UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl)
UvA-DARE (Digital Academic Repository)
Social medical care before and during homelessness in Amsterdam
van Laere, I.R.A.L.
Publication date
2010
Link to publication
Citation for published version (APA):
van Laere, I. R. A. L. (2010). Social medical care before and during homelessness in
Amsterdam.
General rights
It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s)
and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open
content license (like Creative Commons).
Disclaimer/Complaints regulations
If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please
let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material
inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter
to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You
will be contacted as soon as possible.
Dankwoord
Aan het eind van mijn eerste werkdag bij de GGD moest ik huilen. Op het spreekuur zagen we diverse ver-slaafde patiënten met voor mij ongekende stapels ellende. De laatste was Ron, een jongeman van mijn eigen leeftijd. Zijn moeder slikte anti treurpillen, pa nam een slok en gaf klappen. Na een mislukte middelbare school, iets te stoere vrienden en een jaartje brommen was hij dakloos, had geen inkomen en was verslaafd aan hero-ine, cocaïne en pillen. Ron had schizofrenie, zijn tanden waren zwarte stompjes, hij was besmet met HIV, er zat een schimmel in zijn slokdarm, en hij had nog kanker in zijn ballen ook. Onder eigen dak vroeg ik me reddeloos af hoe ik deze diep beschadigde mensen ooit zou kunnen bijstaan.
Gelukkig kon ik terugvallen op de basis.
Vanuit een apotheekhoudende plattelandspraktijk boden mijn ouders, Roger en Ivon van Laere, gedurende veertig jaar sociaal medische zorg aan vierduizend bewoners in het Brabantse dorp Liempde. Naast een och-tendspreekuur met wel vijftig patiënten werd een belangrijk deel van de zorg bij de mensen thuis geboden. Het kostte weinig moeite om familie, buren, wijkzuster, maatschappelijk werk, fysiotherapeut, vrouwengilden, zonnebloemen en meneer pastoor bij de ziekenzorg te betrekken. Of collega’s in het ziekenhuis of verpleeghuis als het thuis niet langer ging. Op straat, in vereniging of tijdens huisbezoek konden de mensen de dokter of zijn vrouw vertellen hoe het met tante Sjaan, ons moeder of ons Piet aan toe ging. Zo gaf persoonlijk contact met bewoners en helpers een integraal beeld van de sociaal medische conditie van de patiënt. Altijd klaar staan en zorg van wieg tot graf behoorden tot de gewoonten van mijn ouders en bewoners van Liempde.
Hier ligt mijn passie voor armoede en ongezondheid, en de daklozenzorg in het bijzonder.
Als plattelandsdokter in de grote stad heb ik mij kunnen uitleven in het GGD Ambulant Medisch Team voor dak- en thuislozen. Dit team opereerde in oorlogsgebied in de bodemzorg van Amsterdam. Het werk is ver-gelijkbaar met dat van Artsen zonder Grenzen, maar dan in eigen land. Op de fiets naar de mens in hoogste sociale en medische nood. Op straat en in de armenhuizen heb ik van dakloze mensen drie lessen geleerd: 1) het hanteren van ongekende stapels ellende vraagt een specifieke benadering en systematiek in de werkwijze, 2) het bijeenbrengen van gekende stapels ellende en zorg vraagt ontwikkelingshulp in de praktijk, onderwijs en wetenschap, en 3) integreren begint op straat.
Om betere zorg te kunnen verlenen bleef ik in de dagelijkse praktijk vragen stellen en gegevens verzamelen. Ook legde ik mijn oor te luisteren bij betrokken professionals die hun sporen hebben verdiend in de praktijk en wetenschap. Deze mensen die een bijzondere rol hebben gespeeld tijdens mijn loopbaan en bij de totstandko-ming van mijn proefschrift wil ik bedanken.
Ik dank dakloze mensen, helpers en denkers voor de lessen van de straat. Ik dank de collega’s bij de GGD voor de mooie jaren van samenwerking en het Ambulant Medisch Team in het bijzonder. Mijn waardering en dank gaan uit naar de medewerkers van de maatschappelijke opvang, drugspastoraat en belangenverenigingen voor dak- en thuislozen. Speciaal dank ik Quirinus van Arnhem en Bart Leewens †. Jarenlang waren zij mijn leermeesters en kenners van de mens van de straat en de wegen naar zorg. Het geheugen van de bodem. Een bron van inspiratie voor mijn proefschrift. Beste Q, wat heb ik genoten van je verhalen, kennis en steun in woelig zorgveld. Lieve Bart, ik mis je.
114
115
Curriculum Vitae
Igor van Laere is geboren op 8 maart 1965 te Nijmegen. Hij volgt zijn middelbare schoolopleiding aan het Jacob-RoelandsLyceum te Boxtel en behaalt in 1984 het Atheneumdiploma. In datzelfde jaar start hij met de studie geneeskunde aan de Universiteit van Amsterdam en behaalt in 1992 het artsdiploma. Tijdens zijn studie doorloopt hij een verpleeghulpstage op de afdeling chirurgische vrouwen in het Elisabeth Hospitaal te Curaçao, een wetenschappelijke stage kindercardiologie aan de University of California San Francisco en doet een malaria studie in Our Lady’s Hospital Chilonga in Mpika, Zambia. Na zijn artsexamen werkt hij van 1992 tot 1995 als arts-assistent interne geneeskunde in het Catharina Ziekenhuis te Eindhoven en het Andreas Ziekenhuis te Amsterdam. In april 1995 treedt hij in dienst bij GGD Amsterdam en is werkzaam op de Drugs-afdeling polikliniek centrum. Twee jaar later sluit hij zich aan bij het Ambulant Medisch Team. Vanuit de GGD Dr. Valckenier-praktijk voor dak- en thuislozen trekt hij door de straten en armenhuizen van Amsterdam. Van 1998 tot 2000 doorloopt hij de opleiding tot sociaal geneeskundige aan de Netherlands School of Public Health in Utrecht en Erasmus Medical Centre te Rotterdam. Van 1999 tot 2003 heeft hij zitting in het landelijk platform daklozenonderzoekers onder leiding van hooggeleerden Paul Heydendael en Judith Wolf. Tussen 2005 en 2007 is hij bestuurslid van de Vereniging voor VerslavingsGeneeskunde Nederland (VVGN). In 2006 organiseert hij tijdens de International Conference on Urban Health in Amsterdam een Doctors for Homeless Workshop, in samenwerking met Dr. Jim Withers, Street Medicine Institute Pittsburgh USA, Dr. Jim O’Connell, Harvard University, Boston Health Care for the Homeless Program USA, en Dr. Angela Jones, Oxford University UK. Hij is actief in het internationaal netwerken om mensen uit praktijk, onderwijs en wetenschap rondom dakloos-heid en ongezonddakloos-heid bijeen te brengen. In 2007 is hij samen met Angela Jones en de European Federation of National Organisations Working with the Homeless (FEANTSA) initiatiefnemer en oprichter van het European Network of Homeless Health Workers (ENHW). In samenwerking met Rotary Club Amsterdam Nachtwacht richt hij in 2008 de stichting Doctors for Homeless Foundation op, om internationale sociaal medische kennis en ervaring te delen voor het helpen van mensen die deze het hardst nodig hebben. Na de verdediging van zijn proefschrift begin 2010 trekt hij met zijn gezin naar het land van Oeroeg, om sociaal medische lessen te delen in Bandung.
Uit de landelijke praktijk en denkwereld dank ik vooral Gerard Alderliefste, Wouter Barends, Roel Coutinho, Léon Deben, Lia van Doorn, Paul Heydendael, Henk Rengelink, Marcel Slockers, Ronald Smit en Judith Wolf, voor hun stimulans mijn hart te blijven volgen en mijn proefschrift dicht bij mijn eigen werk te houden. Niek Klazinga, mijn promotor, bedank ik voor de mogelijkheid om onder zijn supervisie dit proefschrift te volbrengen. Ik beschouw het als een voorrecht om bij hem te mogen promoveren. Ik heb genoten van onze bijeenkomsten op het AMC, te GGD en bij ons thuis aan het ontbijt. Waar ik de neiging had te verdwalen wist hij mij met een vanzelfsprekendheid op het rechte pad te houden. Dankzij zijn ‘eenvoudige’ en doeltreffende analyses kon ik beter structuur aanbrengen in mijn proefschrift. Na elke ontmoeting kon ik verder met een nieuwe dosis motivatie en enthousiasme.
Matty de Wit, mijn copromotor, bedank ik voor de prettige en intensieve begeleiding. Zij is een epidemioloog naar mijn hart. Van haar analyse, scherpe en kritische blik, en snelheid van handelen, heb ik genoten en vooral geleerd. De GGD mag trots zijn op iemand van haar kaliber! Dank voor alles.
Woorden schieten tekort om mijn familie en vrienden te danken.
Mijn liefste Jola, dankzij jou kon ik de stapels ellende aan. Dank voor je onvoorwaardelijke liefde en onze zoon Luuk.
