In opdracht van de Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht (AAGG) is er een onderzoek uitgevoerd om inzicht te verkrijgen in de behoeften, motivaties en barrières van vmbo-jongeren rondom het onderwerp slaap. Door middel van social marketing zijn het gedrag en de drijfveren van jongeren in kaart gebracht. De inzichten benadrukken de kansen van een persoonsgerichte aanpak van professionals naar jongeren, om zo optimale ondersteuning en aandacht te geven. Jongeren worden hierbij niet als homogene groep benaderd, omdat zij juist een meer gerichte, persoonlijke benadering verdienen..
JONGEREN EN SLAAP: HOUDING EN MOTIVATIES
160
RESPONDENTEN
AMSTERDAM ZUID | 57 RESPONDENTEN
AMSTERDAM NIEUW-WEST | 36 RESPONDENTEN AMSTERDAM OOST | 25 RESPONDENTEN
AMSTERDAM ZUID-OOST | 23 RESPONDENTEN AMSTERDAM NOORD | 9 RESPONDENTEN AMSTERDAM WEST | 6 RESPONDENTEN AMSTERDAM CENTRUM | 4 RESPONDENTEN
Gebieden
AUTOCHTONE ACHTERGROND
33%
73 87
JONGENS MEISJES
VMBO-TL | 96 RESPONDENTEN VMBO-BASIS | 31 RESPONDENTEN VMBO-KADER | 28 RESPONDENTEN VMBO-PRAKTIJK | 5 RESPONDENTEN
Opleidingsniveau Culturele achtergrond
Geslacht Leeftijd
17 TOT 18 JAAR 14 TOT 17 JAAR
11 TOT 14 JAAR
40 110 10
MAROKKAANSE ACHTERGROND
18%
TURKSE ACHTERGROND
14%
SURINAAMSE ACHTERGROND
11%
ANTILLIAANSE ACHTERGROND
6%
OVERIGE ACHTERGROND
19%
Houding ten aanzien van slaap
Slaap wordt door veel jongeren ervaren als een verplichting die wordt opgelegd door ouders, wat als kinderlijk ervaren kan worden. Communiceren in termen van slaap of bedtijden werkt averechts.
Het is belangrijk dat de boodschap verpakt wordt in korte, praktische tips over onderwerpen die de jongeren raken.
Jongeren geven aan geen boodschap te hebben aan advies over een gezond slaapritme, maar willen wel graag tips ontvangen over hoe zij sneller in slaap kunnen vallen op het moment dat zij willen gaan slapen. Zij zoeken op die momenten naar praktische tips op social media. Door de boodschap rondom een gezond slaapritme te verpakken in tips hoe men sneller in slaap kan vallen, kunnen jongeren bereikt worden.
Jongeren zijn niet bezig met risico’s die te weinig slaap veroorzaken, maar met de voordelen die zij op korte termijn kunnen behalen. De communicatie rondom een gezond slaapritme is volgens jongeren momenteel te veel gericht op het vermijden van risico’s, waardoor de boodschap rondom een gezond slaapritme niet landt. Er ligt daarom een kans om ‘slaap’ niet vanuit
‘gezondheid’ te communiceren, maar vanuit andere voordelen die jongeren willen ervaren.
BLIK OP SLAPEN
AANHAAKMOMENT
COMMUNICEREN VANUIT VOORDELEN
EEN MOMENTJE VOOR JEZELF CREËREN
Uit het onderzoek blijkt dat jongeren meer waarde hechten aan het momentje voor zichzelf voordat zij gaan slapen, dan aan het slapen zelf. Zij willen zich ’s avonds afzonderen van een drukke omgeving thuis, veelal door filmpjes te kijken of muziek te luisteren. Jongeren geven aan dat zij eerder open staan om over het momentje voor zichzelf te praten, dan over het onderwerp ‘slaap’.
•
Het is belangrijk dat jongeren niet het gevoel krijgen dat hen dingen worden afgenomen of worden verboden, maar dat zij tips krijgen om het moment voor het slapen gaan zo ‘relaxed’ mogelijk in te richten.•
Een tip om de helderheid van het telefoonscherm minder fel in te stellen, waardoor er meer melatonine wordt aangemaakt door het lichaam en men sneller in slaap valt, kan jongeren raken.•
Tips over de inrichting van de kamer, waardoor er een relaxte omgeving gecreëerd wordt, spreekt meisjes aan.AFVALLEN
Uit het onderzoek blijkt dat meisjes gemotiveerd zijn om eerder te gaan slapen op het moment dat zij willen afvallen. Zij gaan dan eerder naar bed, zodat ze minder tijd hebben om in de avond aan eten te denken. Beautyvloggers zijn geloofwaardige afzenders voor meisjes die bewust bezig zijn met hun gewicht. Persoonlijke tips van deze vloggers kunnen aanslaan, zoals:
•
Op tijd gaan slapen voorkomt dat je gaat snacken laat in de avond.•
Als je voldoende slaapt, dan is de aanmaak van hormonen zoals leptine en ghreline in balans. Hierdoor heb je overdag minder honger en zit je sneller vol.•
Wanneer je voldoende slaapt heb je overdag meer energie om te bewegen, waardoor je meer calorieën verbrandt.SPORTPRESTATIES VERBETEREN
Wanneer jongeren actief bezig zijn met sport kan dit een positieve invloed hebben op het slaapgedrag.
Jongeren kunnen gemotiveerd zijn om te presteren, waardoor zij uitgerust willen zijn. Trainers en coaches zijn geloofwaardige afzenders voor deze jongeren. Gerichte tips om sportprestaties te verbeteren vanuit deze intermediairs kunnen aanslaan, zoals:
•
Een goed nachtritme en voldoende slaap kan bijdragen aan de opbouw en het herstel van spieren, waardoor de jongere sneller fit is en minder last heeft van spierpijn.•
Voldoende slaap zorgt voor een betere concentratie, waardoor de jongere sneller kan reageren tijdens de sportactiviteiten en prestaties verbeteren.•
Een warme douche na een avond laat sporten bevordert de ontspanning, waardoor het inslapen makkelijker wordt. Ook kan de warme douche bijdragen aan het herstel van de spieren.Een motivatie om eerder te gaan slapen voor jongeren is dat zij vrolijker zijn en minder frustratie hebben wanneer zij uitgerust zijn.
•
Professionals kunnen jongeren adviseren om zelf eens uit te proberen wat voor effect meer slaap heeft op hun humeur, door bijvoorbeeld twee weken lang een half uurtje eerder naar bed te gaan. Jongeren kunnen zo zelf ervaren of ze vrolijker worden, minder piekeren, minder frustratie hebben en een betere concentratie krijgen.EEN BETER HUMEUR
De online omgeving
COMMUNICEREN DOOR JONGEREN
•
Jongeren houden van content waarin andere jongeren hun ervaringen delen. Deze content is het liefst zo realistisch mogelijk, waarbij de jongeren een kijkje in het leven van iemand anders kunnen nemen.•
Het is belangrijk dat de jongeren zich kunnen identificeren met de afzender, omdat de boodschap anders niet geloofwaardig overkomt. Er ligt daarom een kans om de boodschap rondom slaap te communiceren vanuit jongeren in plaats vanuit professionals.•
Volgens jongeren kan er het best aangesloten worden bij social media kanalen waar zij al gebruik van maken, zoals video's op YouTube vanuit bekende vloggers. Deze vloggers kunnen vanuit hun eigen ervaring tips geven over de manier waarop jongeren sneller in slaap kunnen vallen.Uit het onderzoek blijkt dat jongeren vaak met meerdere dingen bezig zijn op het moment dat zij naar bed gaan. Wanneer jongeren één kanaal afsluiten, worden zij in verleiding gebracht door een ander kanaal waarop nieuwe meldingen blijven binnenkomen. Zij geven aan dat zij hierdoor vaak lang wakker blijven, omdat het pas online 'stil' wordt wanneer het diep in de nacht is. Jongeren geven aan dat het volgens hen onmogelijk is om het gebruik van social media te verminderen.
•
Social media•
TV en Netflix•
Gamen•
Het advies dat schermtijd vlak voor het slapen een negatief effect heeft, staat haaks op de belevingswereld van de jongeren en zij zullen dit advies vrijwel direct naast zich neer leggen. Zij ervaren juist dat zij beter in slaap kunnen komen door het kijken van een film of serie vlak voor het slapen gaan.•
Het is daarom belangrijk dat professionals schermtijd niet afraden of drastisch inkorten, maar dat er met de jongeren wordt meegedacht in een manier waarop zij het gebruik dusdanig kunnen inrichten dat zij niet “klaarwakker zijn in het midden van de nacht”.MEEST VAN INVLOED
VAN GROTE INVLOED
MINDER VAN INVLOED SCHOOLOMGEVING THUISOMGEVING ONLINE OMGEVING
•
Jongeren willen geen gebruik maken van apps of online tools om beter in slaap te komen, omdat zij een 'overload' aan apps ervaren.De apps zorgen volgens hen niet voor gedragsverandering, omdat het alleen kort uitgetest wordt.
•
Zorg daarom dat je als professional het gebruik van apps niet adviseert aan jongeren, maar inzet op het geven van praktische tips.SCHERMTIJD ANDERS INRICHTEN
JONGEREN BETREKKEN IN DE COMMUNICATIE
SCHERMTIJD ALS ONDERDEEL VAN HET ADVIES OPNEMEN
GEEN APPS ADVISEREN, MAAR PRAKTISCHE TIPS GEVEN
Kansen
GEEN APPS
De thuisomgeving
Verschil in culturele achtergrond
•
Volgens jongeren kunnen hun ouders hen het best beïnvloeden op het gebied van slaap. Zij geven aan dat zij niet snel zelf hun gedrag zullen veranderen, maar doen dit eerder wanneer hun ouders hier een duidelijk standpunt over innemen.•
Het thema slaap kan richting ouders gekoppeld worden aan social media gebruik, bijvoorbeeld de risico’s bij het in contact komen met onbekende mensen ’s avonds laat, of het feit dat jongeren gemakkelijk bij volwassenen beeldmateriaal terecht kunnen komen: onderwerpen die ouders raken en waar zij reeds actief informatie over opzoeken.In het onderzoek is duidelijk onderscheid te zien tussen jongeren en de mate waarin ouders aandacht geven aan een gezond slaappatroon. Wanneer jongeren van huis uit meekrijgen dat voldoende slaap belangrijk is, waarbij ouders het goede voorbeeld geven en de norm is om op tijd naar bed te gaan, is dit terug te zien in het gedrag van de jongeren. Jongeren waarbij een gezond slaappatroon ontbreekt, geven aan dat zij zelf mogen bepalen op welk tijdstip zij gaan slapen en dat er weinig toezicht is vanuit de ouders.
•
Jongeren met een andere culturele achtergrond hebben het gevoel dat professionals met een Nederlandse achtergrond hen niet altijd goed begrijpen. Hierdoor kan er een kloof ontstaan.•
Het is belangrijk dat er rekening gehouden wordt met de thuisomgeving. De sociale structuren thuis kunnen afwijken van de Nederlandse structuren, wat invloed heeft op het slaapgedrag.•
Vraag bijvoorbeeld aan een jongere of er laat in de avond nog activiteiten worden ondernomen met het gezin, of dat er regelmatig bezoek laat op de avond langskomt, en hoe laat iedereen in het gezin gaat slapen.Het betrekken van ouders
TURKSE EN MAROKKAANSE ACHTERGROND
•
Jongeren geven aan dat zij opgroeien in grote gezinnen, waarbij zij veelal een slaapkamer moeten delen met meerdere broertjes of zusjes.Doordat zij geen eigen plek hebben om tot rust te komen, is het volgens hen lastiger om op tijd naar bed te gaan.
•
Jongens mogen van hun ouders daarbij veelal tot laat buiten blijven. Doordat zij nog tot laat met vrienden hebben ‘gehangen’, zijn zij nog niet moe als zij thuiskomen en slapen zij later.•
In het onderzoek is naar voren gekomen dat sommige jongeren met een streng traditionele islamitische geloofsovertuiging 's nacht tussen 02.00 uur en 04.00 uur wakker worden gemaakt door hun ouders voor het nachtgebed. Dit heeft effect op hun slaapritme doordat zij soms moeilijk weer in slaap vallen.CREOOLSE ACHTERGROND
•
Jongeren met een Surinaamse, Antilliaanse of Ghanese achtergrond geven in het onderzoek aan veel te slapen, ook overdag. Slapen wordt in hun thuisomgeving geassocieerd met relaxen en chillen.•
Het aspect 'voldoende slapen' wordt door niet alleen aan de nacht gekoppeld, maar ook aan slapen in de middag. Jongeren geven aan na schooltijd vaak even naar bed te gaan.•
Er ligt een kans voor professionals om het bij jongeren met een dergelijke culturele achtergrond te hebben over rustmomenten op de dag en in de avond. Wanneer een professional adviseert dat een jongere eerder moet slapen, terwijl hij of zij in de middag al twee uur geslapen heeft, zal de jongere weinig met het advies kunnen doen.De schoolomgeving
School wordt door de jongeren gezien als concurrent om op tijd naar bed te gaan om een aantal redenen:
•
Het huiswerk wordt doordeweeks tot laat in de avond gemaakt, omdat de jongeren in het weekend vrij willen zijn.•
Het maken van werkstukken en verslagen wordt geregeld uitgesteld, waardoor er op het laatste moment’s avonds laat nog veel werk verricht moet worden.
•
Tijdens proefwerken en overhoringen leren jongeren vaak ’s avonds laat, omdat dit het enige moment is dat zij rustig kunnen leren zonder afleiding thuis.SCHOOL ALS BEÏNVLOEDER
Jongeren zien school niet als de juiste partij om te communiceren over ‘slaap’, omdat dit wordt gezien als privé. Wanneer school communiceert over slaap, kan dit worden ervaren als bemoeienis. Wel kan school ingezet worden als beïnvloeder op andere vlakken die invloed hebben op het thema slaap.
•
Het goede voorbeeld gevenJongeren geven aan hun telefoon tot laat in de avond te checken voor updates vanuit school, om te voorkomen dat zij roosterwijzigingen missen. Jongeren geven hierbij aan dat school soms nog laat wijzigingen upload. Er ligt een kans voor scholen om het goede voorbeeld geven door geen roosterwijzigingen meer na 20.00 uur te plaatsen. Dit geldt ook voor het uploaden van cijfers of het versturen van e-mails naar leerlingen.
•
Begeleiding bij huiswerkplanningDe jongeren geven aan dat zij moeite hebben met het plannen van hun huiswerk, waardoor het huiswerk vaak last minute tot laat in de avond gemaakt wordt. Hierdoor zijn jongeren
’s avonds langer actief, waardoor ze minder snel in slaap vallen. Er ligt een kans voor professionals om jongeren te helpen bij het plannen van hun huiswerk, waardoor zij meer tijd overhouden om ’s avonds te “chillen”.
•
Schoolprestaties zijn geen motivatie voor jongeren om op tijd te gaan slapen. Communicatie met deze boodschap zorgt bij hen voor een afhaakmoment. Presteren tijdens een stageperiode is wel een motivatie voor jongeren. Daarmee is de stageperiode een belangrijk communicatiemoment.STAGE ALS COMMUNICATIEMOMENT
•
Jongeren geven aan dat school goed kan signaleren wanneer de jongeren laat naar bed gaan, omdat zij dan emotioneel afwezig zijn in de les of te laat komen. School kan volgens hen op dat moment specifieke tips geven om eerder te gaan slapen en beter in slaap kunnen vallen.SCHOOL ALS SIGNALEERDER
SCHOOLOMGEVING THUISOMGEVING ONLINE-OMGEVING
