Duurzaam verbinden doe je samen

Duurzaam verbinden doe je samen

BEELD: MIKE BINK

Zaanstreek

w w w .ra b oe nc o.n l

najaar 2020

Hans Brinkhuis (zie cover) was 38 jaar bankier.

Sinds november is hij voorzitter van de Voedselbank Zaanstreek. ‘Ik vind dat je iets moet teruggeven aan de maatschappij, een bijdrage moet leveren zonder dat je er iets voor terug krijgt. Wat Rabobank doet voor haar lokale omgeving spreekt mij zeer aan.

Dat past goed bij deze tijd waarin men zich lokaal zichtbaar inzet.’

Afhankelijk

‘Toen ik voorzitter werd van de Voedselbank had ik daar geen duidelijk beeld bij. Het bleek een pro- fessionele organisatie te zijn waarin vrijwilligers het iedere week mogelijk maken dat zo’n 300 gezinnen een voedselpakket krijgen. Dat is een grote operatie.

Wij leveren gemiddeld 8.000 producten per week uit, 52 weken per jaar. Afhankelijk van de gezinsgrootte is het een aanvullend pakket waar je minimaal drie volwaardige maaltijden van kunt bereiden en drie tot vijf dagen per week van kunt ontbijten. Voordat ik hier kwam, had ik mij niet gerealiseerd dat die ondersteu- ning zo belangrijk is. Uit een rapport van 2018 bleek dat er 7.100 huishoudens in de Zaanstreek op of onder de armoedegrens leven. Met de huidige bemensing en voorzieningen is dit het maximaal aantal pakketten dat we kunnen uitreiken. Het voedsel moet immers wel ergens vandaan komen en goed behandeld en verwerkt worden.’

Duurzaam verbonden blijven

‘De Voedselbank is voor 70% afhankelijk van winkel- acties. Het overige komt binnen via bedrijven, instanties en particulieren. Door de coronacrisis konden we niet meer terecht bij de winkels, want die hadden door de hamstergekte zelf niet voldoende voorraad.

We hebben daarom een noodkreet verspreid via het Noordhollands Dagblad voor donaties en voor vrijwil- ligers, want veel van onze vrijwilligers behoren tot de risicogroep en konden niet komen werken. Martine Hos van Rabobank Zaanstreek nam direct contact op. Het raakte haar dat ze las dat onze klanten vrijwel geen fruit krijgen. We proberen wel de Schijf van Vijf te leveren en te letten op gezonde producten, maar die krijgen we maar beperkt binnen. De Voedselbank én Rabobank delen de missie om voedselverspilling tegen te gaan. We hebben 5.200 kilo aan aardappels, pruimen, appels, bloemkool, ijsbergsla, komkommer, tomaten en paprika gedoneerd gekregen. Dit is af- komstig van de coöperatie Flevofoods. Onze klanten stonden versteld van de kwaliteit. Ze krijgen zelden dergelijke mooie producten.’

Ariënne Kooter, directievoorzitter Rabobank Zaanstreek

‘Voedselverspilling tegengaan én gezonde voeding voor iedereen toegankelijk maken zijn twee belangrijke pijlers van de bank.’

Duurzaam verbinden

De coronacrisis maakt zichtbaar wat we bij Rabobank al heel lang weten: alleen samen kunnen we bouwen aan een betere wereld. Daarom zoeken we voortdurend naar duurzame verbindingen.

TEKST: SARAH VERMOOLEN BEELD: MIKE BINK

Rabo &Co

Rabo &Co is een uitgave van de lokale banken van Rabobank Groepsorganisatie en wordt kosteloos verspreid onder leden en relaties van de bank en op verschillende openbare gelegenheden. Rabo &Co wordt gedrukt op duurzaam gerecycled papier en verschijnt in 87 verschillende lokale edities.

Het magazine geeft een inkijk in wat er speelt in de lokale en regionale gemeenschappen en op welke manier de Rabobank hier vanuit haar missie Growing a better world together bij betrokken is. Het magazine verschijnt drie keer per jaar. Concept en realisatie: Coöperatieve Rabobank U.A., Altavia Sumis, MPG, Pop Up Press. Mailadres redactie: communicatie.zaanstreek@rabobank.nl. Lithografie en drukwerkcoördinatie: Altavia Sumis.

Rabo &Co is een uitgave van Rabobank. Niets uit deze Rabo &Co mag worden overgenomen, opgeslagen, en/of verspreid op welke wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van Rabobank. De Rabobank, Altavia Sumis en andere informatieleveranciers zijn niet aansprakelijk voor schade van welke aard ook als gevolg van onjuistheden in deze uitgave of in verband met het gebruik van deze uitgave.

2

Rabobank Zaanstreek ondersteun­

de Voedselbank Zaanstreek met groente, fruit en aardappels.

4

In coronatijd ontstonden nieuwe ini­

tiatieven, zoals de Zaanse Borrelbox, waarbij lokale aanbieders samen populaire pakketten samenstellen.

8

Het initiatief Boeren voor Buren brengt boeren met overschotten en mensen met weinig geld samen.

12

Door corona konden veel groot­

ouders hun kleinkinderen niet bezoeken. Hoe loste een hechte familie dat op?

15

Extra steun voor Zaanse verenigingen en stichtingen.

16

Deze tijd leert ons dat we afhankelijk zijn van elkaar. Dat vergt een coöperatieve houding.

18

Verenigingen bieden een waardevol netwerk. En soms helpen ze bij het realiseren van een droom.

20

Melle (8) uit Oostzaan vertelt hoe hij de coronatijd beleefde. Hij schreef zijn eigen geschiedenis.

21

Hackshield Future Cyber Heroes, webinar duurzaam wonen, work­

shops voor Saenstois, donaties uit het Coöperatiefonds.

22

Pampus moet volledig zelfvoorzie­

nend worden en een uithangbord zijn voor de verduurzaming van erfgoed.

25

De Fronikboerderij in Zaandam krijgt een nieuw aanzien. Dankzij een bijdrage van het Coöperatie­

fonds verrijzen er nieuwe stallen.

26

Cultureel Centrum Bullekerk ziet de crisis als een kans en pakte deze zomer uit.

28

Videobedrijf No More Boundaries zag nieuwe kansen.

33

Jaap Andrea zorgde dat De Amandelbloesem openbleef en nog populairder werd in de buurt.

34

Daan Horak is een jonge onder­

nemer. De ledenraad biedt hem een interessant netwerk.

Huisje-Boompje-Beestje

36

Thuiswerken met twee volle agen­

da’s en een peuter. Hoe overleefden Dave en Christèl de lockdown?

Hoe maak je het?

38

Egels hebben het moeilijk in de winter. Bouw een hotel voor deze beestjes.

De Kwestie

40

Ligt de toekomst van ons voedsel in hoogproductieve landbouw of juist in natuurinclusieve, agro­

ecologische technieken?

Kunst

42

Kunstenaar Alicia Framis vertelt over het levende sculptuur dat ze in 1997 op de Dam maakte.

Eerlijke handel

43

De Koffiezaak van Martin Bergsma bestaat dit jaar tien jaar en toen brak de coronacrisis uit.

3

inhoudsopgave

TEKST: SARAH VERMOOLEN BEELD: MIKE BINK

De coronacrisis heeft de vraag naar streekproducten een enorme impuls gegeven. Consumenten zijn meer gaan

koken, terwijl boeren op zoek gingen naar nieuwe afzetmarkten. Maar blijven

we ook lokaal consumeren als deze crisis straks voorbij is? En wat voor lekkers heeft onze regio te bieden?

KO OP LO KA AL

4 Rabo &Co

We hadden opeens de tijd om creatief na te denken

Zondag 15 maart sloot de horeca vanwege corona. ‘Een paar dagen hadden we nog lopende bestellingen. Op donderdag was er niets meer te doen.’ Susan de Wette is directeur van La Cordobesa. ‘Wij produceren en importeren Spaanse en Italiaanse vleeswaren, voornamelijk voor de horecagroothandel. Het was direct duidelijk dat we iets moesten verzinnen, want anders hielden we het niet lang vol. Toen ik die donderdag wakker lag, bedacht ik het idee voor een box met lokale producten die we bij de mensen thuis zouden brengen. Vrijdagochtend heb ik Paul Samuels van Le Cockelon gebeld. Hij verkoopt kaas, wijn en delicatessen en met hem deden we al zaken. Samen hebben we er nog een paar leuke Zaanse bedrijven bij gezocht met wie we een borrelbox konden vullen. We kozen voor loka­

le ambachtelijke bedrijven die topproducten leveren. We belden met de Euforij, die Zaanse chocolade maakt, Het Zaanse Bakkertje en Saense Balle.’

Vrijdagmiddag 20 maart stond de borrelbox online in de webshop Concarne.

nl. De eerste bestelling volgde bijna direct. ‘Het succes van de borrelbox overviel ons. We hadden dit wel gehoopt, maar niet verwacht. Vanwege corona konden we elkaar niet fysiek ontmoeten, maar er werd druk met elkaar gecommuniceerd via een groepsapp en er werd veel gebeld. De pro­

ducten sluiten mooi op elkaar aan. Alles klopt, we werken zo leuk samen.

Iedere dag komt iedereen met een grote glimlach hun producten bij ons brengen. Ook als er op een regenachtige dag maar één box werd besteld, dan kwam Het Zaanse Bakkertje wel op de fiets een broodje langsbrengen.‘

Sneeuwbaleffect

‘Al snel wilden meer bedrijven meedoen, zoals Slijterij Vonk en Brouwerij Breugem, en ontstonden er meer boxen. Zo hebben we een borrelbox, een barbecuebox, een bierbox, een tapasbox en we maken verschillende themaboxen. We hebben voldoende leveranciers voor wie het interessant is om mee te doen.

Alles ontstaat spontaan. Zo kwam er al snel vraag van bedrijven die hun personeel een hart onder de riem wilden steken. De eerste bestelling was voor 266 mensen. Toen hebben we gebeld met Saense Balle, want lukte het hen om op korte termijn zoveel gehaktballen te maken? Er ontstond een sneeuw baleffect. Zo kwamen er zeker in de begintijd veel bestellingen binnen van bedrijven die online borrels organiseerden, waarbij de mede werkers daar voor een box thuisbezorgd kregen. Later kwamen daar de bestellingen bij van bijvoorbeeld bouwbedrijven en scholen die in plaats van de afsluitende barbecue hun personeel iets leuks wilden geven. We willen de boxen liever niet meegeven met een besteldienst. Het is toch veel leuker als wij voor de deur staan met een verrassing en daar een praatje bij hebben?

Via social media plaatsen de ontvangers regelmatig berichtjes hoe leuk en lekker ze het vinden. We zien dat mensen de box eerst voor zichzelf bestelden en daarna regelmatig cadeau geven. Op deze manier hebben we de coronatijd relatief goed doorstaan. We maakten langere werkdagen en hebben slechts een deel van onze reguliere omzet gehaald. Maar we hebben elkaar allemaal zo enthousiast gemaakt, dat het ook een goed gevoel heeft opgeleverd en we er zeker mee doorgaan. Met kerst gaan we speciale boxen samenstellen. We hebben de smaak te pakken, je wordt er heel creatief van. Met ons bedrijf waren we nooit zo lokaal georiënteerd.

De nieuwe connecties en reacties zijn zó leuk. De kracht is dat we met z’n allen iets goeds hebben neergezet.’

Gunfactor voor Zaanse Borrelbox

koop lokaal 5

De voedselsector kan veel meer doen om consumenten te helpen om meer lokaal te kopen

6 Rabo &Co

TEKST: REDACTIE RABO &CO BEELD: BAS LOSEKOOT

De coronacrisis heeft de aandacht voor lokaal geproduceerd voedsel ver- groot. Er mogen zich in Nederland dan wel geen echte voedselproblemen hebben voorgedaan, het virus liet wel zien dat het volledig vertrouwen op een globaal voedselsysteem ons kwetsbaar maakt als grenzen plots worden gesloten. De vraag is of we voortaan niet veel beter al ons voedsel lokaal kunnen gaan produceren? En moeten we nog wel zoveel willen produceren voor de export?

‘Soms wordt export tegenover alles-moet-lokaal gezet, maar we moeten vooral op zoek naar een betere balans’, zegt Joris Lohman, oprichter van FoodHub. Met zijn bedrijf is Lohman op zoek naar nieuwe, duurzamere verbindingen in het gepolariseerde landbouwdebat. ‘Lokale consumptie en im- en export kunnen, én moeten, naast elkaar bestaan. Als er één wegvalt door welke oorzaak dan ook, dan vangt het andere dat op.’ Om beide systemen meer met elkaar in balans te brengen, moeten we meer lokaal gaan consumeren, zegt Lohman. ‘Op dit moment is vooral de korte keten in Nederland onderontwikkeld.’

Geen doel, maar middel

Kortere voedselketens moeten nooit een doel op zich worden, zegt directeur Food & Agri Nederland Carin van Huet van Rabobank. ‘Korte ketens kunnen wel een goed middel zijn om andere doelen te realiseren.’ Bij het verpakken, vervoeren en verhandelen van voedsel is een groot aantal bedrijven betrok- ken die allemaal iets willen verdienen. Van Huet: ‘In een keten met minder schakels kunnen we een betere opbrengst voor de boer realiseren.’

Het inkorten van de voedselketen zal de ervaren afstand tussen de stad en het platteland bovendien verkleinen. Als consumenten weer weten waar hun voedsel vandaan komt, hebben ze mogelijk ook meer begrip voor de mensen die hun voedsel produceren. ‘Als samenleving stellen we heel veel eisen aan boeren, bijvoorbeeld qua duurzaamheid’, zegt Van Huet. ‘Maar we moeten dan ook wel samen bereid zijn om hiervoor te betalen, je kunt de rekening niet eenzijdig bij de boeren neerleggen.’

Eten met de seizoenen

Consumenten zullen hun eetpatroon wel moeten aanpassen, als we meer lokaal willen eten. Asperges behoren tot de laatste producten waarvan de meeste stedelingen nog weten wanneer ze groeien. De meeste andere gewassen liggen het hele jaar door in de schappen. Sperziebonen bijvoor- beeld, die alleen ’s zomers uit eigen bodem voorhanden zijn. De rest van het jaar worden ze ingevlogen uit landen als Kenia.

‘In de drukte van alledag is het lastig om de aandacht van de consument te vragen voor lokaal en seizoensgebonden voedsel’, zegt lector Voedsel en Gezond Leven Sigrid Wertheim-Heck van de Aeres Hogeschool in Almere.

De voedselsector zou veel meer kunnen doen om de consument te helpen.

‘Supermarkten kunnen bijvoorbeeld een schap inrichten met uitsluitend regionale seizoensgroenten.’ De consument wil dit ook, denkt Wertheim:

‘We zien in de bierwereld dat seizoensgerelateerde producten het heel goed doen. Denk bijvoorbeeld aan Herfstbock.’

Balans

Conclusie? Het is goed om onze boeren te steunen door meer lokaal te ko- pen, maar we moeten onze mondiale ketens evengoed koesteren. Lohman:

‘Je moet voedsel verbouwen op de plek die zich hier het beste voor leent.

Koffie, thee en bananen blijven we importeren.’ Van Huet: ‘85 procent van onze export blijft binnen Noordwest-Europa. Op wereldschaal is dit eigenlijk gewoon regionale afzet.’

Verbouw voedsel vooral op de plek waar dit het beste groeit

koop lokaal 7

8 Rabo &Co

Tijdens de coronacrisis kampten veel boeren met een productieoverschot. Een

miljard kilo aardappelen lag in schuren te beschimmelen. Tegelijkertijd zijn er ook Nederlanders met onvoldoende geld om de hele week vers eten te kopen. Het initiatief Boeren voor Buren brengt deze werelden samen. ‘Toen iedereen die ik belde zei dat het goed met hen ging, wist

ik dat ik de verkeerde vraag stelde.’

BO ER EN VO OR BU RE N

TEKST: MARLIE VAN ZOGGEL BEELD: FRANK RUITER

9

interview

H

Eric Traa, Abdelhamid

Wie

Idrissi en Ruben Nieuwenhuis Oprichters ‘Boeren

Wat

voor Buren’

Metropoolregio

Waar

Amsterdam

Waarom

‘Boeren voor Buren’

creëert korte voedselketens tussen boeren en

mensen met een kleine portemonnee.

Rabobank Amsterdam is mede-

initiatiefnemer.

Boeren voor Buren geeft boeren een

beter verdienmodel en bestrijdt armoede in de stad

et verhaal van Boeren voor Buren is eigenlijk begonnen bij Samuel Levie, zegt Eric Traa, directeur Marktteams bij Rabobank Amsterdam, als hij samen met mede-initia- tiefnemers Abdelhamid Idrissi en Ruben Nieuwenhuis aanschuift voor een (digitaal) interview.

Levie, chef-kok en worstenmaker uit Amsterdam, besloot aan het begin van de coronacrisis voedselpak- ketten te verkopen om zo zijn bedrijf te redden. Een actie die het startsein zou blijken voor de landelijke Support Your Locals-beweging. ‘Vanuit Rabobank Amsterdam besloten we zevenhonderd pakketten te kopen en te doneren aan verschillende organisaties die gezinnen met een smalle beurs ondersteunen’, zegt Traa. ‘Zo kwam ik bij Abdelhamid terecht.’

Abdelhamid Idrissi is de oprichter van Stichting Stu- diezalen, een plek waar kinderen uit kwetsbare gezin- nen terecht kunnen voor gratis huiswerkbegeleiding.

‘Direct na de eerste persconferentie van Rutte wist ik dat veel gezinnen die ik via Studiezalen kende, het moeilijk gingen krijgen’, zegt hij. Nog voordat Traa hem benaderde, belde hij alle ze- venhonderd betrokken gezinnen. Idrissi: ‘Ik kreeg overal hetzelfde antwoord: dat het goed ging en mensen zich geen zorgen maakten.’

Idrissi besefte dat hij de verkeerde vraag stelde.

‘Veel mensen zijn bang om hulp te vragen en bij veel eerste- en tweedegeneratie-inwoners heerst een angstcultuur.’

Bij de gesprekken die volgden, paste hij zijn vraag aan: ‘Kennen jullie misschien mensen die hulp nodig hebben?’ Dat hielp. Idrissi: ‘Toen Eric een paar dagen later belde of we honderd voedsel- pakketten wilden verspreiden onder behoeftige gezinnen, hadden we deze families binnen een half uur in beeld.’

Aardappelen

Idrissi was blij met de pakketten, maar besefte ook dat het maar een tijdelijke oplossing was.

‘Als kinderen de hele dag thuiszitten, eten en drinken ze meer’, legt hij uit. ‘Voor gezinnen waar elke euro telt, is dat een probleem. Ik hoorde schrijnende verhalen van mensen die nog voor drie dagen voedsel hadden, maar daarna in de problemen kwamen. Of gezinnen die geen luiers of babyvoeding meer konden betalen. Het ging om ongedocumenteerde migranten, maar ook om alleenstaande ouders en mensen die hun werk verloren en opeens hele dagen thuis kwamen te zitten.’

Ook Traa werd geraakt door de verhalen die hij hoorde toen de voedselpakketten werden uitgedeeld. Helemaal toen hij diezelfde dag van collega’s hoorde dat boeren een overschot heb- ben van een miljard kilo aardappelen, waarvan een deel afkomstig is uit de Metropoolregio Am- sterdam. ‘Dat is zó scheef’, zegt Traa. ‘Daar moest ik iets mee.’ Hij besloot de telefoon te pakken en Idrissi en Nieuwenhuis te bellen. Met behulp van vrienden en collega’s lukte het om binnen

10 Rabo &Co

Voor de kinderen regelde hij een uitstapje naar de boerderij

drie dagen vijfduizend kilo aardappelen van het erf van een boer in Flevoland naar Amsterdam Nieuw-West te brengen.

Ruben Nieuwenhuis is sociaal ondernemer, lid van de Amsterdam Economic Board en zit net als Idrissi in de ledenraad van Rabobank Amsterdam.

Terwijl Traa het contact met de boeren onder- hield en Idrissi zich op de afnemers concentreer- de, bouwde Nieuwenhuis achter de schermen aan het merk Boeren voor Buren, want, zo wist hij, wie afhankelijk is van donaties, moet zorgen dat zijn verhaal goed op papier staat. Bovendien had het drietal al na de eerste levering besloten dat ze de gerealiseerde korte voedselketen tussen de boer en de kwetsbare gezinnen ook post-corona in stand wilden houden. ‘En daarvoor moesten we een duurzaam en rendabel plan hebben’, aldus Nieuwenhuis.

Kleine portemonnee

Dat plan kwam er. Na vijf leveringen op basis van donaties kunnen stadspashouders in Amsterdam nu tegen betaling van (ongeveer) een tientje een pakket ophalen van tien tot veertien kilo verse producten. ‘Met de stadspas kunnen mensen met

een kleine portemonnee korting krijgen op sport- en culturele activiteiten en nu dus ook op eten’, zegt Nieuwenhuis. ‘In ruil daarvoor vragen we de hulp van deze groep om het hele proces – van boer tot klant – te optimaliseren.’

‘In het eerste voedselpakket zaten bijvoorbeeld veel luxeproducten’, vult Traa aan. ‘Chocola, pasta.

Mooie producten, maar het paste niet echt bij de doelgroep. Met de feedback van stadspas- houders zoeken we naar de juiste producten en hoeveelheden, maar we kijken ook naar logistiek en verspreiding.’

Juist doordat er nu betaald wordt voor het eten ziet Traa een groot verschil met eerder. ‘De schaamte is weg. Mensen komen met opgeheven hoofd binnen.’ Idrissi: ‘Veel mensen willen graag gezond en vers eten, maar hebben daar niet de portemonnee voor. Dat maken we nu mogelijk.’

Eerlijke prijs

Boeren voor Buren helpt niet alleen kwetsbare gezinnen, maar ook boeren. De agrarische sector is door de coronacrisis hard getroffen, beaamt Bauke van der Veen. Hij behartigt namens Flevofood, een netwerk van en voor Flevolandse voedselbedrijven, de belangen van de boeren die betrokken zijn bij het project. ‘Mooi aan dit project is dat boeren een eerlijke prijs krijgen voor hun producten. Zo snijdt het mes aan twee kanten.’

In totaal hebben zo’n honderdvijftig Rabo- bank-medewerkers en twaalf global trainees vrij- willig meegeholpen aan het opzetten van Boeren voor Buren en ontvangen ruim driehonderd families wekelijks een voedselpakket. ‘Dit is niet zomaar een project’, zegt Nieuwenhuis. ‘Het is een plan om boeren door middel van korte voed- selketens een beter verdienmodel te bieden én tegelijkertijd armoede te bestrijden. Onze droom is om 50.000 mensen in de regio Amsterdam wekelijks van voedsel te voorzien. En daarna door heel Nederland verder te groeien.’

‘Met Boeren voor Buren brengen we werelden bij elkaar die elkaar niet of nauwelijks kennen’, zegt Idrissi. ‘Maar elkaar wel nodig hebben’. Voor de kinderen die bij Studiezalen komen regelde hij een uitstapje naar een boer, zodat ze zelf kunnen ervaren waar voedsel vandaan komt en wat duur- zaamheid betekent. ‘Zo krijgt dit project ook nog een educatief aspect. Het is win-win-win.’

11

interview

Door het coronavirus konden veel grootouders hun kleinkinderen een poosje niet bezoeken. Hoe ging een hechte familie daar mee om?

En hoe belangrijk zijn sterke familiebanden eigenlijk?

‘Onze Zoom- party voelde

vertrouwd’

Toen haar kinderen twee en vier jaar oud waren, nam Tirzah Tetelepta hen mee naar de Molukken, naar het geboortedorp van haar ouders. Tirzah is geboren in Winterswijk, haar man is een geboren Groninger, maar de Molukse cultuur zit in de familie. Haar kinderen moeten wat leren over de afkomst van hun familie. Dat is immers ook een deel van hun identiteit, meent Tirzah. ‘Familie vind ik erg belangrijk. Je deelt een onverwoest­

bare band met elkaar.’

Tirzah Tetelepta (1976) werkt bij de Rabobank Groepsorganisatie in Utrecht als projectmanager cyber security. Ze is tevens voorzitter van het Kleurrijk Rabo­netwerk. Het begrip ‘familie’ neemt ze ruimer dan anderen: alle generaties, aftakkingen en partners horen erbij. Tirzahs dochter Amy is vernoemd naar haar vader, haar zoon Ruben naar haar lievelingsoom. Familieverjaardagen zijn áltijd druk bezocht. Oma en opa sturen vrijwel dagelijks appjes naar hun kleinkinderen: ‘Hoe gaat het met onze kindjes?’ Regelmatig logeren Tirzahs kinde­

ren bij hun grootouders, waar alles kan en mag.

En toen was daar het coronavirus.

Tirzah: ‘Omdat mijn ouders tot de risicogroep behoren – vanwege hun leeftijd, maar ook omdat mijn moeder een aangezichtsverlamming heeft – konden we elkaar niet meer bezoeken. Dat vond ik vervelend, ook voor mijn kinderen, maar ik merkte dat met name mijn ouders het er moeilijk mee hadden.’

Steun aan elkaar

We houden misschien niet allemaal van familie­

bezoeken, maar vanuit sociologisch perspectief is familie uiterst belangrijk.

Katya Ivanova is universitair docent sociologie aan Tilburg University, gespecialiseerd in interge­

nerationele saamhorigheid in complexe families.

‘Alle familieleden hebben profijt bij sterke familie­

banden — daar is tal van wetenschappelijk bewijs voor. In zo’n familie voelen mensen zich minder eenzaam en hebben ze steun aan elkaar.

Men zorgt ook voor elkaar. Je kunt ook aan heel praktische voordelen denken: goede kans dat opa en oma regelmatig op de kleinkinderen passen of dat ouders hun kind financieel kunnen steunen bij het kopen van een huis.

Kinderen op hun beurt kunnen ouderen leren omgaan met WhatsApp, om maar wat te noemen, en ze kunnen voor hen zorgen wanneer dat nodig is. Voordat we de verzorgingsstaat hadden, was de familie ons veiligheidsnet. Nog altijd is familie ons belangrijkste netwerk.’

Ivanova vervolgt: ‘Familieleden die regelmatig op de een of andere manier contact met elkaar hou­

den, plukken de vruchten van een familieband — die correlatie is aangetoond. Maar dat hoeft niet per se lijfelijk contact te zijn.’ Dat is goed nieuws, in tijden van corona. Met elkaar bellen of video­

bellen kan dus een goed alternatief zijn.

Op een kluitje

Ook in Tirzahs familie werd bij gebrek aan bezoeken van en aan opa en oma uitgeweken naar videobellen. Pardon: ‘Zoom­parties’, met de hele familie (zie fotobijschrift). ‘Rommelige gesprekken, maar daar staat onze familie om bekend. Het voelde dus heel vertrouwd’, lacht Tirzah. Natuurlijk, videobellen is niet hetzelfde als elkaar in het echt zien. Knuffelen.

Maar de familie bleef er nuchter onder: wat niet kan, kan niet. Maar de opluchting was groot en duidelijk zichtbaar toen Tirzah en haar ouders het weer aandurfden om elkaar te bezoeken.

‘We hadden afgesproken anderhalve meter afstand van elkaar te houden. Maar zowel de kinderen als mijn ouders konden zich niet bedwingen: ze omhelsden elkaar gauw.’ In juni was er ‘eindelijk weer’ een familieverjaardag en werd het nog eens duidelijk hoezeer ook de ande­

re familieleden fysiek contact hadden gemist.

‘De halve woonkamer bleef leeg. Op de andere helft zat iedereen op een kluitje. Heerlijk.’

TEKST: RENS LIEMAN BEELD: MARCO VAN DUYVENDIJK

Rabo &Co

12

Agnes (1950) en Joseph (1948) Tetelepta, met hun dochter Tirzah (1976) en hun kleinkinderen Ruben (2013) en Amy (2014). Tijdens de lockdown konden ze alleen online met elkaar praten, via

Zoom. Het was de eerste keer voor iedereen even wennen, maar opa en oma zijn blij wanneer hun (klein)kinderen in beeld verschijnen. ‘Kunnen we al die smoeltjes niet ook in een raster zien?’, vraagt Joseph bij hun eerste Zoom-party. Na wat drukken op de knoppen krijgt hij het voor elkaar.

Kijk, daar zijn de kleinkinderen, Ruben en Amy hangen over Tirzah heen. Ze trekken gekke bekken.

‘Hallo lievelingen! Hoe is het daar?’ Agnes ziet Ruben antwoorden, maar ze hoort alleen haar beide zonen, die druk met elkaar in gesprek zijn. Joseph mengt zich erin, wil ook het woord. Agnes trekt zich juist terug. Laat ze hun gang maar gaan. Het wordt steeds rumoeriger, drukker, luider — net zoals op verjaardagen hier in huis. ‘Fijn, zeg.’

Kleinkinderen in tijden van corona

portretten 13

Tirzah vertelt hoe haar kinderen het online contact met haar ouders tijdens de lockdown hebben beleefd. ‘Ze weten hoe videobellen werkt, dat het nu

even wachten is totdat de anderen ook ingelogd zijn.’ Pling: oma en opa. Ruben:

‘Oma, we zien alleen je voorhoofd, haha!’ Tirzah zegt tegen haar moeder dat ze de telefoon iets moet kantelen. ‘Heeee, oma!’ roept Amy blij. Terwijl de rest van de familie inlogt, trekken de twee gekke bekken. Amy drukt haar neus bijna tegen het telefoonscherm, het is reuze interessant om iedereen te zien en te horen praten. Ook hun ooms melden zich en die beginnen met elkaar te praten. Weet de rest wel dat zij er ook nog zijn? Zo is er niets meer aan. De twee springen van de bank. ‘Doei allemaal, wij gaan buiten spelen’, roepen ze nog. En weg zijn ze.

Dochter in tijden van corona

portretten

14

COÖPERATIEF FONDS BIEDT CONTINUÏTEIT

Rabobank helpt

Wegvallen verkoop geeft extra kosten

Kledingbank Zaanstad

Voor mensen in Zaanstad die financieel niet rond kunnen komen, biedt de Kleding- bank noodhulp. Aan aanwas van nieuwe kleding geen gebrek in coronatijd, maar de stichting kan dit jaar geen inkomsten gene- reren met de verkoop van niet geschikte kleding op markten. Er worden zelfs kosten gemaakt om het overschot aan kleding af te voeren. Rabobank ondersteunt de maat- schappelijke functie die de Kledingbank vervult en draagt met een gift vanuit het Coöperatief Fonds bij aan de continuïteit van de organisatie.

Aansprakelijkheidsverzekering geeft hoge kosten bij uitblijven reizen

BAAS REIZEN

BAAS REIZEN organiseert zonder winstoogmerk reisjes voor (veelal) ouderen die weinig geld hebben en/of niet meer met commerciële reisorganisaties mee kunnen vanwege hun fysieke gesteldheid. Door de crisis zijn de trips gecanceld, maar de verplichte aansprakelijkheidsverzeke- ring loopt door. De steun vanuit het Coöperatief Fonds zorgt ervoor dat deze kosten niet bij de eerstkomende activiteit extra moeten worden opgebracht door de deelnemers.

Financiële steun waar- borgt continuïteit

Rabobank Coöperatief Fonds

Tijdens de coronacrisis bood het Rabobank Coöperatief Fonds voor verenigingen, stichtingen en maatschappelijke initia- tieven financiële hulp. Door concreet te beargumenteren waardoor de vereniging of stichting in continuïteitsproblemen dreigde te komen, kon een beroep op het fonds worden gedaan.

Bouw fluitschip van afvalplastic valt stil

Stichting Clean2Anywhere

Het vorige project omvatte een rit naar de Zuidpool gereden in een auto gemaakt van afvalplastic. De nieuwe uitdaging van Stichting Clean2Anywhere is de bouw van een fluitschip gemaakt van afvalplastic. Een jaar geleden is het project, dat volledig draait op vrijwilligers en werk biedt aan mensen met een beperking tot de arbeidsmarkt, gestart.

Met het mislopen van onder andere SAIL 2020, waar zij met een sloep gemaakt van plastic aan de botenparade mee zouden doen,

loopt de stichting belangrijke inkomsten mis. Vanwege de maatschappelijke rol die de stichting speelt en het circulaire karakter van het project, heeft het Coöperatief Fonds de aanvraag goedgekeurd.

Door gecancelde activiteiten raken inkomsten dorpshuis in het gedrang

Stichting Exploitatie Dorpshuis de Kwaker

Het Westzaanse dorpshuis de Kwaker speelt een belangrijke rol in de lokale samenleving. Met beperkte middelen organiseert het diverse acti- viteiten die voor sociale cohesie zorgen. Met reeds gemaakte kosten voor inkoop en een feest dat niet doorging, maakt het dorpshuis een moeilijke tijd door. Rabobank vindt het belangrijk dat het dorpshuis kan blijven bestaan en compenseert vanuit het Coöperatief Fonds voor de voorraad die niet opgemaakt kan worden.

15

Corona houdt de wereld in haar greep. Maar behalve de negatieve gevolgen die we ervan ondervinden, kunnen we er ook iets van leren: terwijl we elkaar fysiek op afstand houden, groeit het besef dat we in geestelijk opzicht juist naar elkaar toe moeten bewegen.

De coöperatie is springlevend

TEKST: ROLAND VAN DER VORST BEELD: BAS LOSEKOOT

heeft op het waterniveau in Bangladesh. Dat de brandende regenwouden in Brazilië wel eens zouden kunnen bijdragen aan de noodzaak tot ophoging van onze dijken. Ook de oplossingen voor deze uitdagingen beginnen bij het besef van onderlinge afhankelijkheid.

Je zou denken dat technologie ons daarbij kan helpen. Maar achteraf bekeken is de hele global village vooral een praatclub gebleken. Iedereen kan online naar hartelust communiceren, spelle- tjes spelen en zaken doen met de hele wereld.

Maar om nou te zeggen dat dit heeft geleid tot een diepgaand besef dat we elkaar nodig hebben, valt nog maar te bezien.

Digitale ecosystemen

Toch komt daar verandering in. Er komt steeds meer ‘coöperatieve technologie’. Zoals systemen die de onderlinge afhankelijkheden tussen meerdere partijen op een goede manier regelen.

De meeste platforms – zoals e-commercebedrijven, dating platforms en marktplaatsen – stimuleren nu nog de economische uitwisseling tussen twee partijen. Maar er komen steeds meer digitale ecosystemen die verschillende spelers met elkaar verbinden op een manier waar iedereen beter van wordt. Denk aan de digitale platforms in bijvoorbeeld Afrika en India die boeren gemakke- lijker verbinden met financiers, zadenleveranciers en afzetmarkten. Goed voor boeren en alle bedrijven in die keten. Deze digitale systemen stemmen de onderlinge afhankelijkheden zorg- vuldig op elkaar af. De spelers staan zo niet meer tegenover, maar tussen elkaar. We zijn vanuit

innovatie bij Rabobank actief aan het investeren in dergelijke platforms in de wereld.

Op de tweede plaats zijn er platforms die expli- ciet het algemene belang behartigen. Een klein voorbeeld dat bedoeld is om voedselverspilling tegen te gaan is Olio, een gratis app die buurtge- noten met elkaar verbindt die eten hebben dat ze zelf niet kunnen opeten. De app werkt eenvoudig:

je maakt een foto van je eten en mensen die zijn aangesloten ontvangen een alert. Inmiddels hebben een miljoen mensen in 49 landen zich hierbij aangesloten. Olio zorgt ervoor dat mensen niet tegenover, maar naast elkaar staan.

Hier zie ik traditioneel een belangrijke rol voor ons in Nederland. Het platform Support Your Locals, dat Rabobank actief heeft helpen bouwen, is zo’n voorbeeld hiervan.

Dit zijn nieuwe coöperatieve systemen die mensen bijeenbrengen op basis van wederzijdse afhankelijkheid. Dat is misschien wel een van de meest hoopgevende ontwikkelingen: het blijft niet meer bij praten alleen. Deze nieuwe syste- men maken het verbinden van mensen minder vrijblijvend.

Bouwer van coalities

Maar er is een derde manier waarop we het individuele belang kunnen helpen overstijgen:

een fysieke plek inrichten waar mensen onder elkaar zijn. Zo is de voetbalkantine voor veel ondernemers in het Westland een plek waar geschillen worden beslecht en oplossingen bedacht. De kantine is een neutrale, derde ruimte, waar men elkaar vertrouwt. Onder het voetbal ontstaat er tijd om het eens te worden.

De kantine is juist zo effectief omdat hij niet bedoeld is voor overleg. Langzamerhand kunnen we elkaar weer gaan ontmoeten. Laten we die mogelijkheid gebruiken om mensen uit ons netwerk bij elkaar te brengen. Van elkaar te laten leren. Hoe zij met de crisis zijn omgegaan.

Kunnen we samen misschien een buurt vooruit helpen?

Zelf ben ik onder andere betrokken bij een initiatief waarbij Rabobank kijkt hoe we boeren wereldwijd kunnen laten profiteren van de opslag van CO₂ in hun land. Ik zie een belangrijke rol weggelegd voor de bank als bouwer van coalities. Op lokaal niveau en op wereldschaal.

Daarmee helpen we de wereld vooruit.

En het is goed voor zaken, want nieuwe initiatieven moeten ook gefinancierd worden.

Twintig jaar geleden klonk de coöperatie voor veel mensen misschien ouderwets.

Tegenwoordig is zij springlevend. Rabobank is bij uitstek de organisatie om te laten zien dat de coöperatie kan werken. Let’s grow a better world together!

Roland van der Vorst Head of Innovation, Rabobank Nederland Meer dan ooit wordt duidelijk dat we alleen door samenwerking problemen kunnen oplossen.

De schade van deze crisis was veel kleiner geweest als landen een gezamenlijke strategie tegen Covid-19 hadden gekozen. Als er goede afspraken waren gemaakt over het delen van kennis, medicijnen en de mobiliteit van mensen.

De schade was minder groot geweest als we gekeken hadden naar de samenhang van de ver- schillende elementen (zoals gezondheidssymp- tomen, ziekenhuiscapaciteit, mobiliteitspatronen en culturele context) en hun systeemdynamische effecten. Als deze crisis íets duidelijk maakt, is het dat we de wereld als geheel moeten beschouwen.

Dat geldt niet alleen voor het bestrijden van Covid-19. De uitdagingen van deze tijd overschrij- den de grenzen van onze eigen haard. Ze vragen om een coöperatieve grondhouding. Eén waarbij we ons realiseren dat we afhankelijk zijn van elkaar. Dat het gebruik van fossiele brandstoffen in New York, Shanghai en Amsterdam invloed

16 Rabo &Co

Meer dan ooit wordt duidelijk dat we alleen door samenwerking de problemen van deze tijd kunnen oplossen

17

coöperatief

Hockey-international Terrance Pieters en kunstenaar Klaskie kunnen excelleren dankzij alle vrijwilligers die het verenigingsleven dragen. ‘De club voelt als mijn tweede huis.’

Onze

TEKST: SABINE SLUIJTERS BEELD: STUDIO POLAT

club

Maar we zaten ook jankend in de kleedkamer na een verloren finale.’

ClubSupport

Het verenigingsleven is een van de steunpilaren onder de Nederlandse samenleving. Naar schat- ting telt ons land 28.000 sportclubs en een kleine 40.000 culturele verenigingen. Hier komen jong en oud samen om te ontspannen, te leren of zichzelf uit te dagen. Verenigingen verbinden mensen en bieden een waardevol netwerk. En soms helpen ze jongeren bij het realiseren van hun ultieme droom.

Met ClubSupport ondersteunt Rabobank het Nederlandse verenigingsleven.

errance Pieters is zes jaar als hij begint met hockeyen in de F5 van Almere.

‘Ik was eigenlijk altijd op de club.’

Als hij terugdenkt aan die tijd verschijnt er een grote grijns op het gezicht van de 23-jarige aanvaller van het Nederlands elftal. ‘Op woensdag en vrijdag had ik training. Maar op dinsdag en donderdag organiseerde de vereniging instuif- trainingen voor wie zin had. Daar was ik altijd bij.’

Voor Pieters voelt zijn club als een tweede thuis.

Zijn ouders zijn actief als vrijwilliger. ‘Mijn vader coördineerde de zaalhockey en mijn moeder zat in de communicatie-commissie.’ Hij leert er al zijn beste vrienden kennen. ‘We speelden jarenlang in hetzelfde team. Dan breng je veel tijd met elkaar door en deel je heftige emoties. Intense blijdschap als we een belangrijke wedstrijd wonnen.

Ik wil mee naar de Olympische Spelen in Tokio

T

Maak als lid het verschil

Rabobank Zaanstreek stelt in 2020 € 100.000 beschikbaar aan Zaanse verenigingen en stichtin- gen. Leden van de bank krijgen de mogelijkheid om te stemmen en verdelen zo het totaalbedrag over de deelnemende verenigingen en stichtingen.

Ben je klant maar nog geen lid en wil je via Rabo ClubSupport ook het verschil maken voor jouw club? Vraag het lidmaatschap aan via de Rabo App of Rabo Internetbankieren. Stemmen kan van 5 tot en met 25 oktober 2020.

Rabo &Co

18

Ik mag

mijn collectie showen in New York

Code

Pieters wordt zes jaar achtereen gecoacht door de vader van zijn beste vriend Manuel Verga.

Van hem leert hij ‘de code’: ongeschreven omgangsregels die hem vormen, ook buiten het hockeyveld. ‘Dat je altijd eerlijk moet zijn.

En iemand moet aanspreken als je het ergens niet mee eens bent.’ Maar wanneer hij gecon­

fronteerd wordt met racistische opmerkingen in en om het veld spreekt hij zich niet uit. ‘Ik vond dat ik ermee moest leren omgaan.’ De grappen die gemaakt worden – ook door teamgenoten – lijken onschuldig, maar raken hem wel degelijk.

‘Mensen realiseren zich gewoon niet wat woorden als ‘zwarte’ en ‘neger’ met je doen.’

Inmiddels hockeyt Pieters vier jaar in de hoofd­

klasse, het hoogste niveau in de hockeysport en maakt hij deel uit van de selectie van het Nederlands elftal. Vorig jaar stapte hij met pijn in zijn hart over van Almere naar Kampong.

‘Dat was een hele moeilijke beslissing, maar ik wilde hogerop. Mijn doel is meegaan naar de Olympische Spelen in 2021 en bij Kampong kan ik beter laten zien wat ik kan.’

Toch biedt een club een sporter niet alleen een platform om te leren en te excelleren, vindt Pieters. ‘De meerwaarde zit ook in het netwerk.

Ik ken genoeg jongens die stageplekken of werk hebben gekregen dankzij de vereniging.’

Zelf vond hij via een bestuurslid van Almere een huis in Amsterdam. Een notaris binnen Kampong hielp hem met het oprichten van een eigen bv.

‘Als ik iets nodig heb, kijk ik eerst even binnen de vereniging of er iemand is die me kan helpen of advies kan geven.’

Kunstbende

Hockey is een teamsport en dus bij uitstek een verenigingssport. Maar ook in de kunst en cultuur spelen verenigingen een belangrijke rol.

Uit recent onderzoek blijkt dat zo’n 1,5 miljoen Nederlanders een creatieve activiteit beoefenen bij een culturele of kunstzinnige vereniging.

Voor de 16­jarige Klaske Duin – of Klaskie zoals haar artiestennaam luidt – is dat Kunstbende, een jaarlijkse wedstrijd voor jong creatief talent, die eerder grote artiesten als Duncan Laurence en Martin Garrix voortbracht. Deelnemers komen uit in diverse categorieën uiteenlopend van fashion en theater tot dj, taal en influencer.

Met gratis workshops bereiden ze zich voor en wie de regionale voorronde wint, mag mee naar het finalistenweekend. ‘Dat is zo leuk. Je ontmoet daar zoveel nieuwe creatieve mensen.’

Met haar kledingcollectie won Klaskie de finale

van 2019 in de categorie fashion. ‘Daardoor mocht ik naar de Fashion Clash in Maastricht en Lowlands. Ik heb daar zoveel geleerd over het organiseren van een modeshow.’ Ook krijgt ze coaching in social media, waardoor ze beter vindbaar is op Instagram. ‘Daardoor ben ik gevonden door NY Fashion Week en mocht ik naar New York om mijn collectie te showen.’

Kunstbende geeft jonge talenten een podium en de kans om te ontdekken of ze echt verder willen in een bepaalde discipline. Naast de workshops en masterclasses zit de meerwaarde vooral in het enorme netwerk dat de vereniging biedt.

Maar liefst 85 procent van de deelnemers krijgt later werk in de cultuursector. Ook Klaskie weet zeker dat ze hierin verder wil. ‘Ik ben interdiscipli­

nair verteller. Ik vertel verhalen en gebruik daar­

voor alle kunstvormen die er zijn. Bij Kunstbende kan ik dat uitproberen. Tot ik achttien ben, ga ik elk jaar meedoen.’

Rabo ClubSupport 19

ONLINE LES IS OOK LEUK

Je eigen geschiedenis schrijven voor later

Melle Abdul-Rasjid (8) woont met zijn ouders Roy en Joke en zijn broertje Luuk (3) in Oostzaan. Melle vertelt: ‘Ik vond de coronacrisis niet leuk want toen de school dicht was, zag ik geen vrienden. We kregen online les via Microsoft Teams en we maakten online opdrachten via Squla. Ik vond het jammer dat ik alleen kon inloggen tijdens schooltijden, want ik wilde soms al eerder starten. Via de chat konden we vragen stellen aan de juffen en meesters. Doordat ik per ongeluk een privé chat startte met een jongen uit een andere klas, heb ik er wel een nieuwe vriend bij.

Het duurde wel lang, ik was blij dat we weer naar school mochten. Ik miste mijn vrienden, juffen en meesters. Voor school moest ik een dagboek maken over hoe alles gaat in coronatijd zodat ik nu mijn geschiedenis schrijf voor later. Mijn moeder hielp mij meestal met mijn schoolwerk, maar deed dat wel heel

anders dan de meester. Mijn moeder was de eerste tijd veel thuis. Omdat zij tot een risicogroep behoort, mocht zij niet werken in de bloemenzaak. Ook mochten we in het begin niet buitenspelen omdat papa en mama het risicovol vonden.’ Roy verduidelijkt: ‘Zeker in het begin vonden wij het spannend, drie van de vier gezinsleden behoren namelijk tot een risicogroep. Toen Joke weer aan het werk ging, heb ik meer thuis gewerkt.’

Melle: ‘Papa verkoopt hout en zit dan achter zijn computer.’ Roy knikt: ‘Dat klopt. Melle keek af en toe mee. Ik liet hem bijvoorbeeld zien hoe we berekeningen maken in Excel. Zo zag hij dat wij sinds de coronacrisis ook werken met Microsoft Teams en Zoom en heeft hij wat geleerd over houtsoorten.’ Melle lacht: ‘Ja dat er een houtsoort is die, als je die zaagt, naar kattenpis ruikt.’

TEKST: SARAH VERMOOLEN BEELD: MIKE BINK

en zo stond de wereld ineens op z’n kop

20

KORT NIEUWS

kort nieuws

HackShield Future Cyber Heroes

Onze kinderen hebben de toekomst en die toekomst is digitaal. HackShield is een uniek platform waarmee we kinderen tussen 8 en 12 jaar trainen en opleiden tot ‘Junior Cyber Agents’.

Daarmee vergroten we hun online veiligheid en stimuleren we ze om hun verworven kennis te delen met hun omgeving. In samenwerking met de Gemeente Zaanstad schenken we aandacht aan cybercriminaliteit en dagen we kinderen uit om een Junior Cyber Agent te worden. Kijk op rabobank.nl/zaanstreek en doe mee! De beste spelers worden officieel gehuldigd.

Energie besparen?

Webinar Duurzaam Wonen

Een duurzame woning levert je comfort en besparing op en is goed voor het milieu.

Hoe kun je eenvoudig starten met energie besparen, welke mogelijkheden zijn er om te verduurzamen en hoe kun je dit finan- cieren? Experts waaronder meteoroloog Helga van Leur vertellen je hier meer over tijdens het webinar ‘Duurzaam Wonen’ dat op donderdag 8 oktober om 19.30 uur live wordt uitgezonden vanuit het Stedelijk Museum Amsterdam. Aanmelden kan via sites.rabobank.nl/mra/duurzaamwonen.

Donaties uit het Coöperatiefonds

Met donaties uit ons Coöperatiefonds dragen wij bij aan investeringen en bestedingen ter verbetering van de economische, sociale en culturele omgeving, inclusief duurzame initia- tieven. Op 23 juni 2020 heeft het fondsbestuur de volgende toekenningen gedaan:

- HV Zaanstreek; verduurzaming van de kantine

- ZCFC; isolatie van de kleedkamers - Stichting Fronik Buurtboederij; opknappen

van de dierenstal

- In de Zaanbocht; aanschaf feestelijke kerst- verlichting voor de openbare ruimte in de Zaanbocht.

Heb je ook een mooi project, maar niet de middelen? Als klant van de Rabobank kun je een aanvraag indienen, kijk voor meer informatie op rabobank.nl/zaanstreek.

Rabo Innovatieprijs Realiseer je droom!

Heb jij dé duurzame oplossing waarmee je het verschil maakt in de maatschappij?

Schrijf je dan voor 19 oktober 2020 in voor de Rabo Duurzame Innovatieprijs 2020 en maak kans op € 20.000 voor het realiseren van je plan! Goed voor jouw bedrijf & goed voor de wereld om je heen. Kijk voor de criteria op challenge.rabobank.nl.

Workshops voor Saenstois

Vanaf oktober geven accountmanagers van Rabobank Zaanstreek workshops voor deelnemers van Saenstois. Dit is een sociale coöperatie voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, waarin zij een eigen onderneming kunnen starten met behoud van uitkering en vrijstelling van sollicitatieplicht. Rabobank Zaanstreek helpt de deelnemers van Saenstois graag om zelfredzaam te worden. Daarom geven medewerkers van de bank een viertal workshops waarin de verschillende facetten van het ondernemerschap aan bod komen. Lees meer op saenstois.nl.

21

Pampus gaat op de schop.

Het eiland moet over twee jaar volledig zelfvoorzienend zijn. Maar als het aan directeur Tom van Nouhuys van

stichting Forteiland Pampus ligt, houdt het daar niet op.

‘Deze plek verdient het om een icoon van Amsterdam te worden.’

Tegenwoordig wordt er vooral gerecreëerd op het eiland. Jaarlijks meren zo’n 60.000 bezoekers aan voor een bezoek aan het fort, vaak om wat te eten en te drinken in het paviljoen. Hoewel het eiland na de Tweede Wereldoorlog in handen kwam van een groep Muidense ondernemers en sinds 1990 wordt beheerd door de stichting Forteiland Pampus, heeft het zijn autonome karakter niet verloren. ‘Er is hier nog nooit een kabel getrokken’, zegt Van Nouhuys, als we na een korte vaartocht aanmeren. Gas en drinkwater worden per boot naar het eiland vervoerd en eens in de zoveel tijd pompt een boot ‘een paar duizend liter’ diesel in het eiland, dat door gene- ratoren vervolgens wordt omgezet in elektriciteit.

‘Niet heel duurzaam’, voegt hij er direct aan toe.

‘Vandaar ook de wens om het helemaal anders te gaan doen.’

om van Nouhuys (43) is directeur van de stichting Forteiland Pampus, maar brengt naar eigen zeggen ‘veel te weinig’ tijd door op het eiland. ‘We hebben een kantoor aan de wal’, legt hij uit. Een interview blijkt een goed excuus om zijn werkplek in Mui- den te verruilen voor de boot en koers te zetten richting het kunstmatige eilandje in het IJmeer, een voormalige zandbank die eind negentiende eeuw werd omgevormd tot fort, als onderdeel van de Stelling van Amsterdam. Deze verde- digingslinie moest de hoofdstad beschermen tegen vijanden van buitenaf. Tijdens de Eerste Wereldoorlog waren er tweehonderd soldaten gelegerd, maar een schot werd er nooit gelost.

Met de komst van gevechtsvliegtuigen verloor het eiland vrij snel zijn functie.

TEKST: MARLIE VAN ZOGGEL BEELD: ANNABEL OOSTEWEEGHEL

Duurzaam pronkstuk in het IJmeer

T

22 Rabo &Co

Biovergister

Komende jaren gaat het forteiland ‘duurzaam op de schop’. Met als doel om Pampus uiteindelijk honderd procent zelfvoorzienend en emissievrij te maken. De eerste stappen zijn al gezet. Zo is er geïnvesteerd in een waterzuiveringsinstallatie met nanofilter, dat water uit het IJmeer omzet in schoon water. ‘Het gefilterde water is al drinkbaar’, benadrukt Van Nouhuys. ‘Alleen nog niet gecertificeerd.’ Ook wordt er energie opgewekt met zonnepanelen en door een batterij-opslag, bestaande uit gerecyclede batterijen.

Het pronkstuk is de biovergister: een machine achter het paviljoen, die gft-afval deels omzet in gas en deels in plantenmest. Tenminste, dat is de bedoeling. De roestvrijstalen kolos is pas net gearriveerd op het eiland en bevindt zich nog in de opstartfase. ‘Wij zijn een van de eersten die het apparaat testen’, zegt Van Nouhuys.

‘Maar als het werkt, kan het echt een doorbraak betekenen in de manier waarop wij met ons

afval omgaan. Dit apparaat kan met de dertig kilo afval die we per dag op Pampus produceren negen kuub biogas opwekken, genoeg om de keuken een dag op te laten draaien.’

De innovaties moeten van Pampus een showcase maken hoe om te gaan met erfgoed. ‘Zoals ik het zie, heb je wat erfgoed betreft twee keuzes’, zegt Van Nouhuys. ‘Óf je zet er een stolp overheen en zegt: kijk, zo leefden onze voorouders. Óf je laat het verleden een inspiratie zijn voor de keuzes van vandaag. Honderd jaar geleden waren we als de dood voor een inval van de Duitsers, nu zijn we bang dat door klimaatverandering straks de zee “binnenvalt”. Op Pampus kunnen we perfect laten zien hoe de keuzes die toen gemaakt zijn om ons te beschermen, ook relevant zijn voor de uitdagingen van nu.’

Icoon van Amsterdam

Van Nouhuys hoopt eind 2021 alle benodigde vergunningen binnen te hebben. Het paviljoen - dat eveneens vernieuwd wordt - moet een jaar later klaar zijn. In de tussentijd moet de zelfvoorzieningsgraad naar honderd procent groeien en de uitstoot tot nul afnemen. Een ambitieus plan, maar de directeur heeft er alle vertrouwen in dat het lukt. ‘Op Pampus heerst een cultuur van aanpakken. Een duurzaam pronkstuk in het IJmeer, we gaan het gewoon doen’, besluit hij. ‘We willen meer zijn dan een museum. Deze plek verdient het om een icoon van Amsterdam te worden.’

Pampus moet emissievrij

worden

Pampus

Forteiland Pampus wil, als eerste Nederlandse

monument op de UNESCO- werelderfgoedlijst,

volledig zelfvoorzienend en

fossielvrij worden.

De kosten voor het project bedragen

5,5 miljoen euro.

Rabobank is een van de financiële partners

die betrokken zijn bij de verduurzaming van Forteiland Pampus.

23

voorlopers

Jan van Holstein (1932) is van jongste bediende bij de Boerenleenbank opgeklommen tot kassier. Bijna een halve eeuw later gaat hij in 1992 als directeur van Rabobank Hengelo met pensioen. In al die jaren zag hij het bankwezen enorm veranderen.

jongste Van bediende tot kassier

TEKST: RENS LIEMAN BEELD: JITSKE SCHOLS

beetje aan persoonlijk contact, bij de alledaagse bankzaken althans. Maar dat is logisch, we leven in een andere tijd.’ Bovendien is het persoonlijk contact met de klant bij Rabobank zeker niet verdwenen, zegt Van Holstein: ‘Als een klant in mijn tijd een lening aanvroeg, dan bekeek ik zijn track record en controleerde ik de cijfers.

Toch was vertrouwen de basis. Dan helpt het als je elkaar een beetje kent. Dat is, denk ik, onveranderd gebleven bij Rabobank. De direc- teuren van de lokale Rabobank kennen de bedrijven en de ondernemers uit de buurt.’

e schrijven 1948. Jan van Holstein - dan 16 jaar oud, nu 88 - komt op voordracht van zijn vader bij de Naaldwijker Boerenleenbank te werken. Hoewel hij later naar Twente zou verhuizen, bleef hij de bank altijd trouw. Hij maakte de fusie tussen de Boeren- leenbank en de Raiffeisenbank mee en zag bovenal van dichtbij hoe het bankieren én zijn clientèle veranderden. Een van die belangrijke veranderingen was automatisering en digitali- sering. Als jongste bediende zette Van Holstein zelf de eerste stapjes in die richting. ‘Mijn werk bestond aanvankelijk vooral uit het uittypen van dagafschrijvingen. Dat deed ik op een typemachine in een achterkamertje van de bank.’

Als de eerste boekhoudmachines op de markt komen, wordt Van Holstein op cursus gestuurd.

‘Toen ik terugkwam, was ik een hele pief: ik wist als enige hoe je die machine moest bedienen.’

Na de ‘giralisering van het loonzakje’ in de jaren zestig kreeg de bank steeds meer particuliere klanten. Het contact met klanten is dan nog heel persoonlijk. ‘Ik had een medewerker die kon zien als er een vaste klant aan kwam fietsen en dan alvast het juiste formulier en geldbedrag klaar- legde. ‘Honderd gulden weer, meneer Jansen?’

Als een boer voor een lening de bank binnenliep, dan hoefde hij maar te vragen: ‘Is Van Holstein er?’’ De grote vlucht van de digitalisering kwam pas later, nadat Van Holstein in 1992 pensioneer- de als directeur van Rabobank Hengelo. ‘In de banken van tegenwoordig ontbreekt het wel een

Vertrouwen was de basis. Dan helpt het als je elkaar

een beetje kent

W

ik blik terug

24

e Fronik Buurtboerderij staat aan het

Westerwindpad in Zaandam nabij de Westzanerdijk met dijkwo ning en en de nieuwbouwwijk. Er zijn nauwelijks voorzieningen waar buurtbewoners elkaar tegenkomen. De Fronik Buurtboerderij is wel zo’n ontmoe­

tingsplek. Na het vertrek van boer Kobus Fronik zorgden buurt­

bewoners voor de boerderij en gaven het een buurtfunctie.

Hier komen ze langs om eieren, brood of aardappels te halen, om een praatje te maken of om tussen de rondscharrelende dieren te spelen met de (klein)kinderen. Het terrein was van Grondzaken van de Gemeente Zaanstad die het wilde verkopen.

Vrijwilligers wilden de boerderij en stallen graag behouden. Na jarenlange acties heeft de gemeente besloten dat het behoud van de buurtvoorziening belangrijker is dan het geld dat de grond zou opleveren bij de verkoop.

Buurtparticipatieproject

Linda Bloem (links op de foto) is vanaf de start betrokken bij de buurtboerderij. ‘Dit is een ontmoetingsplek die gegroeid is en niet bedacht. In 2015 hebben we een grote buurtenquête uitgezet. Was er draagvlak om de boerderij te behouden en wat wilden de bewoners? 97,7% van de bewoners wilde dat de boerderij bleef en veel mensen wilden ook iets bijdragen.

Dit is het eerste grote buurtparticipatieproject in de gemeente Zaanstad. Het dient een blauwdruk op te leveren voor toe­

komstige projecten. Mensen moeten het zelf doen. Er is op diverse terreinen veel expertise bij de vrijwilligers. Dat heb je nodig én een lange adem, want het is niet makkelijk.’

De karakteristieke 19e­eeuwse woonhuisboerderij met een ensemble van gebouwen laag liggend in het land heeft inmiddels de monumentenstatus. ‘De vervallen boerderij die al jaren onbewoonbaar was verklaard, is aangekocht door Stadsherstel. Na de restauratie wordt het een begeleid wonen locatie voor tien jongeren met autisme. De Heeren van Zorg gaat de begeleiding op zich nemen. De kavel is op papier gesplitst, maar wij mogen als buurtboerderij gebruikmaken van de toiletten en incidenteel van de keuken in de gemeen­

schappelijke ruimte.’ Dertig vrijwilligers in de leeftijd van 12 tot 80 jaar zetten zich in voor de stichting. Wilma Peters is één van hen. ‘Vorig jaar was de crowdfundingsactie. We werden daarbij ondersteund door een professioneel crowdfunder. Hij adviseerde om € 30.000 te vragen via het platform “Voor je Buurt”. In zes weken tijd hebben we alles uit de kast getrokken om met diverse acties mensen enthousiast te maken om geld te doneren.

We waren euforisch na de eindstand van € 35.000. De crowd­

funding vereiste veel inzet, maar het heeft de buurt ook dichter bij elkaar gebracht. Het heeft niet alleen geld, maar ook meer vrijwilligers en belangstelling opgeleverd. Dit versterkt je draagvlak, want met dertig vrijwilligers alleen kun je de kar niet trekken. Het stimuleert om door te gaan. Eerst woonde ik in

een huis op de Westzanerdijk en kende een paar mensen. Nu voelt het als een dorp waar ik me enorm thuis voel en veel mensen ken. Je hebt daarvoor een middel nodig. De buurtboerderij is de plek waar je elkaar kunt ontmoeten.

Er komt zo meer cohesie.’

Coöperatiefonds draagt bij

Het museum en de stallen zijn van de Stichting Fronik Buurtboerderij. Peters: ‘De vervallen stallen hebben we afgebroken en bouwen we zoveel mogelijk met de vrijwilligers opnieuw op. Zo blijven de kosten beheersbaar. In totaal is er bijna drie ton nodig voor de restauratie van de ontmoetings­

ruimte “Het Museum” en de hooiberg en de bouw van de stallen. De fundering van de dierenstallen was zo slecht dat het opnieuw gefundeerd moest worden. Dat was een tegenvaller van € 25.000. Voor de bouw van de stallen hebben we fondsen aangeschreven.’ Het Coöperatiefonds van Rabobank Zaanstreek draagt bij aan lokale duurzame projecten. Een deel van de winst wordt geïnvesteerd in verduurzaming van de Zaanstreek. ‘We zijn zeer blij met een aanzienlijke bijdrage uit het fonds, zodat we de volgende fase van de stallen kunnen realiseren. Hiermee financieren we de professionele houtskeletbouw. In de volgende fase bouwen leerlingen van het Hout­ en Meubileringscollege in Amsterdam de houten spanten. We doen alles stap voor stap.

Wanneer er geld binnenkomt, dan bouwen we verder. De geiten, pony’s, ezels, het hangbuikzwijn en het pluimvee scharrelen overdag rond. ’s Avonds gaan ze naar de provisorische stallen.

We hopen dat ze in de winter kunnen verhuizen naar de nieuwe stal, die mede mogelijk is gemaakt door het Coöperatiefonds.

Eerder kregen we via de Rabo ClubSupport een mooi bedrag waarmee we de konijnenberg realiseerden. Voor de verbouwing van de ontmoetingsruimtes is veel geld nodig. We benaderen hiervoor bedrijven en merken dat zij ons graag willen steunen.

Ze kunnen ook in natura sponsoren. Iedere keer dat het lukt, springen we een gat in de lucht. Dat het een belangrijke plek is, wisten wij al lang. Maar het is bijzonder dat dit nu ook gezien en gewaardeerd wordt door fondsen en bedrijven.’

Als je naar

elkaar omkijkt, dan maakt dat verschil

TEKST: SARAH VERMOOLEN BEELD: MIKE BINK

D

Fronikboerderij krijgt nieuw aanzien 25

Al 400 jaar vervult de kerk een maatschappelijke functie.

Een prachtige ontmoetingsplek voor buurtbewoners in Zaandam

is tegenwoordig ook populair bij liefhebbers van cultuur.

BU LLE KE RK 2. 0

TEKST: SARAH VERMOOLEN BEELD: MIKE BINK

ond de Westzijderkerk - zoals de Bullekerk officieel heet - ontstond Zaandam.

Niels Busch, directeur van Cultureel Centrum Bullekerk: ‘Van oudsher had het een diverse functie. Vee schuilde er tijdens over stromingen, er werden leningen verstrekt, recht gesproken en mensen werden er begraven.

En natuurlijk had het de functie als kerk. Het was een plaats van samenkomst om uiteenlopende redenen. Deze veelzijdigheid willen we behouden en uitbreiden.’

Met Gerbrand Klop, voorzitter van de stichting, heeft Busch diverse opnieuw ontwikkelde kerken bezocht op zoek naar een invulling die goed bij de Bullekerk zou passen. ‘We kozen voor een cultuurcentrum met een sterk maatschappelijke functie. Zaandam Oud- West heeft geen buurthuis, de kerk vervulde die rol.

Die functie wilden we behouden en aanvullen met culturele elementen. De commerciële activiteiten zorgen dat we het gebouw kunnen behouden voor toekomstige generaties en voor de stad.’

Eten verbindt

Oud-West heeft relatief veel oudere bewoners waar isolement op de loer ligt. ‘Ze vereenzamen wanneer ze geen prikkels meer krijgen. Het Sociaal Wijkteam

R

26 Rabo &Co

organiseert hier iedere week de Uitsmijterij.

Voor twee euro eten mensen met een krappe beurs en/of alleenstaanden een dubbele uitsmijter aan een grote tafel waarbij je iedere keer een andere buurman/vrouw hebt. De mensen van de Klussenbus - die klusjes doen in de wijk - schuiven regelmatig aan. Dit levert ook nieuwe klussen op, de interactie werkt.’

De activiteiten trekken verschillende doelgroepen aan. ‘Zo hebben we een leeskring waarbij tien tot vijftien buurtbewoners boeken lezen en bespreken én een knutselgroep. De verbindende factor waarbij ze prikkels krijgen werkt goed, zo blijft de geest scherp. De klusgroep, vaak oudere buurt bewoners met een achtergrond in de bouw, verricht klein onderhoud aan de kerk. Zij vinden het leuk om met elkaar een bak koffie te drinken.

Voor Historisch Zaandam is het cultuurcentrum de uitvalsbasis voor het organiseren van exposities en lezingen.‘

Cultuuraanbod

‘Zaanstad staat als 16e grootste gemeente op de 42e plaats qua cultuuraanbod. Ik wil graag vol gas programmeren zodat we hoger op de lijst komen. We wisten dat er in de Zaanstreek behoefte was aan een theaterzaal voor 300 tot 350 gasten en daarin voorzien wij nu. In de zomer zijn veel theaters gesloten. Dat zien wij als een kans. Zo hebben we een divers zomerprogramma neergezet met veel bekende Nederlandse arties- ten. Na de verplichte sluiting van alle theaters vanwege corona wilden zij graag weer optreden.

In de Zaanstreek wonen veel bekende artiesten.

Ze komen allemaal omdat ze het erg leuk vinden om in een nieuw centrum voor eigen publiek op te treden. We hebben al een mooie lijst van artiesten die laaiend enthousiast zijn. Dat werkt goed, want daardoor willen andere artiesten ook graag komen. Bij de start van Cultureel Centrum Bullekerk namen we de bestaande programme- ring over. Het was gebruikelijk dat bezoekers voor de klassieke concerten zelf bepaal den wat ze over hadden voor het concert. In de praktijk bleek de opbrengst veel te laag om de muzikanten en de kosten van de kerk te betalen. De coronacrisis bood ons de kans om dit te veranderen.

Na driekwart jaar programmering hebben we het roer omgegooid met Bullekerk 2.0.

Nu betalen bezoekers een redelijk bedrag voor een optreden. De Bullekerk blijkt zeer geschikt om coronaproof een mooie, culturele avond te beleven. We hebben een vlakke speelvloer zodat we een opstelling kunnen maken waarbij zowel de artiesten als het publiek in een intieme setting kunnen genieten. Bij ons staat gezelligheid voorop. We willen een thuissituatie creëren.

Vooraf koopt het publiek een drankje. Er is geen pauze, tijdens de voorstelling schenken ze zichzelf bij. We worden beïnvloed door de gebruikers die allerlei ideeën hebben. Daardoor is er nu een professioneel geluid-, licht- en ticketsysteem.

We zijn nog steeds aan het investeren.’

Vrijwilligers onbetaalbaar

‘De kerk had veel vrijwilligers die gelukkig zijn gebleven. Zo hebben we 65 vrijwilligers, vaak ouderen uit de buurt. Zij hebben veel kennis waar we zeer blij mee zijn. Tevens brengen zij een vorm van gezelligheid mee die onbetaalbaar is.

De commerciële activiteiten dienen om de maatschappelijke functie mogelijk te maken.

Zo verhuren we bijvoorbeeld de zaal aan FluXus. Hier wordt schilderles gegeven op hoog niveau, er is een gitaaracademie en er wordt dansles gegeven. We grijpen alle kansen aan en gaan creatief om met de mogelijkheden.

Zo hebben we een Afrikaanse Stretchtent geplaatst op ons terras. Met goed weer is er een vrijdagmiddagborrel op de voormalige begraafplaats van de kerk.

We willen geen kopie zijn van de Dam. Het moet allemaal net even anders, het gaat over beleving.

De borrel waarbij Astrid van der Meer hapjes verkoopt, wordt goed bezocht. Mensen wanen zich in het buitenland op het terras met de hoge bomen. Het is bijna atypisch voor Zaandam.

Bezoekers zijn zeer enthousiast en we krijgen veel complimenten. Ik heb de mooiste job van de hele wereld.’

Huis van

samenkomst voor diverse mensen en initiatieven

Niels Busch

Wie

Directeur Cultureel

Wat

Centrum Bullekerk

Waar

cultuurcentrum

Waarom

Er is behoefte aan meer cultuur van een gevarieerder en hoger niveau.

We willen cultureel Zaanstad hoger op de lijst zetten qua cultuuraanbod.

27

interview