RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN 2015 EN 2016 IN DE GEMEENTE
Menameradiel
Plaats : Menaam
Gemeentenummer : 1908 Onderzoeksnummer : 288468 Datum onderzoek : 8 maart 2016 Datum vaststelling : 22 juni 2016
VOORWOORD . . . 5
1 INLEIDING . . . 6
2 VVE IN DE GEMEENTE MENAMERADIEL . . . 8
3 CONCLUSIES. . . 14
INHOUDSOPGAVE
Pagina 3 van 15
In de periode 2007-2012 heeft de Inspectie van het Onderwijs een landelijke bestandsopname uitgevoerd naar de kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie (vve). Daarna is het signaalgestuurde toezicht op vve in werking getreden.
Het signaalgestuurde toezicht vve begon eind 2013 met het versturen van digitale vragenlijsten naar de 315 middelgrote en kleine gemeenten.
Voor de 37 grote gemeenten is er tot en met 2015 een apart monitortraject.
Op basis van een analyse van de digitale vragenlijsten is besloten om in middelgrote en kleine gemeenten waar risico’s ten aanzien van de uitvoering van de wettelijke vve-verplichtingen lijken te bestaan, een onderzoek uit te voeren. Het onderzoek is uitgevoerd op 8 maart 2016. Dit rapport beschrijft in hoeverre de gemeente Menameradiel in 2015/2016 voldoet aan de eisen ten aanzien van vve en welke veranderingen hebben plaatsgevonden ten opzichte van de bestandsopname in 2011 en het signaalgestuurde toezicht in 2014/2015.
De hoofdinspecteur primair onderwijs en speciaal onderwijs, Dr. A. Jonk
VOORWOORD
Pagina 5 van 15
Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar het gemeentelijke beleid ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie (vve) in de gemeente Menameradiel in 2015 en 2016.
De aanleiding van het onderzoek is het mogelijk bestaan van risico’s ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente.
De basis van het onderzoek is een digitale vragenlijst die de gemeente heeft ingevuld. Wij hebben deze vragenlijst geverifieerd aan de hand van de aangeleverde documenten en de toelichting daarop in een gesprek met
betrokkenen van de gemeente. Vervolgens hebben wij de eisen met betrekking tot het vve-beleid beoordeeld en de veranderingen ten opzichte van de
bestandsopname in beeld gebracht.
Het signaalgestuurde toezicht op de vve-locaties maakt nog geen deel uit van dit onderzoek. Wij zullen binnenkort op enkele locaties in uw gemeente
signaalgestuurd toezicht uitvoeren. Eventuele signalen van de GGD zijn leidend om te bepalen welke peuterspeelzalen en kinderdagverblijven met voorschoolse educatie worden bezocht.
Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten:
• Analyse van de beantwoorde digitale vragenlijst in relatie tot de bevindingen tijdens de bestandsopname.
• Analyse van aanvullend opgevraagde informatie in relevante beleidsdocumenten van de gemeente.
• Intern overleg met het team Kinderopvang over GGD-toezicht in de gemeente.
• Een gesprek met de betrokken beleidsambtenaar over het vve-beleid van de gemeente.
• Beoordeling van vve-beleid van de gemeente Menameradiel.
INLEIDING 1
Onderzoeksopzet
Als basis voor de beoordeling gelden de beoordelingscriteria toezichtkader voor- en vroegschoolse educatie voor gemeenten, zoals die te vinden zijn op:
www.onderwijsinspectie.nl > onderwijssectoren > voor- en vroegschoolse educatie.
Hoofdstuk 2 geeft een beeld van het vve-beleid op gemeentelijk niveau. Daar wordt ingegaan op de ontwikkeling van de gemeente sinds de bestandsopname (paragraaf 2.1) en op de door de gemeente aangeleverde vve-documenten (paragraaf 2.2). Tenslotte geven wij in dit hoofdstuk een oordeel over het gemeentelijke vve-beleid (paragraaf 2.3). Hoofdstuk 3 bevat de conclusies over het vve-beleid in de gemeente Menameradiel.
Toezichtkader
Opbouw rapport
Pagina 7 van 15
De gemeente Menameradiel heeft een digitale vragenlijst ingevuld. Op basis van de antwoorden hebben wij mogelijke risico’s gesignaleerd ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie.
De digitale vragenlijst levert informatie over:
• wel of geen afspraken van de gemeente met de schoolbesturen en de houders over de doelgroepdefinitie, toeleiding, doorgaande lijn en resultaatafspraken;
• het bereik;
• de veranderingen bij de aspecten ouderbeleid, integraal vve-programma, externe zorg en interne kwaliteitszorg;
• het aantal vve-locaties en het aantal locaties waar de GGD
tekortkomingen heeft gesignaleerd in het eerste domein (pedagogische praktijk).
De beoordeling van het gemeentelijke beleid is gebaseerd op de digitale vragenlijst, opgevraagde gemeentelijke beleidsdocumenten, eventuele aanvullende informatie en het gesprek met de gemeente (zie paragraaf 2.3).
Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal:
1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig.
Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden.
2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig
Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt.
3. Voldoende
4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen.
Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren.
In de periode 2012 tot aan het onderzoek in februari 2015 heeft de gemeente stappen gemaakt in de ontwikkeling van vve. Deze ontwikkelingen zijn beschreven in het inspectierapport dat is geschreven naar aanleiding van het (signaalgestuurde) onderzoek op 5 februari 2015 dat is vastgesteld op 22 april 2015. De gemeente Menameradiel had begin 2015 op 3 locaties vve
georganiseerd.
VVE IN DE GEMEENTE MENAMERADIEL 2
Ontwikkeling van vve in de gemeente Menameradiel sinds de bestandsopname
2.1
Na het inspectieonderzoek in februari 2015 is de ontwikkeling van vve in Menameradiel stil komen te staan. De taken van de verantwoordelijke
beleidsambtenaar zijn tijdens haar langdurige afwezigheid beperkt overgenomen en de prioritering ligt bij de werkzaamheden voor de aanstaande fusie van de gemeente Menameradiel met Het Bildt en Franekeradeel, de harmonisatie van de kinderopvang en de overname van het peuterspeelzaalwerk door SISA. Dit betekent echter dat de verbeterpunten zoals deze zijn verwoord in het vorige inspectierapport niet zijn opgepakt en dat ook de verbeterafspraken die zijn gemaakt niet zijn nagekomen. De gemeente geeft ook aan dat de
onderwijsachterstandsgelden (6382 euro) bij lange na niet toereikend zijn om volwaardig vve-beleid uit te voeren en dat de gemeente door het geringe budget ook weinig uren voor de ontwikkeling van vve beschikbaar stelt. Op dit moment is 1 vve-locatie in Berltsum opgenomen in het LRKP, voor de overige
locaties (behalve voor de locaties in Marsum en Deinum) loopt een aanvraag. Na afronding van de harmonisatie van de kinderopvang in Menameradiel is het binnenkort mogelijk voor alle kinderopvanglocaties om vve te organiseren, mits aan de voorwaarden hiervoor wordt voldaan. De gemeente verwacht echter, gezien de uitgestrektheid van de gemeente, dat dit niet leidt tot het starten van veel meer vve-locaties.
-geen nieuwe documenten na februari 2015
In deze paragraaf geven wij onze bevindingen weer over het gemeentelijke vve- beleid. Per domein is beschreven op welke punten wij het gemeentelijk beleid en uitvoering als voldoende (‘3’) beoordelen, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder (‘2’) als met (‘1’) afspraken en op welke punten wij de gemeente als een voorbeeld voor anderen zien (‘4’).
Wij baseren onze bevindingen op de uitkomsten van de verificatie van de digitale vragenlijst door middel van documentenanalyse en gesprekken met vertegenwoordigers van de gemeente. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van het beeld uit de digitale vragenlijst van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd.
Lijst met de vve-documenten die de gemeente Menameradiel heeft aangeleverd
2.2
Het gemeentelijk vve-beleid 2.3
Pagina 9 van 15
De inspectie publiceert jaarlijks ook een oordeel over het toezicht dat door de gemeenten op de kinderopvang en peuterspeelzalen wordt uitgevoerd. Voor meer informatie hierover ziewww.onderwijsinspectie.nl >onderwijssectoren >
Kinderopvang.
'1' Verbeterpunt met een afspraak 1a9 Resultaten
De gemeente Menameradiel heeft de volgende resultaatafspraak met de
bevoegde gezagen van de voorscholen gemaakt; alle doelgroepkinderen voldoen aan de SLO-doelen van begin groep 1 op het moment dat zij de overgang van de peuterspeelzaal naar de basisschool maken. Ondanks de inspanningen hiertoe is het de gemeente nog niet gelukt om resultaatafspraken met de schoolbesturen te maken over resultaten van vroegschoolse educatie (ten behoeve van een goede start in groep 3). Daarom is deze indicator, net als tijdens de bestandsopname, nog steeds een verbeterpunt met een afspraak.
'2' Verbeterpunten 1a4 Ouders
Op gemeentelijk niveau is nog geen analyse van de ouderpopulatie gemaakt, het is daardoor onduidelijk waarop het ouderbeleid zich moet richten. De gemeente beschikt wel over een document waarin staat beschreven op welke wijze de vve-
HET GEMEENTELIJK VVE-BELEID 1 2 3 4
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
• 1A1 Definitie doelgroepkind
1A2 Bereik 1A3 Toeleiding
1A4 Ouders
1A5 Integraal vve-programma 1A6 Externe zorg
1A7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen 1A8 Doorgaande lijn
1A9 Resultaten
1B Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau
1C Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau
DE VVE-CONDITIES 1 2 3 4
•
• 2A GGD-rapport
2B Gemeentelijk subsidiekader
1a6 Externe zorg
Op gemeentelijk niveau zijn nog geen afspraken gemaakt over peuters die extra (externe) zorg behoeven. De gemeente dient te beschikken over een overzicht van de zorginstanties waarop de voor- en vroegscholen een beroep kunnen doen. Wel heeft de gemeente zich laten informeren door de voorscholen over de kinderen die extern zijn doorverwezen (integrale vroeghulp, logopedie,
fysiotherapie, taaltrein, MOD en KDC).
1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen
De gemeente heeft nog geen afspraken gemaakt met de vve-instellingen over de wijze waarop ze hun eigen kwaliteit evalueren, verbeteren en borgen. Het is evenmin nog niet gebruikelijk dat de vve-instellingen op eigen initiatief
systematisch aan de gemeente over de kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie rapporteren.
1b Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau
De coördinatie van vve op gemeentelijk niveau was begin 2015 nipt voldoende, maar is nu een verbeterpunt. Het afgelopen jaar heeft dit volledig stil gelegen, vanwege de prioritering voor de werkzaamheden met betrekking tot de
gemeentelijke fusie, de harmonisatie van de kinderopvang en de overname van het peuterspeelzaalwerk door SISA. Het overleg over de uitvoering van vve gaat behalve in het LEA-overleg vooral informeel met de houder van het
peuterspeelzaalwerk en de kinderdagverblijven en vindt nauwelijks plaats met het bevoegd gezag van de vroegscholen. De rol van de gemeente als
regievoerder van de ontwikkeling, uitvoering en evaluatie van vve-beleid kan versterkt worden en kan eveneens planmatiger en strakker.
1c Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau Van een systematische evaluatie en verbetering van het eigen gemeentelijk vve- beleid is nog geen sprake. Door het ontbreken van een vastgelegd en actueel beleid over de uitvoering van vve wordt een systematische evaluatie ook bemoeilijkt. Er zijn geen duidelijke kwaliteitseisen geformuleerd, aan de hand waarvan kan worden vastgesteld dat aan de eisen wel of niet wordt voldaan en welke verbeteractiviteiten nodig zijn.
2b Er is een gemeentelijk vve-subsidiekader
De gemeente Menameradiel heeft een subsidiebeschikking aan de houder van de peuterspeelzalen verstrekt. Daarin is alleen het subsidiebedrag genoemd en enkele voorwaarden met betrekking tot financiële verantwoording en (statutaire) wijzigingen. Voorwaarden (of een verwijzing daarnaar) conform de wet op
Pagina 11 van 15
Kinderopvang en het Besluit Basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie ontbreken in de subsidiebeschikking. Een passage die aangeeft dat de GGD de opdracht heeft om jaarlijks te toetsen of de vve-instellingen voldoen aan de basisvoorwaarden, ontbreekt eveneens. Dit geldt ook voor aanvullende
voorwaarden zoals ouderbetrokkenheid of zelfevaluatie. Door het ontbreken van hiervoor genoemde subsidievoorwaarden mist de gemeente de greep op de besteding van de subsidiegelden. Informeel wordt er vanuit gegaan dat de gelden goed besteed worden.
'3' Voldoende 1a2 Bereik
Op grond van de wet OKE is vastgesteld dat de gemeente Menameradiel 6 vve- kindplaatsen moet realiseren. Volgens de eigen definitie van de gemeente gaat het nu om 18 doelgroeppeuters. Voor alle doelgroeppeuters is een vve-plek beschikbaar. Het bereik is daarom voldoende.
1a3 Toeleiding
Zowel het peuterspeelzaalwerk als de JGZ hebben een actieve taak bij het stimuleren van ouders om doelgroepkinderen bij peuterspeelzalen aan te melden. De uitvoering van deze taak verloopt volgens de gemeente naar wens.
Kinderen worden via het consultatiebureau aangemeld bij de intern begeleider van de peuterspeelzalen en deze doet de intake in het gezin door middel van een huisbezoek. De GGD houdt bij hoeveel doelgroepkinderen er in
Menameradiel zijn en hoeveel er deelnemen aan vve. Dit om tot een 100%
bereik te komen. De gemeente geeft aan dat zij op dit moment nog geen overzicht van het bereik met betrekking tot vve van de GGD hebben ontvangen, maar deze is wel aangevraagd.
1a5 Integraal vve-programma
De gemeente heeft met de voorscholen afspraken gemaakt over het gebruik van het vve-programma (Uk en Ko en Uk en Puk) en het peutervolgsysteem (Zo doe ik, zo praat ik en zo beweeg ik). Net als tijdens het vorige onderzoek is deze indicator daarom voldoende.
1a8 Doorgaande lijn
Binnen de gemeente Menameradiel zijn afspraken gemaakt over de overdracht van kindgegevens van de voor- naar de vroegscholen. Voor doelgroepkinderen vindt een warme overdracht plaats. De gemeente heeft met de voorscholen ook afspraken gemaakt over het gebruik van het vve-programma en het
peutervolgsysteem. Tevens is in het kader van de transitie Jeugd en de
voorscholen als de bovenschools ib-ers van de vroegscholen zijn betrokken. Er zijn nog geen afspraken gemaakt over de doorgaande lijn met betrekking tot het aanbod, het pedagogisch en didactisch handelen, ouderbeleid en de begeleiding en de zorg met de vroegscholen.
2a De gemeente heeft geregeld dat de GGD de basiskwaliteit van de voorscholen beoordeelt
De gemeente heeft met de GGD de afspraak gemaakt dat alle voorschoolse locaties worden onderzocht en dat daarbij ook de kwaliteit van de voorschoolse educatie op de vve-locatie wordt meegenomen. Op dit moment is op de vve- locatie Berltsum het vve-domein nog niet onderzocht.
‘4’ Voorbeeld voor anderen 1a1 Doelgroepdefinitie
De doelgroepdefiniëring in de gemeente Menameradiel is als voorbeeld voor anderen beoordeeld. De gemeente hanteert een brede doelgroepdefiniëring. De indicering vindt plaats door het consultatiebureau op grond van taal- of
ontwikkelingsachterstand bij het kind of andere risicofactoren, bijvoorbeeld in de gezinssamenstelling of het opleidingsniveau van de ouders. De doelgroep voor de vroegschoolse educatie in de basisschool (doelgroepkleuters) bestaat uit kinderen uit de groepen 1 en 2 met een vastgesteld leerlinggewicht op basis van de gewichtenregeling basisonderwijs, kinderen met een taal of
ontwikkelingsachterstand en/of kinderen die door de voorschool als doelgroepkind zijn aangemeld.
Pagina 13 van 15
De inspectie heeft op het niveau van de gemeente het beleid voor de voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Menameradiel beoordeeld. Dit vanwege mogelijke risico’s ten aanzien van de uitvoering van wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie.
Conclusies gemeentelijk vve-beleid
De inspectie heeft op het niveau van de gemeente het beleid voor de voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Menameradiel beoordeeld. Dit vanwege mogelijke risico’s ten aanzien van de uitvoering van wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie. De gemeente heeft nog steeds geen
resultaatafspraken gemaakt en voldoet daarom niet aan voorwaarden van de Wet OKE. Uit het onderzoek blijkt dat er het afgelopen jaar geen voortgang is geweest in de ontwikkeling van vve-beleid in de gemeente Menameradiel en dat geen prioriteit wordt gegeven aan de verbeterafspraken en overige
verbeterpunten van vve vanuit het vorige onderzoek. Het is van belang dat de gemeente haar regierol op korte termijn nadrukkelijk oppakt.
'1' Verbeterpunt met een afspraak 1a9 Resultaten
'2' Verbeterpunten 1a4 Ouders
1a6 Externe zorg
1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 1b Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau
1c Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau 2b Er is een gemeentelijk vve-subsidiekader
'3' Voldoende 1a2 Bereik 1a3 Toeleiding
1a5 Integraal vve-programma 1a8 Doorgaande lijn
2a De gemeente heeft geregeld dat de GGD de basiskwaliteit van de voorscholen beoordeelt
‘4’ Voorbeeld voor anderen 1a1 Doelgroepdefinitie
CONCLUSIES
3
Vervolgafspraken:
• Uitvoeren Verbeterafspraken (1)
De resultaten van vve (art. 167 WPO, lid 1b)
De inspectie heeft met de gemeente afgesproken dat vóór 1 augustus 2016 in samenspraak met de betrokken bevoegde gezagen resultaatafspraken zijn vastgelegd en dat deze resultaten concreet en meetbaar zijn. Bovendien zal de gemeente met de bevoegde gezagen afspreken wanneer en hoe deze resultaten aangeleverd worden bij de gemeente. De inspectie ontvangt uiterlijk op genoemde datum een afschrift van deze afspraken.
• Signaalgestuurd toezicht: wij zullen eind 2016 opnieuw een vragenlijst sturen naar de middelgrote en kleine gemeenten en een inschatting maken van mogelijke risico’s. Tevens nemen wij de uitkomsten van eventuele locatieonderzoeken mee. Op grond van de analyses bekijken wij opnieuw in welke gemeenten in 2017 een onderzoek plaats zal vinden.
Pagina 15 van 15
