.

Den rijpen ouderdom die doodt de Meysche ieught, Om datmen dan eerst kent de Werelt en haer Vreught.

De doodt van desen dagh is het begin van morghen:

274 Dus hopen wy de doodt met ouergroote sorghen.

Nu comt de lieue ieught, den Meyschen ouderdom, Waer in Narcissus bleef verandert in een blom:

In desen ouderdom was Hercules ghegheuen 278 Den keur of hy in deught of ondeught wilde leuen.

De Wereldt en de Sond' die naemen hem wel waer, Maer Reden Vrees' en Deught die quamen hem oock naer:

(22)

De Wereldt schoon verciert, bracht hem haer valsche lusten, 282 Met ouervloedt van vreught in schijn van soete rusten.

Haer vleyen lockt ons aen, maer 'tis vervalschten schijn En wie haer vleyingh' hoort sal haest ghevanghen sijn.

'tEn sy dat hem de Deught en Reden gheeft de crachten, 286 Dat hy can wederstaen haer wenschen en ghedachten:

Haer lustisch schoon ghelaet is het verborghen net, Dat met bedroch en list vol stricken en is gheset, In Griecken hier voortijdts twee Edelmannen streden 290 Om een vermaerde hoer, Gnathena vol schoonheden,

Die; tot den genen sprack die won door haere min, Dat hy gheen Lauwer-croon verdiende voor ghewin:

Maer dat hy all' zijn goet verdoen sou met veel schanden, 294 Om dat hy moest haer hooft vergulden, en haer handen,

Want Venus, seyde sy, niet half soo seer vercout, Als Bacchus haer ontbreckt oft Ceres menich-fout, Dan als den dauw begheeft, die Iuppiter can senden, 298 Om zijn ghewenste lief zijn Danae te schenden.

Wat is dan haeren lust? naer dat het is ghedaen, Is all' haer meeste vreught 'tberouw niet onderdaen?

De jeuckinghe bijtt' meer naer't crabben dan te voren 302 Soo doet oock haere vreught met veel ghevaers vercoren.

Waer heeft oyt eenich Mensch ontcomen zijne straf, Eer hem de bleecke doodt ghesonden heeft in't graf, Den leughenaer vindt sijn eyghen straf in't lieghen, 306 Die niemandt en ghelooft als of hy wou bedrieghen,

Wat waerheydt dat hy spreeckt al swoor hy die met eedt, En wordt doch niet ghelooft en baert soo selu' sijn leedt.

Den hoerdom wordt ghestraft met onghesonde leden.

310 Die nijdich is, henijdt die rustich is te vreden:

De nijdt die knaecht haer hert, en haer self dat sy leeft, Om dat haer eyghen quaedt, haer quaeden naer smaeck geeft 'tVernoeghen drincken wy met onvernoegh' volschoncken, 314 Recht als den alsem wordt met soeten wijn ghedroncken:

Daer wt wy seker sien dat all' den aerdtschen lust Is bitterheydt en leedt, moeyt, sorgh, en veel onrust.

(23)

Den wellust vindt het vleesch tot alder tijdt gheneghen, 318 Om haer met wil, en wensch tot dienst te loopen teghen,

Wat menschen dat daer zijn, sy vindt daer selu' in haer:

En yder heeft vermaeck om haer te nemen waer.

Sy is die onse ieught met wensingh can versaden:

322 En die den ouderdom wel listisch can verraden:

Sy slacht het helder vier dat onder d'asschen leydt:

Want haer bedeckte cracht het swacke vleesch verleydt.

Door all' de sonden wreet daer oyt is af gheschreuen 326 En is noyt soo veel moort of grousaem quaedt bedreuen.

De wereldt is door haer seer selden sonder strijdt, Veel rijcken zijn door haer, haer macht en eere quijt.

Het Ilionsche rijck is om een vrou verdoruen:

330 Cyrus is om een vrou seer schandelijck ghestoruen.

Achilles oock den scrick van 'tmachtisch Troia groodt, Weert om Polyxena van Paris selu' ghedoodt.

Den Keyser Claudius wert door d'oncuysche daden, 334 Van Messalina snoot ontrouwelijck verraden,

Die haer met Silio heeft heymelijck vetrouwt,

Dat hem, en haer daer naer ter doodt toe heeft berouwt.

Den wellust en heeft noyt met grootter cracht ghebleken, 338 Dan doen Cleopatra de Peerle liet verbreken,

Die sy den Roomschen Vorst in eenen dranc toe dronck, Waer voor hy haer hem selu' en gansch aegypten schonck.

Faustina heeft haer oock tot wellust gansch begheuen, 342 Waer door dat haeren man moest ongherustisch leuen, DIe Commodum daer door soo schandich heeft ghebaert Dat hy meer naer haer quaet dan naer zijn vader aerdt.

De moeder des Tyrans die Roma liet verbranden, 346 Boet haeren snooden lust met grouwelijcke schanden,

Biet selu' haer eyghen kindt haer lichaem vleesich aen, En Nero is haer al door wellust onderdaen.

Caligula was oock den grouwel der wellusten, 350 Die met sijn susters selu' zijn dulle geylheydt blusten,

Al 'tquaet dat hy bedreef en was niet half soo snoot, Dan dat hy heeft ghebruyckt Drusilla naer haer doodt.

(24)

O grouwelijcken lust dat Ithys heeft doen steruen, 354 En Thereus heeft vervoert tot schandelijck verderuen.

Dat oock Medea heeft soo grouwelijck verleydt, Dat sy Absirtus lijf verscheurt heeft en verspreyt.

Ghy Oedipus weet oock van bloedt schand' wel te spreken, Iocasta die van u twee sonen had' ghebaert,

358 Als ghy u snoode daedt met u ghesicht ginckt wreken, Iocasta die van u twee sonen had' ghebaert,

Heeft haer, (naer haere Doodt,) te dooden niet ghespaert.

Thiestus ghy moest oock u eyghen kinders smaecken, 362 Om dat ghy Erope soo schandigh ginckt ontschaecken,

Want Atreus nam de wraeck doch alte wreet en straf, Als hy u kinders teer u weer tot spijse gaf.

Arsinoe was oock tot wellust gansch geneghen, 366 Om met Demetrio haer overspel te pleghen:

Maer Beronices knecht die Doodt hem met gheclach Hoe wel Arsinoe, haer moeder op hem lach.

Den ouderdom als voor wort oock door haer verwonnen, 370 En van den wijsen selu' wordt sy! met lust beghonnen.

Men weet hoe Salomon den tijdt heeft omghebracht, En door der vrouwen lust den hooghen Godt veracht.

Tiberius was oudt eer hy sijn minne treken, 374 Met sijn Mallonia soo schandich liet wt-breken.

Den wellust heeft ghemaeckt Pittacum onderdaen, Die om een slaue liet sijn huysvrou van hem gaen.

Cleobolus die viel, gansch oudt en vol van jaeren, 378 Als hy wou met een leer beclimmen met beswaeren,

De vensters van sijn liet door wellust aenghetert, Waer door hy sterf een doodt met over-groote smert.

Doodt Periander niet een Prince van Athaijen,

382 Sijn huysvrou om een hoer daer hy me' ginck vermeyen?

Epimenides oock werdt om dit quaet gheplaeght, Als hy 't Athenen werdt thien jaeren wt-ghejaeght.

Roxane door de const van het wellustich pleghen, 386 Heeft Aristotelem tot haeren wil ghecreghen,

Ia so, dat als sy wist dat 'tAlexander sach

Op hem red', daer hy plat ghestreckt ter aerden lach.

(25)

Con Graecianus wel sijn min van Thamyr trecken?

390 Con Graeciana niet oock Solon 'thert verwecken?

Verdé niet Gorgias met vrouwen all' sijn ghelt, Die meerder by hem oyt als baecken sijn ghetelt?

O wellust! ghy voorwaer baert ons veel over daden, 394 Ghy baert de gulsicheyt die noyt en kan versaden

Den overvloet van 'tgheen dat ghy brenght voor den dach, Baert altijdt nieuwen lust naer 'tgheen men noyt en sach.

Cato die vreesde noyt die vet en gulsigh waeren, 398 Maer Caesars soberheydt in wetenschap ervaren.

Agesilaus meynt dat hy den vrede maeyt, Wanneer de soberheydt tot Sparta wert ghesaeyt.

De swacke snoo natuer tot overdaet gheneghen, 402 Gaet wellust, overvloedt, en gulsicheden teghen.

Den mensch soeckt altijdt 'tgheen dat aen zijn siele let, En acht door sijn natuer op leeringh noch op wet.

Door dronckenschap men oyt den gulsighen sach plaghen, 406 Want Iudith heeft daer door Holophernem verslaghen.

Loth sondight met sijn vleesch door dronckenschap versmoort.

Den droncken Commodus sijn Martiam vermoort.

De dronckaerts sijn te recht ghelijck de dwase menschen, 410 Die droncken waenen 'tgheen daer sy met wil naer wenschen,

Te recht is dan den dronck den sleutel van het hert, Want in den droncken Mensch den wil gheweten wordt.

Door noot van wijn of dranck moest Dromocheta gheuen 414 Sijn wel bewaerde plaets, om als een slaeu' te leuen,

Waerom hy dickwils riep: och! dat soo cleynen lust My van een coninck maeckt een slaue vol onrust!

Door wellust die men sach tot Capua bedrijuen,

418 Moest Roma langhen tijdt met groot verschricken blijuen.

Tarentum van ghelijck heeft oock door overvloedt, Meer schadelijck gheweest dan Pyrrhus groot ghemoet.

Wy prijsen Capuam, dat is 'tghemack'lijck leuen, 422 Tarentum wenschen wy dat alle lust can gheuen;

Dat is de Wereldt boos die ons en onsen gheest

In schijn van vreucht en rust maeckt droeuigh en bevreest.

(26)

Hier hebt ghy nu ghesien hoe dat ons jeuchdigh leuen 426 Moet lijden grooten strijdt om hem ter deught te gheuen:

Dat hier recht wordt ghejaecht als een onstuymich beest, Of een beseten Mensch van eenen helschen gheest.

Hier is den rechten strijdt, wanneer dat ons de reden 430 Als leydtsman van de siel toont alle swaricheden:

Hier treckt men ons den schilt van ons vervolghingh' aen, Om met ons eyghen vleesch in vollen strijdt te gaen.

Hier is't dat Sathan comt om ons tot val te leyden, 434 En van den rechten wegh der deughden af te scheyden.

De sonde draeght den sleyp van all' ons aerdtsche vreucht:

Circe betoouert oock ons lieffelijcke jeught, Soo worden wy omringht van achter en van voren:

438 'tBespringht ons al-ghelijck, den moet is schier verloren:

Ons eyghen vleesch, en wil; en ooghen doen ons strijdt, Oock alles wat wy sien, maer bouen al den tijdt Van onse groene jeught, waer in wy ons verblijden, 442 Met al dat Wereldts is comt ons ghelijck bestrijden,

De swackheydt van het vleesch, gheleghentheydt, en lust, Die stemmen over een, en maecken ons ontrust,

Wy als haer onderdaen door swackheyt der natueren, 446 En connen desen strijdt noch groote cracht verdueren:

Want als wy sien den tijdt met sijn gheleghentheydt, Sijn wy tot alle sond' en boosheydt strack, bereydt

Hier sien wy soo den Mensch den wellust soeckt te temmen, 450 Dat hy met groote moeyt den stroom moet teghen swemmen,

Want soo hy met den vloedt hem neder drijuen laet, Soo drijft hy in de sond', en doet zijn siele quaedt.

Met groote reden dan was Hercules beladen, 454 Te kiesen welcken wegh hem baeten con, of schaden:

Wat wegh hy hem verkiest, hy heeft of moeyt of strijdt, En is, hoe dat hy 'tmaeckt, noyt ongherustheydt quijt.

'tVier door sijn claerheydt is het schoonste dinck op aerden, 456 En door sijn nutticheydt van over-grooter waerden,

Maer raeckt zijn schoonheydt aen, soo is het brandigh heet, En niet soo pijnelijck, soo grousaem, noch soo wreet.

(27)

Den Satyr siende 'tvier wou 'tnemen in zijn handen, 462 Om cussen, maer hy werdt ghewaerschout van te branden.

Doen hem Prometheus riep, hout op ghy bock laet staen, Of ghy senght uwen baert, wilt ghy het roeren aen;

Soo is de Wereldt oock die haer schoon comt verthoonen:

466 Maer die haer schoonheydt raeckt sal sy met druck beloonen.

Haer cracht verslindt veel meer dan een verhonghert dier, Sy snijdt ghelijck een sweerdt, en brandt ghelijck een vier:

Sy vlieght ghelijck den windt, en daer zy set haer voeten, 470 Maeckt alle reden plaets en druck comt haer ont-moeten:

De prickelingh des vleesch, als haere trouw vrindinn' Plaeght oock des' lieue jeught als haere vyandinn'.

Die als sy ons laet sien de schoone blonde vlechten, 474 Doet sy ons jonck ghemoet in haere strick en hechten:

Ons sielen zy berooft, door 'tlieffelijck ghelaet, En weckt den geest tot vreucht recht als den dagheraet.

Ach! hoe verweckt ons siel met overgroot behaghen, 478 Hoe schijnt des' groene jeught 'tgheluck van onse daghen.

Hoe schoon en aenghenaem, is ons, all' haeren lust, En hoe beloeft zy vreught en wel-begeerde rust, Haer lieffelijcke stem is lustich om t'aenhooren, 484 Een rechte snoo' Syren' bedrieghster van ons ooren.

Hoe sietmen haer vergaen die haer in't herte stelt, Hoe wreeckt zy haer aen die daer zy vercrijght ghewelt, Soo ghy u niet en wacht, of soo ghy hoort haer vleyen, 486 Soo windt zy u ghemoet, om u tot val te leyen.

Gheen Tygers quamen oyt wt 'twoest Hyrcania, Noch Leeuwen wt het groot en grousaem Lybia, Noch slanghen soo vol vier die haer jet verghelijcken:

490 Ia Plutos wreedt besit moet haere wreedtheydt wijcken, De Doodt die yder vreest, en is soo vrees'lijck niet.

Sy haet Bermherticheydt, leert gramschap, baert verdriet.

'tQuaet dat aen haer ghebreeckt, can haer berouw wel wreken, 494 Sy romt van liefd' en liefd' men haer meest siet ghebreken.

Wanneer Diog'nes sach een als Gnathena was, Die in een rosbaer wert ghedraghen wel te pas,

(28)

Wiens hals met veel ghesteent' en ketens was behanghen, 498 Sprack hy; des' wreede beest sit al te slecht ghevanghen,

De ketens die zy draeght, sijn veel te swack van cracht, Om haer belet te doen van 'tquaet daer zy naer tracht:

Al schijnt zy sacht van schijn, en lief'lijck om t'aenschouwen, 502 Haer hert is wreedt en quaedt, wel weerdigh om te grouwen.

Soo is de Wereldt oock die niet dan schijn en heeft, En voor ghewenste vreught niet dan verdriet en gheeft:

Die niet dan rust en thoont, daer haer die is benomen, 506 Die siel en lichaem rooft van die, die in haer comen;

Sy is 'tgheschildert graf van buyten schoon verciert, En binnen vuylen stanck, vol wormen en ghediert,

Een rijckelijck gheschenck, begheert met groot verlanghen, 510 Maer binnen vol venijn van Padden en van slanghen,

Een recht vervalscht ghelas, waer in ghy meynt te sien De volheydt van de vreught die zy doet van u vlien.

Die rust van haer begheert gheeft zy veel moeyt en sorghen:

516 Die eer van haer begheert, daer blijft sy voor verborghen.

Die haer om rijckdom diendt, sendt sy veel ongheluck:

Die vreught van haer versoeckt benaut zy door den druck.

Die om haer hulpe roept, die weyghert zy haer handen:

520 Die van haer leuen wenscht, die Doodt zy met veel schanden.

Dient haer, en volght haer naer, bemint haer, hebt haer lief, Coopt haer op pant van eer, soeckt haer tot u gherief, Loopt daer Fortuna woont, stoot haeren wickel open, 524 Soo vindt ghy haer bedroch vol schandelijck wanhopen,

Ten eynde dat ghy soeckt dat vindt ghy voor ghewis, Want ghy recht Wereldt soeckt daer rechte Wereldt is.

Siet wat een grousaem vier: siet wat verwoede crachten, 528 Daer ons de goetheydt Godts vermaent om van te wachten

Is't niet al ijdelheydt daer onse jeught naer jaecht, En dat den ouden dach met recht berou beclaeght?

Nu comt den vollen tijdt, als Caramynti daden 532 'tAfgunstelijck ghebodt Eurysthi con versaden,

Waer in een ijder Mensch verdraghen can 'tgheval, En weet hoe hy 'tgheluck by maet ghebruycken sal.

(29)

In desen ouderdom schijnt een gheluck te wesen, 534 En dat van ijder wordt het al aldermeest ghepresen:

Want d'onvolcomenheydt van 'tkinderlijck verstandt, Dat door de teere jeught recht schijnt een jonghe plant, Beghint in rijpheydt dan zijn volle cracht te baeren, 538 En brenght sijn vruchten voort in des' sijn volle jaeren.

Eerst hebben wy met vrees' versleten onse jeught, Daer naer een weynigh tijdt, ghenoten 'sWereldts vreught, Maer nu beghinnen hier d'ondeuchden te verthoonen, 542 Die ons doen met berou ons eerste vreught beloonen.

d'Eergiericheydt is hier gheseten op den throon, Die staet en eere thoont met veel rijckdommen schoon:

Hier vleyt de giericheydt, om dat men haer sou eeren.

546 Hier soeckt d'hooverdicheydt van deughden af te keeren.

Wie is daer nu soo sterck die haer can wederstaen, Dan die den goeden Godt den schilt heeft aenghedaen?

Of hy en sou om een van dese te ghewinnen 550 Hem seluen werpen van des tempels hooghe tinnen.

Maer armen dwasen Mensch, wat geeft de giericheydt, Naer dat zy uwe siel verloren heeft gheleydt?

Al reyst ghy duysent-mael te water en te lande, 554 Wat wint ghy meer als moeyt en sorgheloose schande?

Al sijt ghy schoon ontgaen 'tperijckel van de zee, En naer schipbrekingh comt op een gheruste ree, Waer door ghy uwe rust te meynen hebt ghewonnen:

558 Soo is nochtans de sorgh en onrust eerst beghonnen.

Ghy slaeft om grooten schadt, en wordt u schatten quijt, Want slauende naer 'tgoedt verslaeft ghy uwen tijdt.

En of ghy all den schat van Oosten waert becomen, 562 En all' 't Perusche goudt haer minen hadt benomen, Meynt ghy dat ghy daer door soudt winnen uwe rust En uwen valschen dorst daer door sou sijn gheblust?

Gheensins, want ghy daer door nieuw moeyte soudt versamen, 566 Hoe ghy al desen schat wel soudt bewaeren t'samen.

Eerst hebt ghy dat vergaert met moeyt en onghedult, Nu beeft ghy door de vrees' hoe ghy 'tbewaeren sult

(30)

Eerst had u lichaem vrees' van moorders op de weghen 570 En nu, leydt ghy u siel de moordenaer teghen.

'tPont dat u was belast om wel te sijn bewaert,

Graeft ghy gansch sorgheloos ondanckbaer in der aerd', Ten eynde soo ghy meynt in vrijheydt gaen te leuen, 574 Gaet ghy u self in dwanck seer vast ghevanghen gheuen:

Want eer des lichaems moeyt en arbeydt is ghedaen, Compt d'onrust van den gheest met sijn onrustheydt aen.

Den eenen soeckt altijdt te leuen met verlanghen, 578 Een ander heeft verdriet als of hy waer ghevanghen,

Want hy in eenicheydt zijn jaeren gansch verteert, Door dat hy niet en weet hoe veel dat hy begheert.

Den duyvel die verleydt veel arme simp'le menschen, 582 Die hy veel schat' belooft naer haer goudt-gierich wenschen:

Maer als hy wordt ghewaer dat jemandt hem betrout.

Vult hy haer handen meer met bladers als met goudt.

Den Mensch die gierich is laet hem met schijn verblinden, 586 Door dat hy laet zijn hert met gulde banden binden:

Besiet wat hy besit, of wat besit zijn hert, Als hy hem in dit net soo sorghelijck verwert.

Een dinck dat sonder cracht gheen pijn en can verdrijuen, 590 Een dinck dat sonder deught doet onverstandigh blijuen,

Een dinck dat snooder is dan eenigh cruydt der aerd' En recht als vuylen dreck niet dan verachtingh waerd', Te recht, te recht een dinck dat jemandt stelt verloren, 594 En van den wijsten noyt in over-vloedt vercoren.

Nu dan ghy hebt het goet, zijt ghy nu wel vernoeght, Of dunckt u dat de rust haer by u heeft ghevoeght?

Veel minder dan te voor: den dranck wort seer ghepresen, 598 Om dat hy can den dorst verdrijuen en ghenesen.

De spijse wel ghenut is ijder aenghenaem, Om dat hy siel en lijf behouden can te saem.

Maer desen dorst van t'goudt die siel en lijf can schaden, 602 En sou den gulden vloedt van Tagus niet versaden.

Den hongher van het goudt veel eer de siele let, Dan dat wy onsen lust versadighen daer met:

(31)

'tIs eenen valschen lust den hongher die wy draghen, 606 Die watersuchtich is comt desen hongher plaghen.

Sijn onversadicheydt doet eten, datmen eer Sou bersten dan versaen om dat het teert soo seer.

Phinei goede spijs werdt altemael verslonden,

610 Wiens tafel was omringht van vuyl Harpysche honden, Want all' zijn eten stanck eer 'tquam in zijnen mondt, En adt hy dan noch wat, soo was't hem onghesondt.

Soo gaet het oock met haer die desen hongher crijghen, 614 Al can men haer het quaet Phynei niet aentijghen:

Want in den overvloedt van water en van graen, Doet haer de giericheydt als Tantalus vergaen.

Haer vrecke giericheydt doet haer 'tghenoeghen deruen:

618 Haer goet doet haer ghemoet veel duysent dooden steruen.

Sy vreesen voor den noodt te nutten van haer goet, Dat haer (voorhaeren Godt) als dienaers dienen doet;

Haer goet verslindt haer siel, recht als des Arents veyren, 622 Al d'ander pluymen licht verslindich can verteyren.

Waer is Anacreon, die weder gaf het geldt, Doen zijn gherust ghemoet in onrust was ghestelt?

Sy slachten recht de mier die leeringh schijnt te gheuen 626 Die altijdt werckt en slaeft of zy altijdt sou leuen.

Twee dinghen voert haer siel tot alle snoo ghewin, Als armoed' met dit quaedt dat noeyt versaedt den sin.

Veel dinghen sien wy aen den armen Mensch ghebreken, 630 Maer aen die gierich is al, daermen van can spreken.

Het winnen van het goet wordt door de moeyt ghevreest, En het besit verweeght de swackheydt van den gheest, Silio seydt dat Godt ons heeft het gout ghewesen, 634 Te haelen wt der aerd', om daer door quaet te wesen,

En dat ons jammer comt met overgroot verdriet, Als ons ghewonnen goet een weynich gaet te niet.

De lijdtsaemheydt van Hiob en wert niet meer gheboren, 638 Den grooten roem van Vz is met den man verloren.

Heeft jemant wat verlies waer door sijn schade groeyt, Soo schijnt dat hem door d'oogh den Achelous vloeyt,

(32)

Wy willen het gheluck indien met 'tmaer con willen, 642 En souden ons daerom ghewilligh laeten villen:

Maer om dat al ons hop' op ijdel dinghen staet Comt ons de wanhop' aen als ons het goet vergaet.

Doen Pyrrhus voor hem nam een machtigh heyr te voeren, 646 Waer door hy 'tRoomsche rijck gansch stellen wou in roeren,

Wert hem van Cynea den Philosoph ghevraeght,

Wat dan zijn meeningh was, waer door hy werdt ghejaeght:

Ick wil Italien eerst, sprack Pyrrhus, overwinnen, 650 En dan met mijn gheluck in Vranckrijck oock beghinnen:

Van daer vol heerlijckheydt wil ick in Spaengnien gaen, Om dat als d'ander twee te maecken onderdaen,

En als ick daer 'tvast landt naer wensch hebb' in-ghenomen, 654 Wil ick naer Africa met mijne schepen comen,

Dat ick door mijn gheweldt oock dwinghen wil tot my:

Daer naer als ick voor 'tlest Sicilien vaer voorby, Wil ick dat winnen oock, en dan my gansch begheuen, 658 Vol heerlijckheydt en eer te rusten all' mijn leuen.

Maer op dees giericheyt heeft Cyneas gheseydt:

Waer toe soo langhen wegh die soo vol sorghen leydt?

Daer ghy de rust als nu met wensingh cont ghenieten, 662 En all' de moeyt ontgaen, die dickwils sou verdrieten.

Wat dunckt u, can den wensch van't tijdelijcke goet Niet pijnighen den geest, en dwinghen het ghemoet?

Wy sien de kinders licht om haer speeldinghen weenen:

666 Soo doen wy oock als Godt comt teghenspoet verleenen.

'tSeer cleyn en nedrich hert van Tellus is vergaen:

Maer Crœsi rijckdom groot sien wy met wenschen aen.

Wy wenschen al om goet, om eer, om gelt, om leuen, 670 En niemant om de deught, daer't al door wordt verheuen.

Wat is dan all' ons hop, die soo met sorghe voedt?

Is niet al onsen lust in't tijdelijcke goedt?

Derft jemandt eens zijn hop', is niet zijn hop' zijn steruen?

674 Waer toe dient dan dit quaedt dat ons soo can verderuen?

'tIaer dat met ongheluck ten eynde werdt ghebracht, Vervloecken wy in't hert en in ons boos ghedacht.

(33)

Den duyvel loont het wrck waer wt het is ghesproten, 678 Want als men zijnen dienst met lusten heeft ghenoten,

En dat hy onsen wil volcomen heeft in als.

Gheeft hy ons aen den beul, of breckt ons self den hals.

d'Eergiericheydt thoont oock haer groote macht, en staeten 682 Soo jemandt maer om haer de deughden wil verlaeten.

Die om wat ijdel eer de grootste die daer sijn, Verslijten doet den tijdt in haeren sotten schijn.

Neemt een gherechte schael en wilt met reden weghen, 686 En leght de giericheydt d'eergiericheden teghen,

Ghy sult voorseker sien, dat 'teen is dreck en aerd', En 'tander roock en windt niet dan verachtingh waerd':

De geldt-sucht hoe sy is, en is noyt soo bevonden, 690 Als wel den lust van eer, vol ijdel dwase sonden.

Beyd' hebben zy een cracht, schoon, boos, en valsch van raet:

Beyd' leyden zy den Mensch tot sond', en alle quaet:

Beyd' listigh', maer de dees' loont soo veel meer met pijnen 694 Als zy haer water doet in 'teerste claerder schijnen:

Haer lieffelijck ghelaet is wel de groene lent,

Maer hoe zy schoonder schijnt, hoe zy bedroefder endt.

Die in haer lieff'lijck net ghewilligh haer begheuen, 698 Die schijnen in 'tghelaet voorspoedelijck te leuen.

Som' hebben in het heyr als heeren groot ghebiedt, En ander willen dat een ijder op haer siet.

Veel ander zijn ghegroet daer zy gaen langhs de straten 702 Van die, die minder sijn, doch haeren hoogh-moet haeten:

Veel draghen 'tpurper cleet, verciert vol goudt en sij', En locken self haer eer door eyghen hoouaerdij.

'tSchijnt wel in haeren schijn dat in haer sijn de lusten, 706 Maer niemandt en ghevoelt de swaerheydt der onrusten.

Niemandt, segh ick, en voelt wat ijder once weeght Van all' des' ijdel eer, die haer den hals verweeght.

Niemant en can den prijs wel maecken all' zijn daghen, 710 Wat ijder elle cost van 'tpurpur dat zy draghen.

Wist jemandt het ghewicht, den last, den haet, den cost, Eer hy des' ijdel eer te troetelen beghost,

(34)

Hy sou verseker hem met wijsheydt meer beraden, 714 En dese dier spijs niet coopen, maer versmaden.

Monime van Milet heeft naer seer grooten druck, Deelachtigh moeten sijn dit haetigh ongheluck:

Want Mithridates haer haer eyghen doodt dé kiesen 718 Doen hy sach dat hy 'trijck van Pontus sou verliesen,

Sy nam des Conincks bandt die haer het hooft omvinck, En bandt hem aen den hals waer aen sy haer verhinck.

Maer hy brack door 'tghewicht, doen smeet zy hem ter aerden, 722 En spogh daer smadigh op als jet van gheender waerden.

O ghy vervloeckten bandt! riep zy, met onghedult, Ick sien dat ghy in noodt my oock verlaeten sult:

V valsch' ontrouwe cracht daer wy soo seer om haecken 726 Is niet dan ongheluck, en dat verdriet can maecken.

Sy stack Bachilides den hals vrijwilligh toe, En riep: ras snijdt hem af, ick ben het leuen moe, Laet my den last van eer niet meer den hals verweghen, 730 Maer laet ons 'tongheluck met haesten loopen teghen.

Soo comen veel tot eer, maer met verdriet en noodt, En dickwils aldermeest met vreese van de doodt.

En dat al tot den lust van die, die meerder wenschen 734 Naer hondert mijlen landts dan hondert duysent menschen.

Veel dienen haer op hop' die haer met schijn bemindt, Haer sottheydt dient de gheen die haer haer handen bindt.

Sy spotten met den block ghelijck Latonas boeren, 738 En prijsen eenen Vorst die saecken can wt voeren.

O Lycien! wat wensch wert van u volck ghedaen, Hoe sochten zy haer doodt, die haer quam haestigh aen, Doen haer den reygher quam tot sijne spijs opeten 742 Soo gaet het oock met haer die haer, als zy vergheten.

Veel ander door ghedult vercrijghen groote macht, Door dat zy haeren Heer, met alle zijn gheslacht,

In schijn van lijdtsaemheydt wel naer den monde spreken 746 Waer door sy prijsen 'tquaet dat vol is van ghebreken.

Des' door gheveynst ghedult, ghelijden soo veel smaet, Dat licht een edel hert sou wecken tot den haet.

(35)

Haer dull' eergiercheydt can haer soo onderhouwen, 750 Dat zy in 'taenghesicht haer laeten van hem spouwen.

Wat hoosheydt hy versiert zy prijsen't met den mondt, En achten all' zijn doen, recht als der Goden vondt.

Stratoclis ouden gheest schijnt weer in haer t'her-leuen, 754 Die ijder wel den prijs van dese const mach gheuen:

Want hy Demetrio soo pluymstreeck dat hy won Meer gunst dan hy met recht van hem ghewenschen con.

Veel oock Democlides niet hoeuen veer t'ont-wijcken 758 Die oock den selfden vorst Apollo ginck ghelijcken,

Want hy vont alsmen sou 'tOraclum bidden aen, Dan sou men't antwoordt van Demetro haelen gaen, En die men aen hem sondt liet hy Theori noemen, 762 Als haer, die haer alleen Pythijsche moghen roemen.

De daghen Euoë eerst Dionysia

Die noemden sy doen oock naer hem Demetria.

De maendt die Iano was voor-henen toe-gheschreuen, 766 Wert oock den naem naer hem Demetrius ghegheuen.

De wereldt is nu soo vervallen in haer quaedt, Dat, soo daer jemandt is die haer niet naer en gaet, Die achtmen dat hy is hooueerdich op-gheblasen, 770 Of dat hy is vol nijdt, dat sijn verstandt doet raesen.

Lieuer, seydt Seneca, wil ick misdoen met goedt, Dan door pluym-strijckerij te winnen het ghemoedt.

Daer 'tvalsch pluymstrijck en heerst, en can gheen vrindtschap wesen, 774 Want zy bedrieghlijck is, en als de Doodt mispresen.

Wanneer dat Phocion van Anthipater werdt Versocht om wat te doen dat hem was teghen 'thert, Sprack hy; ghy cont u niet van my voor vrindt ghedienen, 778 En voor een' die flateert om gunsten te verdienen.

Als Crates eenen sach met veel Pluymstrijckers gaen, Riep hy: ô Ionghelinck! het deyren comt my aen, Dat ick u sien soo rijck, soo ionck, soo schoon van leden, 782 En dat ghy uwen tijdt soo eenigh gaet besteden.

Den wolf ghelijckt seer wel van wesen eenen hondt,

Die mondt fluyt eenen vrindt, want hy spreckt naer den mondt

(36)

Nochtans is haeren wil in alles seer verscheyden:

786 Want dat den eenen haer met d'ander siet verbeyden.

Den jagher vanght het wilt met honden in het veldt, En des' met valschen lof, doen haer vervloeckt gheweldt.

Acteon werdt vernielt van die hy hadd' doen voeden, 790 En des' vernielen oock die alle goet vermoeden.

Wat doen dan dese sond'? dan dat het maer den Vorst Eergierchlijck ontsteeckt dat hy naer eere dorst:

En aen haer eyghen siel verwecken zy veel plaghen, 794 Dat zy met veel verdriet verborghen moeten draghen.

Wie voedt daer eenen Leeuw die niet door vrees' en beeft, Als hy hem met zijn handt het nutbaer eten gheeft?

Wie sou niet ras sijn handt met vrees' te rugghe keeren 798 Als hem den aert van 'tdier zijn cleyn verstandt doet leeren?

Maer hoe de vrees' vermaent, de dwaesheydt lockt altijdt, Tot dat hy haer in't lest noch in haer handen bijdt.

Die eenen Nero dient moet sijnen loon verwachten, 802 En onderdanich sijn, sijn willen en ghedachten:

Hy treckt wel jemandt op tot staet of schijn van eer, Maer door het misvertrouw' werpt hy hem weer ter neer.

Hy vult haer wel met goet, met gunsten en vertrouwen, 806 Maer worden in het lest als spongien wt-ghedouwen.

Siet Senecam maer aen, die nochtans was vermaert, Niet of hem de natur' maer wijlheydt hadd' ghebaert, Of hy dit ongheluck met wijsheydt con ontloopen:

810 Maer nee, hy moest zijn moeyt met zijne Doodt becooopen.

Gheen minder achten zy; haer dunckt dat ijder Mensch Gheschapen is alleen tot haeren lust en wensch.

d'Eergiericheydt dwinght haer maer ouer d'weers te groeten, 814 Of niemandt aen te sien van all' die haer ontmoeten.

Is jemandt haers ghelijck, soo draghen zy den haet, En doen haer eyghen siel daer door verdrietigh quaet.

Voor vrindtschap, die men hoort met deughden te vergelden, 818 En doen zy anders niet dan last' en ende schelden,

'tSchijnt dat haer aebtna voert een heete corts op 'tlijf, Of dat sy voor den nijdt zijn vreuchdigh tijdt verdrijf,

(37)

Die haer door overvloedt tot schade wort gheboren, 822 En oorsaeckt haer een quaet waer door sy gaen verloren.

O wijdt vermaerde stadt Mineruae toe-ghewijdt!

Hoe is u wijse Deucht verdoruen door den nijdt!

Hoe werdt Demosthenes, die eewelijck sal leuen, 826 Door u ondanckbaerheydt verbannen en verdreuen!

Hoe werdt den cloecken heldt die Xerxem overwan Onrechtelijck verjaeght door uwen snooden ban!

Hoe veel in 'tRoomsche rijck sijn tot veel eer ghecomen, 830 En hoe is all' haer eer door desen nijdt benomen!

Maer ghy half-caele vrou sijt wonder in't gheval Om dat ghy die verheft die weerdigh sijn den val, En maeckt haer soo verwaent, hooveerdigh, opgheblasen, 834 Dat zy door haer gheluck in haer ghemoet verdwasen.

Den staet die haer verheft dunckt haer te sijn haer vré, En swillen daer door op recht als den Esel dé,

Die 'tbeeldt van Isis droegh, want als hy dat sach groeten, 838 Docht hem dat ijder hem eerbiedigh quam ontmoeten.

Noch heeft d'eergiercheydt een ander quaet in haer, En dat men meesten-deel by groote wordt ghewaer, Dat is, dat niemandt can ghelijden noch verdraghen, 842 Dat jemandt sou in staet by hem zijn eere draghen.

Themistocles con' noyt ghelijden in een stadt By hem Aristidem, recht-veerdigh sonder schadt:

Noch Caesar, (die nochtans in't veynsen was ervaeren) 846 Cond' met Pompeio noyt volcomen vrintschap baeren.

Wat Alexander raeckt, heeft hy niet onbeleeft, Darius gunst ontseyt, die aen-gheboden heeft Met sijne dochter schoon een deel van sijne landen, 850 Om die gansch vredelijck te stellen in sijn handen?

Wat was zijn trotsch' gheroem dat hem 'tverstandt verwon, Wast niet: Den hemel groot en lijdt maer eene Son'?

Hoe sou het aerdt-rijck dan twee Sonnen connen lijden?

854 Neen, neen, hy moet met my om gansch de Wereldt strijden.

Brack niet de soetste rust van den Atheenschen heldt Te sien soo veel Tropheen Miltiadi ghestelt?

(38)

Wat vroeghde Caesars hert dan dat hy sach verheuen 858 Het beeldt waer van soo veel vroom daden sijn gheschreuen?

Waer was oyt eenigh Mensch verwaender in hooghmoet, Dan Xerxes? die ick hier met recht ghedencken moet:

Die hem vermat de zee en berghen soo te dreyghen, 862 Dat 'tscheen dat hy haer dwongh tot sijnen wil te neyghen,

Ia niet en heeft ontsien de Goden altesaem, Te schelden soo sy niet en dienden zijnen naem.

Wat weckte Caesars Doodt dan des' vervloeckte plaghen, 866 Waer door hy haetigh werdt by sijne naeste maghen?

Quam niet Pompeius val door dit vergiftigh quaedt, Die met vermeten groot vermat in vollen raedt Dat, als hy maer en wou sijns vyandts macht vernielen 870 Te stampen met den voet om crijghers te doen crielen?

Veel ander hebben noch veel booser daedt ghedaen, Doen sy als Goden groot haer deden bidden aen, En lieten haeren naem ghewijde Tempels maecken

874 Waer in haer beelden schoon door toouer-consten spraecken.

De grouwelijcke daedt heeft Grieckenlandt veracht, Waer door Erostratus wou blijuen in 'tghedacht, Die door eergiericheydt 't Epheso 'tsijnder schanden, 878 Dianae Tempel schoon tot asschen dé verbranden.

Heeft Agrippina niet door haer eergierigh hert, Den soon tot moeder moort en haer verderf ghetert?

Oock Nero van ghelijck eergierich van manieren, 882 Maeckt sijn banquetten groot door costelijcke vieren,

Die dickwils op een reys verbrande meerder cruyt, Dan 'tgansch Arabisch rijck in 'tjaer con brenghen uyt.

Den wreeden Polion werp wel ghesonde menschen 890 In vijuers door den lust van sijn eergierich wenschen;

En dat om dat den visch sou hebben goeden smaeck, Als hy banquetten dé met goddeloos vermaeck.

d'Eergiericheydt heeft noyt in meerder cracht ghebleken, 894 Dan doen Selanus heeft naer heerschappij ghesteken,

Die niet en heeft ontsien het Iuliaens gheslacht Te brenghen om den hals, dat hem heeft omghebracht

(39)

Niet dat Natura baert en kan ons meer beschaden, 894 Wt haer spruyt alle quaedt, en goddeloos verraden.

Bellona sit door haer gansch bloedich neuen Mars, En dondert in het strael met grouwelijck gheknars.

Tot lust van twee of drij wordt dickwils meer verslaghen, 898 Als in den grooten slach van Canas dooden laghen.

O grouwelijck vergift! ô schadelijck fenijn!

Hoe schoon verciert ghy u met uwen valschen schijn.

Wat onrust en wat vrees' leydt in u quaet verborghen:

902 Hoe schenckt ghy ons in gout u vuyl onnutte sorghen:

Ons ooghen ghy verblindt, dat wy niet eens en sien Het quaedt dat daer in is, of dat ons can gheschien.

Ons ooren ghy verstopt, dat wy niet eens en hooren, 906 Naer jemandt die ons seydt' dat Godt hem sal verstooren.

De kenniss' van ons self rooft ghy wt ons verstandt, En drijft ons soo tot val, ellendicheydt, en schandt Daer teghen is de rust van 'tnedrich eensaem leuen:

910 By ijder van verstandt echt salichlijck verheuen.

Den herder die op 'tvelt by sijne schapen rust, Wordt door den slaep ghevoet, en is hem eenen lust:

Maer zy die in het hof op sachte bedden slapen, 914 DIe vreesen in de rust waer door zy licht ontslapen.

De vrees' die volght altijdt de dwaes' eergiericheydt, Want als zy sijn tot rust in haere rust gheleydt,

Dunckt haer altijdt door vrees' tot haer een in te comen, 918 Soo dat zy in haer rust niet rusten maer verschromen:

Recht als de slauen doen die swaerlijck sijn ghevaen, En met seer groot verdriet altijdt met ketens gaen:

Gaen zy beladen oock met ketens die haer sluyten, 922 Inwendigh in den gheest onsighbaerlijck van buyten.

De slaeu' sijn lichaem troost wel somtijts door den gheest, En singht in zijn ellend' als niet te sijn bevreest:

Maer die eergierich is, vermoeyt van gheest en leuen, 926 Can hem als ongherust tot gheene rust begheuen.

Wat de vernoegingh' raeckt, die ghy meynt dat by haer Soo groot is, door dat ghy gheen leet en wordt ghewaer