Speluitleg Dilemmaspel Sociaal Werk
Het Dilemmaspel Sociaal Werk is door Anita Keita ontwikkeld in het kader van de Thematranche Welzijn van In voor Zorg! . In deze thematranche zijn ca. 26 welzijnsorganisaties begeleid en gecoacht bij hun veranderproces. De geleerde lessen en dilemma’s zijn samengevat in het e-magazine
“Sociaal Werk beweegt!” Via deze QR-code kunt u het e-magazine lezen.
Dit spel is bij te bestellen bij Anita Keita door een mail te sturen naar a.keita@deverlichtingadvies.nl Het doel van dit spel is de dilemma’s waarmee stakeholders van sociaal werk te maken kunnen krijgen, bespreekbaar te maken tussen de spelers. Dat leidt tot meer begrip, kennis en eigenaarschap.
Dilemma’s ontstaan vanuit ambitie: je wilt iets nieuws bereiken, een gekantelde toekomst.
Door het bespreekbaar maken van ambities en dilemma’s ontstaat meer begrip tussen spelers en kunnen zij elkaar ondersteunen bij het bereiken van hun ambities.
Voor wie is het spel bedoeld?
Het spel is bedoeld voor sociaal werk en de stakeholders van sociaal werk.
Sociaal werk is als stakeholder vertegenwoordigd in 3 rollen: de rol van de sociaal werker, de rol van de leidinggevende en de rol van de bestuurder. Andere stakeholders in het spel zijn:
- Inwoners (actieve of juist niet actieve inwoners, kwetsbare of niet kwetsbare inwoners, vrijwilligers, mantelzorgers)
- Gemeenten (accounthouders sociaal werk, manager of beleidsmedewerker sociaal domein, wethouders met sociaal domein, leefbaarheid of participatie in portefeuille)
- Andere maatschappelijke organisaties (thuiszorg, huisartsen, praktijkondersteuners, GGZ, (verstandelijk/ lichamelijk) gehandicapten, MEE, onderwijs)
- Financiers (gemeenten, fondsen, rijksoverheid, zorgverzekeraars, bedrijven) - Andere stakeholders (wetenschap, ondernemers, woningcorporaties)
1
Spelinhoud
7 groepen met ieder 5 kaarten = 35 kaarten. De 7 groepen staan voor de 7 stakeholders.
Iedere stakeholder heeft een eigen kleur op de kaarten. Daarnaast zijn er 4 blanco kaarten voor eventuele andere stakeholders (ondernemers, bedrijven, wetenschap etcetera).
1. Inwoners (geel) 2. Sociaal werkers (groen)
3. Leidinggevenden sociaal werk (rood) 4. Bestuurder sociaal werk (kobaltblauw) 5. Gemeenten (donkerblauw)
6. Andere maatschappelijke organisaties (oranje) 7. Financiers (zwart)
8. Vrije rol en vrije tekst (grijs)
Voor iedere stakeholder zijn er 4 dilemmakaarten plus 1 blanco kaart. Op de kaart staan:
- De naam en kleur van de stakeholder bovenaan - Het dilemma in het midden
- De context met de vraag ‘waar sta je?’ (met 2 uiterste posities in ambitie eronder) onderaan (dit deel hoort bij spelvariant 2, de uitgebreide variant, zie onder)
- Zie voorbeeld:
Op de blanco kaart voor de stakeholders is het dilemma niet ingevuld, wel de context (waar sta je).
Spelvariant 1: korte variant, duur maximaal 1 uur
Deelnemers: 5-8 stakeholders, 1-3 personen per stakeholder
Deze variant is voor een eerste verkenning van elkaars dilemma’s. In deze spelvariant wordt de bovenste helft van de dilemmakaart gebruikt.
- 10 minuten: De spelleider geeft een korte toelichting op het doel van het spel en de kaarten en vraagt iedere deelnemer zich voor te stellen met zijn naam, functie en organisatie.
De spelleider spreekt tijdens het voorstellen met iedere speler af welke stakeholder die speler vertegenwoordigt. De spelleider deelt vervolgens de kaarten uit: iedere stakeholder(-groep) krijgt de set van de 5 kaarten die horen bij zijn rol. Iedere stakeholder kiest welk dilemma het meest bij zijn situatie past (1 van de 4 al omschreven dilemma’s of een nieuw dilemma (gebruik dan de blanco kaart).
- 15 minuten: De spelleider vraagt iedere speler(-groep) diens gekozen dilemma kort plenair toe te lichten: wat is het dilemma en waarom heb je deze gekozen?
- 20 minuten: Vervolgens geeft de spelleider het startschot voor een soort speeddating:
spelers gaan in duo’s in gesprek met iemand uit de spelersgroep die vanuit een ander perspectief kan meedenken. Er volgen 3 rondes van ca. 5 minuten om steeds iemand anders te spreken om elkaar advies te geven en/ of ervaringen uit te wisselen.
De spelleider bewaakt de tijd.
- 15 minuten: Plenair vraagt de spelleider de inzichten van de speeddating te delen.
De spelleider start met de persoon rechts van hem en maakt zo een rondje. Iedere persoon deelt kort 1 ‘aha-inzicht’. De spelleider noteert deze op een flap-over of digitaal (om later als
opbrengst te delen met de groep).
2 3
Spelvariant 2: uitgebreide variant, duur 2,5 tot 4 uur
Deelnemers 7-8 stakeholders, 1-3 personen per stakeholder
Deze variant faciliteert een uitgebreide verkenning tussen stakeholders van een organisatie voor sociaal werk. Doel is inzicht te krijgen in elkaars dilemma’s en ambities, in hoe stakeholders elkaar kunnen ondersteunen die ambities te bereiken en in het vinden van nieuwe oplossingen/ creatieve ideeën.
- 15 minuten: De spelleider geeft een korte toelichting op het doel van het spel en de kaarten en vraagt iedere deelnemer zich voor te stellen met zijn naam, functie en organisatie.
De spelleider spreekt tijdens het voorstellen met iedere speler af welke stakeholder die speler vertegenwoordigt.
- 15 minuten: De spelleider deelt vervolgens de kaarten uit: iedere stakeholder(-groep) krijgt de set van de 5 kaarten die horen bij zijn rol. Iedere stakeholder kiest welk dilemma het meest bij zijn situatie past (1 van de 4 al omschreven dilemma’s of een nieuw dilemma
(gebruik dan de blanco kaart). Iedere speler schrijft op een flap zijn dilemma in het midden en tekent de stakeholders eromheen:
- 15 minuten: De spelleider vraagt iedere speler(-groep) diens gekozen dilemma kort plenair toe te lichten: wat is het dilemma en waarom heb je deze gekozen? De spelleider checkt of andere spelers het duidelijk vinden of verhelderingsvragen hebben.
- 40 minuten: Vervolgens geeft de spelleider het startschot voor een soort speeddating:
spelers gaan in duo’s in gesprek met iemand uit de spelersgroep die vanuit een ander perspectief kan meedenken. Er volgen 3 rondes van ca. 10 minuten om steeds iemand anders te spreken om elkaar advies te geven en/ of ervaringen uit te wisselen. De spelleider bewaakt de tijd. De speler schrijft vragen, adviezen tijdens de gesprekken op de flap, bij de stakeholder
van wie hij deze kreeg. Inzichten noteert hij onder het dilemma.
De flappen worden opgehangen.
- 30 minuten pauze en ‘flappenmarkt’: iedereen kan elkaars flappen bekijken - 15 minuten: Plenair vraagt de spelleider de inzichten van de speeddating te delen.
De spelleider start met de persoon rechts van hem en maakt zo een rondje. Iedere persoon deelt kort 1 ‘aha-inzicht’. De spelleider noteert deze op een flap-over of digitaal (om later als
opbrengst te delen met de groep).
- Keuze: afronden of nog een stap verdergaan.
4 5
Financiers
Inwoners
Gemeente
Sociaal werker Leiding-
gevende sociaal werk Bestuurder
sociaal werk Andere organisaties
Dilemma
Vervolg als je kiest voor verdergaan:
- 15 minuten: De spelleider vraagt iedere speler opnieuw zijn 5 spelkaarten te pakken en te kijken naar het onderste deel van de kaart. Hier zijn ambities genoemd: een beweging van (links) naar (rechts). Iedere speler kiest welke ambitie hem het meest aanspreekt, waar hij mee bezig is of formuleert bij een blanco kaart zelf zijn ambitie. Hij bedenkt waar hij staat in die beweging.
- 20 minuten: De spelleider vraagt 1 speler naar voren te komen en zijn ambitie en positie toe te lichten: waar staat de speler nu en waar wil hij over een jaar staan?
De spelleider vraagt vervolgens de andere spelers: wie denkt de speler die staat te kunnen helpen om zijn ambitie waar te maken bij die speler te komen staan.
De spelleider vraagt een 2e speler om zijn ambitie en positie toe te lichten, de stappen hiervoor herhalen zich: mensen kiezen weer positie. Dit gebeurt tot slot nog een 3e keer. Dan vraagt de spelleider de spelersgroep zelf 2 tot 3 groepen te vormen. Groepen die elkaar kunnen en willen helpen hun ambitie te realiseren.
- 30 - 40 minuten: De twee of drie groepen gaan met elkaar in gesprek om tot concrete afspraken te komen: aan welke resultaten voor komend jaar gaan ze op welke manier samenwerken en wie hebben ze daar nog meer bij nodig?
- 15 minuten: Plenaire afronding: iedere groep presenteert kort, op een flap, zijn plan.
- 5 minuten: Afsluiting.
Spelvariant 3, startend bij de onderste helft van de kaarten, duur 1 tot 2 uur.
Aantal deelnemers: 4-8 stakeholders
In deze variant ondersteunen de stakeholders elkaar in het bereiken van hun ambitie.
Spelers kiezen uit de dilemmakaarten die bij hun stakeholdersrol hoort, één dilemma.
Zij vragen advies aan de andere stakeholders door te vragen op de volgende manier:
Hoe kan ik opschuiven van (linkerdeel kaart)…….. naar (rechterdeel kaart) …. als ik …… (dilemma).
De andere stakeholders geven één antwoord vanuit hun eigen perspectief
De inbrenger kiest over welk antwoord hij meer wil weten. De spelleider leidt de dialoog.
De inwoner kan bijvoorbeeld aan de anderen vragen:
“Hoe kan ik opschuiven van ‘de overheid is verantwoordelijk voor mijn welbevinden’ naar ‘wij mensen nemen samen verantwoordelijkheid voor ons welbevinden’ als ‘ik een idee heb om mijn buurt te verbeteren, maar daar de ondersteuning bij nodig heb die ik wens en niet die geboden wordt’”.
De sociaal werker kan bijvoorbeeld aan de anderen vragen:
“Hoe kan ik opschuiven van ‘meebewegen met de vraag van de gemeente’ naar ‘deskundig partner zijn voor de gemeente’ als de gemeente een buurtbijeenkomst organiseert en mijn organisatie niet betrokken is terwijl we wel deskundig zijn? “
Bij een blanco kaart formuleert een speler zelf zijn ambitie: “ik wil opschuiven van….naar…”
6 7
