Cothen, Willem Alexanderweg 79 (Gemeente Wijk bij Duurstede, Ut.) Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek Steekproefrapport /07

(1)

Cothen, Willem Alexanderweg 79

(Gemeente Wijk bij Duurstede, Ut.)

Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek

Steekproefrapport 2011-07/07

(2)

Cothen, Willem Alexanderweg 79 (Gemeente Wijk bij Duurstede, Ut.) Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek

Een onderzoek in opdracht van H. Schoonderwoerd Heftrucks Steekproefrapport 2011-07/07 ISSN 1871-269X

auteur: drs. J.M.G. Bongers (fysisch geograaf) autorisatie: dr. J. Jelsma (senior archeoloog)

De Steekproef bv werkt volgens de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie 3.2

Foto’s en tekeningen zijn gemaakt door de Steekproef bv, tenzij anders vermeld.

vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt zonder bronvermelding.

De Steekproef bv aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade

voortvloeiend uit de toepassing van de adviezen of het gebruik van de resultaten van dit onderzoek.

De Steekproef bv

Archeologisch Onderzoeks- en Adviesbureau Hogeweg 3, 9801 TG Zuidhorn

Laan van Chartroise 174, 3552 EZ Utrecht

telefoon 050 - 5779784

fax 050 - 5779786

internet www.desteekproef.nl

(3)

Inhoud

Samenvatting

1. Inleiding...1

1.1 Aanleiding en doel (KNA 3.2 LS01)...1

1.2 Locatiebeschrijving (KNA 3.2 LS02)...2

2. Bureauonderzoek...4

2.1 Bronnen...4

2.2 Fysische geografie (KNA 3.2 LS04)...4

2.3 Archeologie (KNA 3.2 LS04)...6

2.4 Historische geografie (KNA 3.2 LS03)...8

2.5 Archeologisch verwachtingsmodel (KNA 3.2 LS05)...8

3. Veldonderzoek...10

3.1 Aanpak veldonderzoek (KNA 3.2 VS01)...10

3.2 Resultaten veldonderzoek (KNA 3.2 VS02, VS03)...11

4. Conclusies en advies...13

Appendix: - archeologische periodes - archeologische kaart - boorstaten

- laagbeschrijvingen boringen volgens Archeologische Standaard Boorbeschrijvingsmethode

(4)

Samenvatting

In verband met de geplande bouw van een bedrijfshal is een inventariserend archeologisch veldonderzoek uitgevoerd aan de Willem Alexanderweg 79 te Cothen, gemeente Wijk bij Duurstede, provincie Utrecht. Hiervoor zijn

graafwerkzaamheden nodig. Doel van het onderzoek is vast te stellen of in het gebied archeologische waarden aanwezig zijn die door deze bodemingrepen bedreigd worden.

Het onderzoek bestaat uit een bureau- en een veldonderzoek. Bij het bureauonderzoek zijn bronnen geraadpleegd op het gebied van fysische geografie, archeologie en historische geografie. Bij het veldonderzoek zijn zeven boringen geplaatst om archeologische indicatoren op te sporen en om de gaafheid van de bodem te bepalen.

Uit het bureauonderzoek blijkt dat het plangebied in het voormalige stroomgebied ligt van de Kromme Rijn en de Houtense Rijn. Op de zandige afzettingen van de Houtense Rijn is tijdens de romeinse tijd bewoning geweest direkt ten zuiden van het plangebied. Het middeleeuwse dorp Cothen is ontstaan op de afzettingen van de Kromme Rijn. Uit het veldonderzoek blijkt dat in de ondergrond van het plangebied zandige afzettingen van een

stroomgordel liggen. In het noordelijke deel reiken deze lokaal tot binnen een meter onder het maaiveld. Eventuele archeologische resten van bewoning op deze stroomgordel kunnen in goede staat verkeren. Echter aanwijzingen voor menselijke bewoning heeft het onderzoek niet opgeleverd, aangezien geen cultuurlaag of indicatoren zijn gevonden zoals houtskool, verbrande klei, scherven aardewerk en dergelijke. Het advies luidt om geen nader

archeologisch onderzoek te ondernemen.

(5)

1. Inleiding

1.1 Aanleiding en doel (KNA 3.2 LS01)

In opdracht van H. Schoonderwoerd Heftrucks, vertegenwoordigd door de heer J. Schoonderwoerd, is een inventariserend archeologisch veldonderzoek uitgevoerd aan de Willem Alexanderweg 79 te Cothen, gemeente Wijk bij Duurstede, provincie Utrecht. De aanleiding voor het onderzoek is de

geplande bouw van een hal. Hiervoor zijn graafwerkzaamheden nodig waarvan de exacte diepte op dit moment nog niet bekend is. Deze bodemingrepen kunnen eventueel aanwezige archeologische waarden aantasten. Het doel van het onderzoek is om vast te stellen of archeologische waarden aanwezig zijn en wat hun kwaliteit is.

Figuur 1: Cothen op een uitsnede van de topografische kaart 1:50.000. Het onderzoeksgebied aan de Willem Alexanderweg 79 is de rode rechthoek.

Het onderzoek bestaat uit een bureauonderzoek en een inventariserend veldonderzoek. Bij het bureauonderzoek is een archeologisch

verwachtingsmodel van het gebied gemaakt aan de hand van beschikbare fysisch-geografische, archeologische en historisch-geografische informatie.

Tijdens het veldonderzoek is dit verwachtingsmodel getoetst. Daartoe is gezocht naar archeologische indicatoren en is bepaald wat de gaafheid van de bodem is.

(6)

1.2 Locatiebeschrijving (KNA 3.2 LS02)

Het onderzoeksgebied ligt aan de westelijke rand van het dorp Cothen. Het maakt deel uit van een groter terrein van het bedrijf H. Schoonderwoerd Heftrucks. Noordelijk van het onderzoeksgebied stond een loods / werkplaats, zuidelijk lag een sloot ('Rijnsloot') met daarachter een akker. Het terrein was tijdens het onderzoek in gebruik als parkeerplaats / opslagplaats voor

heftrucks, hoogwerkers en dergelijke (zie Figuur 2). Het was volledig verhard met stelconplaten.

Figuur 2: Cothen, Willem Alexanderweg 79: foto genomen in noordoostelijke richting.

Op de foto wordt boring 4 uitgevoerd.

(7)

Tabel 1: Cothen, Willem Alexanderweg 79: administratieve gegevens

provincie: Utrecht

gemeente: Wijk bij Duurstede

plaats: Cothen

toponiem: Willem Alexanderweg 79 bevoegd gezag: Gemeente Wijk bij Duurstede opdrachtgever: H. Schoonderwoerd Heftrucks

oppervlakte: 0,4 hectare

hoogte: 4 meter + NAP

grenscoördinaten: noord: 149,185 / 445,285 west: 149,145 / 445,210 oost: 149,235 / 445,255 zuid: 149,200 / 445,180

kaartblad: 39A

onderzoeksmeldingsnr: 47522 uitvoeringsperiode: 11 juli 2011 onderzoeksdiepte: 2 meter

beheer documentatie: De Steekproef bv, Provincie Utrecht, E- depot RCE

(8)

2. Bureauonderzoek 2.1 Bronnen

Voor het bureauonderzoek zijn onderstaande bronnen gebruikt:

Tabel 2: Cothen, Willem Alexanderweg 79: geraadpleegde bronnen.

AHN-Viewer. www.AHN.nl. Actueel Hoogtebestand Nederland. Rijkswaterstaat, Adviesdienst Geo-informatie en ICT.

Archeologische Standaard Boorbeschrijvingsmethode. Archeologie Leidraad 3. J.H.A. Bosch, 7 maart 2005.

Bodemkaart van Nederland 1:50.000. Blad 39 West Rhenen. Stichting voor Bodemkartering.

Wageningen, 1972.

Centraal Archeologisch Archief (CAA) en Centraal Monumenten Archief (CMA) van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) [ARCHIS].

De vorming van het land. Inleiding in de geologie en de geomorfogie. Fysische Geografie van Nederland. H.J.A. Berendsen. Koninklijke Van Gorcum. Assen, 2004.

Geologisch-Geomorfologische Kaart van de Rijn-Maasdelta. H.J.A. Berendsen & E.

Stouthamer. Koninklijke Van Gorcum. Assen, 2001.

Geomorfologische Kaart van Nederland, schaal 1:50.000, Blad 39 Tiel. Stichting voor Bodemkartering Wageningen & Rijks Geologische Dienst, Haarlem. 1986

Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie 3.2. www.SIKB.nl. Centraal College van Deskundigen Archeologie. mei 2010.

Topografische Atlas Nederland, schaal 1:50:000. ANWB. Den Haag 2002.

Www.WatWasWaar.nl

2.2 Fysische geografie (KNA 3.2 LS04)

Het plangebied aan de Willem Alexanderweg 79 is op de geomorfologische kaart niet gekarteerd in verband met de ligging in de bebouwde kom. Het aangrenzende gebied is aangeduid als 'rivieroeverwal of stroomrug' (3K25). Op de geologisch-geomorfologische kaart van Berendsen en Stouthamer (2001) valt het plangebied onder de stroomgordel van de Kromme Rijn (zie Tabel 3 en Figuur 3). Ook twee voorgangers van deze rivier lijken door het plangebied te hebben gelopen. Mogelijk zijn resten hiervan door de Kromme Rijn

geërodeerd. De Kromme Rijn was actief na 3000 ¹⁴C-jaren voor heden tot aan de afdamming bij Wijk bij Duurstede in 1122 nC. Ten zuiden van het

plangebied liggen de stroomgordelafzettingen van een voorganger zijnde de Houtense stroomgordel die waarschijnlijk actief werd omstreeks 3795 ¹⁴C-jaren voor heden en verlaten was omstreeks 2560 ¹⁴C-jaren voor heden. De zuidelijke

(9)

grens van het plangebied kent een opvallende sprong in hoogte, mogelijk door opgebrachte grond, maar mogelijk ook door de overgang van de stroomgordel Kromme Rijn naar de Houtense (zie Figuur 4).

Volgens de bodemkaart heeft het plangebied zware klei. Hierin is niet of nauwelijks bodemvorming opgetreden, waardoor het terrein is gekarteerd als kalkloze poldervaaggronden (Rn47C). Het grondwater heeft een gemiddeld hoogste stand van minder dan 40 centimeter beneden maaiveld en een gemiddeld laagste stand van meer dan 120 centimeter (grondwatertrap VI).

Tabel 3: Cothen, Willem Alexanderweg 79: stroomgordels bij het plangebied volgens Berendsen en Stouthamer (2001). Voor ligging van de stroomgordels, zie Figuur 3.

nr. naam datering

[¹⁴C-jaren BP] archeologie

74 Houten 3795 - 2560 mogelijk bronstijd, ijzertijd, romeinse tijd

& middeleeuwen

85 Kromme Rijn 3000 - 828 late ijzertijd, romeinse tijd, vroege middeleeuwen

181 Werkhoven 5660 - 3430 laat-neolithicum, bronstijd, ijzertijd, romeinse tijd, middeleeuwen

Figuur 3: Cothen, Willem Alexanderweg 79: uitsnede van de 'Geologisch- Geomorfologische kaart van de Rijn-Maasdelta (bron: Berendsen en

Stouthamer 2001), schaal 1:100.000. Het plangebied is groen gekleurd en met een pijl aangeduid. Voor beschrijving van de drie stroomgordels bij het

plangebied, zie Tabel 3.

(10)

Figuur 4: Cothen, Willem Alexanderweg 79: hoogtekaart gemaakt met behulp van het Actueel Hoogtebestand Nederland. Het plangebied is zwart omlijnd.

2.3 Archeologie (KNA 3.2 LS04)

Uit het plangebied zijn geen archeologische waarden gemeld in ARCHIS (zie Appendix Archeologische Kaart). Zuidwestelijk grenst aan het gebied een terrein van hoge archeologische waarde (3526, zie Tabel 4). Hier zijn door de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek (tegenwoordig

Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) veldverkenningen uitgevoerd in 1976, 1982 en 1985. Er zijn vondsten gedaan van scherven aardewerk, stukken dakpan, een romeinse munt en bot. De meeste vondsten hebben als datering romeinse tijd. Ze wijzen op een nederzetting die gelegen heeft op de Houtense stroomrug langs een verlande restgeul.

Op circa vierhonderd meter zuidelijk en zeshonderd meter westelijk van het plangebied liggen terreinen van zeer hoge archeologische waarde (3528 en 3530). Hier hebben nederzettingen gelegen in de periode late ijzertijd tot en met de middeleeuwen.

Zuidoostelijk van het plangebied binnen honderd meter afstand heeft Vestigia bv in 2009 twee archeologische onderzoeken uitgevoerd (36341 en 41416, zie Appendix Archeologische Kaart). Bij de tweede wordt vermeld in ARCHIS dat afzettingen zijn aangeboord van bedding en oever van de

(11)

Kromme Rijn. Van de eerste wordt vermeld dat een 50 centimeter dikke verstoorde bovenlaag aanwezig is. Daaronder zijn op enkele niveaus laklagen gevonden van oude bodems. Vestigia heeft op geen van beide terreinen

archeologische indicatoren gevonden en adviseert om geen nader onderzoek te ondernemen.

Noordoostelijk van het plangebied op circa zeshonderd meter afstand ligt de middeleeuwse dorpskern van Cothen (328 en 12148). Vondsten ten noorden en oosten van het plangebied dateren ook overwegend uit de

middeleeuwen. Vondsten 26556 en 400984 hebben een vroegere datering, maar die is onzeker.

Tabel 4: Archeologische waarden in de omgeving van Cothen, Willem Alexanderweg 79.

In de tabel staan de terreinen van archeologische waarde (monumenten) die op de Archeologische Kaart staan (Appendix) en de waarnemingen van buiten deze terreinen binnen een straal van een halve kilometer rondom het plangebied. Voor de dateringen, zie de Appendix Archeologische Periodes.

CMA / CAA RD-coördinaten Datering Omschrijving monumenten

328

(39A-027) 149,905 / 445,454 middeleeuwen nederzetting op oeverwal Kromme Rijn waaronder deel historische dorpskern Cothen

329 (39B-007)

150,101 / 445,431 middeleeuwen laat - nieuwe tijd

kasteel Rhijnestein 3526

(39A-031) 149,128 / 445,091 ijzertijd laat -

romeinse tijd nederzetting op Houtense stroomrug aan verlande restgeul

middeleeuwen laat nederzetting 3528

(39A-033) 149,310 / 444,664 ijzertijd laat -

middeleeuwen vroeg nederzetting op Houtense stroomrug 3530

(39A-035) 148,128 / 444,970 ijzertijd laat -

middeleeuwen nederzetting op Houtense stroomrug op hoge delen langs drie restgeulen die door het terrein lopen

12148 (39A-149)

149,913 / 445,504 middeleeuwen historische dorpskern Cothen op stroomrug Kromme Rijn

waarnemingen 10486

(39AN-252)

148,910 / 444,830 romeinse tijd scherven aardewerk: 10 gladwandig gedraaid, 2 handgevormd inheems middeleeuwen

vroeg C

scherf aardewerk

middeleeuwen laat B 3 scherven geglazuurd steengoed aardewerk

10491

(39AN-253) 149,670 / 445,280 middeleeuwen laat scherven aardewerk: 5 pingsdorf, 4 paffrath, 4 andenne, 3

protosteengoed, 7 geglazuurd steengoed, 1 grijsbakkend gedraaid 26525

(39AN-9) 148,900 / 445,600 middeleeuwen

vroeg C - D ijzeren speerpunt, scherf badorfaardewerk, menselijk bot

(12)

26553

(39AN-17) 149,500 / 445,300 middeleeuwen

vroeg D - laat scherven aardewerk: kogelpot, pingsdorf, andenne, steengoed 26556

(39AN-16)

149,560 / 445,300 romeinse tijd scherven aardewerk

middeleeuwen laat scherven aardewerk: kogelpot en steengoed

59130 (39AN-529)

149,170 / 445,440 middeleeuwen laat B vijzel van glimmerzandsteen 59540

(39AN-570) 149,171 / 445,441 middeleeuwen laat B vijzel van glimmerzandsteen 400984

(39AN-609) 149,200 / 445,750 ijzertijd -

middeleeuwen vroeg 1 complete kogelpot, 2 waarschijnlijk middeleeuwse kogelpotten

romeinse tijd - middeleeuwen vroeg

5 scherven ruwwandig gedraaid aardewerk, karolingisch

middeleeuwen vroeg C - D

4 scherven Badorf aardewerk middeleeuwen laat A 1 scherf Paffrath aardewerk onbekend menselijk en dierlijk bot 412629

(39AN-679) 149,030 / 445,655 middeleeuwen

vroeg C - laat A 14 scherven kogelpot met steengruismagering

middeleeuwen laat scherven aardewerk: 6 protosteengoed, 3 paffrath, 3 grijsbakkend gedraaid, 2 roodbakkend geglazuurd

onderzoeken

36341 149,223 / 445,183 n.v.t. laklagen op verschillende niveaus, geen indicatoren

41416 149,297 / 445,229 n.v.t. bedding- en oeverafzettingen Kromme Rijn, geen indicatoren

2.4 Historische geografie (KNA 3.2 LS03)

Op kaarten uit de 19ê eeuw en de eerste helft van de 20ê eeuw worden het plangebied en de direkte omgeving ervan aangeduid als akker. Op kaarten uit de tweede helft van de 20ê eeuw is de omgeving gekarteerd als boomgaard (zie Figuur 4). Stap voor stap raakt de omgeving bebouwd. De fabriek ten noorden van het terrein staat voor het eerst op de topografische kaart van 1977. Op historische kaarten wordt geen bebouwing in het plangebied zelf weergegeven.

De sloot die zuidwestelijk langs het plangebied loopt wordt 'Rijnsloot' genoemd. Mogelijk heeft hij een natuurlijke oorsprong.

2.5 Archeologisch verwachtingsmodel (KNA 3.2 LS05)

Op de Indicatieve Kaart Archeologische Waarden (IKAW) heeft het

plangebied een hoge trefkans op archeologische waarden. Een gemeentelijke archeologische beleidskaart is niet gevonden op de internetsite van de

gemeente. Telefonische navraag heeft evenmin iets opgeleverd.

Plangebied Willem Alexanderweg 79 te Cothen ligt op de stroomgordel

(13)

van de Kromme Rijn. Hierop ligt ook de middeleeuwse kern van het dorp.

Vondsten op de stroomgordel nabij het plangebied dateren overwegend ook uit de middeleeuwen, hoewel resten uit de late ijzertijd en de romeinse tijd ook mogelijk zijn. Mogelijk is in het plangebied ook bewoning geweest tijdens genoemde periodes. Zuidoostelijk van het plangebied heeft een nederzetting gelegen op de Houtense stroomgordel. Als de afzettingen van deze Rijntak bewaard gebleven zijn, kunnen archeologische waarden hiervan tot in het plangebied doorlopen. Mogelijk zijn de afzettingen van de Houtense

stroomrug ter plaatse van het plangebied door de Kromme Rijn geërodeerd, waarbij aanwezige archeologische resten hierop verloren zijn gegaan.

Archeologische waarden op de stroomrug van de Kromme Rijn kunnen zijn aangetast door beakkering.

Figuur 4: Topografische kaarten uit 1957 en 1977. Het plangebied aan de Willem Alexanderweg 79 is zwart omlijnd weergegeven.

Tabel 5: Cothen, Willem Alexanderweg 79: specificatie archeologische verwachting.

datering: met name middeleeuwen, maar late ijzertijd en romeinse tijd niet uitgesloten

complex: nederzetting, begraving

omvang: vanaf enkele tientallen meters doorsnede diepteligging: boven het beddingzand

locatie: hele terrein

prospectiekenmerken: aardewerk, bot, houtskool mogelijke verstoringen: akker

(14)

3. Veldonderzoek

3.1 Aanpak veldonderzoek (KNA 3.2 VS01)

Het veldonderzoek is uitgevoerd op 18 juli 2011. Er zijn zeven verkennende boringen verricht (zie Figuur 5). De gemiddelde boordichtheid is 18 boringen per hectare. De boringen zijn gedaan op die delen van het terrein waar geen machines geparkeerd stonden (zie Figuur 2). Voorafgaand aan de boringen zijn stelconplaten verwijderd en is met een schop het onderliggende

bestratingszand weggeschept. De boringen zijn gedaan met een guts van drie centimeter doorsnede. De opgeboorde grond is laagsgewijs afgesneden in de guts, zodat de laagopeenvolgingen optimaal konden worden beschreven en archeologische indicatoren gevonden konden worden. Ter plaatse van boring 5 is twee maal nageboord met een edelmanboor van zeven centimeter, omdat hier de zandige afzettingen van een stroomgordel het hoogst zitten. Zodoende is de kans verhoogd op het aantreffen van archeologische indicatoren.

Figuur 5: Cothen, Willem Alexanderweg 79: boorpuntenkaart. Het plangebied is aangegeven met een rood met witte lijn. De zeven genummerde punten geven de locaties van de boringen aan. Waar de luchtfoto nog een grasveld weergeeft was tijdens het onderzoek een verharding aanwezig met een parkeerterrein / opslagterrein voor heftrucks, hoogwerkers en dergelijke.

(15)

De boringen zijn beschreven volgens de Archeologische Standaard Boorbeschrijvingsmethode. De resultaten van de boringen staan in de

Appendix in de vorm van boorstaten en laagbeschrijvingen. Van de boringen zijn de RD-coördinaten bepaald met behulp van GPS. De hoogtes van de boringen zijn bepaald met behulp van een waterpas en gerelateerd aan het NAP met behulp van het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN). Op het terrein was geen oppervlaktekartering mogelijk, doordat het volledig was verhard met stelconplaten (zie Figuur 2). De vondstzichtbaarheid was slecht.

3.2 Resultaten veldonderzoek (KNA 3.2 VS02, VS03)

In plangebied Willem Alexanderweg 79 te Cothen zit in de ondergrond matig grof zand. Het is afgezet in de bedding van een voormalige tak van de Rijn (zie Paragraaf 2.2). De top van het zand zit rond de 2,5 meter NAP (circa 1,5 meter beneden maaiveld). Bij de drie zuidelijke boringen (2, 3 en 4) zit het zand lager, bij de vier noordelijke (1, 5, 6 en 7) zit het zand hoger (zie Tabel 6 en Appendix Boorstaten). Het reliëf is waarschijnlijk van een kronkelwaard (zie Figuur 6), waarbij de hoge delen kronkelwaardruggen zijn en de lage delen kronkelwaarddalen of -geulen. Bij boring 4 zit het zand het diepst (1,9 meter NAP). Hierop volgt een 0,2 meter dikke humeuze slappe kleilaag met

plantenresten. Dit lijkt de onderste vulling te zijn van een kronkelwaardgeul.

Tabel 6: Cothen, Willem Alexanderweg 79: hoogtes ten opzichte van NAP van vier parameters.

boring maaiveld top ongeroerde

grond

top sterk siltige

klei / zandige klei top zand

1 4,2 3,4 2,6 2,6

2 3,8 3,5 2,6 2,4

3 4,0 3,5 2,8 2,4

4 3,9 3,5 1,9 1,9

5 3,9 3,5 3,1 3,0

6 4,2 3,4 2,8 2,8

7 4,0 3,5 2,7 2,7

Bij boringen 1, 2, 3, 5 en 7 volgt op het zand een laag sterk siltige klei of zandige klei. Dit is een oeverafzetting die door dezelfde stroomgordel geproduceerd is. Bij boringen 2 en 3 is deze circa een halve meter dik, bij boringen 1, 5 en 7 slechts een decimeter en bij boringen 4 en 6 ontbreekt deze laag. De bovenste natuurlijke laag betreft een stevige, matig siltige kleilaag. Dit is een komafzetting die gevormd is op grotere afstand van de (actieve) rivier.

De top van dit pakket is bij boringen 5 en 7 iets zandiger, alsof een actieve rivier weer in de omgeving kwam. In het kleipakket zijn geen laklagen of

(16)

vegetatieniveaus herkend. De top van de natuurlijke lagen ligt op 3,4 tot 3,5 meter NAP (zie Tabel 6).

Figuur 6: Blokdiagram van een meanderende laaglandrivier. Zavel is hetzelfde als zandige klei. Bron: Berendsen 2004.

Op de ongeroerde klei volgt bij boringen 3, 4, 5 en 7 een decimeter

bouwvoorachtig materiaal van licht humeuze, homogene klei met een lichte bijmenging van puin. Bij de noordelijkste boringen 1 en 6 is in plaats daarvan een halve meter dikke geroerde laag aanwezig. Mogelijk is hier in het verleden grond opgebracht. Op de geroerde kleilaag volgen tenslotte 0,2 meter

bestratingszand en stelconplaten.

Het archeologisch meest kansrijke niveau lijkt de top van de zandige sedimenten in de ondergrond. Deze ligt het hoogst in de noordelijke helft van het plangebied, waardoor dit ook het meest geschikte deel lijkt te zijn geweest voor (pre)historische bewoning. Het afdekkende kleipakket lijkt een goede bescherming te zijn voor eventueel aanwezige archeologische resten in en op de oeversedimenten. Mogelijk zijn ook organische resten zoals hout en bot bewaard gebleven. Echter aanwijzingen voor de aanwezigheid van

archeologische resten heeft het onderzoek niet opgeleverd. Er zijn geen cultuurlagen / bewoningslagen vastgesteld en er zijn evenmin archeologische indicatoren gevonden zoals houtskool, verbrande klei, scherven aardewerk en dergelijke.

(17)

4. Conclusies en advies

Plangebied Willem Alexanderweg 79 te Cothen ligt in het stroomgebied van de voormalige Rijntakken Kromme Rijn en Houtense Rijn. Op het zuidelijk aangrenzende terrein zijn vondsten gedaan die wijzen op bewoning tijdens de romeinse tijd. Zuidoostelijk van het plangebied zijn binnen honderd meter afstand eerder twee archeologische onderzoeken geweest die geen

aanwijzingen hebben opgeleverd voor de aanwezigheid van een archeologische vindplaats.

In de ondergrond zitten de zandige afzettingen van een voormalige stroomgordel. In het noordelijke deel zitten deze het hoogst met lokaal zandige klei binnen een meter onder het maaiveld. De top van de zandige afzettingen lijkt het meest kansrijke niveau voor prehistorische bewoning.

Door de afdekkende kleilaag kunnen eventuele resten hiervan goed bewaard gebleven zijn. Echter bij het onderzoek is geen cultuurlaag vastgesteld en zijn evenmin archeologische indicatoren gevonden zoals houtskool, verbrande klei of scherven aardewerk. Het archeologisch verwachtingsmodel dat resten gevonden kunnen worden uit de periodes late ijzertijd, romeinse tijd en middeleeuwen wordt door het onderzoek niet bevestigd.

Op basis van de resultaten adviseren wij om geen nader archeologisch onderzoek te ondernemen. Indien bij toekomstige graafwerkzaamheden onverhoopt toch archeologische grondsporen worden aangetroffen en/of vondsten worden gedaan, dan dient hiervan direct melding te worden gemaakt conform de Monumentenwet 1988, artikel 53 & 54. Wij adviseren dit te doen bij de gemeente Wijk bij Duurstede: 0343-595551.

(18)

Appendix

Cothen, Willem Alexanderweg 79

- archeologische periodes - archeologische kaart - boorstaten

- laagbeschrijvingen boringen volgens

Archeologische Standaard Boorbeschrijvingsmethode

(19)

Archeologische periodes

paleolithicum:

paleolithicum vroeg: tot 300.000 BP paleolithicum midden: 300.000 - 35.000 BP paleolithicum laat: 35.000 BP - 8.800 vC paleolithicum laat A: 35.000 - 18.000 BP paleolithicum laat B: 18.000 BP - 8.800 vC mesolithicum:

mesolithicum vroeg: 8.800 - 7.100 vC mesolithicum midden: 7.100 - 6.450 vC mesolithicum laat: 6.450 - 4.900 vC neolithicum:

neolithicum vroeg: 5.300 - 4.200 vC neolithicum vroeg A: 5.300 - 4.900 vC neolithicum vroeg B: 4.900 - 4.200 vC neolithicum midden: 4.200 - 2.850 vC neolithicum midden A: 4.200 - 3.400 vC neolithicum midden B: 3.400 - 2.850 vC neolithicum laat: 2.850 - 2.000 vC neolithicum laat A: 2.850 - 2.450 vC neolithicum laat B: 2.450 - 2.000 vC bronstijd:

bronstijd vroeg: 2.000 - 1.800 vC bronstijd midden: 1.800 - 1.100 vC bronstijd midden A: 1.800 - 1.500 vC bronstijd midden B: 1.500 - 1.100 vC bronstijd laat: 1.100 - 800 vC

ijzertijd:

ijzertijd vroeg: 800 - 500 vC ijzertijd midden: 500 - 250 vC ijzertijd laat: 250 - 12 vC romeinse tijd:

romeinse tijd vroeg: 12 vC - 70 nC romeinse tijd vroeg A: 12 vC - 25 nC romeinse tijd vroeg B: 25 - 70 nC romeinse tijd midden: 70 - 270 nC romeinse tijd midden A: 70 - 150 nC romeinse tijd midden B: 150 - 270 nC romeinse tijd laat: 270 - 450 nC romeinse tijd laat A: 270 - 350 nC romeinse tijd laat B: 350 - 450 nC middeleeuwen:

middeleeuwen vroeg: 450 - 1.050 nC middeleeuwen vroeg A: 450 - 525 nC middeleeuwen vroeg B: 525 - 725 nC middeleeuwen vroeg C: 725 - 900 nC middeleeuwen vroeg D: 900 - 1.050 nC middeleeuwen laat: 1.050 - 1.500 nC middeleeuwen laat A: 1.050 - 1.250 nC middeleeuwen laat B: 1.250 - 1.500 nC nieuwe tijd:

nieuwe tijd A: 1.500 - 1.650 nC nieuwe tijd B: 1.650 - 1.850 nC nieuwe tijd C: 1.850 – heden

(20)

150110 / 445997

3528 3526

328 12148

407787

404152

403256

406462

10486

10904 1087510874 6059 5978

412490

26525

412629 6234

59260

59091 26562

60626068 10355

10381 10354 6058

58939

15311532 400294

420477

10491 26553 26556

26557 33700 407000 59130

59540

45101 410481

420766

404665 26552

400984

26551 10503

400986 6057 1533 420772

59103

45493 26571 26560

26566

12063

413104405151

1757317572

Appendix Cothen, Willem Alexanderweg 79: Archeologische Kaart

Bekende archeologische waarden volgens ARCHIS

Legenda

ONDERZOEKSGEBIED

VONDSTMELDINGEN

WAARNEMINGEN

TOP10 ((c)TDN)

HUIZEN

MONUMENTEN

archeologische waarde hoge archeologische waarde zeer hoge archeologische waarde zeer hoge arch waarde, beschermd

0 100 m

N

Archis2

408228 329

59335934

26629 59466 3530

41416

36341

(21)

Appendix Cothen, Willem Alexanderweg 79: Boorstaten

(cm)

400

350

300

250

(cm)

400

350

300

250

1

2

3

4 5

6

7

(22)

Appendix Cothen, Willem Alexanderweg 79: Laagbeschrijvingen

1 X-coordinaat (m) : 149218

Y-coordinaat (m) : 445246

Maaiveld (cm) : 424

Diepte (cm)

Grondsoort

Omschrijving 0 - 15 stenen

15 - 40 zand opgebrachte grond

40 - 85 klei matig siltig, 5y4/2, vergraven, Opm.: Zandbrokken en grind 85 - 160 klei matig siltig, 2,5y4/3, stevig, Schelpen: spoor schelpmateriaal 160 - 165 klei zwak zandig, 5y4/2

165 - 210 zand zwak siltig, 5y4/2, Zand: matig grof

Maaiveld (cm) : 375

Diepte (cm)

Grondsoort

Omschrijving

0 - 15 stenen

30 - 80 klei matig siltig, 2,5y4/3, weinig roestvlekken, homogeen 80 - 140 klei sterk siltig, 5y4/2, zandlagen

140 - 160 geen monster

Maaiveld (cm) : 395

Diepte (cm)

Grondsoort

35 - 45 klei matig siltig, 5y4/2, vergraven 45 - 118 klei matig siltig, 2,5y4/3

118 - 145 klei sterk siltig, 2,5y4/3, Schelpen: spoor schelpmateriaal 145 - 160 klei sterk siltig, 5y4/2, zandlagen

160 - 210 zand zwak siltig, 5y4/2, kleilagen

Maaiveld (cm) : 389

Diepte (cm)

Grondsoort

30 - 40 klei matig siltig, 5y4/2, vergraven

40 - 175 klei matig siltig, 2,5y4/3, stevig, Opm.: Onderin minder stevig

175 - 195 klei matig siltig, zwak humeus, 5y3/2, weinig plantenresten, matig slap, Opm.: Vulling kronkelwaardgeul?

(23)

Appendix Cothen, Willem Alexanderweg 79: Laagbeschrijvingen

Maaiveld (cm) : 391

Diepte (cm)

Grondsoort

35 - 45 klei matig siltig, 5y4/2, vergraven

45 - 80 klei matig siltig, 2,5y4/3, Opm.: Bovenin bijna sterk siltige klei 80 - 93 klei zwak zandig, 2,5y4/3

93 - 130 zand zwak siltig, 2,5y4/3, Zand: matig grof

Maaiveld (cm) : 422

Diepte (cm)

Grondsoort

40 - 85 klei matig siltig, 5y4/2, vergraven 85 - 145 klei matig siltig, 2,5y4/3, basis scherp

145 - 175 zand zwak siltig, 2,5y5/3, Zand: matig grof, homogeen

Maaiveld (cm) : 403

Diepte (cm)

Grondsoort

35 - 55 klei matig siltig, zwak grindig, 5y4/2, bouwvoor

55 - 130 klei matig siltig, 2,5y4/3, stevig, homogeen, Opm.: Bovenin bijna sterk siltige klei 130 - 138 klei sterk siltig, 5y4/2

138 - 180 zand zwak siltig, 2,5y4/3, Zand: matig grof