Die hystorie dat leuen ende dat regiment des alre grootsten ende machtichsten conincx Alexander die heere ende prince was van alle die werelt · dbnl

(1)

alre grootsten ende machtichsten conincx Alexander die heere ende prince was van alle

die werelt

bron

Die hystorie dat leuen ende dat regiment des alre grootsten ende machtichsten conincx Alexander die heere ende prince was van alle die werelt. [Christiaen Snellaert], Delft 1491 (vierde druk)

Zie voor verantwoording: https://www.dbnl.org/tekst/_ale002alex02_01/colofon.php

Let op: werken die korter dan 140 jaar geleden verschenen zijn, kunnen auteursrechtelijk beschermd zijn.

(2)

Die hystorie dat leuen ende dat regiment des alre grootsten ende machtichsten conincx Alexander die heere ende prince was van alle die werelt

(3)

Hier beghint die Hystorie dat leuen ende dat regiment des alre grootsten ende machtichsten conincx Alexander Die heere ende prince was van alle die werelt Dat eerste cap:

[T]Ot deser tijt dat Othus Artaxarses zone regneerde in. Persen ende in Meden: ende hi in sijn tiende iaer was van sijnen rijcke. Ende int laetste iaer dat Philippus regneerde in. Macedonien Ende int laetste iaer dat Neptanabus crone ghedraghen hadde in Egipten Soe ghenas Olymphias van Alexander. alsoe men vinden mach in sinen gesten Maer veel lieden segghen dat die coninc Philippus Olymphias man Alexander an haer niet en wan: maer een ander man wan hem aen haer Want die coninc Othus van Persen doe hi Egipten wan soe verdreef hi Neptanabus den coninc vanden lande in deser manieren als wi scriuen sullen Want Neptanabus die coninc van Egipten hildt sijn lant mit touerien ende niet met striden Want als hi plach te vernemen datter eenich coninc of heer op hem quam om tegen hem ende in sijn lant te oerloghen: Soe ghinc hi alleen in een camere: ende daer dede hi mit groter toueryen ende

nigromancien dat alle sijne vyanden scepen versoncken mit ten volcke in die zee ende verdroncken: Ende

(4)

doe hi vernam dat die coninc Othus op hem quam mit een groot heer so loech Neptanabus daer om: want hi meende hem te doden als hi die ander ghedaen hadde Maer hi verstont vanden god daer hi sijn touerye mede doen wilde soe hi plach dat hi verwonnen soude bliuen ende geuangen worden. ten ware dat hi haestelic wt den lande vloghe Doe dede hi sijn haer ende sijnen baert of scheren: ende hi nam sijn beste iuweelen mit hem ende vloech te Macedonien waert: Ende daer wort hi vermaert voor een groot astronomijn ende Olymphias Philippus. vrouwe ontboet hem om raet an hem te nemen van saken die sy begheerde. want haer man die coninck Philippus was doe wten lande:

Hoe Neptanabus Alexander wan Ca. ij

[A]Ls Neptanabus tot deser vrouwen quam ende hi sach dat sy zeer schoone was Soe wort hi haer zeer beminnende: ende hi gaf haer te verstaen dat sy eenen zone dragen soude die alsoe machtich wesen soude: Al waert dat Philippus haer man haer verdriuen wilde haer zone soudese wel te rechte houden. Ende hi seide haer dat sy dien zone aen eenen god winnen soude. Hier om wort sy zeer bescaemt ende veruaert: ende sy vraechde hem Wat god salt sijn Neptanabus antwoorde haer: segghende Het sal wesen Ammon die god van Libra Hier om

(5)

bereyde di tamelic ende eerlick datstu waerdich moechste wesen alsulken god te ontfaen. ende du sulste gaen tot deser stat daer sal hi tot v comen inder gedaente van eenen drake In deser manieren so bedroech dese touenaer Olymphias ende hi quam seluer tot haer in eens draken ghedaente. want hi conste hem seluen wel verscheppen Dus lach hi bi haer ende wan aen haer den stouten Alexander Des nachts dede hi dit Philippus den coninc Olymphias man in een droom te voren comen daer hi lach voor een stat Ende Philippus die coninc ontboet een droom beduder die zeer wijs was.

ende seide hem: Mi docht dat ic in een droom sach datter een schoen god mit grauwen hare die twee clare ramshoren hadde bi mijnre vrouwen Olymphias lach en sliep Ende doe hi sinen wille mit haer gedaen hadde: soe dochte mi dat hi seyde Wijf ghi hebt van mi ontfanghen eenen zone een wreeker Die meester antwoorde daer op Dijn vrouwe heeft eenen zone ontfangen in haer lichaem van een god Endeom dat ghi docht dat hi graeu gehaeret was ende ghehorent als een ram: dat beduydet dat sy dat kint ontfanghen heeft van Ammon den god van Libra. Hier om wort die coninc Philippus harde gram ende hi liet sijn oerloghen staen ende hi keerde haestelic te Macedonien waert Olymphias was doe zeer versae-

(6)

ghet ende sy onthaelde den coninc bloedelijck Ende hi seide. Wijf ic weet wel hoet mit v vergaen is: want dat kint datstu drages en hebstu van ghenen man ontfangen mer van een god. Aldus troeste hi die vrouwe die in vresen was mit behendicheden.

mer sijn hert was hem zeer tonvreden

Hoe hem Neptanabus verschiep in een draeck [Ca. iij]

[H]Ier nae verstont Neptanabus dat Philippus die coninc Olymphias sijnre vrouwen te harder was Ende tot eenre feesten daer den coninc sat ende at mit sijn volc so dede hi dit wonder Ende om dat die coninc tegen sijnre vrouwen fel ghelaet toende. so versciep hem Neptanabus in eenen draeck ende hi quam midden inder feesten. Doe worden alle die ghene die daer waren zeer veruaert. want hi was in sinen ganc zeer schone om te aensiene Ende hi wort soe vreeselic wispelende datter alle die zale of beefde: ende sij waren alle in grooten anxte. sonder Olymphias Philippus wijf Want die draeck boet haer sijn hant ende hi was bereyt te doen wat sy wilde. ende hi leyde sijn hooft in haren schoot ende custe haer Hier nae wort vanden draeke een aern.

ende hi vloech wten huyse Doe wort die coninc blijde ende seyde Ick was sot dat ic mi balch op mijn vrouwe. want nv sye ick wel dat dit een god was. maer niet wel en weet ic oft Ammon was om dat hi in eene draecke openbaerde.

(7)

ofte oec Iupiter om dat hi naemaels een aern wort Doe antwoorde hem sijn vrouwe Olymphias ende sy seide dattet die god Ammon was. Op eenre tijt hier nae soe quam een henne daer die coninc Philippus sat ende sy leyde een ey in sinen schoot ende doe voer sy wech Ende dit ey viel van sinen schoot aen stucken: ende doe quam daer een cleyn draecxken wt. ende hi liep al daer omme. recht of hi gherne weder in die eyscale geweest hadde: Endedoe die drake daer immer in wesen wilde soe viel hi doot op die aerde Doe seyde hem een wijs man Di sal een zone gheboren worden die heere wesen sal bouen alle die werelt: maer als hi die werelt ge wonnen sal hebbenende hi tot sinen lande sal keren willen soe sal hi steruen Dit beduydet dit wonder van desen eye. ende oeck mede van desen draecke:

Hoe dat die grooten Alexander gheboren wort: Capittel iiij:

[T]Ot deser tijt ginc Olymphias swaer van kinde Ende Neptanabus was altijt bi haer doe sy in arbeyde lach vanden kinde: ende hi was onledich mit sijnre touerien om dat hi haer seggen soude die geluckichste vre dat sy dat kint baren soude: Ende soe haest als Olymphias gelegen was vanden kinde soe stormdet ende donrede ende blixemdet zeer: ende oec in veel steden beefde die aerde

(8)

Ende opt huys daer die coninginne dat kint gebaerde vochten alle die nacht twee aernen die een tegen den anderen. tot dat die een den anderen Ende hier bi wort beduydet dat hi winnen soude Asyen endeEuropen Philippus die coninc hiet desen zone Alexander. want hi hadde te voren eenen anderen gehadt die oec alsoe hiet Dit kint was blijde van aensichte ende een deel ghehaert ende dat haer was gelublont als leeuwen haer: Hi hadde schone blijde oghen. maer sijn luchtere oghe was graeu ende sijn rechter oghe was bruyn Aldusdanich was dat kint ende dat maecsel van Alexander Sijn vriendinne hiet Alatrine ende sy was een edel schone ioncfrouwe Sijn touenaer hiet Alitus Ende Polonitus leerde hem letteren Olymphias leerde hem singen

Anaxigenes leerde hem die rethorike Menedas leerde hem geometrie Arestotiles philosophie.

Hoe Alexander Neptanabus dode Ca: v

[A]Ls Alexander xij. iaer out was soe wilde hi rijden mit sijnen vader: want hi minde doe zeer die wapen Ende doe begonste hi wapen te dragen: ende hi voer dicke int heer: ende daer hildt hi hem soe vromelic oft hi langhe ridderscap geplogen hadde.

Ende hi bat Neptanabus dat hi hem wilde leeren in die sterren te syen: ende hi dedet gherne also dat hi verstandel daer in wort Ende Neptanabus leyde alexander op enen

(9)

nacht op enen hoghen berch daer een diep dal onder lach. ende daer seyde Neptanabus veel wonders dat hi inder sterren sach Doe vraechde hem Alexander of hi daer inne wel sach wat dinghen datter geschien souden Neptanabus antwoorde hem Iae ic Doe nam hem Alexander ende stacken vanden berghe dat hi viel ende brack sinen hals Doe seide Alexander Waer om en voorsaecht ghi niet dat v dit ongeual geuallen soude Licht v nv opwaert ende besyet die sterren Neptanabus antwoorde hem ende seide Nyemant en mach ontulyen dat hem die goden gheset hebben te geschien. want ouer langhen tijt heb ic geweten ende nv weet ic bet dat mi mijn kint doden soude:

Doe vraechde Alexander oft hi dan sijn vader was Neptanabus seide hem Iae ic ende hi belijede hoe hi sijn moeder bedrogen hadde ende hi seide hem al wat hi haer te verstaen hadde gegheuen. ende nae desen woorden eynde hi sijn leuen Doe nam hem Alexander op sinen hals wt vaderlicker minnen ende hi droech hem in die zale ende dede hem eerlick begrauen Ende als hijt sijnre moeder vertelde so hadde sy des groot wonder dat sy alsoe bedroghen was: ende sy seide haren zone alle dat gheene dat haer geboert ende gheschiet was Ende sy seyde hem alle dingen alsoe die geuallen waren:

Hoe Alexander Pucifael bereedt. Ca. vi

(10)

[P]Hilippus die coninck van Macedonien seynde in Delfos tot Appollijn den afgod een groot present om hem te vragen: wye nae hem regneren soude in sijn conincrike.

Doe antwoorde die afgod Appolijn Die so vroem is dat hi Pucifael beriden mach:

die sal coninc wesen van dinen conincrijke ende oec van al die werelt Dit Pucifael was een wreet wildt ors als een lybaert ende het was zeer groot snel ende goet. maer het hadde menighen man ghedoot want het en liet nyemant op hem sitten Desen ors hildt Philippus besloten in een stal Op een tijt ghinc Alexander voerby den stal. ende hi hoorde dat ors neyen zeer vreeselick Doe vraechde hi Ist een lybaert of een paert dat ic daer hore neyen Ptholomeus die mit hem ghinc seide hem Het is dat ors Pucifael dat alle die luden verbijt Doe dede Alexander den stal ontsluten: ende alsoe haest als dat ors buten quam soe spranchi daer op endereedtet waer dat hi woude: sonder enich bant of breydel Dat nochtans menigen mensche wonder gaf. want Alexander noch niet en was dan een kint van vijftien iaren: Doe liep daer een sargant tot Philippus ende hij dochte dat Appolijn dit voorseyt hadde Ende die coninc quam haestelic tot sinen zone zeer blijde ende vroylick. ende hi gruetede hem als een heere van alle die werelt.

(11)

Hoe Alexander doe hij vijftien iaer out was hoorde dat te Pysen een steeckspul beroepen was Ende hoe Alexander daer den prijs wan Capittel vij:

(12)

Hoe Alexander den prijs te Pysen wan: Cap: vij

[A]Ls Alexander die ionghelinc in sijn vijftiende iaer ghinc soe vernam hi dat te Pysen een spul van wapenen beroepen was Ende hi badt sinen vader dat hi hem tot dien spele varen liet Ende sijn vader dede hem daer toe ghereyden paerden ende ander dingen die daer toe behoerden: ende hi liet hem eerlic derwaert varen Doe ginc Alexander te scepe ende hi quam cortelic te Pysen geseylt Als hi gelandt was. beual hi sinen knecht die paerden ende ginc selue die stat besyen Daer hi dus ghinc soe ontmoette hem een coninc gehieten Nicolaus van Acernae daer hi mede ter scolen gegaen had mer die coninc onthaelde hem onwerdelick Doe antwoorde hem Alexander Bijder trouwen die ic sculdich ben minen vader ende mijnre moeder Ic sal di morgen moede vechtens maken. Want kijuen is een bloode mans aert: mer een stout man becortet mitten swaerde Ende dit geuiel also want Alexander verwan den coninc Nicolaus inden tornoy. ende oec so proefde hi hem wel in allen anderen saken ende tgheuiel alsoe dat hij den prijs ende die crone vanden spele wan Ende also Hoe Alexander doe hij vijftien iaer out was keerde hi weder om te lande. ende hi vant dat sijn vader sijnre moeder verstoten hadde: ende hi wilde een ander wijf nemen die Cleopatra genaemt was: Ende het geboerde dat Alexan-

(13)

der opten seluen dach daer quam datmen die bruyloft hildt. ende hi brocht die crone vanden prise ende presenteerdese sinen vader ende hi seyde Neemt heer vader die eerste crone van minen ridderscap. Ende hi settese hem op sijn hooft. Seggende Vader om minen wille sult ghi dese bruyloft laten. ende mijnre moeder weder nemen Daer nae ghinc hi sitten teghen sinen vader ouer. ende daer was een groot heere die des onwaerdt hadde ende hi hildt sinen spot mit alexander. Doe seide hem Alexander:

dat hi sijn spotten laeten soude. oft het soude hem rouwen daer quaem of wat dat mochte Maer die here en wildet niet laten Doe nam een croes van der tafelen ende hi sloech hem daer mede op sijn hooft also stijue dat hi mitten slage doot bleef Hier om wort Philippus die coninc van Macedonien soe gram op sinen zone Alexander dat hi op stont om hem te slaen. ende doe quetsede Alexander den coninc Philips diemen hildt voor sinen vader in sijn been. ende hi iaechde alle die ghene die teghen hem waren wten palayse mit sinen swaerde Ende als Philippus alexanders vader genesen was soe versoende hi tegen sijn zone: ende hi haelde Olymphias alexanders moeder weder om:

Vanden wijsen ende waerachtighen man Socrathes. Capittel viij:

(14)

[T]Ot desen tijden was die wijse Socrathes vermaert. ende hi was soe waerachtich in sinen woorden. soe wat dat hi seide. datmens al geloefde sonder eedt Op eenre tijt hadde hi te Athenen ghenoech gedroncken: ende hi ghinc doen voor menigen iongelinc ligghen mitten hoofde inder schoonster ioncfrouwen schoot die binnen alle die stadt ghemeen sat om ghelt Ende doe wedden die ionghelingen tegen dat ghemeen wijf dat sy nv noch nimmermeer en soude moghen doen wat sy oec daer toe dede. dat hi haers pleghen soude moghen Ende doen dede dat wijf mit hem al dat sy woude: maer niet en woude hi bi haer ligghen. Doe seyden die ionghelingen Wij hebbent

ghewonnen. Sy antwoorde daer op Ic waende gewedt te hebben ende pandt gheset te hebben van enen man die vleysch ende beenen ghehadt hadde. maer hi dunct mi bet een steen te wesen dan een mensche Dese Socrathes plach te seggen Ic hebbe dicwijls ghesproken datter mi afterdeel of gecomen is: maer van zwygen en quam mi nye scade noch scande daer ic afterdeel in hadde

Hier nae volcht Hoe dat Maecedonien teghen den coninc Philippus op steken woude Ende hoe Philippus Macedonien wan:

(15)

Hoe Philippus Macedonien wan Ca. ix

[T]Ot deser tijt quam Philippus den coninc nyeumare dat Macedonien teghens hem op steken wilde Doe vergaderde hi een groot heer ende hi beleyde die stede Ende hem wort van opter muren sijn rechter oghe wt ghescoten Maer nochtans en liet hi sijn oerloghen daer om niet. want waer datmen street

(16)

ende stormde daer was hij oeck mitten anderen Ende al wortet aldus wt gescoten nochtans was hi der stat niet te felre Want doe die van binnen an hem genade sochten:

soe dede hi al dat sij hem baden ende hi was hem zeer goedertieren inden pays te maken In deser tijt waren oec in gryeken veel vaster steden die wel beuest ende bemuert waren. ende elck wilde die stercste wesen: ende sij droegen ouer een die een den anderen bij te staen in haere noot ende dat hilden sij wel Desen steden lach hi aen mit behendicheden die een na die ander soe dat hijse al onder hem brochte.

ende al dat lant van Gryeken mede:

Hoe dat Alexander Darius den tyns ontseide Capittel x:

[A]Ls Othus die coninc van Persen xxvi iaer gheregneert hadde soe sterf hi. ende sijn zone Erges die oec arsamus hiet regneerde nae hem vier iaer Ende als hi sterf so regneerde Darius sijn zone in Persen ende in Meden Maer Alexander Philippus zone wan hem den strijt vromelic of Tot dien tijden staken die van Macedonien tegen Philippus haren coninc Doe sende Philippus sinen zone alexander mit een groot heer om die stat te winnen Alexander beleyde die stat ende hadse cortelic tot sinen wille Ende als hi weder om gecomen was ende sinen vader die tijdinge brocht dat hi die stat gewonnen hadde Soe sach hi in die zale staen vremde luden wt verren lan-

(17)

de: want hi kendese aen die vreemde clederen Hi vraechde henluden van waen dat sij waren. ende wat sij begeerden Sij seiden hem dat sij waren boden des conincx Darius van Persen: ende sy quamen daer van sinen weghen om te ontfangen den tyns ende den tribuyt vanden lande ende vanden water datter doer loept Alexander verwonderde hem zeer van desen eysch ende zeden Ende hi seide tot een van desen boden aldus Hoe is dit vercopen van Persen aldus. en heeft god niet den luden die elementen ghegeuen ende gedeylt dat sijse ghebruyken sullen tot hare nootdrufte int ghemeen Segghet Darius dat hi dese castumen of legghe: eer ic daer om vergramt worde: Of seght hem en wil hijs niet doen. dat hem Alexander alsoe nae comen sal dat hi des gram worden sal Daer om vaert haestelic wech. ende seght uwen here dat hem hier cleyn noch groot geboeren en sal Hier en binnen stac daer een ander stat op tegen den coninc Philippus. ende hi gaf alexander een groot heer om die stat mede te bestriden Als Alexander wech was so quam daer een groot heere genaemt Pansames die zeer fyer van hem seluen was. ende hi wort alexanders moeder zeer beminnende Doe dese Pansames boden van minnen an Olymphias sende Soe ontboet sy hem weder. dat sy hem gherne te manne nemen soude: waer die coninc Phi-

(18)

lippus haer man doot ware

Hoe Philippus sijn doot wraecte Capit xi:

[P]Ansames hadde gewacht dat alexander in oerlogen lach mit een groot heer Want alexander wort op die tijt also zeer vermaert van vromicheden datmen hem zeer ontsach: Dese Pansames quam mit groter macht op Philippus den coninc ter wijlen dat Alexander wech was ende hi wilde Philippus ter doot brengen. ende hi nam Olymphias die coninghinne mit crafte Maer die auenture geuiel also dat alexander thuis quam varen ter wijlen dattet gheuechte was. ende hi vinc dien Pansames. Als alexander vernam dat sijn vader noch leefde soe brocht hi Pansames voor hem. ende hi gaf hem een bloot swaert in sijn hant ende hi hiet hem dat hi hem seluen wreken soude ouer sinen vyant Ende Philippus stac Pansames doer sijn gemacht dat hi doot bleef Ende doe Philippus cranc begonst te worden so seide hi Mi en is niet leet dat ik steruen sal: want hi is doot die mi geslegen heeft: Mer Alexander lieue zone ic peynse om die woorden die mi v moeder seide als sy v droech Ic heb begheert eenen wreker. ende mit desen woorden so sterf hi Die coninc Philippus conste veel van wapenen ende van ridderscap ende hi was een cloec orlochs man ende hi was altijt wel versyen van wapenen ende van scatte om te wederstaen al wes hi te doen

(19)

hadde Hi was altijt op sijn hoede ende nimmermeer en was hi moede rouens. als nv was hi ontfermhertich ende als nv loos Ende ten dochte hem gheen misdaet al haette hi enen man altijt noch hoe hi hem verwinnen mochte wast heymelic of mit logenen Hi was goedertieren ende moordadich ende hi beloefde meer dan hi dede: hi was vrient daert hem vromen mochte: maer anders en mocht nyemant aen hem comen.

Hi toende vrientscap den gheenen die hi haette: ende die vrien den waren maecte hi tonvriende Ende hi conste hem wel an beyde syden vriendelic gelaten. om vordeel daer an te verweruen. hi was oec zeer scalc in sijnre talen Valerius scrijft oec van Philippus dat hem eens ontboden was dat alexander sijn zone vrientscap beiaghen wilde an enighe luden mit gelde Doe screef hi an hem O Alexander lieue zone Waer hebt ghi gheleert dat ghi vrienden mit gelde copen wilt daer gheen trouwe in wesen en mach: Want die vrienden die men mit gelde coept alsmen hem niet meer en gheeft so is die vrientscap al gedaen Hi scrijft oeck hoe Appollijn Philippus ontboet een teyken sijnre doot aldus: want hi hiet hem wachten vanden waghen Hier om brac die coninc Philippus alle die waghenen van sinen lande ende hi dede karren daer voor maken Mer Apollijn die meende dat die waghen die in Pansames

(20)

swaert gescreuen stont een teyken daer Philippus mede verslagen was Philippus die coninck van Macedonien badt sinen zone Alexander dat hi mit schone woorden die ghemeente te vriende soude houden. ende dat hijse vriendelick toe spreken soude als hijse gemoette. ende oec dat hi die ridders vrientscap soude bewijsen als hijse gemoette ende dat hijse mit hem ten eten soude leyden Orosius scrijft dat Philippus die coninck des daechs te voren eer hi gheslegen was gevraecht wort. wat doot dat hi alre liefst te steruen had Hi antwoorde Ic prijse datmen enen groten here nae veel zegen ende eeren die hi gewonnen heuet: datmen hem sonder vreese oft verradenisse verslae als hi sittet in payse ende in groter eren ende dat hi dan sterue sonder euel of ziecheit Ende dit selue geschiede hem: ende die goden en mochtent niet beletten. al hadde hi haer luttel eren gedaen Want al hadde hi haren tempel ende haer outaer beroeft. nochtans en mochten sijt niet beletten hi en sterf alsoe hi begeerde Hi plach oec haer beelden te breken an stucken om die giericheyt vanden goude daer sij of gemaect waren

Hoe Alexander sijn rijck ontfinc Ca: ix

[A]Ls die coninc Philippus doot was. so ont finc alexander sijn zone altemael sijn rijcke Maer Alexander was quaeder ende vromer dan sijn vader was Sinte Augustinus bescrijft

(21)

dat Alexander ende sijn vader altijt naerstelick stonden om die zeghe te winnen Mer alexander auentuerde hem seluen openbaerlick om die zeghe te crigen sonder verradenis: ende Philips die vader gaf hem node in die auenture. mer al slupende ende mit verradenis plach hi meer sijn vyanden te verwinnen Hier om was hi die wijste diemen vandt: mer alexander sijn zone was meerder van moede Philippus als hi toornich was. so bedecte hi dat als een wijs man. maer alexander en micte daer niet op. want als hi gram was soe en wasser gheen maete noch redene inne: Beyde droncken sij gherne wijn ende dicke waren sij droncken Maer haer dronckenscap was twederhande: want als Philippus droncken was so en achte hi niet hoe verre ende onueruaerliken dat hi liep onder sijn vyanden. Mer als alexander droncken was soe moestent sijn vrienden ontgelden Alexander wilde ontsyen wesen. mer sijn vader wilde gemint wesen: Philips was vol sorgen ende wel sprekende. ende alexander en brack nyemande trouwe Philips was ghenadich ende zeer goedertieren op die gheene die hi verwan: mer alexander was des veel te stouter ende te ouerdadigher Doe Philippus gestoruen was soe dede hem alexander eerlick ter aerden doen. ghelijck alst hem betaemde nae sijn conincklike werdicheit Doe dede alexander cleyn

(22)

ende groot al ontbiden die hulp raet of daet tot Philippus sijns vaders doot gegeuen hadden: sonder alexander sinen broeder Ende dat was om dat hi hem gruetede ouer coninc dat eerste dat hi hem ghemoete Hi dede doden Mercenarus sijn broeder van sijns vaders weghen. om dat hi seide dat hem dat rijcke mit rechte toebehoorde

Hoe Alexander sijn heer vergaderde Ca. xij:

[N]Ae Philippus des conincx doot wort Alexander gecroent coninck in Corinthen dat is die hooftstadt in Gryeken Ende doe vergaderde hi alle sijn heer ende hi wan Athenen ende Thebeen Op eenen nacht als Alexander op sijn bedde lach ende hi peynsde hoe hi Asyen winnen mochte. Soe quam god voor hem staen gecyert mitten ghewade dat der Ioden groote pape an plach te hebben in sijnen dienst inden tempel Ende mit sijne claerheit wort den nacht inder zalen lichter ende claerdere dan die dach wesen mochte Ende hi sprac Alexander aen ende seide. dat hi in hem betrouwede Ende dat hi trecken soude ten rijcke van oesten wert want hi soude hem helpen dat hijt al winnen soude Ende doe vraechde hem alexander wye dat hi was ende hoe hi hiete Die god seide hem Waer bi soe vraechstu minen naem die alte zere wonderlick is: doet dat ic di segghe Ende den mensche dien ghi syen sult in deser gelikenisse

(23)

doet hem doch eere: Ende hier mede so ontuoer hem god Tot dier tijt plach men oeck ende daer te voren te doen: dat elck mensche nae sijn doot oft oec nae sinen lieuen vriendt dede maken een beelde dat zeer properlic ende hem wel ghelijck was Ende dit dede Alexander oec doen Ende doe ginc hi staen voor Philippus sijns vaders beelde ende hi seide tot sijnen volcke Die hem totter wapenen willen gheuen mit mi Alexander. hi bereyde hem nv Want het dunct mi nv tijt wesen ende het is wel recht dat wij eerst beginnen te striden opten ghenen die ons nv hier voortijts bescadicht hebben. ende op die ghene die ons nu alle onse vryheit nemen willen. Alle die ridders ende alle dat edel volck warens alexander toe in deser saken Doe ontsloet alexander sijn vaders scat ende hi gaf soudie gout ende siluer ende hi gaf wapen alle die ghene diet te doen hadden Hier mede vergaderde hi een groot heer. onder te paerde ende te voet lxx.m: ende vii:C: ende iiij:C. stouter mannen: onder ionghelinghen: oude.

ende graeuwe. die hier voortijts mit hem ende sinen vader geoerloecht hadden Want in alexanders heer en hadde nyemant voechdije noch heerscappie hi en was tseuentich iaer oudt Ende binnen alle sijn heer soe en peynsde nyemant om te vlyen: maer sij peynsden altijs om die zeghe ende om te verwinnen Ende hi nam sijn costen

(24)

mildelijc wt sijns vaders scat. ende hi dede veel scepen maken ende daer mede voer hi te creten ende in lythonien Ende al dat lant toech hi mit subtijlheit aen hem. ende hier nae wan hi Cecilien Ende corts daer na voer hi doer Italien ende daer ontfinc hem die stadt van Romen eerlick ende wel. Want sij senden hem heymelic in sijn ghemoet: daer alle die stat van Romen te samen an stont ende die Romeynen brochten alexander een schone duerbaer crone ghemaect van finen goude ende ghesteenten Ende dese crone gaf hi hem in een teyken ende tot eenre gedenckenisse om dat die vrientscap van hemluden langhe dueren soude Alexander ontfinck dese crone herde gherne. ende hi onthaelde Elminisse harde wel mit veel schoonre talen die hi wel conste: ende daer nae liet hi hem vriendelick van hem scheyden Hier bouen senden die Romeynen alexander twee: m. mans ende xl: pont ghewegens gouts Aldus so voer alexander te Affriken waert Ende hi reet sonder eenige wederstoet mit al sijn heer alle Lybien doer: ende hi quam aldus mit alle sijnen volcke in Egipten mit scepen te water ende te lande Doe hi in Egipten quam soe ontfinghen hem eerlic ende sij hilden hem voor haren heere

Hier na volcht hoe Alexander Cyrien ende Tyren beleyde. ende hoe dat hijse te samen verwan: Capittel xiij.

(25)

[A]Lexander sach in Egipten staen een beelde ghemaect van swarten marbersteene Doe vraechde hi wat dat beelde beduyde Dat beelde antwoorde hem ende seide. dattet was Neptanabus die wel eer die van Persen ontulogen was wt Egipten ende liet sijn rijck als hem Othus die coninc van Persen verdreef Want die auenture liep Neptanabus soe teghens

(26)

daer niet te bliuen Als alexander dit verstont so dede hi dien beelde eere als sijnen vader. ende hi aenbedet ende gruetedet oetmoedelic ende hi seide dat hi Neptanabus zone was Wt Egipten quam alexander in Syrien: ende tot wat steden dat hi quam die toech hi an hem Maer doe hi te Tyren quam so sloten die van binnen die poorten voer hem Doe beleyde Alexander die stat om te winnen want hi meende die stadt te winnen mit eenen storm. mer daer bleuen veel van sijn luden doot Hier om toech alexander bet afterwaert. om sijns gemacx wille ende hi beleyde die stat sterkelic ende hi dreychdese zeer dat hijse winnen soude Ende alexander seynde boden mit brieuen in die stede die aldus spraken Ons hadde genoech geweest ende recht ghedocht dat ghi ons goedertirenlic uwe stadt op gegeuen hadt: wij souden v hoeschelic ontfangen hebben. Maer om dat ghi die eerste sijt die tegen ons te striden begint. so sal alle die werelt een vreeselic exempel an v luden nemen. Want ghi sult corts weten of die Gryeken striden konnen of niet: ende sijt ghi wijs so sijt ghi gesont. mer sijt ghi onwijs soe suldi onlange ghesont wesen: ist dat ghi inden wille blijft dae ghi nv in sijt. Die heren vander stat deden alle die boden die die brieuen brochten doden ende aen een cruyce slaen Als Alexander dat vernam soe toech hi derwert al verwoet ende

(27)

hi wan ter stont die vaste stede ende hi vernieldese ende verbrandese Ende hi dedet al doot slaen wijf ende kint ende alle datter inne was cleyn ende groot [E]enighe willen seggen dat Alexander Darius tweewerf in stride verwonnen hadde eer hi Tyren beleyde ende wan

Hoe Darius Alexander brieuen screef Ca xiiij

[D]Oe Alexander Syrien gewonnen hadde: soe seynde hem Darius brieuen: die aldus spraken Ic Darius coninc der coningen ende der goden vrient aen Alexander sinen knecht Ick beuele v alexander dat ghi weder keert tot uwe magen die mijn dienaers sijn: ende keert weder in dijns moeders schoot ende leert wat manlicheit ende stouticheit is Hier toe heb ik u oeck ghesonden een geessel ende een bal ende oec enen sack mit gelde: Bi die geessele sult ghi verstaen dat ghi noch noot hebt van dwange Den bal sende ic v dat ghi daer mede spelen sult alsoet v kinsheit toe behoort.

want v en betaemt noch niet eenighe wapen an te vaten Maer ghi hebt ghedaen als een rouer ende kintschelic ons rijck aengegaen Want al hadt ghi alle die rouers van den lande vergadert mit v: soe en moecht ghi dat rijck van Persen niet doer varen alsoe veel volcx hebbic mit mi dattet ghelijc is den zande dat ander zee leyt Voort soe ben ic alsoe rijcke van siluer ende van goude dat ick alle die aerde

(28)

daer mede soude mogen bedecken dat ic wilde Hier om sende ic di ghelt om datstu daer mede sult copen dij ende dinen heer dat sij behoeuen int weder keren: tot dijnre teringen Maer en wilt ghi ons ghebot niet doen. soe sal ic luden op v senden die v vanghen sullen ende slaen als een sot. ende sij sullen v gebonden voor ons brengen.

Hoe Alexander Darius weder screef Ca: xv

[D]Usdanighe letteren ende talen en behaechden die princen niet wel. ende sij waren versaghet Doe seide alexander hemluden Ontsyet ghi v van hogen woorden daer niet an en leit. dit en is gheene wijsheit maer het is die cleyne hondekens maniere. want soe sij crancker sijn so si meer grimmen: Doe riep alexander den bode die dese boetscap brocht voor alle sijn edel luden ende hi ghaf hem alle dat ghelt dat sij brochten. Ende hi gaf hem brieuen die aldus spraken Ic Alexander heer der coningen ende der goden maech ontbiet Darius saluut ende ic segge dat hem naerstich is dat soe groten coninck als ghi v beroemet dat ghi in soe swaren bedwanghe comen moet onder soe cleynen volc als mit mi is Iae oec dat ghi mi alexander te dienste staen moet Wat meent ghi dat ghi v alsoe rijcke scrijft te wesen van siluer ende goude En weet ghi niet dat alle volc gemeenlic niet en begeren dan gout ende siluer Hier om sullen wi veel te stouteliker

(29)

op v striden om v dat grote goet of te winnen onse sculden mede te betaelen Ghi hebt mi een gheessel ende een bal ghesent ende oec mede ghelt: mer mi dunct dat dit grote dingen beduyt Die geessel beduyt dat ic v cortelic in bedwanc hebben sal Den bal beduyt al die werelt dat icker here of wesen sal Ende dat gelt dat ghi mi sendt beduyt dat alle v goet cortelic mijn wesen sal.

(30)

Hoe Darius tegen Alexander street Ca. xvi

[A]Lsmen voor Darius dese letteren las. soe wort hi daer om zeer toornich Ende hi screef narstelic tot alle sijn princen die daer woenden ouer den berch Taurus binnen sinen rijcke ende seide Ic heb vernomen dat Alexander een iongelinc Phlippus zone van Macedonien mit cleyn volc Asyen moyet. ende ic gebiede v dat ghi hem haestelic vaet ende slaet ende cleedt hem mit purpure ende seyndten ons also gheuangen: Mer sijn scepen ende sijn heer cleyn ende groot dat doet versincken in die zee: Ende sijn ridders ende soudeniers worden geuangen op die roode zee Hier en binnen screef Darius weder so grote ende sware woorden an alexander dat der talen ende weder talen anders niet en waren dan datment mitten swaerde becorten soude Also Iustinus scrijft soe vergaderde Darius doe te stride seuen C: M: mans dat alle ridders waren Alexander ende sijn volc vochten daer soe vromelic tegen Darius volc. dat Darius ende sijn heer zeer gescoffiert worden Want sij sagen dat grote onweder: als hagel ende wint ende regen op hem vallen quam Soe dat hem dochte dat die goden mit alexander ende tegen hem vochten: ende sij vlogen alle wech die ontulieden mochten Ende Darius was die eerste die daer vloech. want hi verloes sinen wagen ende hi sat op een paert ende hi ontreedt haestelic

(31)

Hier wort veel van Darius volc verslagen Desen strijt bestont Alexander mit ix.M.

mans te voet ende M: ridders Maer vanden regen ende onweder dat op die van Persen viel. dat en onderscheyt nyemant dan alexanders hystorie die also seyt Dat alexander sijn heeren ende sijn dode man nen eerlick dede begrauen Ende dat om dese victorie ende zeghe alle die meeste heeren van Asyen aen alexander vielen ende hulde ende vrientscap mit hem maecten.

Hoe Alexander Thebeen destrueerde Capittel xvij:

[H]Ier na quam alexander weder in Gryeken mit grooter macht om een meerre heer te vergaderen ende machtelicker teghen Darius te striden: mer hi moeste liden doer die stat Thebea Mer die stat wilde tegen hem striden ende si sloten die poorten voor hem Doe viel Alexander voor de stat mit sinen volcke om die van binnen deser eeren te dancken Doe quam daer een man genaemt Cleades mit eenre herpen ende viel voor alexanders voeten ende speelde zeer soetelic ende hi sanck dit lydekijn voor alle sijn heeren O Alexander coninc der coningen heere: Ghi moecht dese stat noode bederuen die die ontsterffelike goden eerst maecten ende die daer in waren geboren Want Liberbatus ende die groote god Hercules waren in dese stadt geboren Asyon maecte dese vesten. Van hem sijn comen alle die voorbarichste van

(32)

dinen geslachte Maer alexander en achte niet op desen sanc ende hi was so gram dat hi al die stadt dede slechten ende verbarnen Hier na beleyde hi Athenen die oec gekeert was mit die van Persen bi Domestenes rade ende die van Iacedomen want Domestenes had hier of gehadt grooten scat Ochines gaf die van binnen raet dat sy hem op geuen souden: mer Dyomedes ontriedet ende hi wilde datmen die stat tegens hem hilde. Doe vraechde die stat Domestenes dat hi seggen soude wyens raet dat hem beste dochte van desen tween Hi seide datmen Ochines raet doen soude Ende men koes Domestenes dat hi die boetscap doen soude an Alexander ende dat hi hem brochte een gulden crone ende dat dede hi: Doe Athenen mit alexander versoent was.

soe versoende oec Iacedomen. ende sij brochten alexander oec een gulden crone Iustinus scrijft dat dit gheuiel eer alexander in Asyen quam ende eer hi tegen Darius street Dyomedes seit een woort dat zeer an te mercken is Doe ict: laet ict. nv merct dit: ic hebben ewelic verloren: nv kyest die scade of den toren

Hoe Alexander Darius sochte Ca. xviij

[A]Lexander bereyde hem ander weruen tot Darius wert: ende hij bestont eenen swaren wech Want Darius [l]ach doen mit sijnen heer op die Tygre: ende hi hadde daer tot sijnre hulpe vier hondert duysent mannen te voete

(33)

ende C.m: vrome ridders als Iustinus bescrijft: Doe alexander dit vernam soe badt hi sinen here dat sij willichlic vechten souden om des ghewins wille ende niet wt vreesen Als Alexander tot Darius waert reedt soe voer in sijn heer mit hem een ridder wt Persen gewapent als die grieken Dese ridder stont ende wachte een wijle ende meende Alexander doot te slaen: mer dat benam een polette die hi op sijn hooft hadde Ter stont soe wort dese ridder geuangen ende men brocht hem voor alexander Ende hi vraechde hem. Wat hi hem wilde Die ridder antwoorde hem In enen vermeten ben ic hier gecomen Want had ic v doot geslagen ende ic dan ontreden hadde so soude mi Darius sijn dochter hebben gegeuen. ende een groten deel van sinen rijcke Alexander prijsde hem dese vromicheit ende hi hiet hem vry wech rijden. Als Alexander Darius naecte soe dede hi een wonderlic dinc Hij dede veel beesten vergaderen ende hi dede hem an die hoornen ende sterten rijsen binden. om dattet een woudt ende een bosch soude schijnen van veere Ende om dat hi mitten rijsen die sij nae hem sleepten aenden stert die droghe mollen of sant zeer soude doen stuuen.

ende datmen also niet en soude mogen bekennen dat heer datter after quam Men beghan daer te vechten ende alexander wort daer ghequetst: Ende den strijt wort soe sterk. datmen lange

(34)

twijfelde wye die zeghe hebben soude Maer int eynde vloet Darius ende alle sijn heer mit hem: Ende van sinen heer worden verslagen lxiij:m. mans te voet ende x:m.

ridders. ende daer waren geuangen lx:m: mannen. Hier teghen verloes Alexander van sijnen luden hondert ende xxx. mannen. noch hondert ende L: Ende aldus soe verginc den strijt.

Hoe Alexander Darius scat verwerf Capit: xix

[I]N deser tijt wan alexander op Darius een ontallich scat: want daer was also menich C. marck gouts dattet Alexander des groot wonder gaf Hier vinck alexander Darius moeder sijn wijf sijn kint ende sinen broeder Maer den scat ende dat goet dat hi hier wan dede hem alte zeer verheffen. want hier nae volchde hi ouerdaet ende weeldicheit ende hi leyde alle sijn herte an vrouwen Ende sonderlinge wort hi minnende een wijf die hi geuangen hadde genaemt Barsenes Ende hi wan an haer een zone die hi Erculus dede hieten. maer altijt docht hem dat Darius noch leefde Doe beual alexander Persemone dat hi voer op die zee van Persen ende dat hi niet anders en dede dan dat hi alle die scepen vinghe die hi vonde van Darius syden Alle die heren vanden lande daer ontrent vernamen van der victorien die alexander hadde: ende sij quamen allegader tot hem ende gauen hem op al haer

(35)

landt ende goet Ende Alexander settede sijn vrienden daer in alsoe hi wilde. ende hi gaf hem groot goet ende rijcheden nae dat sij hem elck waert dochtende nae dat sij hem vrientscap trouwe ende bijstant bewesen ende gedaen hadden:

Van Alexander opten berch Gartesim. Capit. xx.

[D]Oen Darius sijn heer eerst vergaderde. om tegen alexander te striden So wort Sarabella verblijt dien hi prince gemaect hadde die ryuiere van Eufrates Ende hi pensde dat hi Darius te gemoete varen soude als hi Alexander verwonnen hadde.

ende bidden om oerlof dat hi Manasses sinen behuweden zone een tempel maken mochte op den berch Garisien Want Sarabella was soe out dat hi ter oerlogen niet en voer Mer het geuiel anders dan hi meende Want Alexander ende die Gryeken verwonnen Darius ende sijn heer. ende sij vingen sijn moeder sijn wijf. sijn kint ende sinen broeder als voerseit is Nae desen strijt houden sommighe boeken dat alexander eerst quam Syrien ende van Damas ende Sydonen ende beleyde Tyren Doe nam Sarabela mit hem viij:m: mannen ende voer Alexander te hulp: ende hi seide dat hi hem lieuer te dienen had dan Darius: ende dat hi hem op soude geuen die steden die onder hem waren Alexander ontfinck hem eerlick: Ende als Sarabella den tijt te punte sach so seide hi alexander dat hi hadde eenen be-

(36)

huwelicten zone Manasses die des princen van den ioden papen broeder was. ende dat veel ioden mit hem waren ende sij seiden dat si gherne souden maken bi sinen oerlof op een sonderlinghe stat enen tempel Ende hi seide dat die Alexander zeer oerbaerlic wesen soude Want waren der ioden macht aldus in tween ghedeelt. soe en souden sij niet teghen hem steken Doe gaf hem Alexander oerlof Ende doe ginc Sarabella zeer naerstelic enen tempel ende een outaer stichten opten berch Garisiem Desen tempel stont tot datten die Romeynen destrueerden: ende hier in maecte hi Manasses prince vanden papen

Hoe Alexander tot Iadus den groten pape van Iherusalem om succoers sende Ca. xxi

[A]Ls Alexander Tyren beleydt hadde soe screef hi tot Iadus den prince vanden papen in Iherusalem. ende hi badt hem dat hi hem succoers senden wilde ende dat hi uytaelge dede bereyden tot sijns heers behoef: ende dat hi hem den tribuyt sende die hi Darius te geuen plach Iadus die prince vanden papen antwoorde dat hi Darius eedt gedaen hadde ende dat hi dien niet breken en mochte also lange als Darius leefde Doe wort Alexander gram ende hi dreychde die ioden: ende seide dat sij aen hem gewaer souden worden wyen sij schuldich waren beloften te houden Daer na dede alexander grote drachten

(37)

draghen inder zee totter muren van Tyren dat men te voete gaen mocht an die muren.

want Tyrus stont datter die zee al omme liep Ende doe Nabugodonolor daer voor lach so dede hi an die een syde veel steens dragen om sinen heer eenen wech te maken totter poorten: mer om dat die stat hem op gaf so en volmaecte hi den wech niet: mer Alexander volmaecten nv Doe Alexander Tyren geslecht hadde so beleide hi Gasam. ende daer bleef Sarabella doot Als alexander Gasam te wille hadde soe haeste hi hem zeer te Iherusalem waert Ende doe die ioden dat vernamen soe ontsagen sij hem zeer: ende sij baden gode dat hijse vertroesten soude: Ende sij deden haer offerhande Doe badt Iadus die pape ouer alle dat volc Ende als hi nader sacrificien in slaepe geworden was: soe openbaerde hem god ende hiet hem dat hi betrouwen hadde: ende dat hi die stat mit hoeden ende mit banden ende cronen pelleren soude ende dat hi sijn bisscops gewaede an dede ende dat hi mitten papen alsoe wt ghinge Alexander te ghemoete Ende als Iadus vanden slape ontwaecte soe seide hi alle den volcke dit vysioen Ende als hi wiste dat Alexander niet verre van der stat en was soe ghinc hi wt als vorseit is mitten papen mit eenre schoonre menichte van poorters tot eenre stadt diemen Sophim hiet: ende van daen mochtmen lichtelick Iherusalem

(38)

ende den tempel syen:

Hoe Alexander ons heren naem aenbede: Capittel xxij.

[H]Ier geuiel dat nyemant van alle den ghene die den coninc volchden ghemeent en hadde Want doe alexander den prince vanden papen ansach gecleedt mit des bisscops gewaden Ende op sijne myter die gulden plaete daer ons heren naem Tetagramaton in ghegroueret was Soe gedochte hi gods die hem openbaerde daer hi in sijn bedde lach ende die hem beloeft hadde dat hi hem helpen soude dat hi wonne dat rijck van Oesten Doe stont Alexander haestelic van sinen paerde ende hi ghinc alleen tot voor den prince vanden papen. ende hij viel langhes voor hem op die aerde. ende aenbede ons heeren naem ende hi dede den bisscop eere. Die princen van sinen here hadden des alte groot wonder: ende sij meenden dat des conincx herte in bedwanghe gheweest hadde Maer Pertemeus die sijn sonderlinge vrient was vraechde hem: waer om dat hi der ioden pape angebeden hadde Die coninc antwoorde hem ende seide Ic en aenbede den pape niet: maer ic aenbede god wyens dienste dat hi doet Want doe ic was in Lycie in Macedonien landt soe sach ic hem in desen habite Ende doe ic pensde of ic soude mogen verwinnen soe hiet hi mi dat ic gelouen soude: want hi soude mijn heer geleyden ende leueren int rijck van Persen

(39)

Want eerst sach ic in desen pape sijn gelikenisse ende ic heb dat vast geloue dat mi geschieden sal dat hi mi beloeft heeft. Hier om aenbede ic gode ende ic dede den man eere Doe dede Alexander sijn heer after trecken. ende hi voer mit luttel luden in Iherusalem ende dede gode offerhande inden tempel alsoe hem Iadus die prince vanden papen wijsde ende hiete Doe brochten sij voorden coninc Daniels boeken ende toenden hem datter in gescreuen was hoe dat een Griex coninck die mach van Persen tonder doen soude Alexander was hier om zeer blijde. want hi hoepte dat dit van hem geseit was Ende des anderen daechs dede hi dat volck vergaderen ende hiet hem eyschen wat sij wilden Ende om haer versoeck so oerlouede hi hem dat die ioden alle die werelt doer waer sij waren haer wet houden mochten: ende hi scout hem quijt van alle tribuyten vanden seuenden iare om die vierten vanden lande Hier nae toech hi totten anderen steden waert Als die van Samarien saghen die grote miltheit ende gauen die alexander den ioden gedaen hadde. soe quamen sij tot hem ende seiden dat sij der ioden magen waren Ende sij rekenden haer geboerten van effraym ende van Manasses. ende sij baden den coninck dat hi haren tempel in Garisiem eere doen wilde Ende hi beloefdet hem te doen als hi weder om keeren soude ende sij baden hem dat

(40)

hi hem den tribuyt vanden seuenden iare verliet Hi vraechde hem wye sij waren Sij seiden dat sij hebreeusche waren Die coninc vraechde of sij Ioden waren. doe seyden sy Neen Doe seide hem alexander dat hijt den ioden gegeuen hadde ende nyemant anders Want het was der samaritanen maniere. als sij sagen dattet den ioden wel ghinc soe seiden sij dat sij haer maghen waren maer alst den ioden qualic ghinc soe seiden sij dat sij hem niet en bestonden

Hoe Alexander voer tot Amons tempel Ca. xxiiij

[H]Ier nae so voer alexander in Lybien tot Amons tempel. om dat hi te kennen geuen wilde dat hi van enen god gewonnen was ende om dat hi sijnre moeder zuueren soude van haren dorperlijcken naem ende van haren ouerspele Alexander seynde voor hem mit sinen bode groote presenten tot Amons papen. om dat die papen seggen souden dat alexander gheseit wilde hebben Alexander quam seluer binnen de lande ende reedt op dat zant in die zee. maer hi lyetter een deel luden die hem volgen wilden endesi verdroncken Maer alexander quam ghesont ouer totten tempel Ende die pape quam wt tegen hem. ende hi seide dat Iupiter sijn vader was. diemen in dat lant Ammon hiet Alsoe als hier voren geseit is so reedt Darius wten stride die welc hi verloes hier te voren: ende hi quam int landt

(41)

van Babilonien ende hi vernam dat Alexander weder van Ammons tempel ghekeert was in Egipten. ende dat hi daer dede maken Alexandrien de hooftstadt vanden lande Darius screef oetmoedelike letteren an alexander dat hi weder om seynden soude sijn gheuangen. ende namer also veel gouts voor als hi wilde Alexander eyschte ouer dat gelt ende goet alle sijn landt Darius screef weder tot alexander dat hi sijn oerlogen liet staen ende dat hi sijn dochter te wijue name hi soude hem daer mede geuen een groot deel van sinen rijcke Alexander eyschte echter sijn rike altemael. want het ware sijn Ende hi onboet hem dat hi ende sijn volck oetmoedelic wt quamen teghen hem ende dat sijt hem op gauen recht of hijt al gewonnen hadde:

Hoe hem Darius ende Alexander ouer screuen. Capit. xxiiij

[I]Ustinus scrijft dat Darius nv wel sach dattet hem niet en halp wat hi Alexander nv van vrientscap bade: Ende hi vergaderde weder vier hondert dusent mannen te paerde ende hondert dusent ridders. ende hi bereyde hem weder tegen alexander te striden:

ende als hi tot alexander rijden soude So quam hem inden wech een niemare dat sijn wijf doot was ende dat alexander groten rouwe hadde om haer doot ende dat hij haer seer beweende. ende dat hijse eerlick begrauen dede Mer men seide hem dat dit alex-

(42)

ander niet en dede om eenighe ontamelicheyt die hi mit haer had noch om minne want hi en hadde in sulcken saeken an haer gheen scult ende dese eer dede hi haer van hoescheden ende van edelheden Want zijnt dat hijse geuangen hadde so ghinc hi dicke tot haer ende totten kinderen: ende hi troestese vaderlic Als Darius dit hoorde.

so docht hem dat hi alexander altemael verwonnen hadde om dat hi nae soe groten strijt die hi tegen hem gehadt had hem aldus verwan mit doecht ende mit eere Ende Darius rekendet nv voor grote eer dat hem alsulcke prince verwan nae dat hij verwonnen bliuenmoeste Doe screef Darius weder an alexander ende dancten zeer dat hi totten sinen waert die hi geuangen had nye dorperheit noch oneere gedaen en hadde Endehi boot hem veel meer van sinen lande dan hi gedaen hadde ende voort boot hi hem voor die geuangen acht dusent talenten gouts Alexander screef Darius weder Ic en acht niet op mijns vyants danc ende om mijns vyants wille en heb ic niet gedaen Want in oerloge oft in payse seide hi dat hi nie en begeerde ouerspel ofte oneere: Mer hadde hi yet gedaen: dat hadde die doecht van hem ghedaen Want hi was wijs genoech tegen sinen vyant endetegen sijn begeerte te striden. ende dat dede hij al om der eeren wille Voort ontboet hi Darius dat hi dit soude moghen proeuen in

(43)

hem op dat hi hem onderdaen wesen soude Want hi seide dat twee heeren die werelt niet en souden mogen regeren sonder oerlogen ende striden want ghelijc die zonne al die werelt verlicht. so ist openbaer datter mer een heer en is bouen al die werelt Hier om Darius neemt een corte beraet dat ghi ons in handen comen wilt of bereit v ten naesten dage tot eenen nieuwen stride

Hoe Alexander mit Darius at Ca. xxv

[A]Lexander lach lange mit sijn heer op die ryuiere genaemt die strange. ende hi wort te raede dat hi seluer spreken wilde mitten coninc Darius Ende hij nam mit hem Emendus die bi hem was ende noch een ander ende hi voer haestelic totter ryuiere strange die tusschen beyde die heren liep Nv is die ryuiere van sulcke nature dat sij dicke bi nachte ende bi daghe bevriest dat daer een geladen wagen ouer varen mach Alexander liet Emendus daer bliuen ende hi reet tot Darius die sijn heer op die tijt al omme voor besyen hadde Ende als alexander Darius te gemoete quam. soe gruette hi hem nader zeden vanden lande ende seide Heer Alexander heeft mi aen v gesonden dat ghi hem ontbiet den dach dat ghi striden wilt ende cort. Want men seit dat mijn heere node strijdet om dat hi vermoyet is Ende aldus beual hi mi dit dii te seggen Hier op antwoorde Darius ende seide Ick gheloue dat ghi seluer

(44)

alexander bent Want nyemant anders en soude ons so stoutelijc te voren derren leggen van striden Alexander lochendet ende hi seide dat hi sijn bode was Doe nam hem Darius bider hant ende hi leyde hem in sijn tente ende deden mit hem eten aen sijne tafele Ende hi wilde immer dat alexander wt sinen nap dranc: ende hi stacken in sinen bosem Dit mercte een man ende hi seidet Darius Doe seide Darius dat hi dorperlic dede dat hi sinen nap nam Alexander antwoorde hem Heere dit en is gheen scande in alexanders hof. Want alle die tot sijnre tafelen sitten. soe sijn die nappen hare daer si wt drincken Binnen desen bedacht hem Passarges dat dit alexander seluer was. want hi hadden voormaels dicke in Philippus huyse gesien Doe mercte alexander dit: ende hi ontreet mitten nappe: ende hi doerstac den knecht die sijn paert hildt mitten swaerde Ende aldus ontreet hi mit groter auenturen. want hem en mocht nyemant volghen Darius bedreef groot misbaer om dat hem sijn vyant ontreden was.

Ende alexander quam tot sijnen luden ende vertelde hoe hi mit Darius at. ende hi toende den nap die hi hem ontdragen hadde tot een litteyken Hier om waren sijn luden zeer blijde dat hem dese vromicheyt geuallen was: mer Darius was droeue

Hoe Darius ende alexander te samen streden Capittel xxvi.

(45)

[D]Es anderen daechs haeste hem Darius ten strijde Ende alexander hadde langhen tijt in sorghen geweest om den strijt te hebben: soe dat hi binnen al dier nacht niet en konde geslapen: sonder inden morghenstont: Ende alexander bleef slaepende tot dat alle sijn heer stont gebattaelgijt om te striden sonder dat

(46)

hem haer coninc gebrac Persenio ginc in alexanhi>ders tente daer hi lach ende sliep Ende hi vraechde hem waer bi dat hem die slaep nv so soet was ende het is nv tijt van vreese te hebben Alexander antwoorde Nv ben ic vanso groter sorghen vry om dat ic hier ter steden striden sal om alle die heerscappie te winnen die Darius gheleesten mach Maer vlyede ic nv ende vloet hi mi na so waret tijt van vresen Nv gaet ende besyet dat nyemant ouer die ryuiere en ware: mer laet Darius ende sijn heer al ouer comen want ic sal te hants bereyt wesen Hier en binnen quam Darius ouer een brugghe mit alle sijn heer: Ende Alexander toech hem teghen mit sijn volck.

ende daer wort anxtelic geuochten Maer die van Persen hadden alte samen dat afterdeel. ende sij begonnen sterckelic te vlieden: want in ghenen strijt die voor geweest hadde en bleuen soe veel doden alst hier dede Als Darius sach dat sijn volck verwonnen was soe wilde hi hem seluen doden of inden strijt steruen eer hi vloede Maer een sijn vriendt ontriedet hem ende hi deden keeren sijns ondancx ouer een brugge in een stat Ende hi hiet datmen die brugge breken soude: maer Darius seide datmen des niet doen en soude: Want dat waer iammer dat wi ons ander luden die noch ouer sijn inden strijt ende sullen moeten vlyen dat wi hem die vlucht benamen:

also