Vraag nr. 276
van 11 september 1997 van mevrouw NELLY MAES
Archeologisch onderzoek – Werkingskader
In tegenstelling tot de ons omringende landen zijn in Vlaanderen de werkingsmiddelen en het perso-neelskader voor al wat archeologisch patrimonium aangaat zeer beperkt.
Dit blijkt weer eens uit het dossier van de A n t-werpse havenuitbreidingen op Linkeroever, m e t name met betrekking tot de verwezenlijking van het Ve r r e b r o e k d o k . Daar moet de A r c h e o l o g i s c h e Dienst Waasland noodopgravingen uitvoeren naar een site uit het Middensteentijdperk van circa 2 h e c t a r e. Deze site is wellicht van internationaal b e l a n g. Voor een geïntegreerd onderzoek zou ech-ter 300 hectare moeten worden gepeild, w a a r v o o r tientallen miljoenen nodig zijn.
Een vlot verloop en een vlotte financiering van deze opgravingen worden echter belet door het ontbreken van een algemeen kader waarbij in alle stappen voorzien is die dergelijke opgravingsnoden kunnen opvangen. De diverse bewerkings- en sub-sidiëringsstappen zijn niet decretaal geregeld. I n t e-g e n d e e l , er moet voortdurend worden e-gelobbyd om de nodige fondsen vrij te maken.
Dergelijke procedures zijn nefast voor opgravingen in het algemeen en voor noodopgravingen in het b i j z o n d e r. Bovendien getuigt dit van een duidelijk gebrek aan beleidsontwikkeling.
1. Welke middelen heeft de minister voor dit on-derzoek ter beschikking gesteld ?
2. Welke maatregelen heeft de minister gepland ter verbetering van de institutionele steun aan het Vlaams archeologisch opzoekingswerk ? Is een decretale regeling niet noodzakelijk ?
Antwoord
1. De uitwerking van het archeologisch beleid van het Vlaams Gewest is sinds 1993 gedelegeerd naar het Instituut voor het Archeologisch Patri-monium (IAP), dat als dienst met afzonderlijk beheer ieder jaar een dotatie krijgt om haar opdrachten naar onderzoek, behoud en restau-ratie van het archeologisch patrimonium waar te maken.
De werkingsmiddelen die ter beschikking wor-den gesteld, bedragen 30 miljoen frank per jaar. Dit bedrag wordt jaarlijks bepaald bij de opmaak van de begroting op basis van de voor-stellen van het IAP en de deliberatie hierom-trent binnen de Vlaamse regering. D a a r n a a s t ontvangt het IAP een bijdrage van de V DA B voor de tewerkstelling van gesco's (gesubsi-dieerde contractuelen) van eveneens 30 miljoen frank.
2. De snelle evoluties op economisch en maat-schappelijk vlak stellen aan onze beperkte Vlaamse leefruimte steeds nieuwe eisen. Tussen 1980 en 1994 is de bebouwde gekadastreerde oppervlakte in Vlaanderen maar liefst met 63.888 ha toegenomen. Meer dan 14 % van het totale Vlaamse grondgebied is thans reeds bebouwd, én de gefundeerde Prognoses van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen geven aan dat deze ruimteconsumptie, zij het nu meer gecontroleerd, nog verder zal toenemen.
Zelfs in landen waar de archeologische monu-mentenzorg al veel langer georganiseerd en wettelijk ondersteund is en – in vergelijking met Vlaanderen – over een veelvoud aan man-kracht en middelen beschikt, ervaart men dat die hoe dan ook ontoereikend blijven om het hoofd te kunnen bieden aan noodsituaties ont-staan door grote bouwprojecten en infrastruc-t u u r w e r k e n . De exinfrastruc-tra middelen die dergelijke situaties vergen, zullen dan ook enkel door alternatieve financieringsvormen kunnen wor-den ingevuld.
De toepassing van het principe "de veroorzaker betaalt" dat is opgenomen in de herziene Euro-pese Conventie voor Bescherming van het Archeologisch Patrimonium (het zogenaamde Verdrag van Valletta – Malta, 1992) moet ver-der worden onver-derzocht. In sommige landen geldt een vrij veralgemeende toepassing (Frank-r i j k , G (Frank-r o o t - B (Frank-r i t t a n n i ë , e n z o v o o (Frank-r t ) . Elde(Frank-rs is men gestart met toepassing bij bouw- en infra-structuurwerken die uitgaan van de diverse overheden.
Door voor deze ruimteconsumptie het principe "de veroorzaker betaalt" wel sensu lato toe te p a s s e n , komt men tot een terechte of corrige-rende spreiding van het archeologisch versto-ringsrisico. Door een (zekere) collectivering van dit risico wordt de individuele beheersdwang bovendien verheven tot een collectieve zorg voor het archeologisch patrimonium.
Op mijn vraag onderzoekt het Instituut voor het Archeologisch Patrimonium momenteel de uit-werking van een dergelijk alternatief financie-r i n g s s y s t e e m . Efinancie-r zal dan ook een voofinancie-rontwefinancie-rp van decreet tot instelling van het Fonds voor het Archeologisch Patrimonium worden voorbe-reid.
Dit fonds zou ook kunnen worden aangewend om preventieve beheersinitiatieven, zoals een bijdrage voor archeologische convenanten, o p te zetten.
