RAPPORT
PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK
NTC-VO DE OLIJFTAK, ST. NEDERLANDSTALIG ONDERWIJS ALENTEJO
School : NTC-vo De Olijftak, St. Nederlandstalig onderwijs Alentejo
Plaats : 7350-905 ELVAS - PORTUGAL
BRIN-nummer : 30HF
Onderzoeksnummer : 122050
Datum schoolbezoek : 30 maart en 2 april 2011 Datum vaststelling : 16 mei 2011
Inhoud
1 Inleiding 5
2 Kwaliteitsprofiel 7
3 Beschouwing 11
4 Vervolg van het toezicht 15
1 Inleiding
De Inspectie van het Onderwijs bezocht NTC-vo De Olijftak, St. Nederlandstalig onderwijs Alentejo in het kader van een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO).
Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de indicatoren van kwaliteitsaspecten op grond van het door de inspectie gehanteerde Waarderingskader PO/VO 2009.
Bij dit PKO doet de inspectie onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs door zich te richten op de kern van goed onderwijs op de school. Het gaat hierbij om indicatoren die betrekking hebben op de kwaliteitszorg, het aanbod, de
onderwijstijd, het pedagogisch handelen van leraren, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve rol van leerlingen, het schoolklimaat, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen.
Op grond van het kwaliteitsprofiel van de school dat naar aanleiding van een vorig inspectiebezoek is opgemaakt, op basis van risicofactoren die bij de inspectie bekend zijn of afspraken die met de school zijn gemaakt, of op basis van de informatie die door de school is toegestuurd kan de inspectie besluiten om niet alle indicatoren bij het onderzoek te betrekken. Dit is bij uw school niet aan de orde geweest.
Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast.
Uw school heeft naast de schoolgids en het schoolplan een document ingestuurd dat op uw zelfevaluatie-activiteiten betrekking heeft. Het betrof de uitkomsten van het oudertevredenheidsonderzoek 2009-2010. De inspectie heeft besloten om toch zelf alle kernindicatoren te onderzoeken. De reden hiervoor is dat het aangereikte document onvoldoende informatie biedt over de indicatoren die bij de onderscheiden kwaliteitsaspecten zijn betrokken.
De opzet van het onderzoek
Het periodiek kwaliteitsonderzoek bestond uit de volgende activiteiten.
• Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn.
• Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie- activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd.
• Schoolbezoek, waarbij in beide groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal. Deze lesbezoeken vonden plaats op de locaties Santa Sofia en Algoceira.
• Gesprekken over de kwaliteit van de indicatoren met het bestuur en de leraren.
• Gesprekken met leerlingen en ouders.
Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met de voorzitter van het bestuur en twee leraren.
Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek NTC | vo De Olijftak | St. Nederlandstalig onderwijs Alentejo | 30 maart 2011
pagina 6 van 15
De inhoud van het rapport
Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit en wordt deze onder andere bezien in relatie tot de context of uitgangssituatie van de school. Indien van toepassing worden in deze beschouwing ook de toegevoegde indicatoren betrokken.
In hoofdstuk 4 is het vervolgtoezicht aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet.
2 Kwaliteitsprofiel
Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan indicatoren die betrekking hebben op belangrijke kenmerken van goed onderwijs.
In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs:
1. draagt niet of nauwelijks bij;
2. draagt onvoldoende bij;
3. draagt voldoende bij;
4. draagt in hoge mate bij;
5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van
leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft.
Het kwaliteitsprofiel van NTC-vo De Olijftak, St. Nederlandstalig onderwijs Alentejo
Kwaliteitsaspect 1: De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden.
1 2 3 4 5
1.1 * De leerlingen behalen het opleidingsniveau dat mag
worden verwacht. . z
1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de opleiding. z
Kwaliteitsaspect 2: De aangeboden leerinhouden zijn gericht op de brede ontwikkeling van leerlingen en de voorbereiding op
vervolgonderwijs of arbeidsmarkt en samenleving.
1 2 3 4
2.2 * De aangeboden leerinhouden in de bovenbouw zijn dekkend
voor de examenprogramma's. z
2.3 * De school met taalzwakke leerlingen heeft een aanbod aan leerinhouden dat past bij de talige onderwijsbehoeften van deze
leerlingen. z
Kwaliteitsaspect 3: De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken.
1 2 3 4
3.B De school heeft voldoende onderwijstijd voor Nederlandse taal
gepland (120 uur). z
3.1 De uitval van geplande onderwijsactiviteiten blijft beperkt. z
3.2 Het ongeoorloofd verzuim van leerlingen is beperkt. z
Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek NTC | vo De Olijftak | St. Nederlandstalig onderwijs Alentejo | 30 maart 2011
pagina 8 van 15
Kwaliteitsaspect 4: Het schoolklimaat wordt gekenmerkt door veiligheid en respectvolle omgangsvormen.
1 2 3 4
4.1 Ouders zijn betrokken bij de school door de activiteiten die de
school daartoe onderneemt. z
4.2 De leerlingen voelen zich aantoonbaar veilig op school. z 4.3 Het personeel voelt zich aantoonbaar veilig op school. z 4.7 Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op
een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. z
Kwaliteitsaspect 5: De leraren leggen duidelijk uit, organiseren de onderwijsactiviteiten efficiënt en houden de leerlingen taakbetrokken
1 2 3 4
5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. z
5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. z
5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. z
Kwaliteitsaspect 6: De leraren stemmen aanbod, instructie, verwerking en onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen.
1 2 3 4
6.1 De aangeboden leerinhouden maken afstemming mogelijk op de
onderwijsbehoeften van individuele leerlingen. z
6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in
ontwikkeling tussen de leerlingen. z
6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen
in ontwikkeling tussen de leerlingen. z
Kwaliteitsaspect 7: De leraren volgen systematisch de vorderingen van de leerlingen.
1 2 3 4
7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de
prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. z 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in
de ontwikkeling van de leerlingen. z
Kwaliteitsaspect 8: De leerlingen die dat nodig blijken te hebben, krijgen extra zorg.
1 2 3 4
8.1 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt
de school tijdig de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. z
8.2 * De school voert de zorg planmatig uit. z
8.3 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. z
Kwaliteitsaspect 9: De school zorgt systematisch voor behoud of verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs.
1 2 3 4
9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar
leerlingenpopulatie. z
9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. z 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. z 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. z 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. z 9.6 De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van
andere toetsinstrumenten. z
9.7 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de
gerealiseerde onderwijskwaliteit. z
Naleving.
ja nee N1 De door of namens het bestuur vastgestelde schoolgids bevat de verplichte
onderdelen. z
N2 Het door of namens het bestuur vastgestelde schoolplan bevat de verplichte
onderdelen z
3 Beschouwing
Dit hoofdstuk beschrijft de kwaliteit van het onderwijs op de school voor NTC-PO van de Stichting Nederlandstalig Onderwijs Alentejo, 'de Olijftak', in Portugal, en geeft een toelichting op het kwaliteitsprofiel. Daarbij legt de inspectie zo
mogelijk verbanden tussen de verschillende onderzochte indicatoren onderling en - voor zover relevant - tussen de indicatoren en de schoolcontext, de specifieke doelstellingen van de school en eerdere inspectieonderzoeken.
Uitgangssituatie
De school van de Stichting Nederlandstalig Onderwijs Alentejo, 'de Olijftak', verzorgt vanwege het grote gebied waaruit de leerlingen afkomstig zijn, les op drie locaties, Freixo, Santa Sofia en Algoceira. Op twee locaties gebruikt de school een voormalig schoolgebouwtje, op één locatie heeft de school de beschikking over een eigen lokaal.
De school telt in totaal 40 leerlingen. Zij zijn verdeeld over zes groepen; op elke locatie twee. Vijf leerlingen volgen voortgezet onderwijs, dat dit jaar voor het eerst op twee locaties is gestart. Deze leerlingen vormen met de
bovenbouwleerlingen van het primair onderwijs één groep. Het overgrote deel van de leerlingen op 'de Olijftak' heeft Nederlands als eerste taal en enkele leerlingen hebben Nederlands als tweede taal.
Het leerlingenaantal in relatie tot het aantal leslocaties is een voortdurende bron van zorg. Het aantal leerlingen daalt licht, maar in de nabije toekomst zal dit naar verwachting sneller gaan, omdat er geen nieuwe aanwas is. Dit is een van de redenen om ook voortgezet onderwijs aan te bieden, omdat de school op deze wijze de leerlingen langer aan zich kan binden. Op basis van de huidige prognoses zal in het komend schooljaar in vier groepen lesgegeven worden.
Het team van 'de Olijftak' bestaat uit drie leraren, daarvan is een leraar volledig bevoegd voor het primair onderwijs. De leraar die lesgeeft in het voortgezet onderwijs heeft een ontheffing van de bevoegdheidseis om daar les te geven, maar hij heeft ruime ervaring in het voortgezet onderwijs. Het gehele team heeft enkele keren per jaar georganiseerd werkoverleg en daarnaast hebben de leraren regelmatig contact via telefoon en e-mail. Er is geen coördinator of intern begeleider; elke leraar kan het onderwijs in principe naar eigen inzicht inrichten. Met het bestuur bestaat een goede werkrelatie. De bestuursleden zijn betrokken bij het onderwijs en het werk van de teamleden. Zij vinden het echter lastig inhoudelijk sturing te geven aan het onderwijs, en om goed zicht te krijgen op de resultaten van het onderwijs.
Algemeen beeld
In het onderzoek van de inspectie stond de vraag centraal of het voortgezet onderwijs van de Stichting Nederlandstalig Onderwijs Alentejo, 'de Olijftak' voldoende kwaliteit heeft. De inspectie komt tot de conclusie dat dit zeker het geval is. Zij kent aan de school een basisarrangement toe. Hiermee spreekt de inspectie haar vertrouwen uit in de verdere ontwikkeling van de kwaliteit van het onderwijs op de school.
Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek NTC | vo De Olijftak | St. Nederlandstalig onderwijs Alentejo | 30 maart 2011
pagina 12 van 15
De inspectie concludeert dat het onderwijs over het geheel genomen van voldoende kwaliteit is. De kwaliteitszorg en de planmatigheid van de
leerlingenzorg kunnen op onderdelen echter verbeteren. Over de opbrengsten van het onderwijs kunnen nog geen uitspraken worden gedaan omdat dit het eerste jaar is dat 'de Olijftak' voortgezet onderwijs aanbiedt.
Toelichting Opbrengsten
De inspectie onderzoekt twee soorten opbrengsten van het onderwijs: het behalen van het opleidingsniveau dat verwacht mag worden en vertraging in de opleiding. Beide vormen van opbrengsten zijn voor de inspectie momenteel nog niet vast te stellen en te beoordelen. Er zijn nog geen examens afgenomen en de school beschikt nog niet over een samenhangend systeem van toetsen en beoordeling van leerresultaten. Dit jaar zal voor het eerst een leerling deelnemen aan het International General Certificate of Secondary Education (IGCSE), ofwel het 'Cambridge examen'. De school biedt ook de mogelijkheid tot het behalen van een Certificaat Nederlands als Vreemde Taal (CNaVT). Daarmee heeft zij echter nog geen ervaring en de mogelijkheden zijn nog onvoldoende verkend.
Onderwijspraktijk
Alle indicatoren die betrekking hebben op het onderwijsleerproces, beoordeelt de inspectie positief. Kenmerkend voor de lessen zijn de taakgerichtheid en de betrokkenheid van de leerlingen. Door sterk klassenmanagement slaagt de leraar er bovendien goed in, aan te sluiten op de onderlinge verschillen tussen de leerlingen.
Het leerstofaanbod en de onderwijstijd beoordeelt de inspectie positief. Het leerstofaanbod is dekkend voor de examenprogramma's. Het is echter van belang dat de school zich informeert over de exameneisen voor het CNaVT, zodat daarvoor een passende leerstofplanning kan worden opgesteld.
De school heeft 100 lesuren in de Nederlandse taal gepland. Deze tijd wordt aangevuld met culturele activiteiten zoals Koninginnedag en het schoolkamp.
Daarnaast krijgen de leerlingen huiswerkopdrachten mee. De leraar gebruikt de onderwijstijd efficiënt en lesuitval komt niet voor.
Uit de gesprekken die de inspectie met enkele leerlingen heeft gevoerd blijkt dat het overgrote deel met plezier naar de Nederlandse lessen gaat. Ook de ouders zijn zeer te spreken over de lessen. Zij hebben veel waardering voor de
deskundigheid, inzet en betrokkenheid van de leraar en het bestuur. Alle ouders zijn zelf bovendien nauw betrokken bij de school, bijvoorbeeld door het verlenen van hand- en spandiensten tijdens de lessen, of bij de organisatie en uitvoering van het schoolkamp.
De school volgt de vorderingen van de leerlingen systematisch met
methodegebonden toetsen. De school gebruikt geen genormeerde instrumenten en procedures om de prestaties en de ontwikkeling te kunnen volgen. De leraar bepaalt aan de hand van observaties en de verwerking van de opdrachten welke specifieke aandacht de leerling nodig heeft. Omdat het leerlingenaantal klein is, is dit functioneel. De analyse van de oorzaak van uitval op toetsen en de daaropvolgende acties kunnen systematischer worden vastgelegd in een plan van aanpak of een handelingsplan. De leraar biedt zeker hulp, maar concrete doelen daarvoor zijn niet vastgesteld. De school heeft wat dit betreft een voorzichtige stap gemaakt, maar het geheel dient verder vorm te krijgen.
Kwaliteitszorg
Omdat de school geen coördinator heeft, is de kwaliteitszorg primair een taak van het bestuur van de school.
De kwaliteitszorg kan verder vorm krijgen. Het bestuur heeft inzicht in de leerlingenpopulatie en met behulp van zelfevaluatie-instrumenten, zoals ouderenquêtes, krijgt zij een beeld van de kwaliteit van het onderwijs. Voor de resultaten van het onderwijs heeft de school geen eigen doelen geformuleerd en daarom kan zij de resultaten ook in onvoldoende mate evalueren. Daarvoor is het nog vroeg, omdat dit schooljaar voor het eerst voortgezet onderwijs wordt aangeboden. Na enkele jaren is er wellicht voldoende materiaal voorhanden om realistische doelen te formuleren. Aan de hand daarvan kan de leraar zich dan naar het bestuur verantwoorden over de behaalde resultaten. In de schoolgids legt het bestuur verantwoording af over de behaalde resultaten in het primair onderwijs. Het ligt voor de hand dat zij dit ook voor het voortgezet onderwijs gaat doen. De schoolgids bevat eveneens informatie over de beleidsvoornemens voor de komende periode en een terugblik op die van het voorgaande jaar.
Omdat de leraar het onderwijs grotendeels naar eigen inzicht inricht en als enige ervaring heeft met het voortgezet onderwijs, is het van belang dat het bestuur zich richt op behoud van de kennis en ervaring die hij heeft opgebouwd. Dit kan door de gemaakte keuzes, bijvoorbeeld met betrekking tot de selectie van de leerstof, de verdeling van de onderwijstijd en dergelijke, vast te leggen.
Op basis van de uitkomsten van ouderenquêtes en eigen waarnemingen heeft de school de afgelopen periode verbeterplannen opgesteld. Deze plannen hebben echter vooral het karakter van een probleemverkenning; het ontbreekt aan 'SMART' (specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebonden) doelen.
4 Vervolg van het toezicht
Bij dit PKO heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften, zoals die voor scholen in Nederland gelden.
Dit onderzoek betrof de wettelijke voorschriften over de door het bestuur vastgestelde schoolgids en het schoolplan.
Op basis van dit onderzoek concludeert de inspectie dat de school aan deze wettelijke bepalingen voldoet. De volgende schoolgids dient echter aangevuld te worden met informatie over de vertrouwensinspectie.
De bevindingen van dit PKO leiden tot het volgende arrangement voor het vervolg van het toezicht (toezichtarrangement): De school krijgt een
basisarrangement voor het toezicht. In beginsel volgt over vier jaar opnieuw een periodiek kwaliteitsonderzoek. In de tussenliggende periode vindt jaarlijks een digitaal onderzoek naar de eindopbrengsten plaats.
