SENTENCE CONSTRUCTION
. '
.
IN AFRIKAANS
BYW.
J.
0.
nuPLESSIS,B.A., H. Sec. (Cape Town)
Ptarson High School, Port Eli~abeth.
JUTA & CO., LIMITED
Book8eHers and Publishers
INTRODUCTION.
English st~dents of Afrikaans invariably reach a stage when they enconnter perplexing difficulties arising, direct-ly or indirectdirect-ly, as a result of the differences betwOOll English anil Afrikaans syn tax. '.l'he object of this hand· book is to aid English-speaking students in the task of overcoming these difficulties. The contents will be found most useful in the secondary classes of English medium schools.
The miscellaneous exercises .for revision ( 52-78) are a re-arrangement of questions set at recent public ex-aminations, having been selected
from:-(i) Junior and Senior Certificate, Afrikaans Lowe». (Dept. of Public Education, Cape of Good Hope.) (ii) Junior Certificate Examination, Afrikaans B.
(University of South Africa.)
(iii) Matriculation Examination, Afrikaans B. (Matriculation Board of S.A. Universities.) (iv) Afrikaanse Taaleksamens, Laer Graad.
(Die Gesamen tlike Eksamenkommis.ie van die Saamwerk-Unie en die S.A. Taalbond.), I am indebted to the authorities of the examining bodies concerned for permission to republish these ques-tions, and wish to thank Miss L. C. Elton, the local inspectress, and Mr. L. V. Deary, my principal, for their interest and encouragement, and also Mr. M. S. Krige of the Grey High Scbool, Port Elizabeth, for bis kind help in reading the manuscript.
Port Elizabeth, November', 1929.
Sentence CQnstn1ctiQn: in Afrikaans.
§1 In the simple sentence ( enke~voudige sin) the order of words is much the same in Afrikaans as in English. If we indicate the extensions and enlargements (be-palinge) by dotted l.ine~, the si'!"plest 2attern would
be:-Subj.
.
VerbI·
Obj.I··
That little •on
,,
th• postmaste1•••
writing I a lette1· \to his mother.Daardie lilenntjle von di• posme("ste:r j l!lkryt
I 'n brlel \aan
.,
..,,
....
§2. The following patterns are peculiar to Afrikaans:-(a) No adverbial extension (bywoordelike bepaling) should appear between the subject ( onderwerp) and the verb (W'erkwoord).
. Subj.
I
Aav.l
VerbI
'l'hllt little fellow always w:rttes to his mothllr. .. '• Subj.
I
Ve,l'bI
Adv .I
Dilardfu kttreltjle t1kl"''" nltyd aan sy moeder. (b) When a sentence begj,ns with a word which is neither the subject nor an enlargement of the sub-ject, then the verb precedes tlje
subject:-e.g. An .adverb ('n byw9qrd) :
On Sundays
I
tho« · ll;t!:
. • • .;.bj.1
'fellow
Verl•
I
'vrite11
to
hi• mother ..
Adverb '
I
Verb 1 · . . . . . Snbj. I
6 Sentence Construction in Afrilcaans
e.g. An adverbial phrase ('n bywoordelike sinsnede) : -_..,. Ph"" 1 · . . . . . Subj.
I
VerbI
E~ery Sunda~· afternoon that little fellow ,, ~
...
""~it.esI
to hi• mother..
.
Adv. phrase
I
Verb 1 · . . . Subj.
I
Elke Sow.lagnamtddag skryf~ ~ daardle kl'lrelt;lle aan
.,.
moeder . N:B.-For fuM:her expipples, see nqte on .inv.ersion,Ap-. "pendiit IAp-. "
Cc) Extensions' of1line genei-ally'"precede extensions
'!Jf plac.e. . · • .
·
..
'f'<.,t?ubj. : Verb Ext. Place Ext. Thne
.
..
,,.He
nves
here now.··Subj. Verb Ext. Thne Ext. Place
I
Hy woon nou. llieJ'.Exercise .1.
Rewrite the followill'g1 sentences using the adverb (in, bra.ckets,at the end of each) as in_the.ex'!mple, §2(a) :
-fa.) 01\s ou vriend Wil,lem is 'n gereelde besoeker by bns"( >1nder8
·=
otherwise). Hy' kom nooit by ons nie (nou ... now). _'Ons si~n liom op straat (soms = some-time~). Hy"is
baie vrienaBlik ( altyd ' a1ways). Hy belowe om ons te besoek •{aTtyd)-. 'Hy 'vergeet baie gou ( ongetwyfeld==
undoubtedly'): Willen! is 'n goeie k~rel 11arem = nevertheless). • •. i>• .. ~(b) Baie hoere Ila.an strand-toe' (jaarliks.= annually). Ander mense i;a'.an n.a die binnel:ind ( "[eer · again). M:atrose«l<uieri a&lll•cland-.;-(graag.-= eagerly),
Landhe-Se~nlenc~ (onstructio..n in Afrikaans 7
·woners .vlieg in vliegmasiene (graag """ eagerly). Skool-.kinders draai stokkies (soms). Arm kinders verlang na
~kool (dikwels .. - often) . • Niema_nd is tevrede nie (al-tyd - .always).
Exercise 2 •(as, Ex. 1).
Vader gaan na die bioskoop (nooit . . . nie - never). Hy bly by die huis (liewers - rather). Hy werk heel-.dag op kantoor (mos.- surely). Hy. is saans baie moeg
{;waarskynlik """probably). Hy lees die koerant (altyd). Dit is,vir horn oninteressant (selde - seldom). Hy gaan vanaand saam met ons ( dalk - perhaps).
Exercise 3,
Rewrite the following sentences beginning iri each case
l ~' ' '
"'with the w6rd (s
r
initalics:--'-(a) Daar is 'n· kruidenierswinkel in ons straat. Die winkelie1· verkoop klere en. plaasgereedskap sowel as kruie, Hy .is, o;»i die W<Jarh~id t~ so, 'n algemene hande-Jaar. Die boere kom ellce Baterdagmdre drop-toe, Hulle ._kpj>p d(<n baie dingetjies. Mnr. X, die winkelier, bedien ;die yolk in een ged~elte "an die '}Jink1l: Sy senn Josef )ledien-die_ witl!lense in 'n UJ'[lpr yedeelte. Die boere koop
gereelij hul}e tabak by 'M.111:. X. :QiEl straat is voor dw winkel baie wyd. Daar staan soms soveel as tien karre en moters voor die dewr. Mnr. X maak. ongottoyfeld
.baie geld. Die winkel is saans gesluit. Dit gaan om
~~suw· toe.
(b) Hulle bou nou in die hoofstraat 'n nuwe kerk. Die gemeente w,ord in die .~aaste tyd te. groot vir die on geb,11utjie op die heuwe). .Baie mense kan. met nagmaal
nie .. in die )l:erk 'koni. nie. Daar kom in die ·nuwe gebou
8 Sentence Construction in Afrikaans
( c) Sewe klerke werk in die bank. Daar werk stellig
meer in die poskantoor. Die dieners hou 'n oog op die skoolgeboue gedurend~ die vakansies. Bulle vang leeg-lopers somar gou. Die tronk is vol van sulke mense.
Die poliesie merk hulle son4er ~ersuim op. Die dron-kards en diewe kry nie lank rus nie. Die poliesie vang
hulle meesal op die stasie en naby die hotelle ..
Exercise 4.
Rewrite the following sentences, beginning in each
case, wlth the most suitable \vord or expression selected
from the list below :-.
1. Die poliesieageut loop alleen. 21. Baie mense word verkol'!e.
3. Die skoolsenns speel voetbal. 4. Siek mense word gesond.
5. Die goewerment stu~r. kos,_ en water vir die boere. 6. Die skoolseun doen sy werk.
7. Die mense beswyk '\'an die hitte. 8. Die orrelis bespeel die orrel.
9. Die timmerman maak 'n tafel van eikehout, 10. Die tandaai·ts trek 'n slegte tand.
Sonder pyn; denr medisyne; elke
Saterdagnamid-dag; ingeval van droogte; om ju die eksamenS te slaag; in die somer; op die skaafbank ; in die
·stadsaal; in die donker straat; in de win fer.
Exercise 5.
Translate the following English sentences· into
Afri-
kaans:-1. My uncle goes to Cape ToW11 'on Thursilay. 2. The widow-visits her sou for a month sometimes. 3. The old man is always in his place at church on
Sentence Construction in Afrikaans 9
4. Many young people bathe at Humewood on Sunday afternoons.
5. Many ladies visit the shops in the main street on Saturday morning.
6. We walk in the veld sometimes.
7.
The farmer milks his cows at the dairy early everymorning.
8. The maid tidies the bedrooms at the boarding-house at 10 a.m.
9. Father reads the newspaper in bed before breakfast. 10. It is difficult to learn at home after 11 p.m.
Exercise 6.
Rewrite the follo.wiqg letter with t4e. correct order of
words:--Beste ou maat,
Ek nei s)<~yf 'n paar .reeJs aap jou l)OU. L;:tter ek
skryf meer. Ons kuier aan die Strand yir 'n maand. 'n
Himrhuisie ons kry teen 'n billike huurprys. Vroeg elke oggend voor die ontbyt ons ahnal ·gaan swem. Vrugte en groente ons koop van die groentekarretjie. Die koelie altyd kom vroeg. Dan ons koop geooeg vir die dag. Om negenur Ol}S genie(die ontl)yt. Ons noqit maak elfqurtee nie. N aby die stasie daar is 'n kafee. , Ons geree\d ga_an -(!aar. Ons speel die grammofoon in die kafee soms. Aan
oils die eienaar gee verlof om dit te doen. Na die aandete ons swem weer. Daarna ons speel rond. Na die aandete ons speel alma! op die sand -tot slaaptyd. Ons kom huis-toe gou. Asseblief skryf: Ons ~rlang,
Met beste wense: Jou vrien ii,
JO Sentence Construction in Afrikaans
.§3 When the verb consists of more than one word,
the first auxiliary takes the usual place of the verb
in the sentence, while the rCSt goes to the ~end of the
sCntenc~.
Compare the following examples with those in §§1, 2.
Daa1·die senu tjie van die posmeester bet 'n brief .rt.an
·sy moeder geskryf. •
Daardie kereltjie saJ, altyd 'n brief aan sy moeder skryf.
Sondags sou daardie kereltjie aan sy moeder geskryf het.
Elke Sondagnamiddag het daardie kereltjie aan sy moeder geskryf.
Hy sou non hier gewoon het.
The verb at end may be followed by an infinitive
phrase. This, in negative sentences, is again fo~llowed
by the second part of the negative. · e.g. Daardie kereltjie het aan sy moeder geskl"yf om geld te vra.
Daardie kereltjie bet nie aan sy moeder ,geskryf om geld te vra nie.
Exercise 7.
Rewrite the following sentences usin·g the verb as given in brackets:- ,
Die jongste seun van oom Giel rook. skelmpies agter <lie koringmiet (het gerook). Sy ouer- broer sien die rook (het gesien). Hy praat met sy broertjie (het ge· praat). . ,, Piet,. jy steek die miet aan .die .brand" (sat steek). Piet Jag oor sy b~oer se vermaning (het gelag). Oom Giel kom 'pp die 'werf (het gekom). Hy sien ook die rokie (!tetil'll!!ilmvHy vermaan glad ni~ (het ver-maan). Hy"jiel 'n beter plan (het gehad). Piet rook nie meer nie (wil rook).
Sentence Construction in Afrikaans 11
Exercise 8.
,; ·Rewrite, 'uslng the verb as in brackets:-1. 2. 3. •; 4.1: 5. .ii,7. ;8. ' l 9. 10.
Die blommetentoonsteljing vind vandag in die stad-saal plaas (sou plaasgeyind het).
Die posmeester sorteer die briewe self ( sal sorteer het).
Die kindermeid vertel stories aan die kinders ( sal moet vertel) .
Daardie k~rel is. een van 'n tweeling (was gewees) .
.. -.i. :. ~
H ulle was albei tuimelaaI's in die sirkns (sou gewees het).
J!ien. yan hulle. ~neuJVel
ji:i,
1).i~ 09ri9g' lh~t gesnen-wel).Die bakker koop 'n' nn]Ve oond vir sy bakkery {sou koop~.
Die kinders van die ko~huis ~teel Jn die burgemeester .se tuin )enioene (bet gesteel).
Die tuinier vang hulle graag ( wil vang).
Die eksamens beg_in vanjaar. op 28 Nov" (sal begin).
Exercise 9.
Rewrite the following, con1mencing in each case with
:the word ( s) in
italics:-..
Daar was gisteraand in ll!'" .stra~ 'n pakhuis aan die brand. Die mense moet onder sulke ornstandighede die
'hrand\veer onmiddellik laat roeP.·· Die eienaar, 'n win-kelier, het dit, ondanks die
Wet,
hie
ged'oen nie. ; Hy het.<Jnder· soveel'<J,rukte vergeet om dit te doen. Die brand· weer het, tenspyte van die versuirn, darem later gekorn.
12 Sentence Construction in Afri~aans
Die vuur is gou geblus. Die ruik van. petrol en olie was sterk in die pakhu;s. Almal het to~die winkelier gesoek. Hulle won hom vir sy.gemeenlUJfa aan die
polie-sie oorhandig. Hy was nerens te vinde nie. Hy het uit vrees vir stmf, onmiddellik gevlng. Hy kon rnet 'n bietjie
'lneer geluk ~n ryk man geword het. Die
assuransiemaat-skappy sou sy skade vergoed het.
Exercise 10.
Rewrite the following sentences, starting in each case with the word(s) in italics (if any), and using the verb as given
fu
brackets:- .-Ons vriende die
N~t
vertrekaanstaan~e
11iaand na die Baai (sal vertrekf. Hulle hoer jarelank in ons dis-trik (het geboer). Hulle son vandeesmaand vertrek (sou vertrek het). Oom Dawid verkoop eers sy plaits,gereed-skap, vee, ens. (moes Vf!rkoop het). Hy ~ry gelukkig 'n
goeie prys (het gekry). Oom Dawid verkies nooit die
stadslewe nie (het verkies). Sy vron, tant Nelie, oortuig horn sonder rnoeite (het oortuig). Sy kinders· het dit
lekker in die stad Esal hi\). Hulle swem dikwels op die plaas (het geswem). Hulle swem op Port Eliza-beth.in
die see en in die swembad (sal kan swem). Mev. Nortjie is die blyste van almal oor die verandering ( sal wees). Sy kuier graag by haar vriende ( sal wil kuier). Sy bet baie kennisse in die Baai (het gehad).
Exercise 11.
Rewrite the follo"~ing sentences, beginning iv each
case with the word(s) between the first brackets, and using the verb as given in the second set· of bracia.ts :
-1. (Vanmore) Ons nuwe meid breek twee splinternuwe koppies (het gebreek).
2. (Gister) Sy breek 'n halfdosyn dllur horde (het laat val).
Senlence Construction in Afrikaans 13
3. (Eergister) Sy stamp 'u blompot om (het omge-stamp).
4. (MO re, oorm6re) Die huisraad is alles stukkeud ( sal wees).
5. (Met dagbreek) Sy gaan soek na 'n nuwe betrek-king (moet gaan soek).
(i. ('l'eenswoordig) Dit is altyd dieselfde.
7. (Vanmelewe) Die bediendes bly volgens oupa lewenslank by 'n mens (het geb!y).
8. ('l'ot vervelens -toe) Die ·oumense 'l'ertel dit (bet vertel).
9. (Miskien) Hnlle vergeet baie dingetjies (het ver-geet).
10. ( Mi~kien) Ons se eendag dieselfde (sal se).
Exercise 12.
In the following sentences the words in italics are ac-c,entuated. Write down in each case the question to
Which the given sentence is the
answer:-(a) Hierdie huis behoort aan hom. (b) H-ierdie huis het aan horn bel10ort.
(c) Daardie kereltjie wou sy pa se plaas verkoop bet. ( d) Danrdie perd was myne gewees.
( e) Die balling het aan sy oners gedink.
(f) Die balling sal na sy vaderlan<l verlang. (g)· Die held bet sy sukses aan geluk toegeskrywe. (h) Die geraas sal die mense hinder.
14 Sentence Constructioii in Afrikaans
(i) Die seuns het in bootjies op die rivier gevaar. (j) De basaar son gister in die stadsaal gehou geword
het.
(k) Party mense kan baie v:innig praat. ( 1) Jan terge sy b~oer -i"ir pret.
Exercise 13.
Make a list of the pronouns which are" accentuated in examples a-·h, above, scibstitutin'g prciu(!uns where nouns
are given; then write down the corresponding
interroga-tive form of each.
e.g. . . . . Interrogative.
aan wie?
Exercise 14.
Do as in Ex. 12,
(a) Aanstaande maand sal die aia· met daardie seep by die rivier die vuil klere pragtig was.
(b) Aanstaande maand sal die aia met daardie seep by die riv:ier die yuil klere pragtig was,
(c) Aanstaande maand sal die aia met daardie seep ~y die riv:ier di~ vuil klere pragtig was.
(d) Aanstaande maancI sal die aia met daardie seep 'by die rivier die Vllil klere pragj;ig_ was.
( e) Aanstaande maand sal die aia met daardie seep by die rivier die vuil.klere pragtig was.
'
Sentence Construction in Afrikaans 15-(g) Aanstaande maand sal die aia met daardie seep by
die rivier die v!'il k!ere pragtig was.
(h) Aanstaande maand sal die aia met daardie seep by die rivier die vuil klere pragtig was.
Exercise 15.
Tra'.'slate the following commands into Afrikaans: -(a) Do your work now.
(b) You must do your work now. ( c) Find the answer to this sum. (d) Put this book on the table. (e) Leave tbe room immediately.
(f) Bring the money for the book. (g) Stay at home.
(h) You must stay at home. (i) No smo1'ing here. (j) Post this letter.
l
16 Sentence Construction in Afrikaans
§4. DIE WER.KWOOR.0 (BEOR.YWENOE VOR.M).
ONVOLTOOID, of ONVOLMAAK. (1) TEENWOOR.DIGE TYO.
1. Die timmerman saag daardie planke. 2. Ouderdom verander die smaak. 3. Die leegloper sidder van koue. 4. Die slagter weeg die vlees o6r. 5. Die raad oorweeg die voorstel.
6. Die skelm skaam bon1 oor sy gedrag.
7. Dit sneeu in die berge.
8. Die sangeres het 'n goeie stem. D. Die student word bean'gstigd. 10. Ons is gelukkig.
11. Die koper skyn tevrede.
12.. Die dokter wil altyd opereer.
13. Net dwase durf soiets 1vaag.
14. Enigeen kan dit doen.
15. Ons mag die voels sh;iet:
16. Die soldate moet wapens dra.
(2) VER.LEOE TYO.
1. Die timmerman het daardie planke gesaag. 2. Ouderdom het die smaak verander.
3. Die leegloper het van koue gesidder. 4. Die slagter het die vlees 6orgeweeg. 5. Die raad het die voorstel oorweeg.
6. IJie sKelm het horn oor sy gedrag geskaam.
7. Dit het in die berge gesneeu.
8. Die sangeres het 'n goeie stem gehad. 9. Die student het (is) beangstigd geword. 10. Ons was gelukkig.
11. Die koper het tevrede geskyn. 12. Die dokter wou altyd opereer. 13. Net dwase het soiets durf waag. 14. Enigeen kon dit doen.
15. Ons mog (het) die voels skiet (mag skiet). 16. Die soldate moes wapens dra.
Sentence Construction in Afrikaans
(3) TOEKOMENDE TYO.
1. Die ti=erman sal daardie planke saag. ~. Ouderdom sal die smaak verander. 3. Die leegloper sal van koue sidder. 4. Dfo slagter sal die vlees o6rweeg. 5. Die raad sal die voorstel oorweeg. 6. Die skelm sal horn oor sy gedrag skaam. T. Dit sal in die berge sneeu. ·· 8. Die sangeres sal 'n goeie stem
he.
g~ Die student sal beangstigd word.10. Ons sal geluk.kig wees.
11. Die koper sal tevrede skyn. 12. Die dokter sal altyd wil opereer. 13. Net dwase sal soiets durf waag. 14. Enigeen sal dit kan doen. 15. Ons sal. die voels m3g skiet. 16. Die soldate sal wapens moet dra. (4) VE.RLEDE·TOEKOMENDE TYD.
1. Die timmerman sou daar.die planke saag.
2. Ouderdorn sou die srnaak verander. 3. Die leegloper sou van koue si.dder. L Die slagter sou die vlees o6rweeg. 5. Die raad sou die voorstel .. oorweeg. 6. Die skelrn sou horn oor sy gedrag skaam.
7. Dit sou in gie berge s.neeu.
8. Die sangeres sou 'n goeie stem he.
9. Die student sou beangstigd word. 10. Ons sou gelukki'g wees,
11. Die kopei; sou tevrede,skyn. ,. 12. Die dokter sou altyd wil opereer. 13. Net dwase sou soiets durf waag. 14. Enigeen sou dit kan (kon) doen. 15. Ons sou die voels mag sklet. 16. Die soldate sou wapens moet dra.
ia
Sefttence CoiistiUCtiOil in AfrikdansVOLTOOID, of VOLMAAK.
(5) TEENWOORDIGE TYO.
1. Die timmerman het daardie plauke gesaag.
2. Ouderdom Het die smaak verander.
3. Die leegloper het van koue gesidder. 4. Die slagter het die vlees ·o6rgeweeg. 5. Die raad het die voorstel oorweeg.
6. Die skelm het horn oor S,Y gedrag geskaam. 7. Dit het in die berge gesneeu.
8. Die sangereS het 'h g'oeie stem gefiad.
9. Die student liet (is) beangsti'gd geworll. 10. Ons is gelukkig gewees.
11. Die koper het tevrede geskyn. 12.. Die dokter het altyd wil opereer. 13. Net dwase · het soiets durf waag. 14. Enigeen het dit kan (koit) doen. 15. Ons het die voels mag skiet. 16. Die soldate het wapens inoet dra. (6) VERLEOE TYO.
1. Die timmerman het daardie planke [al] gesaag. 2. Ouderdom het [al] die smaak verander.
3. Die leegloper het [al] van koue gesidder. 4. Die slagter het die vlees [reeds] o6rgewee'g. 5. Die raad het [reeds] die voorstel oorweeg.
6. Die skelm llel horn [reeds] oor sy gedrag geskaam. 7. Dit het [al] in die berge geseeu.
8. Die sangeres het [eens] 'n,goeie stem gehad. 9. Die student het (was) '[al] beangstigd· g'eword. 10. Ons was gelukkig gewees. '
11. Die koper liet" [al] tevriide geskyn.
12. Die dokter fi'e"t [voorheen] altyd "wil oper'eer. 13. Net dwase het soiets "durf waag.
14. Enigeen het dit kan \kon) \Iden. 15. Ons het [al] die vifels Wiag skiet. 16. Die soldate het wapens moet drlt.
Sentence. Construction in AfriJeaans 19
(7) TOEKOM'ENDE 'tYD.
1. Die timmerman sal daardie planke gesaag het. 2. Onderdom sal die smaak verander .bet.
3. Die leegloper sal van koue gesidder 'het. 4. Die slagter sal die vlees o6rgeweeg het. 5. Die raad sal die voorstel· oorweeg het.
6. Die skelm sal horn oor sy gedrag geskaam bet. 7. Dit sal in ·die berge gesneeu het.
8. Die sangeres sal 'n gaeie stem 'gehad het. 9. Die student sal .beangstigd geword het. 10. Ons sal gelnkkig gewees het.
11. Die koper sat tevrede geskyn °het. 12. Die dokter sal altyd wil opereer het. 13. Net dwase sal soiets durf waag het. 14. Enigeen sal ·dit kan (kon) gedoen het. 15. Ons sal die vo~ls mag geskiet het. '}6, . Hie soldate sal'wapens moet ·gedra ii et.
VERLEDE-TOEKOMENDE TYD .• ' (8) 1:
JI,
3. 4. 5. 6. 7. 8.9.
Die tinnnerman sou daardie planke gesaag ~bet ....
Ouderdom sou die smaak verander IJet.
10. 11. 12, 13. 14. 15.
:16 ..
Die leegloper sou van koue gesidder het, Die slagter sou die vlees o6rgeweeg het. Die raad sou die voorstel oorweeg het.
Die skelm sou horn oor sy gedrag geskaam •he;t. Dit sou in die berge gesneeu het.
Die sangeres sou 'n goeie stem gehad het •. Die student sou beangstigd geword het. Ons sou gelukkig gewees he.t.
Die koper sou tevrede ges~., bet. Die dokter sou altyd wil opereer het. Net dwase sou soiets dµrf w;iag bet. Enigeen sou dit kan (·kon) gedoen he(. Ons sou die voels •mag geskiet het. Die ,soldate sog w,apens mo~t gedra bet.
20 Sentence Construction in Afrikaans.
§5. THE VERB (ACTIVE VOICE). INCOMPLETE, or IMPERFECT. (1) PRESENT.
1. The carpenter saws (is sawing) those board.II. 2. Age changes (is changing) tastes.
3. 'l.'he tramp shivers (is shivering) from cold, 4. The butcher reweighs (is reweighing) the-meat. 5. The board considers (is .considering)'
the
sugge11·ti.on. ... ""
6.. The rogue is ashamed of his behaviour. 7. It snows
(i;'l
.snowing.) in the mounta1ns. 8. The -ainger has (possesses) a good voice. 9. The student becomes uneasy.10. We are happy.
11. The buyer appears to be (seems) satisfied. 12. The doctor always .wishes (wants).. to" operate. 13. Only fools dare to risk such a thing.
14. Anyone 'can (is able to) to do it.
15. We may (are allowed to). shoot the birds.
16. The soldiers must (are oblige(! to) carry weapons. (2) PAST (The Imperfect tense).
1. The carpenter sawed '[was sawing) those. boards. 2: Age changed (was clianging) tastes. ' 3. The tramp shivered (was shivering) from cold, 4. The butcher. reweighed (was reweighing) the meat. 5. The board considered (was considerin'g) the
sugges-tion .
. 6. "The rog'\le was ashmed of his behaviour'. 7. It snowed (was snowing) in -the mountains. 8. The- singer had ll good. voice.
9. The student became uneasy. 10. We were happy .
.11. The buyer appeared to be (seemed) satisfied. 12. The doctor 'always .wished (wanted) to operate.
13. Only fools dared to risk such a thing. H. Anyone could (was able to) do it.
15. We were- aliowed to (might) shoot the birds. 16. The soid.iers had (were obliged) to carry weapons.
Sentence Construction in Afrikaans
21'
(3) FUTURE.
1. '.rhe carpente1.> will saw those boar<ls. 2. Age will change tastes.
3. The tramp will shiver irom cold. 4. The butcher will reweigh the meat. 5. The board will consider the suggestion. 6. The rogue will be ashamed of his behaviour.
7. It will snow in the mountains.
8. The singer will. have a good voice. 9. The stqdent will become uneasy. 10. We shall be happy.
11. The buyer will appear to be satisfied. 12. The doctor will -always 'wish to operate. 13. Only fools will dare to risk such a thing. 14. Anyone wilt be able to do it.
15. We shall be allowed to ·shoot the birds.
16: The soldiers will be ollliged to carry ·weapons. (4) FUTURE IN T·HE PAST.
1. The car-pente1· would saw those
boards-2. Age would change tastes.
3. The tramp would shiver from cold. 4. The butcher would reweigh the meat.. 5. The board would consider the suggestion.
G. The rogue would be ashamed of his behaviour.
7. It would snow in the mountains. 8. The singer would have a good voice. 9. The student would become uneasv.
10. We should be happy. •
·11. The buyer would app_ear to be satisfied.
lZ, The doctor would always wish to operate. 13. Only fools would dare to risk such a thing. 14. Anyone would be able to do it.
15. We should be allo\v\ed to shoot the birds. 16. The soldiers would be obliged to carry weapons.
Z2~ Sentence Construction in Afrikaans
COMPLETE or PERFECT. (5) PRESENT.
1. The carpenter has sawn those boards.
2. Age has changed- tastes.
3. The tramp has shivered from cold, 4. The butcher has reweighed the meat. 5. The board has considered the suggestioµ. 6. The rogµe has been ashamed of his behaviour. 7. It has snowed in the mountains.
8. The singer has -had a good voice. ~- The student has become uneasy. 10. We have been happy.
11. The buyer has appeared to be satisfied. 12. The doctor has al)Vays wished to oper.ate. 13. Only fools have dared to risk such a thing. 14. Anyone has been able to do it.
15. We have been 11llowed to shoot the birds.
16. a~e soldiers have been obliged to carry weapons. (6) PAST (The Pluperfect tense).
1. The carpenter had sawn those boards. 2. Age had changed tastes.
3. The tramp had shivered from cold. 4. The butcher had reweighed the meat. 5. The board had considered the suggestion. 6 . . The rogue had been ashamed of his beh.aviour. 7. It had snowed in the mountains.
8. The singer had had a good .v.oice" 9. The student had become unea~y. 10. We had been happy.
11. The buyer had appeared to: be satisfied., 12. The doctor had a_lways wished. to o_pe~ate. 13. Only .fools had dared to .rl~k 'sµch a t\li'lg._ 14. Anyone had been able to. do it."', _. .... , .
15. We _had been, allbw)',d t9_~1too~ ,ti)~ b_irds .. __ · 16,._., The soldiers had !>e~;t, oblj~ei! Jo, c;irry w_eapo~ii.
Sentence Construction in Afrikaans 23
(7) FUTURE.
1. The carpenter will have sawn those boards. 2. Age will have changed tastes.
3. The tramp will have shivered from cold. 4. The butcher will have reweighed the meat. 5. The board will have considered the suggestion. 6. The rogue will have been ashamed' of his behaviour.
7. It \VilJ have snowed in the mountains.
8. The singer will have· had a good voice. 9. The student will have be.come uneasy. 10. We shall have bp~n happy. •
11. The buyer will haye appearsd to be satisfied. 12. TheJdoctor will' always h~ve wished to operate 13. Only fools will. have dared to risk such a tjling.
l4.
Anyone will have been able to· do it: . 15. We shall have been allowed to shoot the birds.•t • ' I ~ 16. The soldiers will have been obliged 'to carry
weapons. ~ ""' '
(~) , FJJTUF,E /N TtJE P ~l\T.
1. The carpenter would have sawn those boards. -~· Age would h(lve changed tastes.
3. The tr,amJl. ';wuuld .have 'shivered from cold. 4. The butcher would have P<:;weighed .the meat.
5. The board would. haye considered the suggestion.
6. The rogue would have been ashamed of his
be-haviOur.
7. It would have snowed in the mountains.
8. The singer would have h,ad ,a good 'voice. 9. .The student ,would have. become unea!lJ. 10. We should have been happy.
ll. The buyer would have appeared to be satisfied. 12. The doctor would always have wished to operate. 13._ Only fools would have dared to risk such a thing. 14. Anyone would have been able to do it.
15. We should have been allowed to shoot.'tM birds. 16: ·The ·soldiers .would have been obliged to car,r.y
24 Sentence Consfruction in Afri/raans·
§6. DIE WERKWOORD. (LYDENDE VORM). ON VOL TOO ID, of ONVOLMAAK. (I) TEENWOORDIGE TYO.
1. Daardie planke \vord deur die ti1qmerliian~g~saag.
2. Die smaak word deur ouderdom vera~nder. 3. Daar word deur die leegloper van ·lrnue gesidder. 4. Die vlees word deur die slagter, o6rgeweeg. 5. Die voorstel word deur ·die raad oorweeg. 14. Dit kan deur enigeen gedoen (gedaan) word. 15. Die voe!s mag deui' ons ge~kiet wor,d.
16. Wapens. m<iet deur die soldate gedra ·word, (2) VERLEDE TYO .
1. Daardie planke is deur die tinm1erman gesaag {ge" word}.
2. Die smaak is deur ouderdom verander {geword}. 3. Daar is deur die leegloper van koue gesidder {ge•
word}.
4. Die vlees is deur die slagter o6rgeweeg {geword}. 5. Die voorstel is deur die raad oorweeg {geword}. 14. Dit kon deur enigeen .gedoen ( gedaan) word. 15. Die voels mog deur ons geskiet word.
16. Wapens moes deur di,e soldate gedra word. N.B.-( ) indicates an alternative form.
[ ] ,, a form sometimes omitted. { } , , ,, ,, asarule
§8. The Examples:
(1, 2) R€gular Transitive verbs. (1) may be used -as the standard of comparison and should be learnt first.
(3) Intransitive verb, used impersonally in the passive. (4) Separable compound verb (accent on first part).
Sentence~ Con~truction in Afriltaans
2S
(3) TOEKOMENDfi TYD.
1. Daardie planke sa11 deur die timmerman gesaag
word.
2. Die smaak sal deur ouderdom verander word.
3. Daar sal deur die'leegloper van koue gesidder word. 4. Die vlees sal deur die. slagter o6rgeweeg word. 5. Die voorstel sal deur die raad oor.weeg word. 14. Dit sal deur enigeen ls:an gedoen. (gedaan) word. 15. Die voels sal deur ons mag geskiet word.
16. Wapens sal deur die soldate moet gedra word. (4) VERLEDE-TOEKOMENDE TYD.
1. Daardie planke sou deur die tinimerman gesaag word.
2. Die smaak sou deur ouderdom verander word. • 3. Daar sou deur die leegloper van koue gesidder
word.
4. Die vlees. sou deur die slagter o6rgeweeg word. 5. Die voorstel sou deur die raad oorweeg word. 14. Dit sou deur. eni:geen kan (kon) gedoen (gedaan)
word.
15. Die voeis. sou deur ons mag (mog) geskiet word. 16. Wapens ·sou deur die soldate moet gedra word.
(5) Inseparable compound verb (accent on the second part).
(6) Reflexive verb. i.e. subj. and. obj·. are t!ie same person (s).
(7) Impersonal verb. i.e. used in 3rd Per.-. Sing. onlY., and with impers. subj.
(8-16) These are auxiliaries and verbs of incomplete pre-dication generally. i.e. verJ,is which cannot form the predicate of .a ·sentence unassisted by other· word•· (also lyk
26· Sentence Construction in Afrikaans
VOL TOOID, of VOLMAAK.
(5) TEENWOOR.DlGE TYO.
1. Daardie planke is deur .die· timmern1an gesaag
{geword}.
2. Die smaak is deur ouderdom verander {geword}. 3. Daar is deur die leegloper van koue gesidder
{geword}.
4. Die vlees is dem• die slagter o6rgeweeg {geword}. 5. Die voorstel is deur die raad oorweeg {geword}.
(6) YER.LEQ.E TYQ1
1. Daardie planke was deur die timmerman gesaag {geword}. ~"
2. Die smaak was deur ouderdoip. verander {g~wor~}.
p.
Daar was deur ,die leegloper van koue g!'sidde.r{geword}. \
4. Die vlees was deur d)e slagter o6rgeweeg {gew9rd}. 5. Die voorstel was deur ,die raad oorweeg {geword}.
The Afrikaans terms
are:-Reg. Trans. verb ~ Ree!matige oorganklike,
/>,f
transi· tiewe werkw.Intrans. ~ Onoorganklik of intransitief.
Sep. comp. ver,b ~ SJ>eidbaar samegesteld~ .1ver,\<JY· fosep. comp. verb ~ Onskeid)laar san1egestelde :werkw. Reflexive v,erb ~ Wederkeren'.\le we:ckw. · ' Impersonal verb ~ Onpersoonlike werkw.
Au~iliary ve;rb """ ;r:i:ulpwerJ<w.
Sentence Construction in Afrikaans
(7) TOcKOMENDE 'RYD.
1. Dnardie planke sal deur die timme1·1uan gesaa~g geword het.
2: Die smaak sal deur oude1·do1n verander ge\vord
het. .
3. Daar sal deur die leeglope1· van koue gesidder ge-word het.
·4.
Die vlees sal deur die slagter oorgeweeg gewor_<I het.5. Die voorstel sal deur die raad oorw'eeg gewo~d het.
14. Dit sal deur enigeei;i kan ge\loe'! geword \1.<\t. 15. Die voels sal . deur .ons 111ag geski!'t g!'worfl het. 16. Wapens sal deur "die soldate moet gedra .ge\vo~~
het.
(8) YERLI;DE·TOEKOMENOE TYO.
L Daacdie planke ,sou .deur \fie timmer)llan gesaag geword het.
2. Die smaak sou deur ouderdom verander ..geworJ
het.
3. Daar sou deur die leegloper van koue gesidder ge· word het.
4. Die vlees sou denr die slagter o6rgeweeg geword
het.
5. Die voorstel sou deur die raad oorweeg geword het.
i;; ..
flit sou djlur enigeen kan. (kon). gedoen ,(gedaan) geword het.ill.
Die voels sou deur ons mag (mog) geskiJl~·i,eword het.16. Wapens sou denr die soldate moet gedra geword het.
'
.
§9, When studyin'g these verbs, note shouid be taken of any peculiar differences 'such as stm'mg forms in the past tense, the absence of a passive form, etc.28 (I) 1. 2. 3. 4. 5. 14. 15. 16. (2)
Senteryce Construction in Afrikaans
§7. THE VERB (PASSIVE VOICE). INCOMPLETE, or IMPERFECT. PRESENT.
Those boards are [being] sawn by the· carpenter. Tastes are [being] changed by age.
{Lit. It is shivered of cold by the tramp.} The meat is [beingJ reweighed by the butcher. The suggestion is [being] considered by the bo,ard.
It can be done by anyone. The birds may be shot by qs.,
Weapons must be carried by the soldiers. PAST (Th!' imperfect- tense).
1. Those boards were [being] sawn by the carpenter. 2. Tastes were [being] changed by age.
3. 4. 5. 14. 15. 16.
The meat was [being] reweighed by the butcher. The suggestion was [being] considered by the
board.
It could be done by anyone.
[We were allowed to shoot the birds.]
[.Weapons had to be carried by the soldiers.]
Some pecuUarities may be noted here:~
I. In example ( 2), verander does not take ge· where saag would have done so. This ·occurs 'in the case
of:-( a) verbs beginning with the prefixes be·, ge·, er•,
her .. , ont•, ver•.
(b) verbs of more than one syllable ending in
•eer;
( c) verbs inseparably compounded. See example (5) .•
Sentence Construction in Afrikaans
29
(3) FUTURE.
1. Those boards will be sawn by .the carpenter. ! .. 3. 4, 5. 14. 15. 16. (4) 1. 2. 3. 4.
,5:
14. 15. 16, II. III.Tastes will be changed· by age.
.
...
-... .
The meat will be reweighed by the butcher. The suggestion will be considered by the board.
[It will be within the powers of anyone.] [We shall be allowed to shoot the birds.]
[Weapons will have to be carried by the soldiers.]
FUTURE IN THE PAST.
Those boards would be sawn by the carpenter.· Tastes wo!'ld be changed by age.
The meat would be reweighe<I by the butcher. The suggestion would be considered by the board,
[It •would be within the powers of anyone.] [We should be allowed to shoot the birds.]
[Weapons would have to be carried by the soldiers.]
Jn example (9), beangstigd has a ·d. Broadly speaking, the past participle (verlede deelwoord) bias a ·d when it is felt to be used as an adjective (byvoeglike naamwoord) and no ·d when it is felt to be used as a verb.
e.g. Jan het sy moeder beangstig.
'.l'he following indicates ;the conversion from Act. to Pass. and vice
versa:-Act. Pass.
Subj. llll 1 agent (indicated by prepn. deur)
verb lllJ I verb
30
(5) 1. 2. 3.4.
5. (6) 1. ·2. 3. 4. 5. IV.v.
Sentence Construction in Afri~aans COMPLETE, or PERFECT. PRESENT.
Those boards have been sawn by the
car~enter.
Tastes have been changed by >1ge.Tbe meat has been reweighed by the butcher. • The suggestion has been co~sidered by th~ board_
PAST .(The pluperfect tense).
Those boards had been sawn by the .~a~penter.
Ta•tes had been changed by age.
. ...
.
'The meat had been reweighed by the butcher.The suggestion had been considered by the board.
In the Passive, a certain example starts with daar. In this case the verb is said to be used imperson-ally in the passive. This is ·often the case when the verb in the active would have·no direct object.
In certain cas·es is and was appear aA
alterna-tives for het. This is always the case where the verb is one indicating a change of.plaae or of state.
e.g. Die grysaard is gister gestorwe ~ The old man died yesterday.
·Sentence Constructiori~in Afri/eaans 3!
(7) FUTUR.E.
1. '.1.'hose boards will have been sawn by the carpenter. 2. Tastes will have been changed by age.
3.
<t. 5. 14. 15. 16:The !neat will have been reweighed by the butcher. The suggii~tion wi!J have bee.n considered by the
board.
[It will have been within the powers of anyone.] [We shall have lreen allowed to shoot the birds.] [Weapons will have had to be carried by the
soldiers.]
(8) FUTUR.E IN THE PAST.
1. Those boards would have been sawn by ihe car~ penter'
2. Tastes would have been changed ·by age. 3.
4 ..
.
... .
The nieat would have been reweighed by thebutcher.
5. The suggestion :would have been considered by the 14.
15. 16.
board.
(It would have been within the powers of anyone.] [We should have been allowed to shoot the birds.] (Weapons would have had to be carried by the
.soldiers.]
VI. As a rule,
Afr. J3ng.
ie ~ is (am, are, etc.) 1
+
d" t"was ~ \vhs "(were) f an a JeC lVe. ' is ~ has [been] l
+
t . . 1 'Was ~ had [been] f a .pas part1c1p e.32 Sentence Construction in <Jfrifi:aans
VII. Other verbs which also have strong forms in the past (imperfect) such as w~, moll'• k<m, etc., are weet (wi~). din!<_, (dag, dog), ··
VIII. '!.'he form of the verb does not change when the verb is
used
with subjects having different gender (geslagr, Iitimb"er (g~taf) or' person (persoon). e.g. Die Bmmerman ( ek, sy, ona) sal daardieplanke saag.
lX. In Afrikaans the lnfiniti ve appears in four ways:-He may g9 ~ Hy mi( gaan,
He ought to work ~ Hy behoort te ~erk.
He knows how to swear ~ ff.r weet hoe om te vloek.
<
He stands talking ~ Hy staan ~ gesels. X. The correst use of the itifin. can be learnt only
through expericence. Two observations mu•t •nffice :
-(a) When a past principle .is followed by an in-fin., the past part. itself takes the -form of
Im
infin. e:g. Piet bet' vir Paul gebelp. Piet bet vir Paul help wer~ . ·- '';: ~\ ' ~ ' ... =;-.
(b) The verbs staan, loop, &it, .18 are followedJ by en
-f
infii;i; e.g. Ry bet"_J!'el8 en lees. ,_. . ~
-Examine the usage:- ,, Sy het bydie venster staan en uitkyk met weemoed in h.aai:- siel." Uit
,,Hans
S'entenc;e Construction .in~ Afrikaans 33
'l'he fqjlo_wi!lg e~ercises (-l6 -, 2'2) should be repeated with the verb U;"ei!, in ea<;h ot th~ tenses: ip
turn:-(This should' be done orally. Some of the examples should subsequently be\ written out in full with the English equivalents.)
Exercise 16 (See §§ 4, 6, Exam~le 1). 1. Die jagter skiet springbokke.
~- Die moeder straf haar seun.
3. Die voetbalspeler sko'p 'n skepskop.
4. Die arm. meisie brei kouse.
5. Die. speurder vang. die dief. 6. Die gnlsrgaard eet baie kos. 7. Die sekretaris skryf 'n Jang brief. 8. Die matroos bind 'n knop in die tou. 9. 'n Knap leerling vra verstandige vrae. Exercise 17 (See §§4, 6, Example 2).
1. 'n Sangeres begeer donderende applous.
2. IGnders geniet 'n ·goeie ro1prentvertoning.
3. Hui ouers bespreek die sitpl~kke ... 4. Die predikant verlaat sy ou gemeente. 5. Die polietikus .herken sy ou vcyand.
6. Die advokaat bepleit die saak van die beskuldigde. 7. Die klante betaal hul rekenings.
8. Die beskuldigde ontken sy skuld. 9. Die advokaat ervaar 'n teleurstelling. 10. Jan .stndeer matesis.
Exercise
IS
(See §§4, 6, Example 3).1. Die dokter opereer aan 'n bejaarde man. 2. 'n Vermoeide handelaar ms selde.
3. Mans rook gewoonlik na die ete.
4. Die agtelosige wasvron. stryk met 'n vuil strykyster. 5. Party mense slaap met die mond oop.
34 Sentence Construction in' Afrikaans
1. Die lafhartige soldaat vlug van di~ vyand. 8. • Hulle lag oor die grapi'naker se stuitigheid. V. Di,e ~tout kind huil oor sy speelgoed.
10. Die banneling verlaug ·na S.)'. vaderland.
Exercise 19 (See §§ 4, G, Example 4). 1. Die mense praat kwaad van horn.
2. Die geslepe smokkelaars koop die doeanrbeamptes
6m. • ·
3. Piet aap sy broer P~ul na.
4. Nuwe stadraadslede ste~ bi:ie mosies v6or. 5. Die ou kaffer bet sy ·sopie lief.
6. Ons neem ons baaiklere·na die Strand mee·,
7. Die offisier. staan sy manskappe drie da~ verlof t6e. 8. Duikbote gaan 6nder die water.
9. Die wolke dcyf 6or.
10. Die gelukkige kanaidaat dee! sy sukses aan sy ouers mee.
Exercise 20 (See §§4, G, Example 5). 1. Die wet agterv6lg skuldenaars.
2. Oproermakers mislt\i 'n liggelowige ·gehoor. 3. Dwase pogings misluk byna altyd.
4. Twee getnies onderteken enige dokument van be·
tekenis. ,
5. Misdadigers oortree die wet van die lana. 6. Nuwe leerlinge ondergaan. 'n ontgroenin.'g. 7. Die goewernenr ondersteun hierdie oilderneming. 8. Grootpraters oordryf baie geredelik.
9. Handelaars wliarborg dikwels enigiets. 10. Idiote glimlag alewig.
Exercise 21 (See §§4, Example 6).
1. Hy beroem 'h6m op sy'"liggaamsbou.
2. Die ryk man ontferm born oor die bedelaar. 3. Ek herinner my die gebeurtenis.
Sentence Construction in Affi}eaans
35
4. Die dame .verbaas haar oor die gedrag ·van diebe-soekers.
5. Jy verbeel .jou wat wonders.
6. Hulle skaam hulle -0.or hulle nalatigheid.
7. Ons .her;fi. ons vir die eksamens v6or.
8. Hy gevoel hom ged.wonge om te help.
9. Ons vestig ons in Kaapstad. 10. Ek was my.
Exercise. 22 (See §4, Example 7). T. :Dit blits.
2. Dit sneeu in die suide. 3. .Dit _ w.eerlig iIJ d_ie
- (' Transyaal: ...
_4. Dit spook iu daarqie
ou
huis. 5.. ]/it hael..Exercise 23· (Examples 8-16. Conjugate in the active only). Mevrou Dinges het weer 'n nuwe ·rok. ·Sy 'word baie deftig: Haar man 'moet baie uitbetaal. Hy word mis-kien nog 'bankrot. Hy durf niks s8 nie. Sy is''n par· mantige vrou. · Mnr. D. lyk mak. Hy mag eendag •Y bmneur verloor. Ons wil stilbly daaroor.
Oom Piet se seun is sestien. Bj heet Jan. B;y wil Europa gaan sien. Die k8reltjie het altesame fien pond >in sy sak. Hy moel sy· passaat verdien. Hy durf baie.
Hy mag omgehaal word om te bly.
Johannes kan goed albaster speel. Hy het die kom-pioenskap van die skool. Hy kan alma! klop. Niemand durf met born speel nie. Hy skyn onoorwinlik. Hy is trot• op _sy behendiglieid. Hy laat iedereen dit 09k weet.
Exercise 24.
Repeat the examples in the verb chart §§4, 6, com· mencing with the following words- or ·expressions -as the case may
be:-36
Sentence Construction in Afrikaans1. Souder versuim.
2. Ongelukkig. 3. In die reen. 4. Na my klagte.
5. Met gespanne aandag. 6. Voor die magistraat. 7. In die winter.
8. Miskien.
Exercise 25.
9. \'oor die eksamentyd. 10. By die huis.
U. Op die oog.
12. In ernstige gevalle. 13. -Ongetwyfeld. 14. -Oenskynlik. 15. Volgens die wet. 16. In die .optO'g.
Without changing the voice, rewrite the following ~U·
tences with the verbs in:-
-(a) the .Past Imperfect; (b) the Pluperfect; (c) the (Future Perfect tenses.
1. Daardie dame sal haar handsak verloor. 2. Die konsert begin vanaand om aguur.
3. Ouderling de Villiers sou die katkisante toespreek. 4. Daar word in die koerant oor die diefstal gekla. 5. Vader laat 'n nuwe pak klere by die snyer maak.
Exercise 26.
Without changing. the tense, rewrite the following sen-tences with the active verb~ )n the .Passive, and vice
versa.
1. Nan die Tegniese Kollege leer die vakleerlinge die teorie van hulle ambag .
. 2. Die bank sat beroof word.
3. Die brief was Ueur die predikant geskryf.
4. Die man bet al 'n halfuur gepraat.
li. Die laudmeter meet die landstreek af.
6. Die landstreek is deur die. landmeter afgemeet. 7. Sulke lighuise waarsku verbygaande skepe. 8. Die seuns het die wedstryd in' die- reent gespeel. .9. Frikkie Vetsak sou beter
rn as
·loop.Sentence Construction .in Afri~aans Exercise 27.
Rewrite the following sentences with the verbs:-(a) in the Past Imperfect.,<\ctive;.
(b) in the corresponding past t<'Jl~e : -1. Die geslaagde kaudidate sal glimlag. · 2. Die geslaagde kandida'te sal bly wees.
3: Snaakse din'ge sa_l gebeur het.
-4. Die bruid en bruidegom 'bet nou-nou vertrek. 5 . . Die moedswillige ventjie is deur die prinsipaal
ge-straf. '
§10. Compoum\ and Complex Sentences (Neweskik-kend en Onderskik(Neweskik-kend samegestel.de sinne) may be di· vided into three classes according to the order of words. A. Two simple sentences joined together without
alteration.
• . S"b'J"' Aux 1~1R"t V0<b
II
Co=oetlve . Subj.\lst Aux~[. , Obj, Rest Verb Die bone:I
sal die knt byt want die kat 1 sal /die hom: krap. ,B. In which the jirst word of the verb, precec;les the subject and follows immediate}y after the con• nective.
! __________
ConnectiveI
1st Aux, , ... Sub., .... Obj'. !Rest Verbjote hpqd houd sal die kat byt daar9R1 11al die kat dle ~ bond krap. C.
In
which the whole verb goes to the end in theclause introduced· by ·the connectiVe. ·
I
Die bond bet dle kat gebyt' .l
~c"'-"'_'tl_•_•_·omdat1
_._s_n_bl_· die kat1
die bond'· .
•Obj.I
cei'-rap v"b bet.For convenience· silke ·we shall •call the various con-nectives which are used, · }\· .. ,
te.,
ande ..
conne<ftives. In38 Sentence Construction in Afrikaans
later exercises, reference will have to be made to Appen-dix I, but for exercises 28-30, the following division will be
useful:-A-Connectives: B-Connectives~
C-Connectives:
Exer.cise 28.
en (and); -rant (for); "'aar .tbptJ; dog
(.Y11t).
'
1• 'egtei' (however); inimers (indeed); .tog _(yet); nogtans ,Cyet); nletemin (nevertheless); dgs (so, thus'); derc J:i.alwe ~therefore) ; daarom (there-· fore); daa_rentee (on the contrary); and al, (although).
anv others UHed.
Uum!Jine the following.two sentences into one complex
sentence using the conjunction 011idat, and then repeat
.tlje. complex se1,1tence .conjugatiµg the verbs
fully:-J>ie on<terwyseres prys die leel•1ing.
Hy skl-yf ·n goeie opsteL Exercise 29.
When a clause is introduced by a O·connective, the first auxiliary in certain instances·goes beyond the rest of the verb (see §IO, 'c). · • · .
After exercise 28 has been completed an'd col'rected, make a• list of the tenses in which this occurs.
Exercise 30.
Combine the follow~rrg pai.rs-o~ -sentences. by means <>f the connectives given in"brackets -in each case,_
L Die sondagskool wou 'n piekniek hou. (dog) Die
weer Was ba'.ie
"Oiiseker.
·:
2. -Die weer was baie o.nseker. !(tog) Hulle het
he-sluit om te· gaan-.
3. Die weer was bnie -onseker (daarom)·" Hulle het be-slnit om ni<de· gaan nie.
Sentence Construction in Afrikaans 39 4. Wil!empie. het siek geword. (want) Hy lUlt te
veel appels geeet.
5. Willempie .bet siek geword. ( omdat) Hy het ·te veel appels geeet.
6. Willempie het te ve~l appels geeet. ( daarom) Hy het slek ge'1'0rd.
7. Die son het heeldag geskyn (en) Alma!" het die dag geniet.
8'. Hnlle het die he!~ pad hnis-toe· ge•ing: (ofskoon). Hnlle het heeldag gespeel.
9. Die kinders·bet die \rnis gehaal. (voor) heeltemal donker.
Dit was 10. Alma! het vas geslaap. (toe1 Hulle·het die aand by
die huis _gekom. -11.
12.
.13.
14'.
Pi et was reeds diep in die skuld. ( derh11lwe) Paul het geweler om meer geld a,an horn te leerr.
·r>Te
gees 'is ·gewillig. (maar) Die vlees ls swak. Die .gees· ls gewillig, (tog) Die vlees is swak . Die hoofonderwyser wou graag weet. (waarom) DieJeerling was so dikwels afwesig.
15. Die advokaat het die nian \lelowe. ( dat )' Hy sou SJ( saak bepleit. (allioewel) Hy het gevrees. (dat) Dit sou verniet wees.
16. Daardie seuntjie het sy hand gesny. (toe) Hy het pi.et 'n mes gespeel. ( dus) Sy moeder het dit
weggeneem.
l7.
Dit was "n moeilike werk. (nogtans) Hy son dit onderneem het. (as) Andere was gewillig om hom te help.18. Klaas mag, in sy eksam'ln gedl'l!iP het. (rnaar) Hy
~ou geslaag bet. (indien) Hy bet harder gewerk. i9. ·My buurman ploeg nie sy land nie. ( wannel.r) Dit ls d\e regte tyd daarvoor. ( daarentee) Hy sit op sy stoep en rook.
20. Daar is roeiers op die rnoterboot. (ingeval) Die en·
jin wil nie werk nie.
21. Alma) bet ·gew:eet.. ( dat) Dit was laat. (rnaar) Niemand, bet .g~weet. (l)oe) Dit was laat.
40 Sentence Construction in Afrikaans
22. Die weer steek mooi op. ( egter) Dit is nie 'n waar· borg nie. (dat) Dit sal .vanaand reent.
23. 'n Dame mag altyd 'n diener vra. (of) Hy sal haar oor die straat help. (immers) Dit is sy plig om die publiek te beskerm.
'24. Die diener het die misdadiger na die tronk gesleep. ( .µ) Hy bet baie teenstand gebied.
25. Daardie seun bet voorheen· in die katedraal se koor gesing. (maar) Sy stem bet non gebreek. (daar-om) Hy sing nie II!eer ni&.
ll6. Aun die nnwe hoerskool won hulle vanjaar voetbal
gespeel bet. ( egter) Hulle kon nie 'n ·geskikte stuk grond kry'"nie.
27. J)aar sal aanst4ande jaar 'n algemene verkiesing
gehou word. (want) Die regering sal vyf jaar bewind gevoer bet.
28. Ons kandidaat, Mnr. P,, sal waarskynlik weer ge-kies word. ( aangesien) Hy is nog baie populer. 29.
Hy
is by die laaste verkiesing met 'n grootmeerder-heid van stemme ·gekies .. (en) Hy sal aanstaande jaar stellig. onbestrede herkies word.
30. Party van die mei1se in die dorp was ten gunste van vrouestemreg. (rrlaar) 13'.ulle. het vir horn ge-. stemge-. (alhoewel) Hy was daarteen.
31. Hy is met die posmeester se dogter getroud. (toe)'
Hy is vir die eerste keer"na die parlement gestuur.
32. Die publiek hou baie van haar. ( daar) Sy-wa• ja:re, lank 'n onderwyseres liier. (dus) Sy sal horn ook kan help.
33. Hy is op die oom.blik in Kaapstad. (waar) Hy dieu op 'n spesikle kommissie.
34. Hy sal binne kort die kiesers op 'n open bare vergade· ring toespreek. (sodra) Hy het tcruggekom. 35. Daar sal 'n paar oproermakers wees. (want) Hy
het ook sy vyande.
86. Ry ste1 gi-oot be1a~g ill. die inboo1:lingvraagst1ik..
(derbalwe) Hy maak; 'n speslale •tndie daarvan 37. Die branders het 'n seuntjie van die rotse l(espoel
Sentence Constructiorf in Afrikaans 41
38. Die dogtertjie het iu· die madder gespeel. (en) Sy het haar rokkie besmeer. ( nadat) Haar moeder het haar verkleed.
39. Daai· bestaan geen rede nie. (waarom) Enigeen -moet horn oor 'n -mislukking skarun. (mits) Hy -het eerlik probeer om die regte ding te doen. 40. Gednrende die Jangdurige droo'g"te het baie beeste
gevrek. ( ofskoon) Die Hegering het die boere met geld en voorrade .ondersteun.
41. nie boere sou hoer pryse met hulle wol gehaal het. (as) Daar was. 'n kleiner voorraad in die mark
gewees.
42. Die administrateur soh die hoeksteen van die nuwe
skoolgebou gele het. (ingeval) Die goewerneu-:
sou nie teenwoordig kon \Vees nie.
43. Die prinsipaal is ten gunste van die onderneming. ( daarom) Hy sal die prates onderteken.
44. Verlede Sondag is 'n aantal nuwe lidmate in die kerk voorgestel. ( derhalwe) Daar was 'n gr.oat skare van belangstellendes teenwoordig.
45. Die plaaslike dominee sou hulle vir die aanneming ".-Oorberei het. ·(dog) Dit kon nie gebeur nie.
(daar) Hy bet skielik siek geword.
!r..
l)ie domi1;1ee van 'n nabuyige dorp het sy pligte waargeneem. (tot) Sy kragte het herstel.4 7. Die sebras het teen die wind op geloop. (toe) H ulle het na die fontein gegaan. (want) Hnlle won ruik. (of). Daar is gevaarlike diere in die om· trek.
Connectives Commonly Misused. (§§11·2.0) .
. §11. The use .of· )Van9eer, toe ,as, dan.
The main facts may" be represented graphically.
,~.-~
When Whenever Then~wanneer, a~\ \vanneer dan
:42 Slifltence Construction in Afri~a.ans
(a) Wanneer is always a C·Oonnecti-.:e, and is used (1) with the present or future, to mean when (time),
when (condition), wheneoor.
e.g. Stuur die geld wanneer dit gelee is. ( - when) Besoek ons wanneer jy qie tyd bet. ( ~ if)
(2)
e.g.
Ons sal rus wanneer ons moeg word· ( - when-ever)
with the past to mean when, (if the clause fol·
lo\\'ing it 'is a noun clause, subject or obj~ct to
some verb), or whooever.
Wanneer die ongeluk plaasgevind. het, is 011-bekend. ( - Subj.)
Ek weet wanneer die ongeluk plaasgevind bet. ( - obj.)
Uus het gerus ""anneer ons moeg geword het.
( - whenever)
.-Warineer may be used \Yith any tense to iptroduce
a question. ·
e.g. Wanneer het die ougeluk pla;isgeviud? Wanneer sal jy in Louden aankom ?.
.
.
'l'he common misfake is to use wanneer ·with the past tense to ~mean w1ti3h in clauses other than noun
clauses.
e.g. Ek was Maandagaand bier wanneer '( · toe) die klok a!ituur geslaan het.
(b) Toe is. used with the past tense. tb mean either thew
(a ll-Connective), or when {a 0-Connective). e.g. Die prins het eers die boeksteen geM, toe bet by
'n paar woorde. ges<l.
Die klerk het na die kafee gegaan, toe h;v •. \!!~. ·Jrnntoor 'verlaat het.
N.B.-Toe
+
V~b, present in for.m ~past meaning.e".g. Die prins he( die boek§:I;~~ gel~, toe s~ hy 'n paar woorde.
Sentence Construction in Afrikaans 43 Toe may also be used as other parts of speech : (1) Die deur is toe.
(2) Toe, maak dat j)' wegkom!
'(3) Ek gaan Dou w1nkel'toe.
It may, however, not be used as a preposition. 'l'he following is incorrect: Ek gaan toe ( - na) die
winke].
(.c) As is a 0-0onnective whi.ch may be used with the
pi·esent or f"twre to mean when, and with any tenae
to mean
if
(condition).e.g. Julie moet ODS opsoek as julle in die stad is. Ek sal dit doen as ek die tyd het.
as may' not be used to mean whepier ( 7 of) or as,
because (-· daar; omdat). The. following are ine.orrect :
-Ek het horn gevra as ( - of) by sal kom.
Hy bet die tehniswedstryd verloor, · as • ( - omdat, daar) hy sleg gespeel het.
As may also be nsed to mean than :
e.g. Bloed .is dikker as water.
( d) Dan is a B'Connective which is used with tbe pre-sent or f"t"rn to mean then.
e.g. 'l'eken hier, dan is die verbond gesluit.
The common mist3.ke is to use dan, ]nstead of
toe, with the past tense.
e.g. Die held het die sknrk verslaau, dan ( - toe) het by die verhoog verlaat ..
The following usage of dan with the past tense is
correct but•of less frequent
oc'currence:-As by die boek hier gekoop bet, dan het hy nie daarvoor betaal nie: ·
Dan may aj~o b~ us~d to Il)eai;i than.
;
44
Sentence Construction in Afri/raansExercise 31.
Supply the cor.rect word wherever one has been
omit-ted in the following sentences, (use wanneer .,toe, as or dan, and of., omdat or daar if none of theRe are
suit-
able):-1. Daar was 'n tyd ( ) die ossewa
en
die kapkardie vernaamste vervoermiddele in 'bns land was.
2. Die hoer het sy karperde ingespan ( ) hy hastig na die dorp wou ry.
3, Hy het die ossewa gebrnik ( by groot en swaar
vr~wou verskuiwe.
~. cPi't 'Wiis 'n rnstige lewe ( bierdie toestande geheers het.
5. Die verandering het gekom ( ) die trein ·en die motor hnl verskyning gemaak het.
!i. ( ) die vliegmasjien goedkoop genoeg word, ( ) sal baie mense daarvan gebrnik maak. 7. Gedurende die oorlog het baie jongmense by die
lugmaf aangesluit; ( ) het hulle leer vlieg. 8. As 'n iii.ens nou by die Jugmag aansluit, I ) sal
hy leer vli~g.
9. Dit is twyfelagtig ( ) die vliegmas'jien ooit die plek: van die motor kan inneem, ( ) daar
RO-veel plek no.dig is om te land.
10. Die tyd, ( ) die pos per vliegmasjien ·sal ve1-voer
word, is nie meer ver nie.
Exercise 32.
Complete the following sentences :
-1. Die student bet altyd aan sy vader geskryf om geld te vra wanneer . .
2. Die student het aan sy vader 'geskryf om geld te vra toe . . . .
3. Klop aan die deur wanneer . . 4. Die magistraat het gewe~t wanneer
Sentence Construction in Afrikaans
45
6. Julie sal altyd by ons aan huis welkom wees as .7. Al die jongMrels het by die le~r aangesluit toe .
8. Die boere het al hul rekenings veref(en, toe . . 9. Help my eers om my werk klaar te maak, dan
io.
Maak die deur toe, dan . . . .Exercise 33.
Rewrite 1-5 in the past tense, and 6-10 in the future
tense:- ! 1. 2: a~ . 41 5. 6. 7.
8.
9. 10.Ek sal vergeet wanneer ek die brief moet skryf.
Dit sal te laat wees wanneer ons jou weer sien.
Hy· voe! skaani "wanneer iemand horn daaroor plaj. Ek sal my eers was· en aantrek, dan -sal ek gaan
kuier.
Op .die gholfbaan word 'n mens kwaad wanneer jy 'n stok stnkkend slaan.
Dit was die dag toe die nuwe goewerment vir die eerste keer sittii;ig gehou het.
Die klerk het die· kantoor verlaat om 'n paar briewe
te
pos en toe het hy lank met 'n vriend gesel". J y het gesondig, as jy 'n leuen vertel het.Die reisiger h~t met al die vooraanstaande mense kennis gemaak, toe hy in die dorp 'gekuier het. lJie ski!der het in die skuld geraf\k; toe bet hy hard \ ]Jegin wer)\
Exercise 34.
Translate into
Afrikaans:-k ·The old man guessed when his son would arrive. 2. 'l'he invalid· lady would have died if the doctor had
not arrived soon.
3. Everyone must go to bed, as it is very late.
4. The railroad was washed away when the heavy
rains came.
