DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL DE KAMELEON BASISSCHOOL DE KAMELEON

(1)

VVE-RAPPORT

DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN

DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE

PEUTERSPEELZAAL DE KAMELEON BASISSCHOOL DE KAMELEON

Locaties : peuterspeelzaal De Kameleon : basisschool De Kameleon

Brinnr. : 11JR

Plaats : Oosterhout

Onderzoeksnummer : 11079 + 11078

Documentnummer : 3485389

Datum onderzoek : 1 oktober 2012 Datum vaststelling rapport : 17 januari 2013

Odin: 128021 Onderzoeksdatum: 01-10-2012 Pagina 1 van 10

(2)

(3)

1. INLEIDING

Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die

onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken.

Dit rapport maakt onderdeel uit van de bestandsopname in de gemeente Oosterhout. In deze gemeente hebben alle voor- en vroegscholen die te maken hebben met VVE een vragenlijst ingevuld waarin zij de stand van zaken op hun (voor)school weergeven. Alle locaties krijgen automatisch een zelfrapportage.

Enkele locaties zijn vervolgens bezocht door de Inspectie van het Onderwijs ter verificatie van deze zelfevaluaties. Alle bezochte locaties ontvangen een rapportage met de bevindingen van de Inspectie. Het definitieve rapport wordt gepubliceerd op de website van de Inspectie:

http://www.onderwijsinspectie.nl/onderwijs/Voor-+en+vroegschoolse+educatie

De uitkomsten van alle zelfevaluaties en de bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs naar aanleiding van de locatiebezoeken worden samengevat in een gemeentelijk rapport. Dit geeft een totaalbeeld weer van VVE in de gemeente Hellevoetsluis. Dit rapport wordt, als het definitief is vastgesteld, samen met de locatierapporten gepubliceerd op de website van de Inspectie:

http://www.onderwijsinspectie.nl/onderwijs/Voor-+en+vroegschoolse+educatie Werkwijze onderzoek

De Kameleon is een van de (voor)scholen die bezocht is door de Inspectie van het Onderwijs.

Daarbij hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden:

 groepsbezoeken

 gesprekken met leidsters en/of leerkrachten

 gesprekken met ouders

 gesprekken met locatieleiding, coördinatie en directie

Dit rapport geeft de bevindingen van de Inspectie over de kwaliteit van VVE op deze locatie weer.

Inhoud rapport

In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken:

 De voorwaarden van VVE

 De ouders

 De kwaliteit van de educatie

 Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden

 Het pedagogisch klimaat

 Het educatief handelen

 De ontwikkeling, zorg en begeleiding

 De kwaliteitszorg

 De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool

 De resultaten van VVE

Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen:

1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig

Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden.

2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk

Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt.

3. Voldoende

4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen

Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren.

Dit rapport is gebaseerd op het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie).

(4)

Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen

(indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Daarbij kunnen de overeenkomsten en verschillen tussen de zelfevaluatie van de locatie en de bevindingen van de Inspectie eveneens worden geduid.

Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4.

Groepsinformatie peutergroepen:

Aantal peuters in groep a: 10, waarvan 10 doelgroeppeuters Groepsinformatie kleutergroepen:

Aantal kleuters in groep a: 19, waarvan 14 doelgroepkleuters

(5)

2. HET TOTAALBEELD

Peuterspeelzaal De Kameleon valt sinds kort, net als alle andere (VVE-)peuterspeelzalen in de gemeente Oosterhout onder het bestuur van Delta Onderwijs, waaronder ook basisschool De Kameleon valt. Sinds 1997 is de voorschool van De Kameleon geïntegreerd in basisschool Kameleon. Leidinggevende van beide locaties is de directeur van basisschool De Kameleon. Er is door de jaren heen veel expertise ontwikkeld op het gebied van voor- en vroegschoolse educatie, hetgeen goed te zien is in de dagelijkse praktijk op zowel de peuterspeelzaal als in groep 1-2. Op de basisschool is aan nagenoeg alle leerlingen een extra leerlinggewicht toegekend; op de peuterspeelzaal is dit niet zo. Om in de toekomst een wat gemêleerde leerlingenpopulatie te krijgen, is basisschool De Kameleon voornemens zich te gaan profileren als zogenoemd Kindcentrum, waarbinnen onder meer sport, beweging en aandacht voor gezonde voeding een prominente rol zullen vervullen. Deze activiteiten zouden mogelijk ook een wat meer divers samengesteld ouderpubliek aan kunnen trekken.

De ouders zijn goed te spreken over de begeleiding en zorg die hun kinderen ontvangen op de peuterspeelzaal en de basisschool. Daarnaast kunnen zij gebruik maken van een zeer uitgebreid ouderparticipatie- en ouderbetrokkenheidsprogramma, waarin huisbezoeken, themabijeenkomsten vanuit het VVE-aanbod, dagelijkse inloop, ouderkamer met een gastvrouw en bijeenkomsten met onder andere opvoedkundige thema's zijn opgenomen.

Het VVE-aanbod én het gebruik hiervan in de dagelijkse praktijk is goed doordacht en biedt vele handvatten en aangrijpingspunten voor de leidsters en de leerkrachten om kinderen die een extra taalaanbod nodig hebben goed te begeleiden. Het is de leidsters en leerkrachten er veel aan gelegen om een veilige omgeving aan de kinderen te bieden waarin leren van elkaar en zich optimaal ontwikkelen centraal staan.

Dankzij de nauwe contacten tussen de peuterspeelzaal en de basisschool is de doorgaande lijn voldoende en op een aantal aspecten goed te noemen.

Concluderend is de inspectie van mening dat op zowel de peuterspeelzaal als op de basisschool van De Kameleon met veel aandacht, betrokkenheid en deskundigheid gewerkt wordt aan de begeleiding en ontwikkeling van alle kinderen en in het bijzonder de doelgroepkinderen die extra zorg nodig hebben.

Voor beide locaties geldt dat de bevindingen van de inspectie overeenkomen met de bevindingen van de locaties op grond van de zelfevaluatie. Daar waar dit niet het geval is of waar de inspectie een aanvulling heeft, wordt dit met een '*' aangegeven en wordt in de toelichting aangegeven wat de reden (voor afwijken) is.

(6)

(7)

3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS

A CONDITIES psz De

Kameleon bs De Kameleon

A0.0 Samenwerking met voor-/vroegschool Ja Ja

A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar 3* nvt

A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie getoetst

Ja nvt A1 Een integraal VVE-programma

A1.1 Naam/namen van programma(s) Puk en Ko en Ik en Ko

A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) 3 nvt

A3 Leidster-kind ratio ('dubbele bezetting') 3 3

A4 Voldoende VVE-tijd

A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week)

3 nvt A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor

VVE?

2,5 jaar

A5 Kwaliteit leidsters/leerkrachten

A5.2 Alle leidsters/leerkrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) 3 nvt

A5.3 Alle leidsters spreken voldoende Nederlands 3 nvt

A5.4 Alle leidsters zijn toereikend geschoold (voor het VVE-programma) 4 2

A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan 2 nvt

Toelichting:

Peuterspeelzaal De Kameleon

A0.1 Inmiddels heeft de GGD een inspectie uitgevoerd. Het rapport is nog in de conceptfase.

B OUDERS psz De

Kameleon bs De Kameleon

B1 Gericht ouderbeleid 2 2

B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd 3 3

B3 Intake 3 3

B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen 3* 3*

B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool 3* 3*

B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind 4 4

B7 Rekening houden met de thuistaal 3 3

Toelichting:

Peuterspeelzaal De Kameleon en basisschool De Kameleon

B1 Op de beide locaties is nog geen uitgeschreven VVE-ouderbeleid, gebaseerd op een analyse van de ouderpopulatie. Dat wil zeggen een visie met bijbehorende doelen, taalachtergrond,

opleidjngsniveau, werkend/niet werkend en sociaal-economische factoren waar de school rekening mee dient te houden.

B4 en B5 De ouders van beide locaties kunnen gebruik maken van een zeer uitgebreid

ouderparticipatie- en ouderbetrokkenheidsprogramma, waarin huisbezoeken, themabijeenkomsten vanuit het VVE-aanbod, dagelijkse inloop, ouderkamer met een gastvrouw en bijeenkomsten met onder andere opvoedkundige thema's zijn opgenomen. De ouders met wie de inspectie op de onderzoeksdag gesproken heeft, geven aan deze activiteiten met regelmaat te bezoeken en waarderen de manier waarop beide locaties hun best doen om zo veel mogelijk ouders te

betrekken bij de ontwikkeling van hun kinderen door het geven van goede en bruikbare adviezen.

(8)

Kameleon Kameleon C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma

C1.1 Een integraal VVE-programma 3 3

C1.2 Werken met een doelgerichte planning 4* 4*

C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend 4* 4*

C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd

3 3 C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat

C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is

respectvol 4* 4*

C2.2 De leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen

3 3 C2.3 De leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de

persoonlijke competenties van de kinderen

4* 4*

C2.4 De leidsters/leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het

kind 4* 4*

C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spelen

taal-uitlokkend 3 3

C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen

C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op

elkaar afgestemd 3 3

C3.2 Er worden de hele 'dag' effectieve en gerichte activiteiten voor de

taalontwikkeling uitgevoerd 4* 4*

C3.3 De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen

kinderen 3 3

C3.4 De leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken

4* 4*

C3.5 De leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen

3 3 C3.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de kinderen is

responsief

4* 4*

C3.7 De leidsters/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen

in de ontwikkeling van de individuele kinderen 3 3

Toelichting:

C1.2 en C1.3 Beide locaties slagen erin om met een doelgerichte planning werken, waarin naast de cognitieve onderdelen voldoende tijd is ingeruimd voor ontspanning en spel. Hierin zijn beredeneerde keuzen gemaakt. Ook het taalaanbod is een voorbeeld voor anderen. Naast het reguliere programma wordt gebruik gemaakt van aanvullende middelen en methodieken,

waaronder Het Ei van Columbus, Met Woorden in de Weer en de Basiswoordenlijst Amsterdamse Kleuters. De inspectie meent dat ook dit aanvullende aanbod en de manier waarop hiermee gewerkt wordt goed doordacht is.

C2.1, C2.3 en C2.4 Leidsters en leerkrachten slagen erin een sfeer van vertrouwen en respect te kweken in de groepen. Ook de allerkleinsten voelen zich zichtbaar op hun gemak en doen

ontspannen mee aan de activiteiten. Er is veel aandacht voor het stimuleren van sociale competenties en de kinderen leren wat het is om samen een werkje of spelletje te kiezen en er samen mee aan de gang te gaan. Er is doorlopend ruimte voor het stellen van vragen en het komen met eigen ideeën, zonder dat de geplande activiteiten in gevaar komen door onnodig oponthoud. Daarmee wordt vooral rekening gehouden met de persoonlijkheid van het kind en wat het wel of niet zelfstandig aankan.

C3.2, C3.4 en C3.6 De kinderen op De Kameleon spelen en leren in een bijzonder

taalstimulerende omgeving, niet in de laatste plaats omdat de leidsters en leerkrachten alles benoemen, uitleggen en verklaren. Er zijn geen kinderen die 'verloren door de klas lopen': allen

(9)

zijn het grootste deel van de dag bezig met gerichte activiteiten en werkjes. Oogcontact, korte afstand tot het kind, non-verbale en verbale communicatie en een luisterende houding zijn de goede voorbeelden van het responsieve gedrag van de leidsters en de leerkrachten dat de inspectie heeft waargenomen.

D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG psz De

Kameleon bs De Kameleon D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep

D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen 3 3 D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine

(tutor)groep en het individuele kind 3 3

D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 3 3 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de

taalontwikkeling

D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg

3* 3

D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren

3 3 D2.3 De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met

extra zorg bijhouden 3 3

Toelichting:

D1 Op beide locaties wordt de brede ontwikkeling van de kinderen gevolgd. Er zijn toetsen en observaties voor de taal- en rekenontwikkeling, de sociaal-emotionele vorming, de motoriek en de creatieve ontwikkeling. Op de basisschool wordt voor de indeling in niveaus het zogenoemde Driestromenland gebruikt, waarin de extra hulp en de differentiatie door middel van takenkaarten (contractwerk) vrije keuze via het planbord zijn meegenomen.

Peuterspeelzaal De Kameleon

D2 Binnen het Peuterzorgteam, waarin naast de leidsters ook de intern begeleider van de school, het sociaal maatschappelijk werk en het Centrum voor Jeugd en Gezin zitting hebben, worden alle kinderen met een VVE-indicatie besproken.

E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL psz De Kameleon bs De

Kameleon E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool 3 3 E2 De voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig 2* 2*

E3 De voor- c.q. vroegschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen 2* 3*

E4 De voor- c.q. vroegschool formuleert op basis van evaluaties

verbetermaatregelen en voert die aantoonbaar en planmatig uit 3 3 E5 De voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar educatie 3 3

E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken

nvt 3

Toelichting:

E2 en E3 Op geen van beide locaties is men erin geslaagd om systematisch de kwaliteit van VVE en de opbrengsten van VVE in kaart te brengen en daar conclusies uit te trekken. Dit is dan ook een duidelijk verbeterpunt. Op de basisschool worden de resultaten van de kleutertoetsen wel in kaart gebracht. Het verdient aanbeveling om in aanvulling hierop een aparte, nadere analyse te maken van de groep VVE-leerlingen.

(10)

F DOORGAANDE LIJN psz en bs De Kameleon F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool 4*

F2 Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten doorstromen

naar een vroegschool 3*

F3 De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht 4*

F4 Het aanbod van de voor- en de vroegschool zijn op elkaar afgestemd 3 F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en

vroegschool is op elkaar afgestemd

3 F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is

op elkaar afgestemd 3

F7 De interne begeleiding en zorg op de voor- en vroegschool zijn op elkaar

afgestemd 4*

Toelichting:

F1, F2, F3 en F4 De samenwerking tussen beide locaties en de coördinatie van VVE ligt al enige tijd in handen van de intern begeleider van basisschool De Kameleon. Er is dan ook veel expertise opgebouwd, hetgeen goed te zien in de manier waarop de leidsters en de leerkrachten

samenwerken. Het is echter niet zo, dat de ouders met een kind op peuterspeelzaal De Kameleon automatisch kiezen voor basisschool De Kameleon. Voor alle kinderen die van peuterspeelzaal De Kameleon doorstromen naar basisschool De Kameleon, is voorzien in een uitgebreide warme overdracht. Om die reden acht de inspectie indicator F3 een voorbeeld voor anderen. De interne begeleiding op beide locaties is zo goed als identiek. Door het hanteren van soortgelijke processen, procedures en afspraken kan de extra hulp zoals geboden op de peuterspeelzaal doorgaans

naadloos en onder dezelfde condities worden voortgezet in de basisschool.

G OPBRENGSTEN VAN VVE psz De

Kameleon bs De Kameleon G1 De resultaten worden gemeten conform de gemeentelijk afspraken nvt nvt

G2 De resultaten zijn van voldoende niveau nvt nvt

G3 Verlengde kleuterperiode nvt 3

Toelichting:

G1 en G2 De inspectie doet geen uitspraak over de behaalde resultaten van VVE. De gemeente Oosterhout heeft namelijk geen afspraken met het VVE-veld gemaakt over te behalen resultaten.

Basisschool De Kameleon

G3 Het percentage kleuters dat in de afgelopen twee schooljaren kleutergroepverlenging is aangeboden, ligt onder het landelijk gemiddelde van 12 procent.

4. VERVOLGAFSPRAKEN

Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken.