Den boeck der gheestelijcke sanghen

(1)

Lucas van Mechelen

bron

Lucas van Mechelen, Den boeck der gheestelijcke sanghen. Hendrick Aertssens, Antwerpen 1631

Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/mech003ghee01_01/colofon.php

© 2013 dbnl

(2)

Eechen-dicht tot den heylighen Gheest.

DIe Schrijvers over al voor d'eerst' in hare Boecken Altijt naer d'oudt gebruyck haer Moecenates soecken, Elck een weet sijnen treck', elck peys op die hy mint, Elck heeft een eynd' waerom dat hy sijn werck begint.

V dan, O heylich Geest! die d'eynd' zijt dat ick meyne, Draegh' ick voor d'eersten op dese lof-sangen kleyne:

Dat d'ander alle gaen tot die, ende tot die;

Ghy zijt het eynd' voorwaer dat ick alleen aensie.

Op dat ghy dan te recht hier worden mocht gepresen, Wilt self den Musicien van dees lof-sanghen wesen;

Want daer ghy selver singht, daermen v spelen hoort, Is aenghenaem t'gheluyt, is lieffelijck d'acoort.

Ghy self alleen te recht mooght uwen lof uytspreken, Ghy zijt die elck een kondt in uwen lof ontsteken;

Sonder v spel en is gheluyt, noch blijden sanck, Ghy moet die stemmen al in storten haer geklanck:

Wilt dan die snare slaen, wilt in die stemme leven, Die v met dit ghesangh' soeckt eer' en lof te gheven;

Verweckt een vierich hert', instort een puer ghepeys, Dat die den lof uyt spreeckt, v love t'elcker reys:

Dat ghy alleenelijck moght in dat herte comen, Dat t'hert' alleenelijck van v word' inghenomen, Die met v vrolijckheyt, die met v soet gheluyt, Al wat ghy niet en zijt, verr' uyt dat herte sluyt.

Weest eeuvvelijck ghebenendijdt, Die eeuvvighen lof vveerdich zijt.

(3)

Voor-reden op den Blijden Requiem.

Goetvvillighen Leser ick hebbe seer nootsakelijck gheoordeelt inden eersten intrede van dese gheestelijcke Liedekens (ghenaemt den Blijden Requiemom dat sy betoonen den vvegh van de rechte ruste in Godt) tot verclaringhe uvvs verstandts, te openen drye saken. Ten eersten: Den eyndelijcken vvaerom van dese; vvant volghens de leeringhe van den H. Thomas 1. 2. q. 1. in het eynde moeten ghenomen vvorden die redens van die sake die gheschickt vvorden tot het eynde. Ten tvveeden: De dispositie van de materie, te vveten, hoe die beandtvvoordt aen het eynde; vvant naer de leeringhe van den selven H. Thomas 1. Contra gentes, soo vvordt dan een sake alderbeste gheschickt, als sy bequamelijck ghevoeght vvordt tot haer eynde. Ten derden: Verclaringhe van den stijl, manier' van spreken ende termijnen hier ghebruyckt.

1. Aengaende den eyndelijcken vvaerom, sult ghy begrepen vinden in dese vier naer-volghende redens. De eerste, op dat door dese Dicht-liedekens onse siele tusschen haren daghellijckschen aerbeydt, ende verdriet soude verlicht ofte vermaeckt vvorden;

vvant hoe grootelijcks dat dese daer toe dienen, verclaert ons seer schoon den H.

Chrysostomus homilia in Psal. 41. Daer en is niet, seyt hy, dat de siele soo crachtelijck oprecht, ende opgherecht bevveeght, van de aerde verlost, ende eenen geur gheeft van de liefde des vvijsheydts (haer dienende om te spotten met alle die aerdtsche saken) als een Goddelijck Dicht, met maete, ende ghetal ghemaeckt; vvant onse nature verheught haer soo in de dichten, ende heeft soo grooten over-een-kominghe met die, dat oock de sprakeloose kinderen, door liedekens van hare voesters, vvorden ghesust in haer vveenen, ende

Lucas van Mechelen, Den boeck der gheestelijcke sanghen

(4)

bevveeght tot ruste ende slaep: Oock de reysers in den middach drijvende hare jock-draghende beesten, versoeten de bitterheydt haers aerbeydts met het singhen der liedekens: Oock de landts-lieden in haren acker, die vvijntreders in hare persse, die schippers tusschen die riemen; d'vvelck al van hun gheschiedt, om dat de siele tusschen den aerbeydt hoorende het liedeken vindt versoetinghe van de

moeyelijckheydt.

De tvveede reden: Op dat ons dese liedekens souden dienen tot een teghen-ghift van het quaet, tot het vvelck onse nature soo seer is gheneghen, ende door gheen middel lichtelijcker in onse siele en vvordt ghestort dan door de konste des dichte ende soeticheydt des sancks. Gheen crachtigher middel en hebben Venus-ghesellen, om die herten des jonckheydts t'ontsteken in haer vier: Iae het ketters-fenijn heeft desen vvegh ghevonden, om daer door in te dringhen in de herten der simpelder ghemeynte; desen middel hebben ghebruyckt, schrijft Theodoretus Libro 4. c. 14.

ende Zosomenus Libro 3. c. 15. Bardesanes Syrus, Hermonius, Apollinaris Laodicenus, ende en is niet achterghelaten ghevveest van die ketters onser tijden, vvant naer het verhael van Boterus inde derde partije sijnder relatie, soo is den oorspronck van de ketterije in Vranckrijck begost, ende als een peste voort ghespronghen door het bevvorp van dicht-liedekens, voor het simpel volck uytghestroyt. Hier door seyt den selven Theodoretus ende Zosomenus, is den H.

Ephrem vervveckt ghevveest van den gheest Godts, om te blusschen dit ketters fenijn,

aenghedient met den gouden Kelck van dicht-liedekens, te schrijven veel ende

verscheyden Goddelijcke dichten, de vvelcke hy oock op Lieren, ende andere

instrumenten dede spelen. Sulcks heeft oock ghedaen Gregorius Nasiansenus teghen

Apollinarium, ende den H. Ambrosius teghen die Arianen, de vvelcke hem pleghen

te vervvijten dat hy het volck vvas verleydende, door sijn dichten ende hymnen door

(5)

oorsake dat hy in het eynde van elck, vvas verheffende die ghelijckheydt in het vvesen ende in de glorie des H. Dryvuldicheydt, als een teghen-verghif teghen hare ketterije, ende daerom ghelijckervvijs dat de Citere van David 1. Reg. 16. vvaer op hy speelde devote dichten, verjoegh den quaden quellende gheest van Saul, alsoo sullen v oock dienen dese liedekens om den quaden gheest van alle ondeughden, onnutte droefheydt, ende becoringhe soetelijck te verjaghen.

De derde reden, Op dat sy ons dienen om ons herte van sijn ghevvoonelijcke verstroydtheden te ontstelen, ende op te rechten tot Godt. Wy lesen in't vierde boeck der Coninghen in't 3. Cap. dat alser drye Coninghen Ioram, Iosaphat ende den Coninck van Edom quamen tot Eliseum om door hem te kennen den vville des Heeren over haren krijgh, dat hy gheboodt, brenght my eenen sangher, ende ter vvijlen dat dien vvas singhende, soo is over hem ghecomen die handt des Heeren: Tostatus Abulensis q. 12. vraeght vvat het bediede dat desen Propheet dede commen den sangher &c.

ende andtvvoordt dat hy begheerende met Godt te beraden, hier toe hem vvilde disponeren met een onttrecken sijns selfs van alle uyterlijcke dinghen, ende commen tot een stillicheydt des herten, op dat hy lichtelijck soude ghevvaer vvorden het invvendich roeren des Heeren, ende dese stilte vondt hy gheradich te besorghen door den sanck, hier door betoonende hoe bequaem dat desen is, om onse herten soetelijck te ontstelen van die uytvvendighe becommernissen, ende door de stilte dat te doen ghevoelen het bevveghen van den gheest des Heeren.

Die vierde reden, Om dat de dichten ende liedekens, zijn een van die

alderbequaemste instrumenten om Godt almachtich te loven, ende te volbrenghen t'ghene David pracktiseerde. Ick sal Godt loven in alle tijden, altijdt sal sijnen lof vvesen in mijnen mondt: eensdeels om dat door de selve de vveldaden des Heeren lichtelijck vvorden ghe-

(6)

druckt in de memorie; vvantmen een dicht-schrift beter onthoudt, als een ander: ten anderen om dat dese zijn een teecken van den lof-sanck des Heeren dien blijschap des herten betaemt. Daer en boven om dat Godt Almachtich hebbende alle saken in seker ghetal, ghevvichte, ende mate ghestelt Sap. 2. en naervolghens in een seker eendrachte ende proportie, soo ist dat hy oock besonderlijck ghenuchte nemt seydt Augustinus 6. Musice in die harmonie van gheproportioneerde dichten. Daerom soo hebben veel H. Persoonen dit middel aenghenomen tot die dancksegghinghe des Heeren. Als Moyses met sijne suster Exo. 15. Anna de moeder van Samuel 1. Ro. 2.

Den Propheet Isaias cap 12. die dry kinderen in den oven van Babilonien Dan. 4.

David in alle sijne Psalmen, Sacharius Luce 1. Simeon Luca 2. ende in het nieuvve Testament den Spieghel van alle deughden, ende danckbaerheydt M

ARIA

, de vvelcke soo haest als sy hadde ontfanghen dat eeuvvich Woordt des Vaders in haer

maeghdelijck lichaem, met groote blijschap begoste te singhen, Magnificat, ende is hier in naer ghevolght ghevveest van veel H. Persoonen, namentlijck van onsen H.

Vader Sinte Franciscus, den vvelcken door over-vloet der danckbaerheydt uytberste in verscheyden Liedekens in Italiaensche dicht, van de vvelcke vermaert is, het ghene dat hy noemde, Het Liedeken van Broeder Sonne, ende beghint, Altissimo

Omnipotente, ende tvvee andere de vvelcke hy ghedicht, ende ghesonghen heeft, naer het ontfanghen van die heylighe vvonden, volghens d'opinie van P. Lucas Waddingus, in de vvelcke hy vvonderlijck beschrijft de cracht der Goddelijcke liefde, d'een beghint In Foco lamor me mise. het ander, Amor de Charitate, vvaer uyt ick besluyte, dat vvy maer naer en volghen het exempel van soo veel Heylighen als vvy voort stellen in dicht liedekens den lof des Heeren.

2. Op dese eynden comt rechtelijck te beandtvvoorden die materie begrijpende in

haer de ghebenedijde Passie ons

(7)

Salichmakers, het bevvercken van de Theologale ende morale deughden, dat vvandelen in de Goddelijcke teghenvvoordicheydt, ende de opperste salicheydt van desen vvegh, de vvelcke gheleghen is in die alderlieffelijckste vereeninghe met dat Goddelijck vvesen door gratie ende liefde, ende seght my vvat materie soude beter connen dienen om onsen aerbeydt te vertroosten dan die bitter passie ons

Salichmakers? vvelcke beter om het fenijn des duyvels, des vleesch, des vverelts van ons te vveeren, dan dese passie met het uyt vvercken der oprechte deughden? vvelcke beter om onsen gheest van verstroytheden te onthechten ende tot stilte te brenghen, als die bemerckinghe van die ghedurighe teghenvvoordicheydt Godts vvat meer ons ontsteken tot lof ende danckbaerheydt als het ontsprekelijck mysterie des lijdens Christi, ende dat hy door dit ons heeft begheert te bereyden den vvegh om te gheraken tot die salighe vereeninghe van sijn Goddelijck vvesen, ende opghenomen te vvorden in sijn gheselschap. T is hier oock dat alle soorten van menschen materie vinden naer haren staet, soo beghinnende, als voortgaende, ende volmaeckte. Dit is in't cort van die materie.

3. Die maniere van spreken, is in dichte met alderhande verscheydentheydt vermaeckt. Den stijl claer ende vloedich, die termijnen volghens den eysch van die materie.

Waerom dat den goetvvillighen Leser sal believen te bemercken dat elcke vvetenschap heeft eenighe eyghen termijnen, oft manieren van spreken, de vvelcke niet ghebruyckt en vvorden in die andere, oft vvel in eenen anderen sinne. Soo sien vvy, dat t'ghene dat die Philosophie noemt species, dat noemt de Iuris prudentia genus, dat de eene naemt individuum, dat noemt die andere species, ende dierghelikcke vindtmen in alle andere vvetenschappen, maer besonderlijcke in de mystike Theologie, de vvelcke om dat sy handelt seer hooghe verborghen ende onuytsprekelijcke Goddelijcke saken de vvelcke meer raken ende

(8)

aengaen die hervarentheydt dan de speculatie, ende staen meer in het smaken ende ghevoelen van Godt, dan in argumenten oft discoursen, hier om ist dat sy ghebruycken somtijts onghevvoonelijcke termijnen om onghevvoonelijcke saken oock met onghevvoonelijcke manieren van spreken uyt te drucken, ende dit en is niet nieuvvs;

vvant sulckx hebben ghedaen alle oude ende nieuvve mystike Schrijvers, als den H.

Dyonisius Areopagita. Verselensis, den H. Bernardus, Bonaventura, Rusbrochius, Taulerus H. Arphius ende menichte van andere. Vyt faute van dese bemerckinghe, ende dit onderscheedt, soo ist dat vele persoonen, (die oock seer gheleert vvillen ghenaemt zijn, maer niet en hebben ghesien dan hare Philosophie ende hare

Scholastike Theologie,) somtijdts teghen de mystike Theologie uyt-vallen met straffe, ende onbescheyden oordeelen, de vvelcke sy vvel souden matighen, indien sy hun vvat gheoeffent hadden in het over lesen van die voornaemde schrijvers. Hier om en sal v. l. niet vervvondert vvesen, dat ick in het handelen van die alderhooghste materie der vereeninghe van de siele met Godt somtijdts ghebruycke eenighe termijnen niet ghemeyn in andere scientie, vvant ick daer inne niet anders en doen oft en spreke, dan ghelijck soo veel mystike Leeraers voor my hebben ghesproken. Dit zijn die drye stucken, de vvelcke ick in't corte hebbe begheert te verclaren, nemt in danck mijnen aerbeydt, door den vvelcken ick hebbe ghepooght die Goddelijcke mysterien te menghelen met de soeticheydt des sancks, op dat ter vvijlen het ghehoor door de soeticheydt des liedts onthaelt vvordt, t'samen inghestort mocht vvorden die

vruchtbaerheydt van die Goddelijcke mysterien ende op dat hy v. l. mach dienen om

te gheraken tot den salighen Blijden Requiem daer alle Godt minnende sielen naer

haken ende verlanghen.

(9)

Approbatie.

OM te vervvecken ende te onderhouden devote Godt liefhebbende sielen, mach desen Blijden Requiem ende gheluckighe uytvaert ghelesen ende ghedruckt vvorden. Ita testor hac 30. Iulij 1629.

Guilielmus Arents Arch. Gand: L. C:

Ver-lof der Ouerheydt.

NAer eene neerstighe doorlesinghe ghedaen doen vanden Boeck der Gheestelijcke Sanghen ghenaemt den Blijden Requiem, ende Het Cloosterken der Gheestelijcke Verrijssenisse ghemaeckt van eenen devoten Religieus Capucin, ende bevonden proffijtich voor gheestelijcke ende vveerlijcke persoonen, mach ghedruckt vvorden volghende den oorlof vanden seer Eer. Pater Ioannes Maria à Noto Generael van d'Ordre der Minderbroederen Capucinen, Tvvelck ick onderschreven Provinciael vande Provincie van Vlaenderen van die selve Ordre ghetuyghe. Actum tot Brussel den 22. Augusti 1630.

F. Iuuenalis Min

^r

. Prou

^lis

.

(10)

Cort begrijp van 't inhoudt deses boeckx.

DIt is in 't cort wat in dit eerste deel ghehandelt wordt.

Hoe dat die Salighe in Godt ghestorven van Christus gheleydt wierdt in die Speel-hoven van sijn bitter Passie, ende daer door quam tot een verlaten van alle Creaturen ende versaken haers selfs.

Voorts hoe sy daer naer de Liefde Godts ontmoette.

Hoe sy haer den heelen dach door oeffende.

Hoe dat sy quam in het Casteelken van den Eyghen niet;

Van daer in't Dal der Ootmoedicheydt.

Van daer op den Bergh des Vreeds;

Van daer hoe sy overschepte over de Zee van Eyghendommen;

Van daer hoe sy quam in die Woestijne der inwendigher Afghescheydentheydt;

Van daer in den wegh der saligher Vereeninghe;

Van daer in 't Landt der heylighen.

Van daer in de Speel-hoven der eeuwigher wellusten.

Van daer in 't Paleys der Liefden Godts, daer sy van een quelende minnende Sieckte

salichlijck in den Heere stierf, ende in den Tempel des Goddelijcken wesens met

hooghe vrolijckheydt begraven wierdt.

(11)

Het Paleys der Liefde Godts daer die Salighe in die minnende quelende Sieckte viel ende in Godt stierf.

A

Den Tempel des Goddelijcken vvesens daer sy die Salighe gaen begraven.

B

Het Lyck daer al die Salighe comende uyt het Paleys der Liefde Gods mede naer C

den tempel gaen singhende met die Enghelkens op instrumenten musicale den vrolijcken Te Deum Laudamus ende den Blijden Requiem.

Die Innighe Siele vertelt die Begheerighe Siele haer Vriendinne in vvat uytvaert dat sy ghevveest is.

D

Een Cloosterken van Religieusen die d'uytvaert naer den Tempel

aenschouvven.

E

(12)

(13)

T'samenspraeck' van twee devote Sielen vertellende malkanderen het leven van die Salighe in Godt ghestorven Siele.

Een Innighe Siele tot haer Vriendinne de Begheerighe Siele.

Op de wijse: Als Wy verr' van den Palestijn, Hard.

SVPERIOR.

(14)

BASSVS.

RIjst op ghy blijde van ghemoet,

En wilt niet langh' u comst uyt-stellen;

Met vlijt u deurken open doet, Die wonder hebb' u te vertellen.

Gheweest hebb' ick in een uyt-vaert, Daer die doot d'leven heeft ghebaert..

O vreughden groot die ick daer sach!

K'en sach mijn leven desghelijcke;

Dat ick voorwaer wel segghen mach, Dat ick van troost by naer beswijcke, Als ick in mijnen gheest ghedinck, Hoe vrolijck dat dat uyt-vaert ghinck.

(15)

Wat blijder Requiem was dat ? Die al die salighe daer songhen Over den wel bewaerden schat, Daer sy blij' me' te ngrave gonghen,

Over die wel ghestorven siel', Daer men dat bly' uyt-vaert van hiel.

Men hoorde daer dat soet gheluyt, Van al die stemmen musicale Over Godes uyt-vercoren Bruyt Ghelijck als in een hemels sale.

My docht te wesen wonder groot, Dat elck soo bly' was van haer doot.

Sy songhen al met hooghe vreucht, Salich die quaemt in Godt te sterven?

Weest blijde siele, weest verheught, Die eeuwighe rust' be-erven.

Over des' onverleden gheest

Scheen d'uyt vaert eene Bruyloft-feest.

Ick wierd ghetoghen heel uyt my Met hooghe vrolijckheyt bevanghen, Ick ginck met al die sielen bly' Oock singhende hare Lof-sanghen,

'T docht' my dat d'uytvaert op dat pas, Een Feest der nieuw gheboorte was.

T'was al Beata datmen riep

Men hoorde niet dan vrolijckheden Ontrent die siele die daer sliep, Gherust in haren vre' der vreden,

Men hiel die Feest in sulckerwijs Dat Aertrijck scheen een Paradijs.

Als ick mijn ooghen op haer sloegh, Soo docht my die bly' siel te leven;

My docht dat die bly siele loegh In alle soetigheyt verheven:

Die siel' en was ghestorven niet, Ghelijckmen hier des doden siet.

Een leven scheen haer doodt te zijn, Sy docht my vander doodt verresen;

Soo blijde was haer soet aenschijn Soo vrolijck haer Godt-formich wesen.

Mijn siele die wenscht alle daegh, Dat ick noch eens haer uyt-vaert saegh.

(16)

T'' scheen dat gheheel het Hemels Hof Was ter begrafenis ghecomen;

Noyt soo melodieusen lof',

Als ick op die stondt hebb' vernomen.

Den Requiem voor ende na Beslootmen met Alleluia.

O vrolijck spel en soet gheklanck!

Die by die bare was te hooren, My dunckt voorwaer dat dien sanck Was een accoort van duysent Chooren:

Nochtans wast' al maer eene stem', Die haer toe wenschte Requiem.

Die Begheerighe Siele wenscht naer dat salich sterven haers selfs:

vraghende hoe dat die Salighe daer toe quam.

Op de VVijse: O salich eeuwich Godt.

SVPERIOR.

(17)

BASSVS.

GHelucksalighe doot! troost van die siele bloot!

Duysentmael wel gheboren!

Vriendinn' vriendinne soet hoe treckt ghy mijn ghemoet Dat uyt-vaert naer te sporen!

O vreughden wonderbaer! wist' ick te comen daer, Daer die quam te gheraken;

Ick wenschte plaets en tijt daerom te wesen quijt, En my self te versaken.

Vriendinn' wat is t'vermaeck daer ick naer dorstich haeck', Dat die siel' heeft vernomen?

O weelden aenghenaem! oft mijne siele quaem', Daer die siel' is ghecomen!

My dunckt ick sterve hier, wel duysent dooden schier, Dat ick niet en kan sterven:

Wiert mijnen wensch' volbrocht, en dat ick sterven mocht, Wat troost soud' ick be-erven?

Ick sterf' eylaes! ick sterf, ick sterve duysent werf,

(18)

Om dat ick hier moet leven:

Scheyt mijne siel, scheyt, vaert in die eeuwicheyt, Pooght uwen gheest te gheven.

Comt doot, comt haelt my wegh, ick meyn' t'gen' dat ick segh', Ick wensch' van hier te vluchten:

Laet hooren uwe stem', heft op den Requiem, Troost my met v ghenuchten.

O uyt-vaert wonderlijck! o vrolijck hemelrijck Van die ghebenedijde!

Mijn doot ghy beydt te langh', ick sterf in dit ghedrangh', Die leef' soo langhen tijde.

O doot vol van vreught maeckt mijn siel' verheught Met die siel' uytghelesen!

Vol eeuwighe wellust, die daer begraven rust Int gheluck-salich wesen.

Maer seght my eens vriendinn', die ick in Godt beminn', Hoe wiert die siel' ghetoghen

Soo diep' in dien gront, daer sy die ruste vont?

Hoe quam sy daer ghevloghen?

Den Liefsten moest' die Bruyt wel innich leyden uyt Lancks duysent wildernissen,

Die soo claer ende put ghevoert boven natur' Haer self quam te ghemissen.

Vriendinn' toont my die baen', die die siel' is ghegaen, Die die doot heeft ghevonden:

O doot daer ick naer jaegh! oft ick die ure saegh', Dat ick eens wiert ontbonden!

Die Innighe beghint het leven te vertellen van die Salighe in Godt ghestorven.

Op de VVijse: Vwe liefd' is niet soo pure.

SVPERIOR.

(19)

BASSVS.

SOud' ick v naer uwe vraghen

Singhen met claer onderscheyt, haer verheven edelheyt, Noodich waren vele daghen:

Soo in deughden over-rijck, was die siele wonderlijck.

(20)

Haren gheest was soo besondert;

Soo verheven haer ghemoet, voor Godts aenschijn oversoet;

Dat ick staen verbaest, verwondert,

Als ick op haer weerde dinck, die soo pure weghen ghinck.

Doen sy had' in haren sinne

s' Werelts lusten af te'gaen, om die deught te hanghen aen;

d' Leven Christi was d'beghinne,

Dat haer eerste teghen quam, inden wegh die sy aen nam.

Christus had' haer langh' sien dolen

Door veel weghen, daer sy liep, in die wildernisse diep, Die haer herte hadde ghestolen,

Ende die door vals bedroch, haer socht 'te verleyden noch.

Ommers door veel sijn ghenaden,

Daer hy haer me' lichte voor, die hy tot sijn Bruyt vercoor, Met sijn heylich Chruys gheladen

Quam hy haer besweet, bebloeyt, te gemoeten heel vermoeyt.

Sijn ghebenedijde Ooghen

Op die uytvercoren sloegh, die t'Cruys aensach, dat hy vroegh, En haer wilde onder booghen:

Die met al sijn onghemack haer des soete woorden sprack.

Dickwils hebt ghy v vergheten

In te gaen hier ende daer; volght my liefste, volght my naer:

Troost sal ick u laten weten,

Daer boven verstant en sinn', blijschap is gheleghen inn'.

In der sinnen wildernissen

Heeft tot nu gheweest v rust', 't is ontroost, en dwasen lust Die v heeft den wegh doen missen:

Keert vrindinn' keert wederom', lancks die wegen daer ick com'.

Een woonste' sal ick v toonen,

Daermen leeft in ruste stil', en daer ick v hebben wil:

Daer ghy sult in vrede woonen,

In ghenuchten alderley, die ick voor mijn Bruyt berey'.

Daer sult ghy naer v verlanghen,

Endt naer ws herten wensch' worden eenen nieuwen mensch', Ende t'Hemels licht ontfanghen,

Ende gaen met liefde pur als ontslaghen van natur'.

Comt v dan met my vermeyden

Inden speel-hof der ghenucht'; van de sinnen nemt de vlucht, Want daer ick v leyden sal, moeten sterven sinnen al.

(21)

Die Innighe: hoe Christus door consideratie van sijn ootmoedighe Gheboorte de Salighe tot een sterven haers selfs trock.

Op de Wijse: L'autre jour en vn verger.

SVPERIOR.

BASSVS.

(22)

DOor die hemelsche aenspraeck', die Godt ded' in haren gronde, Wast dat die dood' siele smaeck' in dat leven Christi vonde:

Bly' ginck sy haer selven uyt, om te wesen Christi Bruyt.

D'eerste blijschap die sy sach inden Hof, daer hy haer leyde, Was die Cribbe, daer hy lach, als hy eerst' gheboren schreyde:

T'was haer eene blij' genucht', dat hy had' om haer versucht.

Niet dat sy sijn droefheyt socht'; maer dat sy haer niet verblijden Dan door sijne droefheyt mocht', die de doot om haer moest' lijden:

Die haer maken moest verheugt, en door tranen schincken vreugt.

Sy aensach die blijde ste' met soo troostelijcke ooghen,

Dat die vreught haer weenen de' over d'minnelijc neerboogen.

Van Godts goetheyt onbepaelt, die haer schulden had' betaelt.

T'docht haer trouwe boven trouw, liefde wonder boven wonder, Dat hy lijden om haer wouw' sulcken nederheyt besonder;

Dat hy soo uyt minne pur socht' sijn arme creatur'.

Heel ontsteken van ghemoet wiert sy door sijn clare minne, Ende door sijne trouwe soet, die haer koos voor sijn vriendinne:

Die haer alle rijckheyt schonck, ende voor sijn Bruyt ontfonck.

Om die liefde overgroot, daer hy neder was gheresen,

Woud' sy sterven oock de doot duysentmael, had 't konnen wesen:

T'docht haer kleyn, wat sy hem gaf, die om haer dus daelde af.

Hoe verwondert stont sy daer van sijn uyterste armoede Vol ghenade wonderbaer, daer hy haer me' quam te goede;

Siende bly' al hare schult door sijn groote trouw' vervult?

Wat en wilde sy oock niet, haren Liefsten wedergheven,

Om t'goet dat haer was geschiet, van de liefde Godts verheven?

Kleyn wast' al by sijne trouw', wat sy weder gheven wouw'.

(23)

Dus viel sy in haren gront, met een minnelijck versincken,

Daer sy haer meer schuldich vont, dan haer macht kost' wederschincken:

Hoe sy meer gaf aen den Heer, hoe sy wilde gheven meer.

Die Begherighe dat de Ootmoedicheyt des Heeren de Salighe een stercke spoore van Ootmoedicheyt moeste wesen.

Op de VVijse: Den lustelijcken mey is nu in den tijt.

SVPERIOR.

(24)

BASSVS.

(25)

MYn herte dat gaet op vriendinne bly' Van vreughden sonderlinghe,

Van hooghe vrolijckheyt, van melody', Van pur' verwonderinghe;

Als ghy my van die siel' vertelt, Als ghy my haer voor ooghen stelt, Die door d'aenspraeck' des Heeren

Met sterven quam des levens wegh te leeren.

Wat vreught moest' zijn voor haer, wat soet vermaeck, Die Cribbe te aenschouwen?

Hoe moest' haer drucken ne'er die wonder saeck?

Daer Godt hem woud' benouwen:

Daer Godt in ne'er te dalen quam, En sijne ruste inne nam,

Die door verheven weerde

Vervult gheheel den hemel en die eerde.

Wel wiert sy daer gheset in haren gront Van pure liefde droncken,

Daer sy om haren t'will' den Heere vont Soo grondelijck versoncken:

Wel moest' sy gaen ten leeghsten neer, En sincken haer weer ende weer, Siende voor hare ooghen

Den hooghen Godt soo grondich nederbooghen.

O t'was een spoore sterck! die haer voort dreef, Als haer, die d'hemels prijsen

Met sijn exempel claer, daer sy ontbleef, Den gront-slach quam te wijsen:

Als hy voor haer verclaert ghesicht' Soo toonde sijn ootmoedich licht, Dat sy sijn moghentheden

Een arm kint sach gheworden hier beneden.

Die siel' moest' staen voorwaer in haren gheest Gheheel ghelijck verslonden

Ghestelt in vollen troost van sulcken feest', Daer Godt self wiert ghevonden:

(26)

Daer Godt hem toonde, soo ghemeyn, Soo slecht, verworpen, ende kleyn/

Dat gheen hert' kan gronderen,

Hoe Godt hem kost' soo grondelijck verneren.

Die Innighe: Dat Christus door consideratie van sijn bangicheyt in't Hofken die Salighe tot een sterven haers selfs trock.

Op de Wijse: L'aymois Tharsis mon seruiteur.

SVPERIOR.

BASSVS.

(27)

T'Prieel daer die siel' somtijts ginck, Met Godt den tijt vergheten,

Was daer Christus den Kelck ontfinck, T'hofken van Oliveten:

Daer lagh' sy dickwils daghen langh' Met haren Salichmaker bangh'.

Sy sach sijn aenschijn oversoet;

Wie sal dan rouw uytspreken?

Bedouwt van water ende bloet Ter aerden neder leken:

O lijden groot! o droeve smert'!

Die perse Christi brack haer hert'.

O Liefste, riep sy duysent werf, Mijns herten uytghelesen!

Gheeft my dat ick van liefde sterf, Dat ick ghedoodt mach wesen:

In v en is de sonde niet, Die v veroorsaeckt dit verdriet.

Ick ben die hebb' verdient die straf, Laet my die perse draghen;

Ick ben, die my tot sonden gaf, Straft my naer u behaghen:

Op my worpt v weedommen al, Want ick met recht die draghen sal.

(28)

O Christe Salichmaker mijn!

Waerom wort v ghegheven Den Kelck vol smerten ende pijn', Die zijt dat eeuwich leven?

Laet my o Liefste gaen ter doot, Die v aen doen dit lijden groot.

Mijn siel' hoe swaer is uwe schult?

Die Godt self moet betalen, Die worden moet van Godt vervult, Die hem soo neer doet dalen;

Dat hy bedroeft ter aerden leyt Vervult met alle bitterheyt.

Waer is die trouwe die ghy toont Voor sijn trouw' wonderbare?

Daer ghy den Liefsten mede loont Sijn liefden altegare?

Ondanckbaer sijt ghy aen den Heer', Doen u die persen Godts niet seer.

Ghevoelt den rouwe die hy lijdt, Leert v met hem bedroeven, Die uwe strijden voor u strijdt, Die ghy soudt moeten proeven:

Merckt uyt wat liefde dat het spruyt, Dat hy hem gaet soo grondich uyt.

Hy schudt, hy beeft, hy is benouwt, Hoe is sijn siel' te moede;

Dat hy door d'leet, d'welck hy aenschouwt, Sweet water ende bloede:

O Salichmaker desolaet

Wat pers' ist, daer ghy inne staet!

Dat bloedich sweet dat van v leeckt, O Christe goedertieren!

Dat uyt v teere aders breeckt, Vloeyt ghelijck als riuieren:

Wel moet het sijn een saer torment, Dat ghy met sulcken pers' bekent.

Mocht' ick o Heer' daer staen voor v, Voor v mijn leven derven, Voor v ter doot my wagen nu;

Hoe gheerne soud' ick sterven:

Op my o Heer' sendt uwen druck;

Die v aen doen dit ongheluck.

(29)

Die Innighe. Dat Christus door consideratie van sijn Bitter Geesselinghe die Salighe tot een sterven haers selfs trock.

Op de VVijse: Van de Samaritane.

SVPERIOR.

(30)

BASSVS.

EEn weynichsken voorts gaende Vont die verstorven creatuer' Christum aen een colomne staende Vervult met rouw' en smerten suer,

Van boven tot beneden, o bitterheden swaer, In al sijn teere leden

Door houwen en door sneden seer jammerlijck voorwaer.

(31)

O blijschap alder sielen!

Riep sy, hoe staet ghy soo doorwont?

Dat soo veel smerten op v vielen, Die onse wonden maeckt ghesont:

Hoe kost dit toch ghebeuren? o aldervreedtste dier.

Dat v quam te verscheuren!

Wel mach mijn siele treuren over v smerten hier.

Mijns herten uytvercoren

Hoe is dit ongheluck gheschiet?

Dat ghy v hebt soo seer verloren, En zijt gheraeckt in dit verdriet:

Wast niet u pure minne, die v hier heeft ghebrocht?

Daer ghy van den beginne

V woudt verliesen inne, die onse sielen socht.

Om die verloren waren Int diepste der allenden Zee, En woudt ghy v Christe niet sparen, Maer quaemt opnemen onse wee:

Ghy quaemt ons perssen dragen door uwe trouwe bloot, Ghy quaemt v selven wagen

In wonden ende slaghen voor uwe liefde groot.

V eyghen creaturen,

Die ghy, o Heer'! verlossen quaemt, Deden v d'leet soo seer besuren, Dat ghy uyt liefde soo op naemt:

Jae eene onder alle, o snoode die ick ben!

Die voor v voeten valle,

My van dat droef ghetalle d'allendichste beken'.

O goedertieren Heere

Die om ons zijt soo seer verneert!

Wat ist dat v goetheyt soo seere Haer uyt te storten heeft begheert

Met soo veel minne-vloeden, daer een druppel genoegh Was om in ons armoeden

Te voldoen met v goeden, dat onse schult bedroech?

Iae met op ons te booghen,

O oorspronck der ghenaden soet!

Eens uwe minnelijcke ooghen, Kost ghy ons schincken alle goet:

Waerom dan dit uytvlieten met onghemeten maet'?

Waerom dit overgieten?

Waerom dit groot vernieten, daer ghy hier inne staet?

(32)

O door u liefde milde, Die gheene creatur' en vat, Ghy boven maet' bewijsen wilde Vwen dierbaren minnen schat;

Op dat wy wedergheven v, diet eeuwich verdient, Souden siel' lijf en leven,

O salicheyt verheven! o onser sielen vrient!

Die Innighe: Dat Christus door consideratie van sijn droeve Crooninghe de Salighe tot een sterven haers selfs trock.

Op de Wijse: La volte.

SVPERIOR.

(33)

BASSVS.

DOorsiende voorts den hof der weelde, Quam die ghestorven in den Heer', Daer men een Croon' van doornen stelde Op t'hooft haers Alderliefste teer:

Met luyde stem' riep sy tot hem;

Wee my! wee my mijn alderliefste soet!

Datmen v sulcks t'onrecht verdraghen doet.

Haer herte brack, sy wilde sterven, S'en kost die smert' niet schouwen aen;

Sy wilde van den Heer' verwerven In dat torment voor hem te staen:

Gheheel doorwont in haren gront Ghevoelde sy met droeve bitterheyt Al watter wiert den Liefsten opgheleyt.

(34)

Hadd' in haer macht gheweest die Croone, Die sy op t'hooft ghebenedijt

Haers Liefsten sach soo onghewoone, Licht waer hy die gheworden quijt:

Haest waer dat leet, der perssen vreet Ghenomen van den Liefsten wel bemint, Die duysentmael stont in haer hert' gheprint.

Wat droeven rouw', wat sweert des herten En wast voor Godts vriendinne niet?

Te sien hem staen in sulcke smerten, In sulcken jammerlijck verdriet:

En d'ongheluck, van dien druck Te moeten sien, sonder eenich bystant Te konnen doen, die smolt in minnen brant.

O t'was voorwaer een swaer allende, Een bitterheyt groot boven maet', Die sy voor haren Godt bekende Te schouwen aen in dien staet.;

Daer sy hem socht', en niet en mocht'

Naer d'wenschen soet van een ghetrouwe Bruyt, Met haers selfs doot allendich helpen uyt.

Vol bitterheyt moest' sy aenschouwen, Die sy gheen hulpe doen en kost';

Haer herte riep van grooter trouwen, Maer' ick ghedoodt en ghy verlost!

Waer' uwe pijn, o liefste mijn, Soo 't reden is ghestort in my alleen,

Ghetroost waer ick' die uwen druck beween', Mijn schulden zijn't die v doorwonden,

Waer om gheschiet v dit onrecht?

Datmen v straft om mijne sonden, Datmen v mijne schult', opleght:

Laet mijne schult van my vervult,

Van my voldaen worden, soo ick verlangh', Om wie, o Heer! ghy staet in dit ghedrangh'.

Doodt my, doodt my met bitterheden, Ten minsten dat ghy Liefste rust;

Te sterven ben' ick hier te vreden Om v, daert my alleen naer lust:

T'zijn weelden bly', al wat ick ly',

Al sterf ick oock hier duysentmael die doot, Als ick v trouw' aensien soo overgroot.

(35)

Die Innighe: Dat Christus door consideratie van sijn herde Cruycinghe die Salighe tot een sterven haers selfs trock.

Op die Wijse:

SVPERIOR.

BASSVS.

(36)

NAer een gheberght' trock die siel' voort Vervolghende den uytvercoren, Die, soo sy eertijts hadd' ghehoort, Om haer te vinden was verloren:

Ten is met tongh' niet uyt te legghen, Als sy tot dier stede quam,

Dat ick van haer smert' wilde segghen, Die sy op dien bergh vernam.

Calvarie siet die droeve ste', Daer sy den Salichmaker vonde Gheheel van boven tot bene' Gheworden niet dan eene wonde:

Mijn herte dunckt my te beswijcken Van den rouw', die die siel' doorghinck, Als sy den bergh wou' gaen bekijcken, Daer haren Salichmaker hinck.

Met haeste quam sy daer ontrent, Van daer sy doot meynde te scheyden;

O persse groot! o swaer torment!

Die haer heel uyt haer selven leyden:

Aen t'Cruys sach sy den Heere hanghen Doorhouwt, doorkerft van lit tot lit,

(37)

Met sware bitterheydt omvanghen, Met vreede naghelen doorspit.

Is dat, riep sy, die ick beminn'?

Is dat mijns herten uytghelesen?

O Liefste soet die ick hier vin'!

Hoe kan ghedoodt dat leven wesen?

Kont ghy o eeuwich leven sterven?

Die alle dooden leven gheeft;

Kont ghy o eeuwich goet bederven?

Daer alle goet in salich leeft.

Mijn herte breeckt, dat ick v sien, Wie heeft gheweest soo onghenadich, Die v hier heeft voor alle lien

Aen t'Cruys ghehecht ghelijck misdadich?

O Christe Jesu eeuwich leven!

Wat sonde heeft toch sulcks vermocht?

Dat ghy int Cruys dus zijt verheven, Dat ghy ter doot dus wort ghebrocht?

Ben ick, o Heere! die oorsaeck'?

Dat ghy tot des' smert' zijt ghecomen;

Ghebiedt tot een verdiende vraeck', Dat my mijn leven word' ontnomen:

Waer om sult ghy, o Heer' betalen Mijn boet, die ick v schuldich ben?

Mijn sonden wilt op my verhalen, Die ick v duysentmael beken'.

O Jesu in ghenaden rijck!

Met wat gheween, met wat ghesuchten Beklaghende dit onghelijck

Sal mijn leetwesen t'uwaerts vluchten?

'Ken weet hoe best' mijn schult uytspreken?

Om voor mijn boosheydt te voldoen;

Al mocht' van rouw' mijn herte breken, Kleyn waert als ick v noch versoen'.

Die Begeerige: Vraeght oft die Salige oock wel soo kloeck in't mede wercken als int medelijden was.

Op de Wijse: Faison curier les ieus.

SVPERIOR.

(38)

BASSVS.

ICk ben vriendin' voldaen, ghenoech heb' ick verstaen Dat medelijden pur, d'welck vierich blinckte uyt In die bly' creatur', in die vercoren Bruyt;

Dat haer die liefde dwonck, die hare siel' doorgonck, Over dat droevich leet haers Alderliefste soet Te storten tranen heet' was heylich ende goet.

Maer leght eens uyt vriendinn' wat dieper desen sinn',

Hadd' oock die siele smaeck', als haer den druck toequam, Ghelijck sy met uytspraeck' soo minnelijck voor nam?

Die mondelijcke trouw' heeft dickwils wercken flouw', Licht seytmen dit en dat, maer alst te nijpen gaet, Den averechten pat men weder inne slaet.

(39)

Pur' liefde nemt de gall' voor honich over al,

S'en siet naer gheen verdriet, naer licht, noch duysterniss' Al wat den Liefsten biet, haer aenghenaemste is.

Vertelt my nu eens hier, oft des' int minne vier Soo vasten stede hiel, dat sy door gheen belet, Wat datter op haer viel, uyt Godt en wiert gheset?

Oft sy spaed' ende vroegh met liefde cruycen droegh?

Oft sy haer bly' uyt-ginck, en in t leet hadde vreught?

Oft sy Godt bloot aen hinck, en sterven kost' verheught?

Die Innighe: Dat die Salighe haer met den eersten van alle uytwendighe dinghen ontbloote.

Op de VVijse: Hoe wel soo moet hem lusten.

SVPERIOR.

(40)

BASSVS.

O Leven hemels leven van die Bruyt Godts verheven Die daer ghestorven is!

Wie sal den troost uytlegghen, en die vreught connen segghen Van haer begrafeniss'.

Quam ick hier te verconden, hoe dat in troost verslonden Vyt ginck die siele reyn,

Van die vlam' viers ontsteken heel daghen soud' ick spreken, En noch waert tijt te kleyn.

Die siel' in Godt herboren, die siel' in Godt verloren, Die siel' in Gode doot,

Vol hemelsche rijckheden, met haren Niet te vreden Stont alles naeckt en bloot.

Tot die rijckheyt verkreghen quam sy door rechte weghen, Die naer Calvarie gaen;

Daer sy quam t'ondervinden die schatten des Gheminden, Met alles leegh te staen.

(41)

Om tot dat een te raken, sach sy haer quijt te maken Al daer sy ruste in':

Die banden haerder sielen, die haer uyt d'Wesen hielen, Afsned' sy int begin'.

Die siele hadd' vernomen, dat om tot Godt te comen, Al moest' verlaten zijn;

Daerom troost en ghenuchte ontliep sy en ontvluchte, Die socht' sijn soet aenschijn.

By daghen en by nachte stont sy op hare wachte, Om Godt te gheven ste':

Duysent verloocheninghen hadd' sy tot alle dinghen Daer sy Godt sochte me'.

Die Begheerighe: Prijst die Salighe om haer ontblootinghe van aertsche saken.

Op de Wijse: Bemuert prieel daer Godt in was ontfanghen.

SVPERIOR.

(42)

BASSVS.

OCh oft t'gheluck van die verstorven siele Wat levender in ons ghedachten viele!

En dat die oogh' van ons ghemoet Des' nederheydt stiet met de voet,

En Godt alleen en anders gheen in haren gront behiele.

Alsmen aensiet den roock der aertsche saken, T'is wonder hoe ons d'aerde kan ghesmaken:

Onse gheneghentheydt voorwaer

(43)

En volght niet dan een dwaesheydt naer;

Die t'droef aertrijck soo schadelijck begeert eens aen te raken.

Wat anders kan ons dan die doodt bereyden?

Al t'ghen' dat ons mach van dat leven scheyden:

T'en is voorwaer gheen aensien weerdt T'vermaeck', dat hier is opder eerdt,

Behalvens dat ons van den schat des waerheyts comt te leyden.

Mijn siele blint van Godt soo hoogh' gheschapen Hoe kont ghy troost hier opder aerden rapen?

Hoe kan een van v crachten al Vreught vinden in dit droevich dal?

Hoe kan gherust des herten lust in des' onruste slapen?

Voorwaer t'en is hier in dit onghedure, O schepsel Godts! o edel creature!

Gheen aerde die v troosten kan, Daer v gheluck moet comen van:

V ruste soet, v eeuwich goet, is uwen Schepper pure.

O wel te recht sach die claer siel' dat inne, Dat liefde Godts uyt sluyt die aertsche minne, Dat t'samen niet en kan ghestaen,

Aertrijck en Godt te hanghen aen;

Want liefden strijt die wilt altijt dat d'een oft d'ander winne.

Die Begheerighe: Roept tot Godt misprijsende alle aertscheyt.

Op de Wijse: Al hebben de Princen haren wensch.

SVPERIOR.

(44)

BASSVS.

WAt is aertrijck o Heer'! o Heer'!

Dat ons vervremt van v soo seer?

Is dien troosteloosen niet

Wel weerdich, dat m' hem eens aensiet?

Verdien'et al datmen hier vint

Te worden van den mensch bemint?

O Godt de liefde is te pur Tot sulcken snooden creatur'!

Waerom gaet dicks ons herte dan, Dat sonder v niet zijn en kan,

Hem gheven tot die ydelheyt, Die t'schepsel van den Schepper leyt?

Waerom o Heer' vliet ons ghemoet Van v, die zijt dat eeuwich goet?

En soeckt met sijne crachten al Te woonen in dit tranen dal.

Ons siel' en weet niet van die vreught,

(45)

Daer ghy v vrienden me' verheught:

Daerom ist dat sy ruste nemt In t'ghen', dat haer van v vervremt.

Troost moet sy erghens hebben in, T'zy naer den gheest, oft naer den sin;

Daer sy in v dan niet en rust, Vermaeckt sy haer in sinnen lust.

Maer wort haer vreught, o Heer' voldaen, Met in gheschapen troost te staen?

Die niet en rust tot dat sy raeckt In v, daer sy toe is ghemaeckt.

Voorwaer sy rust in v alleen,

Die zijt haer eynd' en anders gheen:

Haer en voldoet niet, wat sy vat, Dan ghy, die zijt der sielen schat.

Als ghy die blijschap niet en gheeft, Soo sterft de siel, waer dat sy leeft:

Al swomm' sy in wellusten groot, Haer leven is een pure doot.

Gheen vreughden en zijn inder tijt, Als ghy de siel' niet en verblijt:

Herts sweeren zijn't maer ende pijn' Bekleet met valscher vreughden schijn.

Dit weet ick en beken' ick nu, Gheen vreught en isser dan in u:

Die elders naer ghenuchte staet, Verr' uyt den wegh des levens gaet.

Die Begheerighe: Vraeght hoe die Salighe soo licht tot dat versaken alder dinghen kost comen daer t'haer soo moeyelijck valt.

Op de VVijse: Ick ben v Godt v Heer.

SVPERIOR.

(46)

BASSVS.

(47)

SEght eens vriendinne soet, mijn siele wenscht te weten, Hoe die claer van ghemoet al quam soo te vergheten T'ghen' dat den schat haers hert kost' ontnemen, En bly' als niet verr' achter rugghe liet?

In my sien ick hoe seer dat ick uyt aerdsche saecken Tot Godt mijn herte keer', noyt recht en kan gheraken, Dat ick den strick van aerdscheyt com' te boven, Maer weer en weer ter aerden dale neer.

Dicks vaert mijn siel' om hoogh' om in den Heer' te wesen;

En hoe seer dat ick poogh' te staen daer, com' gheresen Soo verr' van herr' tot des' droeve valleye,

Die ick beminn' oock teghen mijnen sinn'.

T'schijnt dat een ander wet mijn hert' comt te bestrijden, En uyt dat wesen set, daer't staen wilt t'allen tijden;

Oft hier nu schier in my twee menschen waren, Daer d'een van treckt, daer d'ander toe verweckt.

Ick dan allendich gaen, oft ick my overgave

Aen die my drijven aen als een ghevanghen slave:

Ick klaegh, ick vraegh wie sal mijn siel' verlossen?

Die vry ben noyt van d'lichaem, dat my doyt.

Ick wil' en ick en wil' ick soeck' en ick verliese;

Ick staen in een verschil met al dat ick verkiese:

Met vreught verheught soo dicks ick meyn' te leven, Soo val' ick af stracks weder in dit graf.

Voor my vecht ick altijt, en strijd' mijn selven teghen;

My wil ick wesen quijt, en ben tot my gheneghen:

T'is claer voorwaer, mijn leven is een sterven;

Die soeck altoos troost en blijf troosteloos.

Oft ick vriendinne' kost' de twee-dracht eens ontvluchten, Hoe haest waer' ick verlost van alle mijn ghesuchten:

Ick waer nu daer, daer die siel' is ghecomen, Die Godt in vre' dat vrolijck uytvaert de'.

(48)

Die Innighe: Dat die Salighe boven het versaken alder dinghen, met grondighe verloocheninghe haers selfs tot dien Requiem comen moeste.

Op de Wijse: Waert dat vloeyden uyt mijn ghesicht.

SVPERIOR.

BASSVS.

(49)

MEynt ghy voorwaer dat sonder moeyt' Stracks een siel' in troost overvloeyt?

En dat sy niet en moet bekoopen Wel scherpelijck tot d'minste sier Die stroomen van die bly' rivier',

Die haer vol weelden overloopen?

Het koste die verstorven siel, Die ick v stracks voor ooghen hiel,

Die tot die doodt quam der wellusten, Wel duysent dooden dach voor dach, Eer sy die blyde ure sach,

Dat sy in vrede quam te rusten.

Eermen haer dat bly' uytvaert de', Daer Godt den Heer' haer trooste me',

Soo was sy soo ghedoodt ten gronde:

Datmen in haer in't minste gheen, Soo veel oock als een sier alleen,

Des levens teecken vinden konde.

T'moet in den dooden al te niet Datmen in onverstorven siet,

Diemen recht sal doodt noemen derven:

Alsoo wast oock met hare doodt, Daer en was leven kleyn noch groot,

Om des doodts naem recht te be-erven.

Gheen doodt en is het metter daet, Soo langh' alser noch adem gaet;

(50)

Den mensch' moet wesen overleden:

Ghelijck sy tot het minste deel Doodt was volcomen en gheheel,

Die die rust' vont der salicheden.

Maer t'moest' haer kosten lijf en goet, Het moest' haer kosten vleesch en bloet,

Het moest' haer kosten siel' en leven:

Daerom weet dat ghy 't all' om all' Verlaten moet, eer dat Godt sal

Den troost v van dat uytvaert gheven.

Soo langh' als ghy noch siet en hoort, En met ghevoelen spreeckt een woort,

En werck maeckt van verstandt en sinnen, En datter noch aen v iet vat,

Oft v beweeght dit ende dat, Is uwe doodt noch te beghinnen.

Die siel' was doodt wiert sy verhooght, Die siel' was doodt wiert sy ghebooght,

Die siel was doodt in alle dinghen:

S'en moest haer gaen noch uyt noch inn', Noch verlies soecken, noch ghewinn'

Noch gheene saken overspringhen.

Dat was daerom, want sy voorwaer Heel doodt was, ende al met haer,

Sy stont ghestorven t'alle plecken:

Daer en was teghenspoet noch druck, Daer en was lijden noch gheluck,

Dat haer kost' vander doodt verwecken.

Die Begheerighe: Verheft die Salighe om de kloecke verstervinghe niet alleen alder dinghen maer oock haer selfs.

Op de VVijse: Den Mey als al de voghels singhen.

SVPERIOR.

(51)

BASSVS.

(52)

MOest' dan die pur, die uytghelesen, Die blyde siel, die hoogh-ghepresen, Ghelijck ick v hoor' segghen, Soo grondelijcks verstorven wesen Wie sal haer deught uytlegghen?

Ghy seght my wat maer t'heeft veel inne, V woorden zijn van hooghen sinne:

O doodt! o salich sterven!

Daer die siel' quam door pure minne Dat uytvaert te be-erven.

Voorwaer voorwaer het moest' haer kosten, Eer des' doodts weelden bly' begosten, Die haer naer haren wensche

Van vleesch ende van bloedt verlosten, En van den heelen mensche.

O uytvaert soet vol van wellusten!

O blijden vre'! o rust' der rusten!

Daer Godt haer toe liet comen, Die d'leven haerder sinnen susten, Dat haer daer wiert ontnomen.

Wel moest' daer staen van 'alle sijde Die Salighe ghebenedijde Tot sulcken vreught vercoren Met haren Godt, die haer verblijde, In haers selfs doodt verloren.

Haer sinnen was sy verr' ontvloghen, Sy stont in haren Godt ghetoghen, Quijt was sy haer ghevoelen:

Sy stont, daermen staet onbedroghen, Niet daer de sinnen woelen.

O ghelucksaligh' boven maten!

Die haer in als soo had' ghelaten, Dat haer niet en kost' smaken, Dat nerghens op haer sinnen saten, Noch aen en wilden raken.

Wat weelde wiert van haer bevonden?

Daer dach en nacht haer ooghen stonden In Godt, die haer aenschouwde;

Daer sy in liefde pur verstonden Al hare crachten houde.

(53)

Sy weet, wat sy quam te ontfanghen, Die in Godt stierf naer haer verlanghen, Sy weet, wat hare crachten

Bevonden in Godts soet aen hanghen By daghen en by nachten.

Die Begheerighe: Bidt Godt om een oprecht sterven haers selfs.

Op de Wijse: La Princesse.

SVPERIOR.

(54)

BASSVS.

AEnsiet, mijn Godt, mijn hert', nemt acht op mijne smert', Weet hoe dat in dit dal, mijne begheerten al

Zijn eens te sterven voor altijt;

Mijn Godt maeckt mijne siel' verblijdt,

Mijns herten vreught, maeckt my die bly' siel' verheugt!

Door mijn selven belet, word' ick uyt v gheset, Ick ween menighen traen, ick doen my lijden aen:

Te sterven wensch' ick dach en nacht, En die de doodt altijt verwacht,

Tot het vermaeck, van eens te sterven noyt en raeck'.

Wat maeck' ick opder eerdt? wat is my d'eerde weerdt?

Ick sterf' duysentmael meer, dan oft ick stierf, o Heer'!

Om dat ick hier o Schepper soet!

(55)

In des' doodt soo langh' leven moet:

O sterven pur waer ick ghestorven van natur'!

Droef leven dat ick leef'! die my tot sterven gheef', En die doodt niet en vind' ghelijck ick die beminn':

O Godt dat het gheschieden mocht'!

Dat mijnen wensch eens wiert volbrocht,

Haest sou' mijn pijn' door die bly' doodt ghenesen zijn.

Laet comen Heere laet die doodt, die d'leven haet, Die my ontneme my; dat ick ontslaghen sy Van al, dat leeft ende noch is,

T'uwaerts in my een hinderniss'

Want ick naer u, mijn Godt! dorst' en verlanghe nu.

Oft ick ghestorven waer'! en laegh' begraven daer, Daer gheenen wederkeer en is tot d'leven meer:

Mijn Godt! oft ick van alles bloot Ghestorven waer' die blijde doot,

Die't al ontnemt, dat eene siel' van v vervremt.

O leven, leven droef! die dicks te sterven proef', En die bly' doodt ontloop', die ick met tranen koop:

Oft die ghewenschte ure quaem, Die my mijn selven heel ontnaem',

Dat ick my saegh', daer ick my wensche alle daegh'.

Die Begheerighe: Verweckt haer selven tot het sterven haers selfs.

Op de VVijse: Mondeken root, &c. Hard.

SVPERIOR.

(56)

BASSVS.

(57)

GHewenschte doodt en salich sterven!

Daermen in Godt door overvaert;

Wat ist' hier allen troost te derven?

Om t'goet dat hem daer openbaert:

O blijde doodt die v beminnen, En volghen d'leven noyt der sinnen!

Dat leven Christi leert haer waghen Haer selven heel in alle strijdt;

Die in Godt rust die moet naer iaghen

Die doodt tot alle plaets' en tijdt: O blijde doodt etc.

Wat ruste ist' te sterven connen?

Die hem recht tot die ruste gheeft, Daer d'leven van die doodt verwonnen

Al stervende in Gode leeft: O blijde doodt etc.

Sterft mijne ziel', sterft t'allen stonden, Scheydt uyt dit lichaem, daer ghy woont, Gaer daer die blijschap wort ghevonden,

Die v dat leven Christi toont: O blijde doodt etc.

Naer wie ist' dat ick hier verbeye?

Wat is t'ghen' dat my hier voldoet?

Waer om soo langh' in des' Valleye?

Wat kan hier troosten mijn ghemoet? O blijde doodt etc.

Vliet siele, vliet van hier beneden, Met d'leven Christi v verkloeckt;

Sterft vrolijck om Godts salicheden,

Sterft om dat leven, dat ghy soeckt: O blijde doodt etc.

O sinnen die mijn siele quellen!

En my doen leven in't verdriet;

T'is al onrust', daer sy my stellen,

Daer gheen voldoeningh' en gheschiet: O blijde doodt etc.

Comt blijde doodt, daer ick naer wensche, Ontworden doet dat Godt mishaeght;

Vernieuwt in my den ouden mensche,

Die d'leven naer met liefde jaeght: O blijde doodt etc.

(58)

Die Innighe: Dat die Salighe door t'sterven haers selfs in inwendighe ruste quam.

Op de Wijse: Comt maeghden kinders, &c. Affli.

SVPERIOR.

BASSVS.

(59)

WAt is die doodt? wat is dat leven?

Wat ist te zijn ghestorven heel?

O die hem kost' gansch overgheven Naer d'neer ende naer d'opperdeel!

Als die claer siel' die soo verr' quam, Dat sy die doodt voor leven nam.

O blijden schat vol alle welde, Die die verloren siele vont!

Daer haer dat leven Christi stelde In ruste, die haer wiert gheiont:

Hoe overgroot was hare vreught, Daer Godt haer maeckte me' verheught?

Maer hoe is sy ter doodt ghecomen?

Hoe is sy tot d'uytvaert gheraeckt?

Hoe heeft sy dat graf in ghenomen?

Hoe heeft sy Requiem ghesmaeckt?

Haer weghen die zijn wonderbaer, Daer sy die doodt door spoorde naer.

Verliesen wou' sy hare sinnen, Het schijnt te zijn een raserny;

(60)

Nochtans die socht' de doodt van binnen Moest' alle sinnen gaen voor by:

Sy moest' haer selven wesen quijt', Om doodt te staen voor Godt altijt.

Die sinnen, die den Gheest bestreden, Aen de' sy duysentmael die doodt;

Sy stierfse die haer leven deden, Des levens wou' sy wesen bloot:

Sy sach dat wat sy vondt oft socht', Moest' sterven, eer sy leven mocht'.

Van buyten quam sy in te raken, Sy wont allenskens meer ende meer;

Haer en kost' anders niet ghesmaken, Dan heel te sterven in den Heer':

T'wiert al tot het minste ghedacht' In haer om Godt ter doodt ghebracht.

Alleen stondt Godt in haer ghesichte, Sy schoude dat soet wesen aen, Dat haer inwendelijck verlichte, Om dat sy was heel uytghegaen:

Den uytganck naer haers herten lust Brocht' haer tot die verlichte rust'.

Die Innighe: Dat de Salighe door t'sterven haers selfs ende alder saken de eyghen liefde quam te dooden.

Op de Wijse: En fin celle que i'aime tant.

SVPERIOR.

(61)

BASSVS.

(62)

DEn middel die die siele vont, Om haren Godt die't al wou' derven, Die hare banden al ontbont,

Was eyghen liefde heel te sterven:

Sy wilde die zijn quijt Voor altijt.

Haers selfs wilde sy ledich zijn, Ende ontbloot van alle saken;

Haer eyghen liefde was haer pijn',

S'en kost' gheen eyghen liefde smaken: Sy wilde etc.

Naer dat sy eens haer doodt begost', En wilde sy noyt leven weder, Noch haer ghenuchte zijn en kost',

Te dalen op die sinnen neder: Sy wilde etc.

Wat haer aenquam van dit oft dat, En kost' haer nerghens in doen leven, Die om Godts liefde haren schat

Van eyghen liefde had' ghegheven: Sy wilde etc.

Waer dat sy stondt, waer dat sy ginck, Het leven Christi haer vertoonde, Dat in die bloot aen t'Cruyce hinck,

Gheen eyghen liefde oyt en woonde: Sy wilde etc.

Aen haer en was gheen vatten meer, Haer selven was sy heel ontweken;

Haer wooningh' hiel sy in den Heer',

Daer eyghens liefde banden breken: Sy wilde etc.

Die Innighe: Dat die Salighe int verlies van d'eyghen liefde de Liefde Godts vondt, ende daer mede vereenicht wiert.

Op de Wijse: Cupido triumphant aenhoort mijn lamenteren.

SVPERIOR.

(63)

BASSVS.

(64)

T' Is kleyn wat ick vertell', sy gaet den prijs te boven, Hoe hoogh' dat ick haer stell', die ick hier soeck te loven:

Die jonck hebben gekent! haers deughts claer fondament, Haer te verheffen zijn ghewent.

Men seyt stracks soo sy doot, haer selven was ontnomen, Sach sy Godts liefde bloot, haer vrolijck teghen comen,

Wiens licht sonderlingh' sy vol verwonderingh' Met blijschap te ghemoete ghingh'.

In den gheest dan verheught sy d'leven Christi vraeghde, Wie dat die schoone deught was die haer soo behaeghde?

Die haer stracks hadd' bediet, dat die claer' Margariet Oft Charitas, oft Liefde hiet.

Is dat, riep sy, die schoon', die schoone uytvercoren, Die in des hemels throon, uyt Godt ons is gheboren?

O bly ghewenschten dach! dat ick haer schouwen mach, Daer ick verlust soo langh' naer sach.

Laet ons die Liefde soet, die schoone Charitate, Riep sy, gaen in't ghemoet, die ick minn' uytter mate;

Oft ick misschien voordaen met haer mocht' inne gaen, Om blooter Godt te schouwen aen.

Dus ginck sy tot die bly', tot die schoon' die sy sochte In s'herten melody', soo vrolijck als sy mochte:

En quam met ledicheydt van alles afghescheydt Tot haer omhelsingh' wel bereydt.

Die Liefde dan ghestiert tot die bly' creature Op haer vervallen wiert met inlichtinghe pure,

En haer alsoo door gonck, en haer alsoo door dronck, Dat d'een in d'ander heel versonck.

Dus in den soeten vont, in den ghewenschten seghen Die siel' vereenicht stont, met haren troost verkreghen

Op wonderbaer manier' versmolten in't pleysier

(65)

Die Begheerighe: Dat de Liefde Godts de Salighe haer ooghe des gheloofs verlichte, ende haer minnelijck tot Godt gheneycht maeckte, ende wat des' twee minne-giften in haer werckten.

Op de Wijse: Wonderbaer was den boom.

SVPERIOR.

(66)

BASSVS.

BLy was die siele pur, Die schoone uytghelesen, Die nieuwe creatur',

Die Bruyt van d'eeuwich wesen,

Dat sy ghevonden hadd' die Goddelijcke deught, Die schoone Charitaet! die hemelrijck verheught.

Haer ballinckschap was uyt, Haer blijschap was verkreghen;

Daer alle goet uyt spruyt Was haer ghecomen teghen,

En hadd' haer soo onhelst, en hadd' haer soo omvat, Dat sy gheheel aertijck om dien kus vergat.

(67)

Siet dese liefde soet

Heel mildelijck ghedreven Quam die claer' van ghemoet Twee giften stracks te gheven:

Haer ooghe des gheloofs verlichte sy gheheel, En neyghde minnelijck tot Godt haer opperdeel.

Met dese giften rijck,

Met des' twee minne-voncken Wiert sy soo salichlijck In't wesen Godts versoncken!

Dat wat haer teghen quam, sy stadich Godt alleen Beminde en aensach, beweeght tot anders gheen.

Die ooghe overclaer In alle hare wercken

Droegh recht gheslaghen maer Op Godt al haer ghemercken:

Die vondt sy over al, die sach sy t'alle ste', Die hadd' sy stadelijck, die hiel' sy wat sy de'.

Door die gheneghentheydt Tot Godt haren beminden Stondt sy heel afghescheydt Van al dat sy kost' vinden:

Godt was haer eynd' oprecht, Godt was haer pur begin, Daer sy't al minnelijck begost' en eynde in.

Met des' twee giften dan, Die haer de Liefde jonde, Al wat hert' wenschen kan Sy smaeckte en bevonde:

Soo dat sy grondelijck wiert een Godtformich mensch', Die sonder onderlaet Godt hadd' naer haren wensch.

Die Begheerighe: Verheft het gheluck van die Salighe ende bidt om haer daghelijcksche oeffeninghe te hooren.

SVPERIOR.

(68)

BASSVS.

(69)

GHeluckich dien dach! die blijde ur'!

Dat die oprechte siele sach die minne giften pur, Daer sy me' wiert in Godt ghetoghen,

En als haer selven heel ontvloghen Een met Godts liefde oversoet In Godt versonck met haer ghemoet.

O claren ommekeer! bly' minnewerck!

Dat sy niet dan in Godt den Heer' en stierde haer ghemerck, Dat haren wensch soo wiert verheven,

Dat haer ghemoet soo wiert ghedreven, Dat wat wegh dat sy inne nam, Altijt Godts hoogheydt teghen quam.

Hoe moest' in dien schat ghedurelijck,

Daer sy de reste om vergat, als in een hemelrijck Met weelden groot staen overgoten,

Al haer aendachtigheydt besloten!

Daer sy gheheel spaed' ende vroegh, Haer hert' ghevesticht inne droegh.

Ghenuchte overgroot, hemels pleysier

Moest' dalen in dat herte bloot op wonderbaer manier', Dat altijt was op alle weghen

Ghekeert, gherecht, ghestiert, gheneghen Met een verheven minne-vonck In sijnen eeuwighen oorspronck.

My dunckt ick sien haer staen, o Siele claer!

Hoe moest' dat hert' ten gronde gaen met crachten altegaer?

Vertelt my eens hoe dat toch ghinghen Haer daghelijcksche oeffeninghen

Hoe sy haer droegh vroegh ende spae' Tot den in-vloet van Godts ghenae'.

(70)

Die Innighe: Vertelt hoe die Salighe haer daghelijcks in Godt oeffende, hoe sy haer hadd' wacker wordende.

Op de Wijse: Berine vous serez malade.

SVPERIOR.

BASSVS.

(71)

HOort hoe dat stont in trouw' bysonder Die Salighe, die overwonder,

Die altijt daer sy lach, dry' urkens voor den dach Soo hare ooghen open ghinghen,

Stracks was met haer gepeys, recht in Godt t'elcke reys'.

Gheen rust' en socht' sy der naturen, S'en maeckte daer gheen langhe uren;

Met t'herte opgherecht, aen d'eeuwich goet ghehecht.

Soo hare etc.

S' en keerde om' noch wederomme, Elders socht' sy den Bruydegomme;

Sy spronck ten bedden uyt, sy vondt hem met de Bruyt.

Soo hare etc.

Niet langh' en wou' sy fantaseren, Sy wist' wat dat sy moest' begheren;

In die doodt Christi stondt verwesen haren gront:

Soo hare etc.

Het eerste dat sy bly opsette, Dat sy voor nam, daer sy op lette,

Was haren Liefsten bloot, te volghen in de doodt.

Soo hare etc.

(72)

Die Innighe: Hoe dat de Salighe haer kleede.

Op de Wijse: La durette.

SVPERIOR.

BASSVS.

(73)

MEt dat den claren morghen In haren gheest op ghinck,

Tot Godt, die sy gheheel aen hinck, Liepen al hare sorghen;

Daer sy met bly' ghedacht

Vroegh ende spaed' op hiel de wacht.

T'habijt dat sy aen dede, Nam sy als t'purper kleet, Dat voor den Heere was bereet, Daermen hem deckte mede,

Aen die colomne naeckt

Naer dat hy was soo seer mismaeckt.

Dat dede haer versmaden Het noodeloos cieraet,

Het docht' haer teghen haren staet, T'docht haer al t'overladen,

T'ghen' dat s'aendede meer,

Dan dat behaghen mocht' den Heer'.

S' en sach naer die noch desen, Noch naer dat beste stont;

Als sy kost' sterven haren gront, T'docht' haer ghenoech te wesen:

Die nerghens toe en liet, Dat in haer soude leven iet T'kleet dat sy wilde draghen,

Moest' hert zijn ende grof, Om weerdt te wesen Christus lof, Die sy socht' te behaghen:

Daer sy om sterven wouw',

Die droegh over sijn wonden rouw'.

(74)

Hoe dicks quam haer te voren, Den rood'-verwighen rock,

Diemen Christus aen t'Cruys uyt trock Haers herten uytvercoren:

Die voor dat lijden groot

Wou' sterven duysentmael de doot.

De Innighe: Hoe dat de Salighe naer dat sy ghekleedt was haer oodtmoedelijck Godt op offerde.

Op de Wijse: Brande lorin:

SVPERIOR.

(75)