T I P S O M
F O U T L O O S T E S C H R I J V E N
L O T T E K U I P E R S
@ W R I T E A L O T T E
Veel fouten in teksten zijn tikfouten:
een verkeerde letter, een dubbel woord of een letter te weinig. In de flow van het schrijven typ je snel een foutje. Helemaal niet erg. Alleen zie deze fouten er nog maar eens uit te krijgen.
Omdat je de tekst zelf goed kent, vullen je
hersenen woorden in zonder dat je ze écht leest.
Dat is precies de reden waarom je tikfouten in je eigen teksten vaak niet meer ziet.
1 . T I K F O U T E N
S o w i e s o h o u d e n j e h e r s e n e n j e g r a a g v o o r d e g e k . E e n z i n z o n d e r k l i n k e r s k u n j e n o g l e z e n , o m d a t j e h e r s e n e n v o o r j e
i n v u l l e n . P r o b e e r m a a r : S c h r v n z n d r k l n k r s . Z i e j e ? J e k u n t l e z e n w a t h i e r s t a a t .
V O O R B E E L D
Hi, ik ben Lotte: journalist en tekstschrijver voor onder andere LINDA.nl, AD en Glamour. Ook ben ik parttime skileraar en fulltime reiziger, want met dit werk heb je alleen een laptop nodig.
O V E R M I J
M E T D E Z E T R I C K S Z I J N T I K F O U T E N V O O R T A A N
V E R L E D E N T I J D :
Laat een ander de tekst lezen. Dit is eigenlijk al-tijd de beste manier om tikfouten eruit te halen. Een tweede paar ogen heeft de tekst nog nooit gezien en spot de fouten razendsnel.
Geen ander in de buurt? Leg de tekst weg. Het liefst een hele dag, maar ook een uurtje kan genoeg zijn. Als je even iets anders doet, bekijk je de tekst daarna met een frisse blik.
Geen tijd om jouw tekstuele kunststukje weg te leggen?
Print de tekst uit. Als je een tekst op papier leest in plaats van op je laptopscherm, haal je er meer fouten uit.
Geen printer in de buurt? Verander het lettertype van de tekst op je laptop. Zet de tekst ook in een groter lettertype.
Door de andere ‘manier’ waarop de tekst op je laptop staat, zal je brein de tekst als nieuw zien en voilà: jij ziet de fouten sneller.
Lees de tekst hardop. Of als er collega’s in de buurt zijn:
zachtjes voor jezelf. Door hardop te lezen, dwing je jezelf de woorden écht te lezen en zie je of er fouten staan.
Lees van onder naar boven. Deze tip gebruik ik zelf altijd voor ik een tekst publiceer. Als je tekst in alinea’s is opgedeeld: begin bij de onderste en lees zo je tekst naar boven toe. Zo haal je de woorden uit de flow en registreer je vrijwel alle fouten.
Laten we vooropstellen: het Nederlands is niet makkelijk. Zeker onze werkwoordsvormen zijn een b*tch. We hebben vroeger op school allemaal geleerd hoe het moet, maar probeer dát maar
eens te onthouden en toe te passen. Ik ga niet
het hele werkwoord-systeem uitleggen, maar geef je makkelijke handvatten waardoor je vanaf nu wél kunt onthouden hoe je d's en t's goed schrijft.
2 . D T - F O U T E N
Tegenwoordige tijd
Ik stam Ik fiets Jij stam + t Jij fietst Hij/zij/het stam + t Hij fietst Wij/jullie/zij hele werkwoord Wij fietsen
Verleden tijd
Ik stam + te/de Ik fietste Jij stam + te/de Jij fietste
Hij/zij/het stam + te/de Hij fietste Wij/jullie zijn stam + ten/den Wij fietsten
Voltooid deelwoord ge + stam + d/t Ik heb gefietst
Z O Z A T H E T
Vervang het woord waar je niet zeker over bent voor een standaard woord als 'lopen'.
Als je twijfelt over de juiste vorm van ‘worden’, vul dan ‘lopen’ en je hoort het meteen.
Voorbeeld: Jij (worden) het nieuwe talent in jouw vakgebied Jij loopt het nieuwe talent in jouw vakgebied
Jij wordt het nieuwe talent in jouw vakgebied
Voorbeeld: (Worden) jij het nieuwe talent in jouw vakgebied?
Loop jij het nieuwe talent in jouw vakgebied?
Word jij het nieuwe talent in jouw vakgebied?
Een voltooid deelwoord gebruik je alleen met een hulpwerkwoord erbij, bijvoorbeeld: is, heeft of wordt. Als je zo’n woord ziet staan, wees extra alert.
Je maakt een voltooid deelwoord door ge + stam + d/t
Je hebt zogenoemde sterke werkwoorden. Die ken je vaak wel en zijn niet heel moeilijk. Deze krijgen in het voltooid deelwoord + en.
Helpen: geholpen Zingen: gezongen
T I P S O M F O U T E N T E V O O R K O M E N M E T D ’ S , T ’ S E N D T ’ S I N D E T E G E N W O O R D I G E T I J D
T I P S O M F O U T E N T E V O O R K O M E N M E T V O L T O O I D D E E L W O O R D E N
Dan zijn er ook zwakke werkwoorden. Die krijgen een t of d.
Misschien ken je de regel die je op school leerde nog:
’t kofschip. De medeklinkers (t, k, f, s, ch en p) helpen
bepalen of je een ‘de’ of ‘te’ achter het woord krijgt. Als het een van de medeklinkers uit het ’t kofschip is, krijg je +de
Alleen die regel is veel te lastig om in je dagelijkse
schrijfsels toe te passen. Anders hadden we hem allemaal wel onthouden. Wat je beter kunt doen, is het woord in de verleden tijd zetten. Als er in de verleden tijd een ‘t’ komt, is dat in het voltooid deelwoord ook zo. Hetzelfde geldt voor een ‘d’.
Hij fietst, hij fietste > hij heeft gefietst Hij vertelt, hij vertelde > hij heeft verteld
Dit zijn twee simpele manieren om te onthouden hoe je een werkwoord schrijft. Uiteraard zijn er uitzonderingen, maar deze tips moeten je al een heel eind op weg helpen!
Als je twijfelt over de vervoeging van een woord, kun je terecht op Wiktionary. Als je googlelt op ‘werkwoord’ + vervoeging kom je op deze site terecht en krijg je een overzicht van alle vormen van het woord.
P R O T I P
Dit woord gaat vaak fout omdat het in de tegenwoordige tijd en verleden tijd allebei met ‘ge’ begint. Daardoor is er geen duidelijk onderscheid tussen de tijden. Logischerwijs het in de verleden tijd 'gegebeurt' worden, maar zo werkt het Nederlands natuurlijk niet. Een ezelsbruggetje:
Als iets ‘nu’ is: dan schrijf je ‘gebeurt’
Er gebeurt hier altijd wat Dat gebeurt mij nooit
Als iets in het verleden is schrijf je ‘gebeurd’
Wat is er gebeurd?
Het was in een seconde gebeurd
E X T R A T I P : G E B E U R T / G E B E U R D
Nog een van de meestgemaakte fouten: schrijf je een woord aan elkaar of los? Nu denk je
misschien: wat maakt het uit? Maar dat doet het zeker.
Woorden kunnen een andere betekenis krijgen als je ze niet goed schrijft.
Rodewijnglazen = glazen die bedoeld zijn om rode wijn uit te drinken
Rode wijnglazen = glazen voor wijn die de kleur rood hebben
Over het algemeen geldt: als de woorden aan elkaar geschreven zijn en je kunt het nog goed lezen, schrijf je het woord zonder streepje of spatie. Bijvoorbeeld:
Langetermijnoplossing Dansvloer
Maximumsnelheid
3 . A A N E L K A A R
O F L O S ?
Ze niet goed leesbaar zijn. Bijvoorbeeld: radiouitzending De o en ui na elkaar wordt chaos, dus schrijven we radio- uitzending
Als je de woorden ook om kunt wisselen: bar-restaurant (restaurant-bar kan ook)
Als het eerste woord geografisch is: Zuid-Spanje
Als het eerste woord demografisch is: Nederlands- Hervormd
Als het eerste ‘woord’ een cijfer is: 75-jarige
Als het eerste woord een afkorting is: tv-programma
Als het eerste woord uit het Latijn of Grieks komt: vice- president, ex-vriend
Als het een vaste uitdrukking is: een-op-een, twee-onder- een-kapwoning
Twijfel je? Zoek het woord op! Sites als onzetaal.nl hebben een enorme database met dit soort vragen en zo kun je altijd vinden of je een woord los, of aan elkaar schrijft.
J E S C H R I J F T D E W O O R D E N M E T E E N S T R E E P J E W A N N E E R :
E X T R A T I P S O M F O U T E N T E V O O R K O M E N
Wil je alles weten over de veelgemaakte fouten (en ze niet meer maken). Doe taalquizzen!
Online zijn er veel te vinden, bijvoorbeeld op beterspellen.nl of taalvoutjes.nl
Bij twijfel? Zoek op! Zoveel regels als er zijn in het Nederlands, zoveel uitzonderingen zijn er ook. Als jij twijfelt hoe je iets schrijft heeft dat meestal een reden. Gelukkig is er Google: zoek het op. Sites als onzetaal.nl of woordenlijst.org bieden uitkomst.
Volg mijn Instagram! Ik deel iedere week tips tegen taalfoutjes. Dit zijn de kleine fouten die hier in dit e-book niet passen, maar wél vaak misgaan. Zoals: te veel of teveel? Onder andere of onder anderen? En is het gestofzogen of
gestofzuigd?
D A N K J E W E L
Dankjewel voor het lezen van mijn e-book en succes met het toepassen van de tips! Heb je nog vragen of vind je het leuk om in contact te komen?
Check lottekuipers.nl of stuur me een DM op Instagram via
@writealotte
