ETE-AK-HAVO-2017-1-b

Bijlage HAVO

2017

Aardrijkskunde

Opgave 1 De zeebodem in kaart

Duizenden onbekende gebergtes in zee in kaart gebracht Wetenschappers hebben met metingen van satellieten duizenden

onbekende gebergtes in zee in kaart gebracht. Het gaat om zeker 20.000 gebergtes die voor het eerst waarneembaar zijn op de meest

gedetailleerde kaart van de zeebodem die ooit is gecreëerd.

Satellieten brengen schommelingen in het zeeoppervlak, die veroorzaakt worden door verschillen in zwaartekracht, in kaart. Op basis van deze metingen konden de onderzoekers nauwkeurig berekenen hoe de onderliggende zeebodem eruit ziet.

Op eerdere kaarten die van de zeebodem zijn gemaakt, worden alleen gebergtes getoond met een hoogte van meer dan 2 kilometer. De nieuwe kaart laat ook bergen zien met een hoogte tussen de 1,5 en 2 kilometer. De beelden onthullen eveneens gebergtes die schuil gaan onder

afzettingen van zand en klei op de zeebodem. Onder dit soort sedimente n, bijvoorbeeld in de Indische Oceaan en in de Golf van Mexico, zijn enkele flinke bergketens waarvan het bestaan onbekend was.

De nieuwe kaart van de zeebodem kan geologen helpen om te

reconstrueren hoe oceanen in de loop van de geschiedenis ontstaan zijn. Ook bij de zoektocht naar olie kan mogelijk worden geprofiteerd van de nieuwe gegevens.

bron: vrij naar: http://www.nu.nl/wetenschap/3894102/duizenden-onbekende-gebergtes-in-zee-in-kaart-gebracht.html

Opgave 2 Een demografische vergelijking tussen Japan en Zimbabwe

bron 2

Japan grossiert in 100-plussers

Een 103-jarige Japanse atleet

Het aantal 100-plussers in Japan heeft een nieuw record bereikt. Op de

nationale feestdag ter ere van ouderen staat het aantal Japanners dat honderd jaar of ouder is naar verwachting op 58.820. Dit meldt het Ministerie van

Gezondheid in Tokio. Bijna negen op de tien van de Japanse 100-plussers is vrouw.

Toen het ministerie een bevolkingsstatistiek begon bij te houden, waren er 153 Japanners die de honderd hadden gepasseerd.

De enorme stijging in de decennia die volgden, is waarschijnlijk te danken aan een combinatie van de gezonde Aziatische keuken en een enorm goed

ontwikkelde gezondheidszorg.

bron 3

De invloed van Robert Mugabe op Zimbabwe

De 90-jarige Robert Mugabe is misschien wel hét voorbeeld van een moderne dictator. Sinds 1987 is hij heer en meester in Zimbabwe, het vroegere Rhodesië.

Hij werd democratisch binnengehaald als de redder van het land, die na de koloniale overheersing alles beter zou maken. Binnen een paar jaar na zijn aanstelling als president was zijn populariteit al behoorlijk afgenomen, maar toch wist hij bij alle volgende verkiezingen aan de macht te blijven.

Mugabe heeft het land naar de afgrond gebracht. Er is honger, een lage landbouwproductie, een enorme inflatie en toenemende spanningen. Men heeft alle vertrouwen in de economie verloren en miljoenen inwoners zijn naar buurlanden gevlucht.

Opgave 3 Het Nicaraguakanaal

Aanleg Nicaraguakanaal is begonnen

In Nicaragua is de aanleg begonnen van het kanaal dat vanaf 2020 een nieuwe verbinding tussen de Stille Oceaan en de Atlantische Oceaan moet vormen. De aanleg van de eerste weg voor aanvoer van materieel dat nodig is voor de aanleg van een haven was aanleiding voor een kleine startplechtigheid.

Deze plechtigheid werd bijgewoond door de president van het Chinese HKND-consortium, dat het kanaal zal bouwen. De Nicaraguaanse president zei dat het kanaal de geschiedenis en economie van het armste land van Latijns-Amerika zal veranderen.

Het kanaal wordt de grote concurrent van het zuidelijker gelegen Panamakanaal. Dat is tot nu toe de enige scheepvaartroute die de

landengte tussen Noord- en Zuid-Amerika doorsnijdt. Een doorgang kost een gemiddeld schip nu 50.000 dollar.

Het 50 miljard dollar kostende project bestaat ook uit de aanleg van twee havens, een vliegveld, beton- en metaalfabrieken, toeristenresorts, en een vrijhandelszone.

De laatste tijd groeit in Nicaragua de weerstand tegen de aanleg van het kanaal. Niet alleen vanwege de verwachte milieugevolgen, maar ook vanwege het feit dat mensen hun land en bestaansmiddelen kunnen kwijtraken.

bron 2

Inzoomen op het Nicaraguakanaal

Opgave 4 De reizen van Columbus

De vermoedelijke routes van de vier reizen van Columbus

bron: http://enviroexplore.davidmlawrence.com/2014/09/28/letter-of-dr-chanca-on-the-second-voyage-of-columbus/

bron 2

Scheepswrak voor de kust van Haïti is niet van Columbus

Een scheepswrak dat onderwaterarcheoloog Barry Clifford voor de kust van Haïti gevonden heeft, is niet de beroemde Santa Maria van Christoffel Columbus.

Clifford vond het schip en was er zo goed als zeker van dat het om het vlaggenschip ging van de ontdekkingsreiziger. UNESCO, de

cultuurorganisatie van de Verenigde Naties, zegt nu over bewijs te beschikken dat het schip uit een veel latere periode dateert.

De Santa Maria verging in 1492 in de buurt van Haïti nadat het was vastgelopen op de bodem. Columbus was er in geslaagd met zijn

bemanning een nabijgelegen eiland te bereiken. Hij bouwde er met een deel van het schip een fort en keerde met zijn twee andere schepen, de Niña en de Pinta, terug naar Europa.

Barry Clifford stelde dat de locatie van het wrak overeenkomt met wat bekend is over het vlaggenschip van Columbus. Hij claimde ook dat een kanon dat hij vond afkomstig moest zijn uit de 15e eeuw. Na een grondig onderzoek door experts van UNESCO blijkt nu dat het schip dateert van een veel latere periode.

Clifford heeft veel wrakken gevonden. Zo ontdekte hij een piratenschip bij de oostkust van de Verenigde Staten met een totale waarde die geschat is op 100 miljoen dollar. Clifford mocht die schat zelf houden.

Opgave 5 Braindrain

De braindrain van Venezuela

Venezolaanse universiteiten merken een toename in het aantal aanvragen voor gewaarmerkte diploma’s van afgestudeerden die willen emigreren. Amalio Belmonte, van de Universidad Central in Caracas, zegt dat hij tegen beter weten in probeert ze te overtuigen om te blijven: “Er vindt een braindrain plaats. De meesten vertrekken om geldige redenen. De politiek e situatie biedt bijvoorbeeld de afgestudeerden geen toekomst.”

Naast de politieke verschillen dragen de angst te worden ontvoerd of overvallen, de inflatie, een tekort aan basisartikelen en een ongunstig ondernemers- en onderzoeksklimaat bij aan de braindrain.

De uittocht van academisch geschoolden is geen nieuw fenomeen, zegt Iván De La Vega, socioloog aan de Universiteit Simón Bolívar in Caracas: “De braindrain begon eind jaren tachtig als gevolg van de economische crisis, maar nam toe met de komst van Chávez als president. Zo ont sloeg hij na zijn aantreden bijna 24.000 ingenieurs bij olie - en energiebedrijven. Naarmate de politieke verdeeldheid en de economische crisis toenamen, groeide ook de uittocht.”

Na de verkiezingsoverwinning van Chávez in 2005 is het vertrek onder academici toegenomen. In 2005 vertrok ook Vladimiro Mujica. Voor zijn vertrek was hij hoofd van de chemieafdeling van Universidad Central en voorzitter van een instituut dat nieuwe toepassingen bedenkt voor aardolie. Tegenwoordig woont Mujica in de VS, waar hij geneeskundige

toepassingen bedenkt voor nanotechnologie: “Voor 2000 had ik geen behoefte te vertrekken. We hadden goede onderzoekers en geld. Maar de extreme politisering van de laatste tien jaar heeft de samenleving

verscheurd.”

bron 2

De 10 landen met de grootste braindrain in 2013 (uitgedrukt in

mogelijkheden tot behoud en aantrekken van talent, op een index van 0 tot 7)

bron: http://blog.euromonitor.com/2013/11/special-report-brain-drain-a-global-problem.html