Televisie-ontsporing nogmaals aan de orde

Zaterdag 21 september 1957 • No. 461

enD EMD C RA! IE

Prof. Oud veertig jaren Kamerlid :

Televisie-ontsporing nogmaals aan de orde

(Zie pag. 8 en 9)

Grootse, spontane hulde van liberaal Nederland

Volle Rivièrehal te Rotterdan1 was machtig klankbord der sprekers Radio-uitzending deed heel Nederland meeluisteren

Zaterdag 14 september is een bijzonder geslaagde V.V.D.-dag geworden! Het enbarmelijk slechte weer kon zelfs geen afbreuk doen aan

~e

spontaneïteit, waar-

ml!:'de

vele honderden liberale medestanders spontaan een klinkende hulde brach- tE!m aan hun voorman, prof. mr. J>. J. Oud, ter gelegenheid van zijn veertigjarig

I«nmerlidmaatschap. ~ . · •

\Voor en in de omgeving v a t · . ingang van de Diergaarde Blijdorp gaven tal- rijJke personenauto's en

autobq~.

.·.uit alle delen des lands de Rotterdamse ver-

!Jmerspolitie handen vol werk. .,. • .

Door de met

V.V.D.-vlaggeJ:~,. flankeerde hoofdingang begaf men zich naar die

fraa< versierde hal, waar

d~

leden van de organisatiecommiss!è onder leiding vmm mr. Kamp, ervoor zorgden, dat het innemen van de

plaat~en

vlot verliep.

lEr heerste een gezellige sfeer; vele wlllggen aan dè zoldering gaven een fflmlrig e.ffect en het podium, dat met plf.lchtige bloemranden en partijvlag- gen versierd was, hield van meet af aJI.m de aandacht geboeid. Achter de Hlt\\ltuurstafel had de - van de vorige WV.D.-dag nog welbekende - Ko- niiclklijke Fanfare "Semper Crescendo"

ulitt Middelharnis-Sommelsdijk, onder Urii.dlîng van Willem Vernooijs, in haar groeme uniformen plaats genomen.

Onder de talrijke functionarissen van dk partij, die van hun belangstelling 1:-.Uijjlk gaven, bevonden zich vrijwel vol- tllilli,g de leden van het hoofdbestuur cm un de beide Kamerfncties. Achter dlr bestuurstafel hadden de leden van h01 dagelijks bestuur pb.2.b genomen.

Blijde inkomste Klokslag drie uur klonk de stel:!

nt.m de heer

L.

van Vlaardingen, orga- nrn$mtor-propagandist van de partij, die Ymor een voortreffelijke regie zorgde

001

door de luidsprekers de luisteraars

i~n

Lden lande, die door de uitzending

O<'l'illr

Hilversum I in, staat werden ge- st;eM het gebeuren mee te beleven, nrmmdeelde, dat de jubilaris aan de in-

tpJng van de zaal was aangekomen.

Daar stonden vrouwelijke leden van dit JO. V.D., de liberale jongerenorga- Illosatie, in de klederdrachten van alle }P'rovincies in erehaag opgesteld. Ten ge!eidle was een commissie van ont- v\utJgst gevormd uit mevrouw A. For- tanliier-de Wit (Tweede Kamerfractie), p[trof. mr. A. N. Molenaar (Eerste Ka- nnroriractie), mr. W. C. Wendelaar

((~md-voorzitter

van de Liberale Staats- J1llltrttîj) en mr. J. J. Kamp (voorzitter

V\1.m

de organisatie-commissie).

<Onder daverende toejuichingen werd nmt. Oud door ·mr. Wendelaar naar

~

rlwt podium geleid. Daar aangekomen VM''Ifd hij begroet met . een langdurige

O'-'atie

en vre"ugdeklanken van het or-

ltcst

Verwelkoming door mr. Van Riél

Na.dat de rust was teruggekeerd,

b~­

IUom de voorzitter der

vergadèring~

mr.

H. v a n R ie 1, ondervoorzitter der par- tij, het spreekgestoelte om een wel- komstwoord te spreken:

Dames en heren in de Rotterdamse Rivièra-hal!

Gij allen, die in het land mede ge- tuige zijt en medeleeft op deze middag met de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, ik heet

U

welkom. Teza- men zijt gij met vele tienduizenden.

Terecht, want wij huldigen eert groot Nederlander en daarbij past een mach- tige omgeving. Vóór alle plaatsen in Nederland biedt Rotterdam die. Ook daarom is het goed, dat wij hier bijeen- gekomen zijn.

Er ligt iets in de scherpe zakèlijkheid van deze stad, in haar bewust voorwt- streven, in de grootse conceptie van haar ontwikkelingsplannen, in de hier geslaagde samenwerking tussen bijna alle bevolkingsgroepen, wat past bij

Oud. ·

Oud en Rotterdam! Naar mijn ge- . voelen twee uitstekende begrippen. Ne- derland heeft weinig zulke combina- ties te bieden en dat maakt ons trots

Een dag als die van vandaag komt niet tot stand zonder veel moeite. Ik dank het comité onder voorzitterschap van mr. J. J. Kamp. Erkentelijk is het bestuur der partij aan de executanten van hedenmiddag: drs. Korthals, mevr.

Schouwenaar, de heer Jacobse van de J,P.V.D., onze Flakkeese musici, be- kende figuren in onze partij sinds

17

september 1955. Lof en niets dan lof heeft het bestuur der partij voor het onvermoeide werken van de heer Van Vlaardingen. Op hem kwam ook nu weer het meeste neer. Dat de heer De Lange ons van zijn kunst wil laten genieten, verheugt mij.

Ons aller vriend Wendelaar leidde voorzitter Oud de zaal binnen. Sym-

bool van de band tussen heden en ver.

leden, die ons zo na aan het hart ligt.

Symbool ook van het altijd levend liberalisme. Dat de heer W endeJaa·r hier aanwezig is als actief medewerker, acht ik een hoogtepunt op zichzelf.

Wij kwamen hier bijeen om Oud te huldigen. Dat zal over enkele minuten dan ook geschieden en bewust hebben wij aan de heer Korthals gevraagd zijn krachten aan de vervulling dier taak te geven .. Hij is de onder-voorzitter der Tweede Kamerfractie, hij kent Oud als geen ander, hij leeft met Oud uit één geest.

Geen betere was er reeds daarom te vinden. Geen ook, die meer rechten had. Ik weet tevens, dat niets Oud zoveel genoegen zal doen, als juist zijn vriend Korthals tot en over hem spreekt. De wens van de jubilaris zij uw wet en het gehoorzamen zal

U

licht vallen. Gij krijgt straks iets voortref- felijks te horen.

Aan mij is het alleen toegestaan Oud opnieuw op deze bijzondere plaats even te schetsen in zijn politieke betekenis voor dit ogenblik.

(Zie

vervolg

pag. 2)

VBLJIIEID EN DEIIOCBATIB

(Vervolg va.n pag. 1)

Een tijdje lang hebben de meeste Ne- derlanders geloofd, dat het in ons land goed ging, misschien ook wel een aantal liberale geestverwanten. Men gelooft zo- iets prettigs graag en de menselijke traagheid brengt met zich mede, dat er nogal wat moet gebeuren, vóórdat iemand gaat geloven, dat het minder goed gaat.

De onaangename gebeurtenissen van de laatste w~ken op economisch gebied zullen inmiddels zelfs zorgeloze optimis- ten, misschien zelfs een aantal van na- ture opgewekte progressieven, tot de overtuiging hebben gebracht, dat Neder- land in sneltreinvaart rijdt over een wrak viaduct. Dat viaduct is de geleide econo- mische politiek. Deze zou ons over alle kloven heenbrengen! Niets van dit alles blijkt waar te zijn. Zelden werden men- selijke hoogmoed en menselijke zelfover- schatting scherper aan de kaak gesteld.

Gevaarlijke biljettendrukkerij

De financiering van de noodzakelijke uitgaven der gemeenten is onmogelijk geworden, althans zonder gebruikmaking van direct of indirect gevaarlijke biljet- tendrukkerij. Onze voorraad buitenlandse betalingsmiddelen, de noodreserve der Nederlandse samenleving, is angstwek- kend geslonken.

Verstandige mensen zagen een jaar ge- leden al, dat iets dergelijks gebeuren kon.

De katholieken en socialisten namen ech- ter de tijd, eerst met verkiezingsruzies, _daarna met kabinetsformatie. In die tijd.

is "het Hollandse wonder" gebeurd. Dat wonder bestond in dit geval daaruit, hoe men met slechte politiek een redelijk wel- varend land in een maand of zeven aan de rand van· het verval van krachten kan brengen. Enorme openbare werken op touw zetten en tegelijkertijd het verbruik van alle soorten consumptiegoederen sti- muleren kan een land zich na een oorlog, een harde bezetting en het verlies van een koloniaal rijk niet veroorloven. Zo- 'iets spreekt vanzelf. Daar zijn geen pro- fessoren voor nodig om dat uit te leggen.

Aan knappe mensen ontbreekt het de ons thans overheersende groep overigens volstrekt niet. Het bezwaar is, dat zij in geheel verschillende richtingen werken.

De Nederlandse socialisten willen steeds verder nivelleren. Zij willen stellig ook zorgen voor de nodige besparingen. In die richting mag men hun volstrekt geen verwijten maken. Maar dat sparen moet dan tevens dienen om alles in handen van de staat te brengen. Gedwongen sparen door hogere belastingheffing. Dat is hun leus.

Wit-gele trekhond voor het rode karretje

De katholieken/zeggen te strijden voor bezitsvorming, wat betekent sparen door particulieren. In de praktijk doen zich echter bijzonder weinig mogelijkheden voor, om het sparen te bevorderen.

In feite loopt de wit-gele trekhond voor het rode karretje; een hond, die blaft, kwaad blaft, zijn werk bepaald niet voor zijn J?lezier doet, maar trekken doet hij!

Het ^IS een beetje een zielige vertoning (applaus).

Van Duitsland had men kunnen leren, hoe enorm veel kan worden bereikt, wan- neer de Roomse partij het eens met de vrijheid probeert. In Nederland hadden wij immers het wonder van de snelle afbraak. In Duitsland ging het wonder van de snelle opbouw door, mede dank zij een uiterst kundig, maar ook vol- maakt liberaal economisch bestuur.

Eerst wanneer de Nederlandse katho- lieken, één derde van ons volk zich tot dat begrip kunnen opwerken, i~ er kans op blijvende verbetering.

Die blijvende verbetering_ is ook de eni- ge echte sociale verbetering. De Duitse arbeider krijgt In doorsnee meer loon dan de Nederl!lndse en de Duitser betaalt veel mlnder directe belastingen dan· wij.

Wij hebben zoveel last van de Duitsers gehad, dat het wel bijzonder onverstan- dig is de goede dingen niet van hen over t!. nemen. In de economie handelen, zoals zi? ons dat voordoen, dat is de enige ma- mer om de oorlogsschade alsnog te in- casseren.

Dat het minder waard worden van het geld het verschrikkelijkste sociale on- rech~. is, dat men zich kan voorstellen, begriJpt een kind. (Applaus).

Dat treft voor alles de spaarder en het hardst de kleine spaarder, die zijn geld in g~den.s belegt. Ik acht het tragisch en.

hmvermgwekkend, te moeten bedenken dat de naam van minister-president Dree~

aan zulke ontwikke1ingen zou kunnen worden verbonden.

Dinsdag komt de miljoenennota op ta- fel. Ik vrees, dat uit de hoed van de heer Hofstra wel weer een konijn met rode oren z~l springen. Heeft het beestje an- dersgetmte oortjes, des te beter.

Ik vrees echter, dat het zich ongezond

21 SEPTEMBER 1957 PAG. 2

•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

VOLKSONDERWIJS HULDIGDE OUD

BIJ HET- AFSCHEID VAN

DE HEER S. S. CITROE·N

Onder de vele telegrammen die tijdens en na de huldigingsbijcen- koms-t van de heer Oud binnen- kwamen, was ook het volgende

36 _jaar in dienst van het hoofdstedelijk liberalisme

telegram van , Volksonderwijs:

"Het hoofdbestuur van de ve~-

eniging Volksonderwijs, heden in vergadering bijeen spreekt zijn warme waardering uit voor het vele dat z\in oudst algemeen voorzitter voor het openbaar onderw\is heeft gedaan stop.

Het hoofdbestuur grijpt deze ge- legenheid gaarne aan de heer

Oud hiervoor te huldigen !"n hem nog vele jaren van grote werkkracht en goede gezondheid toe te wensen - Mr. A. de R()()S aigemeen voorzitter en P. van Thuyl algemeen secretaris."

~···

zal vermenigvuldigen. Dat is konijnenge-

... ^··· ...

woonte. Het produkt zouden wel eens nieuwe directe belastingen en nieuwe be- perkingen van de vrijheid kunnen zijn.

Dan past een fikse tik achter de rode oortjes!

Die tik kan en zal maar één man ge- ven: die man is onze voorzitter, mr. P. J.

Oud. (Daverend applaus).

Wat wij nodig hebben is terugdringing van de overheid op grote schaal en op elk gebied. Dan komt er geld vrij om te sparen, door particulieren.

Onze partij-voorzitter staat niet mede- schuldig aan alle narigheden, die ik U schetste, noch door doen, noch door ge- dogen. In hem kunnen wij vertrouwen.

Tegen de inflatie betekent vóór het libe- ralisme!

De heer Korthals zal U nu uiteenzetten, hoe Oud werd tot de nationale gestalte, die hij is.

Luistert naar de heer Korthals. (Ap- plaus).

Z

aterdag 28 september stelt het be- stuur van de afdeling Amsterdam van de V.V.D. ieder, die dit wenst - en dat zullen er zeker zeer velen zijn - in de gelegenheid, van 17 tot 19 uur in Krasnapolsky aldaar afscheid te nemen van de administrateur dier afdeling, de heer S. S. C i t ro e n.

Per 1 oktober is hem, blijkens mede- deling van het bestuur, op zijn verzoek eervol ontslag uit zijn functie verleend, al zal hij dan· ook als adviseur van het bestuur zijn grote ervaring in dienst blij- ven stellen van de Amsterdamse afde- ling, zo dikwijls daaraan behoefte blijkt te bestaan.

Er is wel niemand, met wie ik mij, in de gezamenlijke herinneringen aan de fel- le politieke strijd in de jaren tussen 1930 en 1940, zozeer verbonden gevoel als aan de thans scheidende administrateur van de Amsterdamse afdeling.

Zij vormden een bewogen periode, die jaren tussen 1930 en 1940. Bewogen door de strijd, welke in het overwegend rode Amstzrdam dier dagen door de liberalen moest v.·orden gevoerd.

Nóg bewogener in de tweede helft dier periode, toen het nationaal-socialisme in ons goede Amsterdam zijn greep op be- paalde groepen der bevolking steeds meer dreigde te verstevigen.

Toen ik, in november 1930, als opvol- ger van de heer G. A. de Ridder, na mijn secretarisschap en laatstelijk voorzitter- schap van de Club van Jongeren in de Vrijheidsbond te Amsterdam, secretaris werd van de "grote" afdeling, was de heer Citroen al sedert 1921 de leider van het liberale büreau in de hoofdstad.

Op onze gezamenlijke tochten door het nachtelijk Amsterdam bij het ;,plakken en schilderen", zoals dat in die eerste verkiezingsjaren nog "wild" placht te ge- schieden, in de voorbereiding en uitvoe- ring van de grote verkiezingsacties, in onze gezamenlijke kamp tegen het levens- en landsgevaarlijke nationaal-socialisme en zeker niet minder in de uren, welke

. CellG~pha~·~

UITSLUITEND:

sI D r\ f - uT RE c ^{11 T}

FILMS - ROLLEN - ZAKKEN - PLASTICS • FLESSEN . ·~ ;~, . .-.. ·:.t>';.·.

DEZE BURGER

is een enkele maal - niet dikwijls, doch een enkele maal - niet zo tevre- den met zijn eerbaar baantje van priegelstukjesschrijver. Die enkele maal niet-zo-tevredenheid overvalt hem op tijdstippen van grote beroering in het staatsbestel, of op de wereld-bühne, wanneer daar dingen worden vertoond, waarbij vergeleken de tóch-reeds-priegelarij tot het allerpriegeligst verschrom-

pelt. Dan wordt zo'n iel en mager stemgeluidje in zo'n iel en mager hokje- hoekje van de krant, helemáál overdonderd door de duizend brullende stem- men der actuele gebeurtenissen, die als een wollebreuk losbarstten om de

p~gina's van de krant en de hoekjes-jongens eenvoudig wègspoelen vóór ZIJ nog land hebben gezien.

Ik schrijf dit nèt even vóór het uitspreken van de troonrede en wie ben ik dat ik verwachten mag, dat zelfs de mismaakste aandacht aan dit piepstem:

metje zal worden geschonken?

De. verwachting is gerechtvaardigd, dat - nog vóór dit stemmetje tracht te klmleen - de openbare belangstelling volledig doende zal zijn met de uit stippeling van de plannen voor. staatsbestel en vollesgel uk.

Wat zit er in Holstra's koffertje? .

U weet dit nu reeds drie volle etmalen, wellicht hebt ge er drie nachten om wakker gelegen.

Maar ik weet het (op dit nu-van-mij) nog lange niet, nog lange niet. lk heb best geslapen vannacht, maar vannacht is voor mij, die dit schrijft, de nacht vóór de levensgrote onthulling.

Dit is een onmetelijke afstand en een levensgroot verschil in afstand en in tijd.

Terw_ijl ik dit schrijf is h~t koffertje nog gesloten. He't staat, raadselachtig en dre1gend, op excellenties nachtkastje.

Wannee; U dit leest heeft het reeds waagwijd te kijk gestaan voor gans het volk.

Daarom breng ik niets te berde, vandaag.

ik"

be11 veel te zorgeloos voor Uw zorgen, die ik nu nog steeds vermoedend, doch biJ hun ongeborenheid, niet delen kan.

S~ms is de !ijd de oer-vijand van zijn beschrijver.

BIJna steeds - op lang zicht - van zijn grote beschrijvers en soms _ op kort z1cht - van de kleintjes, zoals

ik in de laatste bezettingsjaren bij mijn bezoeken aan zijn onderduikadres bij hem doorbracht, is een band van onvergan- kelijke vriendschap en van wederzijds vertrouwen gesmeed, die door geen mo- gelijk verschil in temperament, zelfs door geen na de oorlog nu en dan wel eens opgetreden en tot uiting gekomen onder- ling verschil van visie op de bij de nieu- we omstandigheden aan te passen strijd- taktiek kon en kan worden verbroken:

* * •

In de oorlogsjaren hebben velen ille- gaal verzetswerk verricht. Dat was belangrijk, voortreffelijk en bewonde- renswaardig werk, vaak zelfs met het leven betaald.

Maar het was, vergeleken bij wat de heer Citroen heeft verricht, tot zekere hoogte toch het paard achter de wagen spannen. Het was werk achteraf, toen Nederland reeds in oorlog en in de greep van het Duitse Nazidom was.

Citroen echter heeft, in de jaren 1935 tot 1940, getracht, Nederland nog voor het nationaal-socialisme en de oorlog te be- hoeden, door een inlichtingendienst, ik mag wel zeggen: een net van contra- . spionnage over het gehele land te span- nen, gericht tegen landsverraderlijke ele- menten en tegen de spionage van de talrijke met doorzichtige bedoelingen in ons land vertoevende Duitse nationaal- socialistische duisterlingen.

Slechts, wanneer ik het mij goed her- inner, mijn vrienden en mede-bestuurders van de Amsterdamse afdeling van de toenmalige Liberale Staatspartij, Drie- voet en Van Harinxma (helaas beiden, dl) een dir~ct, de ander indirect als ge- volg van de ontberingen in een Duits concentratiekamp overleden) en ik wa- ren in alle finesses op de hoogte van de, uiteraard buiten Citroens directe werk voor de partij om, gevoerde actie.

Een arbeid, waarover het wel nooit mo- gelijk zal zijn de sluier volledig op te lichten, gezien ook het gebruik, dat door bepaalde officiële personen dier dagen van zijn waarlijk verbluffende speurta- lent en zijn over het gehele land gelegde contacten werd gemaakt.

• • •

V

oor velen leek en lijkt de heer Ci- troen een misschien wat "moeilijk"

mens, maar het moeilijkst, het meest veeleisend, is hij altijd voor ;~ichzelf ge- weest.

Gedreven door een hartstochtelijke liefde voor de vrijheidsgedachte, keerde hij zich met de volle kracht van zijn dynamische natuur tegen alles wat, in het politieke en maatschappelijke leven, naar zijn stellige overtuiging op de dwangstaat moest uitlopen.

Niemand beter dan mevrouw Citroen, zijn gastvrije echtgenote, die altijd zulk een grote steun voor hem is geweest, weet, hoezeer het werk hem in beslag nam en tenslotte zelfs fisiek te veel van zijn krachten verbruikte.

Na de oorlog, toen nieuw werk mij naar Den Haag riep, zijn onze wegen . uiteen gegaan, maar toch ook, gelukkig, weer niet zóveel, dat het contact geheel verbroken werd,

Dat' n1euwe werk voor mij lag volle- dig op het journalistieke terrein en het is eigenlijk ook hier, dat de heer Citroen héél in het begin heeft gestaan.

Hij was het, die te iamen met de toen- malige voorzitter der Amsterdamse af- deling van d" Vrijheidsbond, mr. K.

Jansma, het initiatief nam en uitwerkte tot oprichting, per 1 januari 1933 (nu dus alweer bijna 25 jaar geleden), 'van

· het aanvankelijk uitsluitend Amsterdam- se orgaan "Het Liberale Weekblad".

Voor mijzelf nu betekende het redac- teurschap daarvan, "aan de hand" van de kort geleden op hoge leeftijd overleden toenmalige "grote uit het journalistieke vak", David Kouwenaar, de eerste stap op het journalistieke terrein, dat ik se·

dertdien niet meer heb verlaten, in te- gendeel steecis verder heb gevolgd.

*

* *

D

e heer Citroen gaat thans "in rus- te".

Men kan het zich nauwelijks voorstel- len en die rust zal dan ook wel slechts

betrekkelijk zijn. t

Maar hóe dan ook: allen, die de heer Citroen in al zijn soms t e grote geladen- heid als mens èn als strijder voor een grootse gedachte waarderen en hem als hun onvervaarde wapenbroeder zien, wensen hem toe,- dat hij in zijn nieuwe, thans meer naar het huiselijke gerichte .levehsstaat, de voldoening zal vinden, die

hem zo gaarne wordt gegund.

A. W. ABSPOEL .

* ^{P4tl, WEEK to.t WEEK} *

Nuttig contact tussen

parlement en industrie (I)

H et bezoek, dat de leden van ons parlement ook dit jaar weer aan enkele grote ondernemin-

!Pfl!l hebben gebracht, is weer ten einde.

Het is ongetwijfeld een uitstekend idee, dit con-

ttw:t

tot stand te brengen, omdat hierdoor de prak- tioche vraagstukken meer tot de verbeelding gaan S}P'reken en het inzicht in diverse moeilijkheden, vw.aaronder het bedrijfsleven thans wel in het bij- zm!lder gebukt gaat, wordt verscherpt. ·

Er zijn hier en daar klachten geuit en aangehoord.

Wat ons echter het meest opviel was wel de con- sttJrutctieve rede van de heer Twijnstra, de voorzitter

Vlallll

de samenwerkende ondernemersverbonden, die

mmm. zeide, dat de verontrustende verschijnselen, die zitdit in onze economie voordoen de financiering van ow.erheden en bedrijfsleven dreigen aan te tasten en rumze betalingsbalans te ontwrichten.

Met het besef van onze onafhankelijkheid van wat lhmiten onze grenzen gebeurt, aldus de heer Twijnstra, H-d>ben wij nochtans de plicht de inflatoire ontwik- J.m:ling in eigen land een halt toe te roepen.

Ondernemers en arbeiders, zo zeide hij, zullen in smn:menwerking die onaangename maatregelen moe- trom willen nemen, die zullen kunnen leiden tot een Hl'flrStel van het evenwicht, waarop alleen een gezonde glt'UDeenschap gedij en kan.

Tot zover de heer Twijnstra.

Welnu, dit lijkt ons een gezonde en constructieve fumadering van de moeilijkheden, waarin ons land OlJD het ogenblik verkeert.

Wij hebben deze gedachte reeds vaker in deze JJffilommen bepleit en het verheugt ons, dat zij ook

\\.'llll!l

andere zijde wordt gelanceerd,

lKapitaal en arbeid zullen elkaar onder alle omstan·

dlig,beden en niet alleen in moeilijke tijden, rmllieten vinden in nauwe samenwerking en in een nllUllw begrip voor elkaars problemen. Alleen op deze w.ijjze zal onze economie weer gezond kunnen wor- dbm,mits de overheid die economie niet ondergraaft, m1ur dat is een probleem op zich zelf.

"Muttig contact tussen .

ll'"rlement en industrie (II)

E en van de vraagstukken, die tijdens de parle- mentaire reis wel sterk op de voorgrond lt.wam, was wel de positie van onze nationale scheep- VI::Bart.

De voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Re- dkrsvereniging, de heer W. Goudriaan, zeide hierover- zmer belangwekkende dingen, die helaas in ruime Thmng niet genoegzaam bekend zijn.

$ttelt Nederland prijs op het behoud van zijn koop- Vffill!rdijvloot, zo zeide de heer Goudriaan, dan zal Hw noodzakelijk zijn, dat het fiscale regiem voor

onvtte

koopvaardij grondig wordt herzien, in hoofd-

zatalk

als verweer tegen de belastingpolitiek van de

~dkope

vlaglanden.

Het parlement zal zich binnenkort in overleg met dk regering moeten beraden over wat er op fiscaal mJh>ied kan worden gedaaa._ om de Nederlandse koop- vmll!rdijvloot in de toekomst op peil te houden.

,",Gezien de uitzonderlijke problemen, waarmee rouze koopvaardijvloot geconfronteerd wordt, moet eltr

Ïtrls

gebeuren," zo vervolgde de heer Goudriaan.

&is voorwaarde voor de handhaving van de inves- troriingsaftrek van 20 procent, behoud van de ver- wwegde afschrijving na

1

januari, afschrijving op

~ïs

van de vervangingswaarde der schepen, koppe-

Ultig

van de vennootschapsbelasting aan de winst na de ftxtdrijfseconomisch noodzakelijk geachte afschrij-

vm~

en geen investeringsbeperkingen voor de de-

\\iezen verdienende scheepvaart.

Het is goed, dat nog eens de nadruk is gelegd OlJD de positie van onze koopvaardij, vanouds een bll!lfloogrijke kurk, waarop onze nationale economie d:hijjft. Een belangrijke deviezenbron, die in de inter- nllll:ionale economische 'verhoudingen steeds meer

<lll»der druk wordt gezet en dientengevolge van de tliigen regering veeleer steun dan tegenwerking be-

&oef1l.

Omze export is in gevaar, dit is bekend. Doch de scOO!pvaart speelt in deze ( (onzichtbare) export een

zeer voorname rol. Dit laatste dient vooral niet te worden vergeten en daarom deed de heer Goudriaan er goed aan, de positie, waarin onze nationale koop- vaardij verkeert, aldus in volle scherpte te belichten.

Averechts

overheidsbeleid (I)

V an welk een groot belang de stimulering van onze export vooral op het ogenblik is, nu wij in de fase van de z.g. bestedingsbeperking leven, behoeft waarlijk geen uitvoerig betoog.

Het dagblad "De Telegraaf" wijst hierop nog eens nadrukkelijk in een hoofdartikel, opgenomen in haar editie van

11

september en het vervolgt dan aldus:

"Men vraagt zich dan ook af, wat de overijverige instanties bezielt, om juist in deze tijd, met de wet in de hand, een scherpe controle uit te oefenen op bedrijven, waar nog wel eens, op vrijwillige basis wordt overgewerkt."

"Uit het oosten van ons land," zo gaat "De Tele- graaf" verder, bereikten ons berichten, dat ten aan- zien van speciale exportbedrijven, waar men uiteraard sterk aan leveringstijden gebonden is, van enige soe- pelheid geen sprake meer is.

Aanvankelijk moesten niet al te omvangrijke boe- tes betaald worden, maar nu deze tot vijfduizend en achtduizend gulden zijn opgelopen en zelfs reeds een eis van een maand gevangenisstraf is uitgesproken, worden reeds geboekte exportorders uit de aard der zaak opgegeven. Dat daardoor niet alleen een mil- joenenverlies aan deviezen wordt geleden, maar bo- vendien· de export in hoge mate wordt ontmoedigd, spreekt vanzelf".

"Wetten moeten gehandhaafd worden, maar dan behoren zij zodanig te zijn, dat zij aansluiten op de praktijk. De verhoudingen in Nederland," zo be- sluit "De Telegraaf", "zijn toch waarlijk wel zodanig, dat men reeds ermede kan volstaan, alleen tegen mis- bruik op te treden."

Averechts

overheidsbeleid (II)

W elnu toen wij het bovenstaande lazen, moes- ten wij onmiddellijk denken aan de in het eerste artikeltje van deze rubriek aangehaalde woor- den van de heer Twijnstra.

' Hier immers, is nu een voorbeeld van een volko- men vrijwillig overleg tussen ondernemers en arbei- ders. Beide groepen zijn er zich volkomen van be- wust, dat door een nauwe samenwerking en door een extra inspanning onze export kan worden gestimu- leerd in het belang van onze nationale economie.

Beide groepen zijn bereid hiervoor extra offers te brengen in een harmonische samenwerking.

Wil men een beter voorbeeld waarop kapitaal en arbeid de handen ineen slaan?

Neen, zegt de overheid: voorschrift is voorschrift, daarmede de dode letter van de wet latende prevale- ren boven een sprekende realiteit, daarbij de geest van de wet, die zich uitsluitend wil beperken tot uitwassen, volkomen negerend.

Ziedaar een schril voorbeeld van averechtse over- h<:idspolitiek, die elk gezond initiatief moet doden.

Het is wel een heel droevige geschiedenis, waarbij men zich afvraagt hoe het mogelijk is, dat dergelijke ongezonde verhoudingen maar blijven voortbestaan.

Kleine P .B.O.' s vrezen het daglicht (I)

N aar de Haagse correspondent van het "Al- gemeen Dagblad" weet te melden, ressorte- ren onder het hoofdbedrijfschap detailhandel en ambachten, dat vorig jaar werd ingesteld, een aantal organen, die als "hulpjes" van dit lichaam zijn te beschouwen.

Zij vormden de publiekrechtelijke bedrijfsorganisa- tie van die takken van bedrijf, waarvoor de instelling van een afzonderlijk bedrijfschap niet mogelijk bleek.

In het bijzonder geldt dit voor de detailhandel en er· zijn branchecommissies in het leven geroepen voor de detailhandel in banket en chocoladeartikelen,

·voor dameshoeden, lederwaren, sportartikelen, vis, wild en gevogelte. Voor de ambachten zijn er twee:

de commissie modisterijbedrijf en de textielambach- ten.

21 SEPTEMBER 1957 -PAG. 3

Er is voorts een hoofdafdeling grootwinkelbedrijf, hoofdafdeling midden- en kleinbedrijf en een afde- ling markt, straat- en rivierhandel.

Op het ogenblik werkt slechts een enkele commis- sie, daar de meeste nog alleen op papier bestaan of de leden ervan nog niet aangewezen zijn.

"Maar," zo vervolgt het "Algemeen Dagblad",

"reeds in dit stadium zijn er klachten over het feit, dat deze commissies niet in het openbaar vergaderen en uitsluitend in geheime zittingen besprekingen voeren."

Kleine P.B.O.'s vrezen het daglicht (II)

H et "Algemeen Dagblad" weet voorts in ver- band met het bovenstaande te melden, dat staatssecretaris Schmelzer dit jaar een brief heeft ge- schreven aan de besturen van alle. schappen, waarin hij aandringt op zo veel mogelijk openbaarheid.

Naar mijn mening, zo schreef de staatssecretaris, behoeven vele bedrijfslichamen nooit, andere slechts bij hoge uitzondering, besloten vergaderingen te houden.

Het zou in de lijn van de verwachtingen liggen, aldus het "Algemeen Dagblad", dat deze opwekking van de hoogste P.B.O.-autoriteit in den lande gehoor zou vinden bij de laagste P.B.O.-lichamen. Het tegen- deel is het geval.

De commissie voor de detailhandel vis, besloot onlangs niet in het

openbaa.~;

te zullen vergaderen.

Een functionaris van de S.E.R. merkte over deze aangelegenheid op, dat het nooit in de bedoeling heeft gelegen, de commissies openbaar te laten ver·

gaderen. De commissies hebben ook geen verorde·

nende bevoegdheden. Zij kunnen slechts een concept opmaken, dat in het bestuur van het hoofdbedrijf.

schap wel in het openbaar wordt behandeld en in het mededelingenblad wordt gepubliceerd.

Die behandeling evenwel, zo zeggen zij, die op openbaarheid aandringen, is echter vaak niet veel meer dan een hamerstuk. Wil de consument weten, wat er met bepaalde prijzen aan de hand is, dan moeten ook de commissies, hoofdafdelingen en af·

delingen het woord van staatssecretaris Schmelzer ter harte nemen, aldus besluit de correspondent van het

"Algemeen Dagblad".

Hoe dit alles ook zij, staatssecretaris Schmelzer zal zijn brief toch wel hebben geschreven op grond val\

pepaaide motieven. Maar hij sprak blijkbaar tegea dovemansoren. Een eigenaardige situatie, die ni<!t veel vertrouwen schept in een democqttische opbou.- van de P.B.O. zoals wij die op het ogenblik kennen.

Lonen en prijzen

D e minister van Economische Zaken, prof. J.

Zijlstra, heeft aan de slotlunch van de reis der parlementsleden langs de Nederlandse indus·

trieën gezegd, dat de cijfers de conclusie toelaten, dat de achteruitgang van de Nederlandse handels- balans hoogstwaarschijnlijk tot stilstand is gekomen.

Ook de spanning op de arbeidsmarkt is wat minder geworden; Niettemin is de situatie, volgent de minister nog bedenkelijk.

De minister acht voor alles noodzakelijk, dat aalt twee voorwaarden wordt voldaan:

le. De rijksbegroting moet gezond zijn en moet met name ook in conjunctuur-politiek opzicht de toets van de kritiek doorstaan.

Wij zouden zo zeggen, dat is nogal begrijpelijk en als ministeriële bewering zeker niet gloednieuw.

2e. Een verdere algemene stijging van de lonen moet voorkomen worden, omdat wij ons deze in de komende periode bepaald niet kunnen veroorloven.

In de komende tijd moet de produktie, aldus de!

minister, op de lonen inlopen. Met andere woorden:

wij moeten een loonstijging "inverdienen".

Het verheugt ons, dat de minister hierop nog eenJ met nadruk heeft gewezen.

Op zich zelf is deze bewering zeet zeker niet nieuw. Bij herhaling is er van V.V.D.-zijde voor ge·

waarschuwd, dat loonsverhogingen, die niet het gevolg zijn van een overeenkomstige stijgende pro·

duktiviteit, de inflatie in de hand werken.

Het is weer zo jammer, dat men ook in dit opzicht achter de feiten is blijven aanlopen. Wij zouden echter kunnen zeggen, dat ten halve gekeerd, beter is dan ten hele gedwaald. Ook in andere kringen dringt gelukkig het besef door, dat een onverant·

woorde loonbeweging de nationale volkshuishouding

grote schade zal berokkenen, gezien een hoofdartikel

in "De Volkskrant", de spreekbuis van de katholieke

arbeidersbeweging, waarin o.m .. staat: "Een alge-

mene loonronde zou op dit ogenblik zeer ongewenst

zijn".

VRIJBEID EN DEMOCRATIE 21 SEPTEMBER 1957 - PAG. 4

H uldigingsrede van drs. Korthals

Een tijdperk van hernieuwde opgang van het liberalisme onder prof .. Oud's leiding

Het wezen van Oud is, dat hij voortgedreven wordt door zijn innerlijke bewogenheid, wanneer hij de zaken scheef ziet gaan, wanneer hij onrecht ziet

\ Vervolgens nam d r s . H. A. K o r t h a ls , vice-voorzitter van de Tweede Kamer- fractie het woord voor het uitspreken van zijn herdenkingsrede. Hij zeide:

Onze Volkspartij voor Vrijheid en Democratie wil in deze feestvergadering hulde brengen aan haar voorzitter en parlementaire leider, aan U Oud, ter gelegenheid van het feit, dat gij veertig jaren geleden tot lid van de Tweede Kamer werd gekozen.

De partij heeft er behoefte aan gehad de man, die wegens zijn bijzondere ver- diensten door H.M. de Koningin tot grootkruis in de Orde van Oranje-Nassau is benoemd, ook harerzijds hulde en dank te brengen.

Wij willen uitdrukking geven aan onze bewondering voor Uw persoon en voor Uw werken, wij willen dank brengen voor hetgeen gij voor land en volk en voor onze

beginselen hebt gedaan.

Sedert de 28ste juni 1917, toen gij, als jongeman van dertig jaren in de Kamer Uw intrede deed - het kon toen niet jon- ger ! - hebt gij met zeldzame bekwaam- heid de publieke zaak gediend, hebt gij met onvoorstelbare werkkracht en een onverzettelijke wil tot een einde gebracht wat gij aanvatte. Gij hebt aan het Neder- landse volk doen zien, dat de politiek een kunst is, die groot vakmanschap vereist.

Gij hebt door werken, zolang het dag is, bereikt dat gij een parlementariër zijt, zoals er slechts een enkele in onze ge- schiedenis kan worden aangewezen. Door Uw gezaghebbend woord hebt gij onze partij een belangrijke plaats doen inne- men en· oefent gij grote invloed.

Gij striemt de regering waar zij fout is, gij maant haar tot bedachtzaamheid in haar daden, gij aarzelt niet de regering en de partijen de spiegel van het geweten voor te houden en door Uw optreden prikkelt gij tot activiteit. In het parle- ment hebt gij U een krachtige positie op- gebouwd, gij doet bij voortduring het volk de wezenlijke betekenis van het par- lement beseffen.

Gij hebt doen zien, hoe men als parle- mentariër invloed kan hebben op het be- stuur van de staat, ook al vormt men de oppositie ..

Gij wilt mij toestaan, dat ik bij Uw uit- zonderlijke jubileum, waarbij onze hulde U geldt, ,mijn hoorder~; een beeld geven ga van de wijze, waarop gij Uw leven hebt weten te stuwen tot de hoogte, waar- OlJ gij gekomen zijt en van de omstandig- heden, waaronder gij hebt gewerkt.

-I

Oud's geboortejaar

Het geboortejaar van de heer Oud, 1886,

was een interessant jaar. Een ruwe schets ervan doet ons de sfeer beseffen, waarin de heer Oud aanvankelijk is opgegroeid.

Het is het jaar van het conflict in de Ned. Hervormde Kerk, toen een aantal kerkeraden, die van Amsterdam vooraan, zich verzeften tegen wat genoemd werd het "synodale juk", het is het jaar der doleantie, waarin een grote -rol werd ge- speeld door Abraham Kuyper en de Sa- vornin Lohman, mannen van groot for- maat, die in de volgende tientallen jaren zullen schitteren aan het parlementaire firmament.

In Oud's geboortejaar vinden in de Jor- daan te Amsterdam ook ernstige relletjes plaats; dit "palingoproet·" is gevolg van armoede en ontevredenheid van vele ar- beiders.

De socialisten, destijds revolutionnair en anti-koningsgezind, veroorzaken onder leiding van Domela Nieuwenhuis voort- durende agitatie met als gevolg krachtig verzet daartegen van de zijde der niet- socialisten.

In het parlement wordt het sociale pro- bleem hernieuwd gesteld, vraagt de posi- tie der arbeiders opnieuw aandacht. Juist în Oud's geboortejaar heeft de vooruit- strevende liberaal Goeman Borgesius het initiatief genomen tot een parlementaire enquête, die bewijzen zal, dat de. toestan- den in sommige fabrieken mensonterend zijn.

De liberalen, nadat zij de volksvrijheden hadden bevochten en verzekerd, en de weg van de volksinvloed op het staats- bestuur hadden gebaand, gaan zich wer- pen op het sociale vraagstuk; in Oud's geboortejaar ·begint ook een reeks libe- rale "Geschriften over sociale vragen"het licht te zien. En nu weet ik niet, welke

factoren invloed hebben op iemands be- langstelling en aanleg.

Het is echter zo, dat Oud, die een onge- evenaard kenner van ons staatsrecht is en voor wie de Grondwet en alle grond- wetsherzieningen geen geheimen schijnen . te hebben, ter wereld is gekomen, terwijl de Tweede Kamer midden in de proce- dure voor de Grondwetsherziening van 1887 zat.

Grondwetsherziening 1917

Trouwens, wanneer hij dertig jaren Ja- ter in de Tweede Kamer komt, is men midden in de procedure voor de Grond- wetsherziening van 1917. En in 1917 zal dan het kabinet van de liberaal Cort van der Linden de oplossing brengen voor de twee vragen, die in 1887 nog onopgelost bleven en tot veel strijd aanleiding heb- ben gegeven; het onderwijs en het kies- recht.

Oud is dus, samenvattend gezegd, op- gegroeid in de periode, toen er scherpe strijd was tussen rechts en de liberalen, in het bijzonder ook over het onderwijs- vraagstuk, in een tijd van strijd ook over het kiesrecht, in een tijdperk van opko- mend socialisme - toenmaals revolutio- nair - in een tijd, waarin een sociale be- wogenheid zich baan brak en het streven werd gericht op de verheffing van de grote m·assa des volks.

En daarbij heeft Oud gestaan aan de kant 'der vooruitstrevendheid. De strijd heeft hem reeds vroeg gegrepen. Al op de H.B.S. te Amsterdam heeft het poli- tiek~ gebeuren hem beroerd, zo hebben wij gelezen. Wij kunnen ons zo voorstel- len, hoe hij daar al fel partij koos tegen Kuyper en hoe hij ook niet zwijgen kon in de Jes, wanneer daar dingen gezegd werden, die hem, prikkelden en de leraar poogde hem te kalmeren door hem toe te voegen, dat hij maar moest wachten tot hij Kamerlid was. (Gelach). Dat voor- beeld uit zijn jeugd tekent Oud.

Het wezen van Oud is, dat hij voortge- dreven wordt door zijn innerlijke bewo- genheid, wanneer hij de zaken scheef ziet gaan, wanneer hij onrecht ziet. Dan kan hij niet zwijgen, dan moèt hij spreken, dàn moèt hij uitdrukking geven aan zijn gevoelens.

Innerlijk vuur

Voor velen is hij in de eerste plaats de knappe strategie bedrijvende politicus, de man, die met feilloze zekerheid de zetten op het politieke schaakbord berekent. En aan die kunst van Oud doe ik bepaald niet af - zij is groot - maar de belang- rijkheid van zijn persoon ontleent Oud aan het innerlijke vuur, aan het gedreven zijn voor de goede zaak.

Er zijn er, die groter redenaar zijn dan Oud, maar Oud's betoog boeit. Niet door ' gave zinsbouw of fraaie voordracht na te streven, maar doordat hij in zijn redevoe- ringen zijn innerlijk uitzegt, zijn eigen wezen blootgeeft.

Het is naar mijn mening Oud's beteke- nis, dat hij niet alleen is een man van grote begaafdheid en het daarbij passen- de heldere inzicht heeft, maar dat hij het waargenomene ook beleeft. Daarenboven heeft Oud een fenominale kennis vrucht van een onfeilbaar geheugen en regelmatige noeste arbeid.

Bij Oud begint !Ie dag 's ochtends om half zeven en wanneer het ter algemene vergadering, op congressen of op studie- conferenties diep in de nacht wordt, dan is hij tot op het laatst bereid tot een gesprek over welke problematiek ook. En da.n weet hij ons te boeien door zijn par:

lementaire anecdoten, die doen zien hoe hij al het gebeuren in het parlement heeft doorleefd en in zich ingezogen heeft en hoe hij de groten in ons staatkundige leven - en ook de minder groten - heeft gezien en geproefd; dat maakt hem tot een zo boeiende figuur, van wie men al- tijd leert.

Uit eigen kracht

Met zijn interessen, zijn gaven en zijn werkkrachten, ja met zijn gehele wezen heeft Oud zich in het politieke leven ge- worpen. Langs de goede democratische weg is hij er .uit eigen kracht gekomen;

geen machtige beschermers duwden hem voort.

Hij streed voor zijn beginsel waar dat nodig was. Hij heeft de leerschool door- lopen van de jongerenorganisatie, die - ik zeg het met nadruk - een onvervang- bare leerschool is; daar leert men elkaar kennen en kan men elkeen naat· zijn in- houd wegen voor het leven.

Hij voerde de strijd door het gehele land in openbare vergaderingen, die wer- kelijke debatvergaderingen waren in de tijd van het districtenstelsel. Daar trad hij als jongeman al in debat met de toen- malige groten uit de politiek. Daar heeft Oud zich bekwaamd in die gaven, die wij zo in hem bewonderen; het eenvoudig stellen der moeilijkste problemen, daar heeft hij zijn kunst tot debatteren ont- wikkeld, ·maar van daar is hem ook bij- gebleven wat hij is in hart en nieren, de vertegenwoordiger des volks, staande in het volk.

Wanneer Oud dan in 1917 in de Kamer komt - nu veertig jaren geleden - zal hij zich steeds blijven gevoelen de ver- tegenwoordiger van het volk, dan zal hij altijd blijven spreken de taal van het volk en zal hij een eminente tolk zijn van hetgeen in het volk leeft. En dan zal hij als Kamerlid weer in honderden -ver- gaderingen spreken, belangstelling wek- kend voor zijn beginselen, maar ook be- langstelling wekkend voor het parlement.

Hij brengt het werk van het parlement tot het volk en in het parlement brengt hij wat in het volk leeft. Daaraan ont- leent Ouà mede zijn bekendheid. En dan is Oud de man, die het liberalisme steeds doet zien in zijn juiste wezen. Er zijn er voor wie het ten hoogste een economisch stelsel is in de betekenis van: ieder z9rgt voor zich en zie naar de ander niet om.

Geestelijke waarden voorop

Oud maakt' voortdurend duidelijk, dat onze ideeën zich in de eerste plaats con- centreren om geestelijke waarden. Dan is Oud op zijn best. Uit de laatste jaren herinneren w~ ons het crematiedebat en ook het debat over het mandement: dan verdedigt hij de geestelijke vrijheid op een wijze, die niet alleen diepe bewonde- ring uitlokt vap. vriend en tegenstander, maar in de Kamer zelfs ontroering ver- wekt.

(Vervolg op pag. I!)

(W<mVolg van pag. 4)

lmm, wanneer zelfs de Partij van de Ar- bood! blijk geeft het niet meer op te ne- mem voor ware geestelijke vrijheid, maar zttdllrzelf begoochelt met een compromis- smine opvatting, houdt Oud haar leiders d<l>2 dwalingen voor, scherp, maar ·scherp Umwîlle van een hoge zaak.

Want dat wil ik nog eens duidelijk zeg- gem: ik, die hem als buurman in het l:hmlkje in de Kamer dagelijks volg, weet, dàJtt de scherpte een uiting is van het in- mmllijk diep doorleven van hetgeen zich afä;g»eelt. En dat is het krachtige in Oud's Pf011$00nlijkheid: dat hij het scherpe woord vam een ander ook verdragen kan. Het g.alllt er Oud niet om hoe de ander het

z~ maar om wát de ander zegt. Oud Hfuwrdeelt de argumenten van zijn tegen- stooders op innerlijke waarden en een

Em~~~Stig verschil van inzicht is niet van iilmoed op zijn persoonlijke gevoelens.

1ll!ij betracht zelf wat het kenmerk van

·dl32 liberale levensstijl is: de verdraag- zarembeid jegens de ander, het hebben

V'afll respect voor de medemens en voor ddilms mening.

Wanneer Oud dan in 1917 in de Kamer klromt, gaat hij de lijn van het vooruitstre~

V'EllD!le liberalisme do.ortrekken, dat libe- rattilnne, dat het accent mede legt op de ssmiale rechtvaardigheid, waarmede be-

o~ wordt de positie van de economisch- zl!MIIIkke te versterken en zulke omstan- digheden te scheppen, dat e I k e mens zte:fu ontwikkelen kan naar zijn aard en eero waarlijk menswaardig ·leven kan lei- d<èm.

Oudl heeft dat van huis uit meegekre- gam. In interviews heeft hij verklaard, dat zijjm vader, die in Purmerend wethouder

W31S, een "progressieve liberaal" was, "een

IDlUl van het Borgesius-type, die ook al a.a"ln arbeiderswoningbouw deed na de in- W'Iemlltingtreding van de Woningwet".

Geïnspireerd door

Goeman Borgesius-Pierson

~ gij weet is de Woningwet gebracht dihÏ:ffi· het liberale ministerie Goeman Bor-

~hms-Pierson, dat wel "het ministerie vam ;!lOciale rechtvaardigheid" is genoemd, om'cllat het behalve het probleem der vo:llli:shuisvesting, via de Gezondheidswet

~ dat der volksgezondheid heeft aan- gewat en de leerplicht heeft ingevoerd, Umwijl het de eerste sociale verzekerings- welt.. de Ongevaller.wet, aan ons volk

· ~t gege_ven.

<!)ud zal zich bij zijn werk op die libe- rallen inspireren, als hij de Kamer bin- IUlllllgetreden is. Omvangdjk is daar zijn V'Ell.hll van arbeid. De belastingman zal de fi'immlciële specialist zijner fraètie zijn en, nmg geen tien maanden na het begin van z;ijjn Kamerlidmaatschap, zal hij minister 'Dlueub reeds een nederlaag bezorgen.

Nllaar Oud behandelt ook onderwijs- en Ollalturele vraagstukken.

J:laarbij is hij de bekwame en over-

tlnli~ pleitbezorger van het openbaar

omd~wijs en hij zal zich in 1930 scherp Roeren tegen minister Reymer, die het voolk van Nederland in vter stukken wil lUBikken met een gelijke brok zendtijd

VllJ:lll' elk der vier; Oud neemt het dari Illl4l!ile op voor een zodanige regeling, "dai

g~lll'ende de geheie week in Nederland eem algemeen programma· hoorbaar zal ziJili". welk pleidooi echter - en helaas!

- wergeefs zal zijn!

W.oorts spreekt Oud over . militaire vnaagstukken en zeer veel over sociale

a~elegenheden. Daarbij toont hij zich eem hartstochtelijk voorsiander van het pnem.ievrij staatspenstoen en hier raak ik

W'fi!N een der kwesties, die Oud's diepe

~ngstelling hebben. Want wanneer dOOl\, nu enige jaren geleden, het wets•- ()(11fu1Verp inzake de oudedagsvoorziening

W'<lll1!it behandeld, dan herinner ik mij eliaarvan zijn vurig_ pleidooi voor een IJllllede regeling en zijn verzet tegen het 9iChctnpen van de mogelijkheid om ver- Jkreg,•m pensioenrechten aan te tasten.

Ja,. wanneer een groep in moeilijkhe.-

<ien is of onrecht aangedaan wordt, dan

<t'lnl!ed'c Oud op. Voor de vergeten groe-

~ heeft hij herhaaldelijk het pleit ge- vmerd, die groepen voor wie de geldont- -.rding, zulke schrikkelijke gevolgen hlllrnft gehad in de na-oorlogse jaren.

:mlm nog dit jaar zagen wij, hoe hij na-

11ll!mS onze fractie onze zorg over de po- mie van de landbouw tot uitdrukking bra!dtt en onze zorg over de sanerings- plMnen van minister Mansholt, waar- dOlm naar onze mening de menselijke faclbr in het landbouwbedrijf en in het bij?l!:mder in het gezonde kleinbedrijf in J:h!,ot gedrang zou komen.

Oud als minister

Inderdaad, Oud i5 een man, die van wele markten thuis is en het behoeft dan cwk geen verwondering te wekken, dat

~ere posten voor hem weggelegd 'Mil.a·ren.

In 1933 wordt hij minister. Het zijn duistere tijden. Sedert 4 jaar gaat een ongekend hevige depressie over de we- reld. Uitkomst lijkt er niet. Om aan de oms-tandigheden het hoofd te bieden gaan vele staten - ook de Verenigde Staten, ook Engeland - uver tot bescherming.

De Volkenbond roept een economische Wereldconferentie bijeen, maar die mis- lukt. Voor ons land met zijn sterke af- hankelijkhe1d van het buitenland, is het sluiten der grenzen catas1rofaal; de ex- port kwijnt en de werkloosheid en het daarmede gepaard gaande leed zijn schrik barend.

Beziet men de toestand om ons heen, dan ziet men, dat in Engeland een socia- lis-tisch kabinet onder McDonald de zaak niet aan kan: op de economische omstan- digheden en het werkloosheidsvraagstuk is het Engelse socialistische schip ge- strand en de Engelse socialistische partij brak in tweeën.

In Duitsland waren de kabinetten even- eens onmachtig. De Weimar-republiek kon de problemen niet de baas; kort voor Oud's optreden als ·minister had Hitler in 1933 de macht in Duitsland veroverd.

In het binnenland speelde verder in dat jaar het drama der Zeven Provinciën, wat ik gelief te noemen het drama van de muiterij op de Zeven Provinciën. Wij beleefden een tijd als haast. nooit te- voren.

Welnu, in dat jaar werd een beroep ge_

daan op Oud om het land als minister te dienen en hij trad aan. Geen mooi weer zeilen zou het worden, maar Oud verstond zijn plicht in stormtij. En wan- neer er zijn in de tegenwoordige tijd, die kri1iek hebben op dat beleid in die jaren -en spreken over de grote werkloosheid, dan moeten zij de werkelijkheid beschrij- ven.

Wat de critici verzwijgen

Die werkelijkheid was, dat er wel tus_

sen de 3 à 4. honderdduiz·end werklozen waren, toen Oud als minister optrad. Dat vertellen de critici er niet bij en ik zeg, dat het iemand- siert. dat hij onder zulke omstandigheden de verantwoordelijkheid op zich durft nemen voor het beleid van zijn land . (Applaus).

En·· dan zou ik er op willen wijzen, dat in die tijd van de g1·uwelijkste economi- sche crisis de heer Oud als minister van Financiën het aan zijn collega van Wàter- staat mogelijk maakte om het rijkswe- genplan in versneld tempo uit te voeren, :11odat in korte tijd een voortreffelljk we_

gennet kon .worden aangelegd.

U zult mij ten goede houden,

:ctiit

ik hie~ deze dag maar .. niet verd~r 'óver spreek, al z9u er reden zijn om zulks te doen nu wij in de tegenwoordige tijd bé- leven, dat er met betrekking tot ons we- gennet al van een "noodtoesta.nd" ~ordt

gesproken.

En wanneer ik dan verder aanhaal, dat in 1936 de minister van Wa•terstaat en Financiën, onze geestverwanten Van

Lidth de Jeudeen Oud, een wetsontwerp indienen tot versnelling van de bruggen_

bouw over de grote rivieren, dan mag ik zeggen, dai ik mij maar weer zal onthou_

den van een vergelijking met de geschie- denis van de tunnelbouw anno 1957.

(Applaus).

Het volk beoordelaar

Geen beter beoordelaar van het beleid van de heer Oud als minister evenwel dan het Nederlandse volk zelf: wanneer de vrijzinnig-democraten bij de. vel'kie- zingen van 1937 met de minister van Fi- nanciën Oud als lijstaanvoerder verschij- nen, dan gaat de partij aanzienlijk voor- uit; het volk heeft erkenning voor be- beleid.

Oud had zich een regeerder van groot formaat getoond, ook een man van sa- menwerking. Had hij jarenlang strijd ge_

voerd met de rech1se partijen, als minis- ter zal hij, zonder verdoezeling van eigen beginselen en respecterende die van an- deren, met mensen van rechts in een ka- binet samenwerken en hij zal geprezen worden om de wijze, waarop hij de ver- antwoordelijkheid voor 's lands bestuur in duistere tijden tezamen met zijn col- lega's draagt,

Oud is een 'man van samenwerking;

hij zal het ook als burgemeester van Rotterdam tonen. Maar Oud is niet een man voor randversiering, In beginsel staan wij alotijd klaar om directe verant- woordelijkbeid voor 's lands bestuur te dragen - de liberalen hebben getoond de regeringsverantwoordelijkheid in zware tijden niet te schuwen, maar dan erkend als volwaardig partner met wiens beginselen en opvaottingen voldoende word,t rekening gehouden (Instemming).

Anders moet de oppositie worden ge- kozen. En in de oppositie heeft onze voorzitter zich ook een groot man ge- toond. Het 'huidige kabinet heeft daarvan een gewaardeerde erkenning gegeven toen bij het debat over de bestedingsbe- perking een serie ministers in beweging kwam om de aanvallen van die ene Oud af te weren (Gelach).

Ik besef, Oud, dat het beeld, dat ik van U gegeven heb, zeer onvolmaakt is. Uw grootse prestaties samen te vatten in een half uur is niet mogelijk. Veel moest on- vermeld blijven, zelfs werk, dat u zeer lief. is: uw wetenschappelijke arbeid op h~t terrein van. het staatsrecht' en de parlementaire geschiedenis.

En wanneer ik daar nog aan toevoeg het gemeenterecht, dan wil i!t nog herin- neren aan, uw strijd voor de zelfstandig- heid der gemeenten, die gij met zoveel vuur en bekwaamheid hebt gevoerd, ook in lll'ternationaal verband.

Onvermeld moest ook blijven uw moeL lijke strijd voor het zelfbeschikkings- recht der minderheden in Indonesië.

Maar ik hoop, dat u uit hegeen ik wel gezegd heb, hebt hol'en doorklinken ons respect, onze trots en onze vriendschap.

21 SEPTEMBER 1957 _{PAG. 5}

Mede onze dankbaarheid. Een dank- baarheid, die ook geldt uw vrouw, die u met al haar liefde en toewijding gesteund heeft in de politieke strijd, die voor u vaak een zware is g0weest en ook teleur- stellend bijwijlen. Uw vrouw heef-t u heel veel willen afsiaan voor uw werk en veel huiselijk leven moest daarvoor wor_

den geofferd. Wij betuigen uw vrouw onze diepe dank voor al hetgeen wij aan haar verschuldigd zijn. (Daverend ap- plaus).

Lof van dr. Kortenhorst

Veel is over u geschreven en gezegd, Mede van het beste door dr. Kortenhorst, de voorzitter van de Tweede Kamer. In één van zijn stukken zegt hij over u:

"In 1917 en in 1957 is hij (Oud) het prototype van de moderne, nuct-•.ere, volop Nederlandse sta<.tsman. Wellicht minder koel dan N olens, maar toch nauw aan deze verwant: een rea11st, een man van het midden, iemand die naar een synthese zoekt, geen Prinzi- pienreiter".

Inderdaad, door bewogenheid wordt gij gedreven, maar de koers, die gij vaart, bepaalt gij nuchter, daarbij toont gij u realist. Scherp kunt gij zijn in uw oor- deel, maar uw wezen is, dat gij zoekt naar de synthese, naar het samengaan.

En daarom moet het voor u op deze dag een vreugde zijn, zoals het ook voor ons.

een vreugde is, dat gij de leiding hebt van de .partij, waarin alle liberalen ver- enigd zijn.

Tientallen van jaren hadden de libera- len gescheiden gestaan, daardoor zeer sterk aan invloed inboetend. Maar na de laatste oorlog is de eenheid hervonden.

En die ene partij, de V.V.D., heert onder uw eminente leiding een zeer krachtige groei doorgemaakt en er is constante vermeerdering van invloed.

Een tijdperk van hernieuwde opgang van het liberalisme is onder uw leiding aan de gang. Als vereende liberalen hul- digen wij u als onze grote leidsman.

Als Nederlanders echter huldigen wij U als na•tionale figuur. Daarom sluit ik mij tot besluit aan bij Kortenhorst's woorden:

"Moge gij onder Gods zegen nog lang voor land en volk gespaard blijven".

(Daverend applaus).

Passende dedamatie

Hierna droeg Bob de Lange het be- kende gedicht van Jan Prins "De stroom"

voor, waarin dé voor Rot-terdam sombere meidagen van 1940 in herinnering wor- den gebracht, maar ook de onverzettelij_

ke wens van haar burgerij - gelijk de door de bezetter niet te stuiten stroom van de Maas - het bruisende leven weer te doen zegevieren. De kunstenaar oogst- te een dankbaar applaus ...