Braille_Biologie_VMBO_GLTL_2014_1e-TV_Aanpassingen

(1)

AANPASSINGEN EXAMENS 2014 TIJDVAK 1

VMBO-GL en TL BIOLOGIE

LET OP!

Voor de vragen 28,37 en 42 is het correctievoorschrift aangepast. Zie betreffende vragen. Algemene opmerking: alle afbeeldingen + bijbehorende verwijzingen vervallen.

EXAMENOPGAVEN titelblad

 Tekst aangepast (Bij dit examen horen een bijlage en een uitwerkbijlage.) Bij dit examen hoort een bijlage.

bladzijde 2

 Vraag 2: afbeelding vervalt en tekst aangepast

Er vindt bestuiving plaats als stuifmeel terechtkomt op het bovenste deel van een stamper. --> Hoe heet dit deel van de stamper?

bladzijde 3

 Vraag 5: afbeelding vervalt en tekst aangepast:

Bij veel jongens met taaislijmziekte bevat het sperma alleen zaadvocht en geen zaadcellen. Zij zijn daardoor onvruchtbaar. Bij deze jongens ontbreekt het deel dat zaadcellen vervoert naar de zaadblaasjes, prostaat en urinebaas.

--> Hoe heet dit deel?

 Tekst en afbeelding boven vraag 6 komen te vervallen.  Vraag 6: tekst aangepast:

Taaislijmziekte wordt veroorzaakt door een recessief gen (a).

In een familie komt de taaislijmziekte voor. Wat is het genotype van iemand in deze familie die taaislijmziekte heeft?

(kies uit: A B C) A AA

B Aa C aa

 Vraag 7: tekst aangepast:

Een man en een vrouw zijn beiden heterozygoot voor het gen dat taaislijmziekte veroorzaakt. Ze krijgen een dochter.

Hoe groot is de kans dat deze dochter geen taaislijmziekte heeft? (kies uit: A B C D E) A 0% B 25% C 50% D 75% E 100% bladzijde 4

(2)

 afbeelding: vervalt

 tekst boven vraag 9 aangepast

Er zijn verschillende manieren om kippen te houden voor de productie van eieren. - Batterijkip: 18 kippen per m^2

- Scharrelkip: 9 kippen per m^2

- Vrije-uitloopkip: 9 kippen per m^2 met vrije uitloop naar buiten

- Biologische kip: 6 kippen per m^2 met minstens 8 uur per dag toegang tot uitloop naar buiten Het houden van kippen in een legbatterij is sinds 2012 in Nederland verboden.

Batterijkippen zitten met drie bij elkaar in een kooi. In de andere kippenhouderijen lopen de kippen vrij rond.

 vraag 9: tekst aangepast:

Noem een verschil tussen de manier waarop scharrelkippen worden gehouden en de manier waarop vrije-uitloopkippen worden gehouden.

bladzijde 5

 Vraag 11: tekst aangepast, afbeelding vervalt en wordt vervangen door tabel 1

Jaap vindt informatie over de afstamming van planten volgens de evolutietheorie. Met behulp van deze informatie zet hij de stamboom in een tabel.

Tabel 1. Stamboom

De tabel bestaat uit 6 kolommen. Kolom 1: soort plant

Kolom 2: bladgroenkorrels

Kolom 3: voortplantingscellen beschermd tegen droogte Kolom 4: vaatbundels

Kolom 5: zaden

Kolom 6: bloemen en vruchten Bedektzadigen; x; x; x; x; x Naaktzadigen; x; x; x; x; Varens; x; x; x; ; Paardenstaarten; x; x; x; ; Wolfsklauwen; x; x; x; ; Bladmossen; x; x; ; ; Levermossen; x; x; ; ; Algen; x; ; ; ; -Einde tabel

Jaap trekt twee conclusies uit de gegevens in zijn stamboom (zie tabel 1). (de rest van de tekst wordt niet aangepast)

bladzijde 6

 Vraag 13: afbeelding vervalt en tekst aangepast:

Als een fusariumschimmel een plant is binnengedrongen, raken houtvaten verstopt. Een stengel bestaat uit vaatbundels die in een ring liggen.

Waar in een vaatbundel bevinden zich de houtvaten? (kies uit: A B C)

A aan de buitenzijde B in het midden C aan de binnenzijde bladzijde 8

 Tekst boven vraag 19 aangepast en afbeeldingen vervangen door de tabellen 2 en 3 De stofwisseling van een kangoeroerat is aangepast aan een bepaald type leefomgeving.

(3)

Daarbij spelen verlies en aanvulling van water een rol.

Hieronder zie je twee tabellen met gegevens over de kangoeroerat en de mens. Tabel 2. Verlies van water per dag in %

De tabel bestaat uit 3 kolommen. soort verlies; kangoeroerat; mens urine; 19; 59

ontlasting; 8; 8 verdamping; 73; 33 Einde tabel

Tabel 3. Aanvulling van water per dag in % De tabel bestaat uit 3 kolommen.

soort aanvulling; kangoeroerat; mens gemaakt in lichaam; 82; 19

opgenomen met vast voedsel; 18; 26 opgenomen met vloeistof; 0; 55 Einde tabel

 Vraag 19: tekst aangepast (zie de afbeelding): vervalt

"diagrammen" vervangen door "tabellen 2 en 3" bladzijde 9

 Vraag 21: "afbeelding" wordt vervangen door "tabellen 2 en 3"  Vraag 23: tekst aangepast

het woord "hierboven" in de zin "In de röntgenfoto hierboven ...": weglaten "De pijl wijst ..." vervangen door "Een pijl wijst ...".

bladzijde 10

 Tekst en afbeelding boven vraag 26 komen te vervallen.  Vraag 26: tekst aangepast

Een blad van een plant bestaat uit verschillende weefsels. Waaronder de volgende: R opperhuid, S vaatbundel en T bladmoes met bladgroenkorrels.

--> Welke letter geeft het weefsel aan waarin fotosynthese kan plaatsvinden, R, S of T? Leg uit waardoor dit proces in dit weefsel kan plaatsvinden.

bladzijde 11

 afbeelding boven vraag 28 vervalt

(zie de afbeelding) wordt vervagen door de volgende tekst:

De pissebedden kunnen kiezen of ze in het lichte deel of in het donkere deel bewegen. Tabel aangepast:

De tabel bestaat uit 3 kolommen. Kolom 1: tijd (minuten)

Kolom 2: aantal pissebedden in het donker Kolom 3: aantal pissebedden in het licht 0; 25; 25

(4)

2; ...; 19 3; ...; 11 4; ...; 7 5; 46; 4 Einde tabel

--> Neem de tabel over en vul de ontbrekende gegevens in. Welke conclusie trek je uit de onderzoekgegevens?

aanpassing correctievoorschrift vraag 28 (maximumscore 3) 2 pt tabel aanvullen 1; 28; 22 2; 31; 19 3; 39; 11 4; 43; 7 1 pt conclusie bladzijde 12  Vraag 29 aangepast:

Joey en Sylvia onderzoeken of pissebedden een voorkeur hebben voor een bepaalde temperatuur. Ze gebruiken voor hun onderzoek dezelfde keuzekamer zoals zij voor het onderzoek met licht hebben gebruikt. Het donkere deel wordt constant op 20 graden Celsius gehouden en het lichte deel op 5 graden Celsius.

--> Is deze keuzekamer geschikt om te onderzoeken of de pissebedden een voorkeur hebben voor 20 graden Celsius of voor 5 graden Celsius? Leg je antwoord uit.

 Vraag 30: afbeelding vervangen door tabel 4 Tabel 4. Hoeveelheid antistoffen in het bloed De tabel bestaat uit twee kolommen.

tijdstip; aantal antistoffen in 1 ml bloed 0 eerste besmetting; 0 1; 10 2; 80 3; 60 4 tweede besmetting; 40 5; 300 6; 350 7; 320 8; 280 9; 260 10; 200 Einde tabel

(zie de afbeelding) vervangen door (zie tabel 4) "het diagram" vervangen door "de tabel"

bladzijde 13

 afbeelding boven vraag 31 vervalt bladzijde 14

 Vraag 33: tabel als opsomming opnemen Stand van de oren van wolf Q:

- In de buurt van wolf R: rechtopstaand - In de buurt van wolf S: rechtopstaand - In de buurt van wolf T: liggend

(5)

 Vraag 35: tekst aangepast

"In de eerste afbeelding van informatie ..." vervangen door "In informatie ...". bladzijde 15

In informatie 1 geven de letters Q en R twee organen aan. --> Geef de namen van de organen Q en R?

Schrijf je antwoord zó op: Q = ...

R = ...

 Vraag 37: tekst aangepast:

Een patiënt krijgt een maagonderzoek met een endoscoop die via de mond wordt ingebracht. --> In welk orgaan bevindt de endoscoop zich tussen keelholte en maag?

aanpassing correctievoorschrift vraag 37 (maximumscore 1) 1 pt slokdarm

bladzijde 16

In informatie 4 worden twee delen van het oog genoemd die behandeld kunnen worden met laserstralen.

--> Welke twee zijn dit en geef hierbij aan of dit deel zich voorin of achterin in het oog bevindt. Schrijf je antwoord zó op:

naam: ..., plaats: ... naam: ..., plaats: ...

aanpassing correctievoorschrift vraag 42 (maximumscore 2) 1 pt naam: hoornvlies, plaats: voorin

1 pt naam: netvlies, plaats achterin  Vraag 44: tekst aangepast

"In de eerste afbeelding van informatie ..." vervangen door "In informatie ...".  Vraag 45: tekst aangepast

Welk deel van het bloed vervoert zuurstof? bladzijde 17

In informatie 6 wordt een ECG van één hartcyclus van een patiënt gegeven. --> Hoe lang duurt deze hartcyclus?

Hieronder staan de namen van twee orgaanstelsels.

--> Schrijf achter elk orgaanstelsel de naam van een techniek waarmee een deel van het stelsel kan worden onderzocht of behandeld volgens de informatie.

Bloedvatenstelsel: ... Verteringsstelsel: ...

BIJLAGE (INFORMATIE)

bladzijde 2

Informatie 1

(6)

(zie de afbeelding): weglaten

Het voortplantingsorgaan waar slijmvlies zit en waar de bevruchte eicel zich kan nestelen, noemen we orgaan P.

Een ander voorbeeld van zo'n operatie is het aanbrengen van een maagband. Dit wordt wel gedaan bij iemand met ernstig overgewicht. Door zo'n band krijgt de patiënt snel een vol gevoel. Orgaan Q vervoert voedsel vanuit de mondholte naar de maag. Orgaan R scheidt de borst- en buikholte.

bladzijde 3

 afbeelding vervalt en tekst toevoegen (zie de afbeelding hieronder): weglaten

Orgaan Q vervoert voedsel vanuit de mondholte naar de maag. Orgaan R scheidt de borst- en buikholte.

Informatie 2

 afbeelding vervalt en tekst aangepast

Endoscopie betekent 'binnenin kijken'. Een endoscoop is een slang van ongeveer anderhalve meter lang. In het begin van de slang bevindt zich een camera en een lampje. Met deze slang kan een arts via de mond het eerste deel van het darmkanaal bekijken of via de anus het laatste deel van het darmkanaal bekijken.

bladzijde 4

 afbeelding vervalt en tekst aangepast (zie de foto hieronder): weglaten. bladzijde 5

"Via een slangetje ... van het bloed aan." vervangen door:

Via een slangetje (R) stroomt bloed uit een armader naar het apparaat. Het gezuiverde bloed stroomt via een ander slangetje (S) weer terug in de bloedsomloop.

In het dialyse-apparaat stroomt het bloed langs een membraan. De rode bloedcellen zijn te groot om door het membraan te gaan. De andere delen van het bloed kunnen door het membraan en bij de spoelvloeistof terechtkomen.

bladzijde 6

Informatie 6

(zie de afbeelding) en "in de afbeelding": weglaten

- fase 1: het samentrekken van de boezems (0,3 seconden) - fase 2: het samentrekken van de kamers (0,2 seconden) - fase 3: de hartpauze (0,5 seconden).