Die lewenservaringe van Catallus soos weerspieel in sy gedigte

% M S X

tl

i

12

I G

t

.I

--ooo--deu:r

RICHARD GEORGE MURRAI.

XEBHANDJ!LING Tift

Vl£J1KRICUNQ

YAM

,DXE

H·

A.

S!RMD

A4!i

,DXE

tJMIURB:JtEit

iAN

§!tJJ.Rf@gSQU •

,.. ...

~o-

...

I tl H 0 U D.

---

...

_. ...

INLEIDlt3G.

Aspekto von Soo1ale Omgang, Sedes en Gebru1ke

l1aarna Ontullue 1n S'! Ged1gto Vertr)'O _{• • • •••} 1

Cntullus se Leuo, en die Emp1r1eoe Agtergrond

tot By Ge41gte •• _{• • • • • • • • • • • • •••} 9 Levensblfhe1d ••• _{• • • • • •}

.

.

.

_{• • •}

....

11 Vr1endsknp _{••• • •} • • •• • • •

....

. .

.

, 19 L1efdo _{••• • • •}

.

.

.

_{••• • • •} I • • •

.

.

~ 24 Varin _{••• • • • • • • • • • ••• • ••}

.

_{•· ·•} 33 Samevatt1ng

.

.

.

_•••

.

.

_{• • •}

.

..

_{• ••} 37. B1bl1ogl"af1c

.

..

.

• • 0 • • •

. .

.

••• • •• 39

---oOo---~

I

I

I

I

van Ca.tulluo se d1gtcropcrsoonl1khe1d 1nntel - en tene1nde

dnn Dot 'n roool1ke mate van eekerhe1d on oortu1g1ng d1o nnrd en u1tuorlt1ng (op die d1gtor self) van or leuennervar1ngo te kan bepaal - sou d1t c1sk1en 1na1ggeuond ~oes om die ngtor-grond vnn

at

dlgteroverhoog, nnnml1k die Roce1neo soelale

atraktuur vnn die tyd 11enr1n b,y gelwe hot, in vlugt1go oen-okou to nooo.

Meer spee1t1ek verg die cos1alo kr1nge·~nnr1n Cn-tullus oelf bevecg het

ono

oandng, as voorboro1d1ngsondorcoek

t1nt poropcltt1et ooet ve.rleen by die ontlcd1ng von d1o norms ttat 'toontortJd gegeld het ten ops1gtc van cokero vnnrdobepa ....

lings, godrngokodes, ot1ese en oorcle opvntt1ngo, kulturele r. 1nelng. Dio bev1nd.1nge en nfle1d1ngs, t:1nt u1t so tn ontled1ng

krlstallioacr, aou as toetssteen ltcn dlon vir Ontullue so

nan-pnsbnarhe1d by, en d.le eate van ey ve~eenselw1cr1ng met, d1e

gemeenekepopatroon van ey t7d; en sou on·s G'Y (£ed1gte dan met

eoveel beter begrlp kon.gebru1h as bnromote~-les1ngs vnn ay

~anvoel1ng en vatbne:rhe1d v1r)

en

reaksteo tot, die 1nvloede unt op hom 1nge~erk het.

--ooo--Ao aanknop1ngspunt rnet dle leeft1yco van die Rooe1no noom ono dlo mMJ.. t74 - moe%' besondeP dio .,eono.1 ,

at

hoofmntll t7d

- by u1to~ok d1~ soslole geleentheid uanr menso comoedelik

oet

melttlnr vorhocr, en ·karaktere1ensknppe openbanr vat 'n

gebalnnsoar-do gohoolindruk van die 1nd1~1du as mens daarotel.

tJJy sal b7 m; ann ha1s lekkor 1tan vagl(), Fabullna, oo

Jr

'n pu1k oto 1n oorvloed saambr1ng - en moenlo d1e t:f7J1 en 'n oon-valllga nooi vorgeet n1e!0 _{(Carmen XIII).}

Van mnalt7e .... het07 publielt of prtvaat, tomeel of 11'1• foroeel - het die deursnee Romoin van Catulluo se t7d veet' nee~

gemnak as

~at

br

vryuol

en1ge moderne

volks~ep die

geva1 1o.

'

Die drie ocue uat oostreekG 150

N.c.

ten e1n.do loop, bled, vir ons

'n nttouopolcgt1go verwerkl1h1ng van dlo geuegdea .,le't1e om \to eotu.

.

\

Veral cllo magnate traa voortdllr-end 1n f1nano1alo kragmet1ngo\\BG• _{I ,}

I

tt1ltko1 ten ops1gto van ltmltsheld en kt11st1ghe1d b7

teeamilal.~ae.n-\ \ biod1nge .. kregraet1ngs trat dio ru!nnolo von eoor na een .~ortuin

tot gevolg gehad bet. StJ hooJt one brvoorbeeld dD.t ono

hnrcuo

1 - ~ \ '

Ap1c1uo, amulpanp oonder tteerga tydens 'l1ber1us oe bcm1nd;₁ 'n orf'-·

\ '

lat1ng von oeer ns tl,OOO

,ooo

apoed1g laat trtmp het to_t sk~o I\

- ' \

'n t1enao dl:ll.\1"\'&n, en toe

-n

strop ol:l s7 nelt gniln o1t hot ,ecrdor ns \

\ ' .

om 07 lyf'bond 1n te trok. · · \

Rolsor V1telllua2het selts oorlogskopo na d1o Ege'ioe \

oee en SpanJe gestuur bloot om raro leltkernye to gnan. h!\61. _ \

ltatit- hoetrel sulke grootd0enor1gho14 heolt1Wlrskifl1~ u1

t-sonderl1k una, dlon genoeade 1nstane1ee n1etom1n om d1e

r~Ul

'e

beklOJ!Itoon van 'n booondol' ho1! lerilll\otandaol.'d b7 41o

gegoe~e ~haae

ten ops1gte van htll ete en dr1nlte, en 1s d1 t v1r on a daarom

ver-staanbnn:r

ant

een trat in cUo hoi sos1tlle kringe vnn daardle tyd

b~eeg.het n1e juis •n kerkmu1s lton gettees bet ~anneer

_hJ,

sooo

'·

Catulluo rtP Fcbullus, 'n hooggeagte i.rr1end

noo1 oo

by

hom nmt

hula

2/ ••••••••••••••

1 .DAVIS:

A

])4y IN OLD Rof\11£.

-too.

te koc: oet nle. D1o knctige ,sp1nnernkke 1n Catullao ae b~-oie coot derhalue vertolk vord n1e soseer ao onbeo1ddeldho14

van d1o @l!Jbeer n1o, maar eerder- c.s veelseggondo nnndn1d1ng van

err

onvo~n om vr1-cndo van Fabnlluo ee klao in ooreenatermning

cot bul oouinlo ctand te ontbaa.l, want, sltep

tw'

ee:rs 'n prosedont,

gnl by hoonelt daardettr onder tn verpl1gt1ng stel om soortzal7l!o

gaovryhoid em oovcol .ander vnn r.q 1nvloedl71tG vr1ende te botoooJ

en, ao ll;V by n1eraand t1il agteratean aat betret ttolle:1endheid ten

ops1gto von onthaal-etiket nie, sal d1 t. teeaJh'lrtyO van nego

peP-sone (of veelvoude van noge) op 'n slag betaken! Sy vert1fa1fts ( 1n Carmen XXVII) na d1e .,ou Fnlor1ese t17n° uat gy slaat V11" llDm

ak1nk, Jum ooh o1ok10t'l d1en ao terloopao oonvnlllng van dlo eg-tergl'Ontl

tot

sr soe1ale stand en verr::oe. Folwiese tfYn uo.e

naamlUt alaGOeen bosltou as dof'derMgse 'f:IJ'Dsoort na Sot 1n1ose ~

Onecubaanoo uyne.

'n Into:roeasante tatelgebru1lt van dlo Rooe1ne vord deur

aa.tulluo tn Careen XII a.angeJ:-oer, traarin h:r As1nltts t.larruclmls

atros oor dlo knap van q servet. Catullu:s gee voor dat die

sent1mGntole unarde van die sorvet d1e verltos <laorvnn ergorl1.h

gomaalt hetJ 'n waarakrt'111ker oorsaak van S1' nratrol oor die

voor-val t::Tae etcllig d1e onger1ef en verleenthe1d ve.arln d1e vortlt:11n•

ing van d1o aervot by die maaltyd. hom lant bolend het. Dit uns

nanmlik die gobrulk dat d1e persoonliko lytbed!cndes van gaoto

hul here oe c1e aervette oaambring; en, anngosion. die eetgerel

u1t sloan lepols beotann het ('n mos 1o nlloon dcur d1o vloioon:ver

-'n olanf' .., gobruUt:), trao d1 t gebeurl1lt dat 'n

.sns

eo hand

a,

'V'lngero

en goalg VJ'9eir

ot

later 1n d1o g@drang sou kct:l, en die gemio dM

van 'n servot oott n1o Ju1e da.nrop boreken geuoeo h&t om 'n gevoel

van docoruo en seltversekerdhe1d by d1e bc:JUato d1neerder te la.at opbro1o n1o.

In Cnrmen XLVII vorays Cotnlluo nn~ vernederendo

so-s1alo voroltynael wat e1e 1:1ao nan d1o Romc1nao leoft:ryoe van

dtl.ar-d1o tyd. Unnneer b7 Porc1ac en Soc:rnt1on dlt voMttt dat hullo

popultl.r!te1t ltoop deur u1.tspntt1go teeottale oan

te

bled vnt bUlla

cot oohoopgold t1nane1er,

t~l

Voran1uo en Pnbulluc -

~eo

toegenoo

vr1endo

van

Cstulluo -

noodgedvongo

d1o

otrate pa-trolloer op jog na 'n ti1 tnod1g1ng tot 'o maa.l

tra,

dan oaalt JU1

laasgenoet"!dos geen kompllment n1e. Gulko pams1ete - 8

ska-1 . .

dweoo" coos hulle b7 d1e Rome1no bekend gootaan het - t:ras

nllec bohalt!e op cl1e eoo1ale agtorgrond. DottP hnlself ann

d1e oandng van voornanstaancles op te dr1ng deu.r nllarlei

tl1k-tlb~1Gr1

en slaafae

1nkra1per1ghe14, het

hmllo

d~els danr1n

'' goaln~ om b!llat'llt na ete genool to 1try, Ill vno dlo pJ7a dan fl I 't

I

I ~

f

I h ' 1.· I 1, I I

~

I

I

I i

~

oolt, fo1tllh oondeP u1toonder1ng, d1e noeo onde:rgooklkte plolt ann tp.fel en m1ndereanrd1ge geregte, en hulselt d1o sk1f van d1e opDt en ek11:lpo v~;tn dle geaelskap - vert\1 t:1Mnoer Jm.llo

bnl-oolf belagl1k gemaak het deur oulko gootronoo1eoo preotas1oo

ooon ltatl.oltoeko hcu)l 1n to slult.

. .

BlJhbonr traa daa~ ander meer vertrrl.de man1ere om

jousolf gonoo1 te

.krr,

oooc byvoorbeeld in Oarr:u:m XLIV

deur-skemer.

Dit

~as naaml1h dat letterkundlgeo, u1o se ontoerei•

'

kondo vol'C!O"eno hulle

meermale gedt:rlng

het

om na die

ondoroteun-1ng VQJl boshermhere en bmtondernaro oo te e1en, detir

laaegenoco-. des ( vornl ns dl& self aop1rant of geveot1gdo d1gters of ekr-g.

vo~s uno) genoo1 1a·teru1lle van bal besondere hultarele

begnatd-held. St> bokcm

Catu.llua

dat

117,

teneinde hoaoelt

na

'n

emul-party rscnool te ltr;, 1ngev1ll1g het oc hom op sodan1ge tr7se dSU*

ene Seotiuo te laat gebra1k. D1o gehtllte vnn d16 se toosprcolt

11at Ontulluo verpl1g t1ao om te lees, vas egteP vnn s6 tn nard dat d1t hotl gcmoop he't om 'n. hekold1g te clt!7f' vocr1n b.J· ln onocuond.e

taal lnt!.t bl;rlt pres1ee 11a~ 1:\Y daarvan ged1nh hat (.m terloopn

. van hGooelr, tteens die seltagt1ng 1:1at b;y coos 1nboet). Z.Ia&l'

almal ttae n1e so ru1 terl1lt oooo Co.tullus ttnnneeJS d1 t by die

bo-kenn1ng von nullte 01:1okhe14 gekom bet n1o;· en ono kan gerede11lt

aannooo dot danr somm1go t~aa trat, te:rtJ1lle van o'n pot lenteoop•,

nle goohro~ bet n1e

oOc. Trote en Weelde• o altaar te bogGUF · llot w1eroolt

br

dle 11use-vlam ()nteteett•.

("To heap tho shr1no of

Luxtart

ond Pride

Uith incense kindled at the r.tuao•e fls.me. •

- GreJT.)

(.'

Uc.nneor onD leoo boo Cotullus daarna tt1ts1en om 01

boesohw~_ond Vemn1uo, no tn. lang aft1ea1gheld, ·aet

ht!.rtstogte-11ke Jruooo terug te vewelkom; t:rnat' b1' Vertr.YO na dle

soenge-11oonto op otraat tueeen celfs te1tl1k onbekendeo onder11ng, frono

ono atollig om-tillekeung oor eo 'n Vertt)'fdo

toegcncenthe1dage-bnar.. i'og vas d1t 'n nlgcoeen-aanvaardo hof111tho1dsbotoon, d1o

~el onophoudolihe nakom1ng ~anrvan (op etrcnt, by~oorboela,

1n dmk vootenngarverkeer) n1e m1n lo.s en ergomis - verleent-he1d d!~Jols - tot

sevols

gehad hot. Nle eena dlo Keiser self

ue.s l~l!un van hierd1e gebru1k n1e, howel d16 voorr;g bopsm

11t1s tot d1o u1tgelese kringe von persono tsnt bekend gesto.an bet

as ucneoor so vriendeu.

"

Al u1 ttteg om sullte 1nt1ema ltontnlt rnet Jan Rap en e7

me..llt V!7 to spr1ng tfae om van 'n dra.s.gbaar gebro1k. te maak

tran-neer jy jou op straat begelte; t'Tant d1e ser1ngste sweem van er-gerl1khe1d oor

d1o

groetw7oe 1s ao u1ters onbeleef beokou.

BO.P.J2!Ki..Biit s ( c~rm 1na XI I, XXV, XXXIII, XLli )

Soos Catullae 1n ~tl1ke gedlgte getu1g,. bet oense veel

lns geh:ld von~ t1pe kleptoman1alt 11at gedurls op die loer gelO

bet oo n1koverooedendeQ on e.gtelos1gee klc1n1gbo1dJ1eo te ontf'tlt ...

sel. Voral bet maaltro, vanneer 8nechtt& se 1nVloed begin geld

het~ en 6!.e openbare boddons - d1e meee geuildo

ontepannlngo-oorde v1~ olle lne van d1e samel~1ng - goldo gelcentho1d hi~ voor BCb1ed,

temeer

a£~ee1en standslegbome h1or tot groot

anto

opgehef' 1o. Catullus self skyn nognl d1lnrolo die slagoffel" to

geveee hot van sttlke dSetstello - te oordeel nn 41e gebclsdo ayoe uaarop hy dlt 1n ttl ged1gte ophaal.

,

Die gemeenohopnplnag het onge~~eld tot groot moto 1n

tl1e ouerhe1d oe ,Paneo Et C1t-cenoern - toegot11na geuortel, wat

woroo leoalopera en parastete gesprtt1t bet. D1e u1tbn1t1ng

van verotrerde geb1ede het Romo 1n stliat geatel ora die lewe v1P

haar bu.rgePO besondor moltl1lt to oaclt, on 'n borde bloedou1ora o.on

5/ ...

~.

-5-d1e l~e to boa t1nt n1ko hoogennamd tot han!t vooropood b)-gGdm

het

nlo.

~Y!,t (Cllnnina IV, V~ VII, XIV, XXX, XL, LXXVI).

D1o tioord itgodediens" (d.u.s. d1ena vzm God, oftwel

~ god - a1 1s d1 t dan nou oolt solto 'n ntgod) 1o haas n1e van

toepnasS.ng op d1e geeotesgestemdho1d von d 1e Homelne aoos di t

geo~onbncr 1o 1n hulle rltuele en p11te1topl1gplog1nge nle. Ve~l­

eer con dS.e uoord ,b)'geloof", of arol1g1en (veral 1n ay ooP-epronhli.lto bctohon1e: re

+

llgare

=

oa trederor4s te verb1n4) dio

a.lgsene haraltteP van hul godod1enst1ge opva.tt1ngo en ttit}O'lt

tlperena voorgee.

Van monoteiaoe vao daar natuurl1k geen sprnke nie; on

bale von

a1o

godhede vas v1r die Roce1ne eullto onpersoonl1ko

on

abotrahte b03Pippo, dat dnar d1huels onoekorho14 uae omtrent bnl

geslag. u-Uees tog gunotlg ges1nd,

o

goddel1lto ueae, 07 u

can-lik of vrotll.Ud 0 _{t:tns die gepaste asnhettormule V1r men1go ou}

gebedoformQ'liet-. Heer nog: self a vei-peraoonllltte deugde hot

hul godhold-teenhnngera gehad1 ann vie voroko1o tempele 1n dio

stttd gcr>17 lo. fot

ar

log1eoe konselnrens1o gevoa:r bet die

g0d-he1dsbegr1p van d1e Bomelne d1e v-oronderatell1ns moontl1k gESllalt

dat elko han4ellng or prooee vnn 41o Qenselouo'oy beaondere

enumenn aobnd bet • vat aangeroop moos l!Ord om o0dan1ge handel1ng

te ll.Ult

g<KJ7.

Rlerd1e k11-onperaoonl1ke godhedo hot 1n ~ ~ettteno,

eel*del" as teolog1ese, verband met die mens geetaan. D1o

"ire:r-houdlnff tusAen d1e 1nd1~1du en

a.r·

₁num1nn- uco te1tl1k sulaer kontrolttueol: soveel gobedo en p11gplog1ngooft'o:rnnde uord

e.en-geb1od v!r eoveel goedganst1ghe 14, voorspoed

en

beskef'ID1ng.

aDo at 4ooa (ek goo sodat a kan gee) uas dle ltom van d1e

Romoln-eo re11g1o.

om

egte:r to veronderotel dat h1er41o verbysterendo

ro-11(11o-hoopleho by 'n ellt en tn leder ingesll.\Atl hot, sou m1sle14end

1:1eeo. D1\ sou hcelwaaroky.nl1k n1e ve~ van d1o ~aarhoid voes nlo

dtrehte -verhott41ng tot ongeletterdhe1d en onkunde gestcan hot.

By dle opgevoede klne se 11as daar

-n

vry algemene ne1g1ng tot

11gs1nn1g.e ngnost1e1sme, trat h1erd1e. rel1g1e gedoog het olego

as 'n bru1kbare mtddel - Vir pollt1eke doele1ndea dlln1ela .- os

die vclhsgees te beinvloed en te rig. Sommlge van d1e nees

Yooraanetnande Rome1ne, betanmde etantsmanne sooe Sulla. en

Ju-lius Caesar, tfae selts onbesknamde atetste.

t-ioar kom one b7 bygeloot, 1s d1e prQntj1e heeltemnal

and era. flelta d1o meea a1n1ese ongelo't11ge bet <11e t1rann1e

van bygeloof ten proo1 gevnl. D1t 1s

h1er,

en ook alego h1er,

dnt one blyke v1nd van die u1taerk1ng op oenslrke gedrag van

vrees vir die g04e. D1oselfde Sulla va~ tlus~ verklasrde atets ·

ten sp.yt, .het ~ beeldJ1e van Apollo gedur1g met hom saamgedra,

ttllt hy van tyd tot trd goaoen bet, en tot ttie

tw

hom 1n d1 e

ge-bed g~end he~ 1n oombl1kke van govnar, Hnnno oooe Cicero,

Varro en Cato, met bulle f1loaof1ese geleerdhe1d en al, ·het b .. v.

b;r" geleenthe1d hewlg ontoteld geraak oo:r 'n tueedehandae ber1g

. . 1

van "n VOOJ19pell1ng deur 'n doodgewone roe1er; en drome, noos

vandag nog, het. d1e verbeeld1ng aangegryp van selta die meeo:

VeP-stokte a1n1kua.

'n Heel beeondere genre van gode 'tfs.a die ag. Lares en

P~nates, b&okermgeeste van alle bu1shoud1ngs. Geen ~o~lng vas

aonder bulle n1e, en b,r alle sosiale geleenthede 1s daar met hnl·

le rekening gehou. En hoewel die aanb1.dd1ng vcn ook b1erd1e

gode by bale bloot vormgodad1ens vas, was dlt erlgoed vat deur.

\"

trad1a1e en met verloop van tyd deel gevord het van die

volke-. \

karnkter. Ann die luuld. h1ervan kan ons dan die

slcy'nbare\,teen-.\: ::.·

strydighe1d in Carmen IV veritlaar, 11aar Catallus sy se1l~~J1e

die kusgode laat repudieer, en tog te1tl1k 1n dleselfde ·fl~em\eer-. i \

betoon nnn Caator en Pollux - die ,Penates' - laat toeko~. \;\ ·

One knn derhalve aanneem dat Oatullus se

houdin~ t~\;m­

oor godod1ens van dleaeltde toesltletlllte ootiiiii!G vas

as

d1~ .'~

dle meeste tntellektuele van q t;yd. .

lla~~r

dnt ook liT bo"

~le\

kon loelntlek van dte houvao •an bfgeloor nle, bl;vk u1t

Cnl('lll~fl\

v\

7

I . ....

I' • • ,: . \ . '

-7-en

VII,

ondor andere.

Hoo Jnoet dle vu.1ghe1d von toal en obaene u1

tdruh-k1ngo on vo~s1ngs, Hnarenn Catulluo hom no onbGnkaamd okuldlg

caak., vorkle.ar uord? Hoe rym d1

t

dnt

su1ver on

troebel 1:1ate:r

utt d1ooolfde ronte1n voortVloel?

In hootsank uo.s d1t die.· Rooe1nse leeftjJ'se ttat a.nn

b1erd1o vwakynsel. ten grondslag golO hot. Dnar vas m1nde:r

preutsho1d, o1nde~ skaamtogevoel en, gevolgl11t, 'n veel meer

11-beml1ot1eco gee1ndhe1d ten ops1gte van l!lottal1t:o1t aawat. dit

vandag b1 tiosterse beskaw1ngs die geval 1e. trudiome ls

b.VVooz--i

beeld Vl'fol11t b7 openbare ettembaddens booefon, tto.nr bo1de

ge-alngto eo normnal en doodgetroon sooo op en1ge ander terre1n met

mekaar omgesaan bet. ~el1s~aar hot dlt sodolooshe1d en

b~ndo-looahe14 ln die hand. ge1.1erlt; hoe kon d1t ook andere? t1atter

d1gtot- va.n vandllg sou d.1o vermetelhe1d ·hfl om 'n lotd1g te skz7f

'

as erkentl1khe1dagebaar teenoor een ~at sy bn1s tot die dlgter

se beok1kklng gestel het v1r die pleeg van egbreuk - soos

Oatul-lus oy dtmh nan All1u/betulg vir d1e se medet:rerklng in so 'n

verbnnd?

i!ntter digter ot nkr11ter van vandng sou hom dlt ltan

aanmat1g om 87 gal u1t te braak op en.1geen van Jr:n Rnp tot by

die· E!erste tllnlster - aooe Catul:lus die voorwerpe· van sy a:f'lteer

( Caesar'31nklu1s) by name besvodder het - aonder om hoo die eon

lasterged1ng na die onder op die hale te heal? En eo knn one,

nan die hand van u1 tlnt1ngo ln Cntulltto oo gedigto, voorbeelde

vermenlgvuldig van onk1eehedo lfnt, gomoet by ons ott.mdaarde von

gepaotheta. on ttelvoegl1k.he1c1, n1ke mindor ao ok6ltkend is n1e.

Maar ons noet n1e vergeet nle dat Catullue ~ volbloed

heiden t1as 1n 'n tydperk en sameleving traer volslae paganismo

hoogty GOVier het, en ttaar rnd1knal d1fferente norms van deug on

. ondeug, feteoenl1khe1d en onfntsoenltkheid, oodo11kbe1d P.n

on-oedel1hho1a gogeld het awnt by ens die geval lo.

11NGE: SociETY,,..,_ 'Rota1ta-23S,

~C~RM~IV L 'XVIft b.

'3 •• LVI(. K: l..I'X CXI C II C

I

l

Gelees teen h1era1e ngtergrond (en eo one lilt 1n aedngte hou dat 11efdG en haat twec11ng hartstogte 1s t1at om die beurt,

en ln ooz-eenstemmende grade van 1ntens1te1t, Jeono d1eselfdo

persoon ontsteek knn vord), 1ntegreer dle au1ucPo en onsu1uere 1n Cntulltto se ged1gte tot 'n redel1kgebnlannecrdo geheel1ndrtth

van c.nboteuelde

gevoelsu1t1ng~

aomevnttend bev1nd ono dan d.at d1o le::re te Rome (d.1o

agtergrona van d1o oorgrote meerderhe1d van Oatullue se ged1~­

te),en 1n besonder d16 van die k:r1nge uaar1n Oatullus beveeg

het, 'n 1tale1dooltop1ese tatereel geb1ed het tJaarop 'n 02eester van

Catul.las so kal1ber - met q alterpa1nn1ghe14, vaarnom1ngavemon

e,n 1ns1s - Gkouspelngt1g kon voortborduur. Rome, magtige

heer-ser von die· u~reld en. nab7 die toppunt van haar 1mper1al1ct1ece glor1e, het daarnn gestreer om haar vo~stelike status uaardlg to le11e. Veral is magsvertoon en seltverheerl1k1ng aangewend ao

hetboce oe elel1aarde to laat geld. Die k_etttngproses,

waarneem-baar by die opkoms, gedying en verbrokkeling van alle groot·rrte in die geolt1eden1s, waa hier alreede 1n oy tlfecdo rase: d1G

deugdelihe oienskappe van die atoere voorgealagte (die , p1otne ca1orttm•

>.

e1enskappe soos eenvouci van hart, bog1nsolvasthe1d•

getrouhe1d, onkreultbaarhe14 - :ronde.montstene ua.nrop die

RJ'kstruk-tuur gerus bet - e1ensltappe tsat deur d1e louter1ng van ontber1ng

E"f\ beproetr1ng aan glans geven het oooo 'n ploegolular 1n kl1pper1ge grond,. het begin verv~ 1n die roes van mapb~stheid, en

eer-lan~ gesu1g voor d.1o verle1del1khede vat die ger1et en geaalt

on

led1gheid van d1o veroveraar se skattol;Ju1t daargoatel het.

Al~eedo het tyn baro1es voorlopers van verbrokkol1ng -1n dlo stndomur hnl verskJning beg1n onalt; alreeds is d1e skr1f nan. d1o ouur au1del1k Naarneembaar in vernl dlo hekeld1gto vnn Oatulluo ·on 1n ll,lo satires vnn atgtcl"s e9oo Horot1uo, Juvennllo en andoro. Op meer as een terre1n ve.n die gemeensknpsletTe, unt

Sl.r:neer uoggeskram bet van dlo vooriaderliko pntroon en oorgohol bet nn gekunoteldhe14 en l1ge1nn1ghe1d, het vervlak.k1ng, 1ns1nlt1ng

1

en vervnl begin lntree. In h1erd1e atmosteer en ~een h1erd1e

ngtergrond bet Catullua gele1::1e en ged1g; en d1t 1s in. h1erd1e

perspektief dat one d1e d1gter se 11erlt moet betrag om reg to

laat gesklod ean one vertolk1ng daarvan.

CATULLtJS SE LE\:IE, EN DIE OIPIRIESE . AGfERGROND . TOT SY Qf@Wlji,

Dlt 1s ons h1er n!e te doen om 'n volled1ge letTenokets

van Catullus op te stel n1c; maar om slegs d1e gee1gepunte

daarvnn te betrag 11at meer direk in verband met ey pois1e ataan,

en ~at daartoe kan bydra om~ ju1ste vertolk1ng van sy ged1gte

t e bevorder.

Galus Valerluo catullus (87 or 84 - 54 v

.c.)

vao

go-boortig u1t~ bem1ddeldo en vooraanstnnnde Veronese fam111e.

Voor

ar

tts1nt1gate Jaar bet h7 na Rome gekoc traar h1, dankq 'n

gulle toelaag van ey vader, saam met ander Jong mans soos h7aelf

geleef heta lwenslust1g en opgettek, sorgvry en, tot

-n

mato,

losbandlg

-1'loe QJ J eug 1n volle blom vrye ·teuelc ae.n sy lentoluo

gegee bet, bet ek lletdesavonture 1n oorvloed gohnd8 _(LXVIII)

-maar n1eteii11n steeds toege't17d aan die stud1e van pol!sle en die

J~erlgG beoetening daarvan.

Atges1en van sy Jong d1gtersvr1ende het Catullus ook

'n mats van aans1en gen1et by 1nd1v1dtte van pol1t1eke en

letter-kundige formaat soos byv. Hortenelue die redenaar, Calvus die

redenear on d1gter, 01nna· dle dlgter, J.1emm1us, die beskermheer

vnn Lucretius, een

o·t:

meer van die :t-1anl11 i'orquat1. Ae1n1us

·Pol-lio, nepos, B1bacUlus d1e sat1r1o, Valerius Cato, tn kr1t1ktts trat

ba1e daartoo b7gedra het om die letterkund1ge amaak van sy trd

ten gunote vnn dle jonger groep te betnvloed, en ook andere van

naam. D1t vas nogal merltl1nard1g hoedo.t te Rome, waar sosiale

grense moeanl met ~o~l~~tilaetfll:Ol!ll~ en letterkund1ge klleke

pyn-UNIVERSITEIT VAN STELLENBOSCH

11k eltokluclet vas entttllus ~lik-en-· st:rnf'feloos oor o.lle

operr1ngs heen b~eeg het.

D1t v11 voorkom dat Catullus in redelik ger1etl1ke

omstandighede geleer bet, n1eteenstaande ons hom at en toe

hoor ltla. Danr 1e sprake van to huie 1n Home, met 'n. goed ..

toegeruste boekery, en lsndgoed op die grense van d1e '1'1bur-tynse en Sabynae landatreke. Hy het ongetuyteld bale arbe1d bestee aan 81 poes1e; maar atgesien h1ervan ~as die en1gste

altyn van tn betrekking die poe trat h3' in nemmius se gevolg

be-klee het tydens loasgenoemde se proprnetorskap in B1thin1e.

Sy pl1gte in h1erd1e hoedan1ghe1d ~as egter n1e vnn~ veeleis-ende aard n1e, en d1 t is du1del1k dat tv geen t1nans1ele vooP-deel daaru1t gehaal het nie.

ll1e hootins1dente in sy ltort leae van skaars dort1g

Jaar, vat hul etempel op rrr po~sie ntgedruk het, t1as ey onge-ltlltk1ge lletdesavontuur met Lesb1a, die ontyd1ge dood van ay

1nn1g•bec1nde en1gste broer, sy re1s no B1th1n1e, en sy

vye.nd1g-held Jeens Caesar en sy hLmdlmgers.

Di&

hoogtepunte

in sy

letre vorm. ook 'dle bron van bale van sy beste d1gt~erk; en alr:ml

behalt1e die laaste sknkel met mekaar.

D1t

1s~~~uttrl1k

Catullus se treg1ese hartstog

te~1lle

van Losb1a vat van_die tr~reld se skoonste l1efd.espoes1e ontlok

het - en ook vnn""~die mees ueersinweltkende skeltnal ontketen hot

t1at seker nog tiebes1g 1a. Die rol vat h1erd1e aangeleenthe1d

•'

1n sy po'Gs1;o·" speel, trord t:reersp1et;l deur die felt dat ongeveer

'n dert!g stuks van sy ged1gte - meer as 'n ktrart vnn die totaal

-u1 t

sr

11etde en haat Vir Lesb1n ontspr1ng het.

Catulluo se beaock aan ey broer se graf 1n d1e vreemde

val snam met oy verblyf in B1th1n1i as ondergesh1ltte van Uemm1us.

Te1-1ens, dlt una dan oolt die hootdoel van 8'1 re1s na die bu1teland.:

om

die gebru1ltl1ke laaste begrafn1sr1tes aan die asse van d!e

ontslapene te volbr1ng.

D1t is

nA

S'1 teruglteer na Rome u1t d1o bu1teland, en

in die korte anderhalt Janr voor sy dood, dnt h1 in ey ged1gte die meeote veruys1nga maak na tydgenoot11ke gebeurten1sse, en

'

by ons tn Jqklo 1n oy bed!"1l11ghede vergun, wat ons ter gelegener

-11- •

tyd trll ondersoek. Laat ons nou, as aanknoptngapun.t in ono

opnnme van 1nvloede en lwenaervar1nge t1at Catull1uJ tot dlg•

terlike gevoelau1t1ng gedrlng het, begin b;y

d1e

gemoea.sgesteld•

held ln Catullus wat sr d1gmus1.elt die aubterste leat

opiU1nlt.-onvermeng met d1e onder- en bo11etone van h~r-tstog. en 1n.telle:t.

tual1sme.

LJF!W SBkYHg;p.

ittlou hers tel d1o lente · behaagllke soelheld, nou. 1& Set1er se strelende briese die rumoer van dle ewenagtellke

ult-spansel dlo ~e op. Veraaak die Fr1g1ese velde, Oatullus,

en

die vrugbnre aarde van sn1lthete N1caea; weg .1e ons nn die

be-' '

taDJDde atede van As1i. Nou, op die vooraand van vertrelt, deuP-hull1er die mrertdrang my hele vese, nou vord t11 u1tgelate voete levenskragtlg van brandende Vel"la.nge. VaaNel, 41erbare vr1ende-kr1ng von relsgenote, wat saam van Jul vergelee tu1stes vertrek. het, en vat nou af'sonderllk en lange verek111ende ttee d1e tel"U{f•

re1s

oanvaar." ( oa:rmen

XLVI)

so

strrr Catullus met d1e onbed~1ngbaro opg~ondenho1a

van 'n l!'JOdeme t1ende:rJar1ge vat r-etkhalsend

ulteten

ns.

·s7

eersto

see- o~ lugreis. Op lange laae het cUe e1nde 'V'at'J &7

atenatel'-ID)"n onder J,l'ez;nnlue aangebPeek, en staan b7 op vertrelt terug nn Rome vic oeltere ,bef"aamde' stede van Ae1i.. Vll" e.y ltollegas, vat

bf

h1eP 1raar'11el toeroep, 11as dl.t heelvaarslrJr'n].1lt

tn

geYal van

'n enkele OOJ'tfeglng: sooa Visee u1t die vater wou hulle Rome met so mtn tydverl1es as moontllk bere1k; dle .re1s self het hal·

le etell16 eG~ tydrovende onverm7del1khe14 aanva~r.

Ongotvr-feld t.taa -oe.tUllus ewe ongedUld1g om Rome weer te bere1k en hom

veereenD tot versad1g1ngo-toe te verluot1g 1D die polsende le-vensgetr van die

,urbs

ae'Cema•; mae.z- 117 het nle toogolnat

ant

die elnddoel sy o! verbl1nd en &7

o1ntu1e

verstomp vir die nan ..

trekl1kho14 van b7kometlghede n1e. Home n.e 41e hootdia v1r

ce.tullno d1e eplkur1s, maar met kennersvaardlghe14 en-oorleg kon h7 die aakstmum pr1kkelS.ng v1r sy eetluo att elke

voorge-rog hanl. Asof h7 hom 1ntult1ef beuus· vtus ?On.

i11e

kortatondlg·

held van tJ1 lot:rensduur, vas d1 t asot h,f hom doalb&mts daarop toegeoplts hot oc elke oombllk daarvan ten volle te benut~

· ,UF u1'tgelato voete' • • • . • • Dae.rdlo selfde voete

_.

10

, al t11oodulsend Jaar roerloos 1n die k1lle ~ar geltlu1ster; maatt

saam lilOt OatUlltas voel ono boe d2:-e re1sdra.ng ln · otUJ vnard1g word,

en gorll ono 1n die gees ons lcnd.e aan as B7 cetgeselle op 'n 'toet- ·

du1oend. '!\ ~ele s1nsnede e dr1o doodgeaono t10ordJ 1es -·maar

daarmee sank

hr

one "verbeeld1ng gaande sooo ~

aosrn

re1Qh~­

Jtlrlgrt d1t n1e kan doen n!e. catullus spreek emvoud.lg u1t

dt.o

hart, en daarom voe:r bJ· ons mee., omdat h1 nanslu:1t1ns v1nd dlroh

br Mil

hn.rt,

conder dat die 1ntellek kana bet om ·a1e tmpU].e $o

.

kond1o1onocr. . ~ee:r nog: meeater van tep1ak uat b7 is, tleE3

catullao

one

nle mee op re1s n1e; selfa dlo bohtmamate gaoheo?

ken .n1o JAlJ;..!A onderhoud.end onthaal a1e. ·sooo·fennyson lton· oolt

b7

getulg:

1_{I 0111 a pa:rt or all thfl.t I ha'f'e met;}

l'et all eXperlenoe is an· e.roh 11herothro•

Glooms that untravell1_{d uorld., 11hoao margin tadeo}

for ever and tor ever t~hon I move. n

D1e romnn'tlese ~ra t~at onbereisde tJnroldclclo ooweef, t17k J.cmop

voor ons gret1g.e aantog; daarom bring catullue one net tot bJ'

dle rGllnbocgpoo~. en laat die res aan ono vorboeld1ng cor~

t1ant br ttat 'n ander se· verbeeld1ngsltrngto ge1:10nster he't, 1s dle

veldbeet"' van sy aiel. · D.le goddel1lte 1n die vet"'beeld1ng wft'l

seker 1\Qreno eo tret1"en4 gestel n1e as 1n tt·oats S()

•oae

to o.

Grocinn Urn 1 :

"Heard melodles nre woet, but those unheard

Are Gtreeter; therefore, ye sort p1pGO, :flny OftJ

Rot to the sensual earo, but, l!lOl'tl endeo.r d, ·

P!pe to the Sf1r1t ditties ot no tone.

0 Att1c abapo... ·

rhou, s11ent tom! doat teaae us

011t

or tllought

Aa doth etermitr.•. ·

-13-t1er1tllhho1d on verbeeldlng 1a eo onaes1m1loerbo.a.r nooo stot

en okodwoe. · t1erlt11kho1d is t11o kett1ng trat d1o govOnge arena. tolltemale na bene4e ruh tro.nneer h7 q Vlcuala apro1 oo

na· die hoogt;oa op te aeyg. ·cntulluo boot one aandng, maar

lnat

ono

ve~oeldlng onbolemool"d.

t'.:Glll" oolt met her1nner1ngo knn Oatttllno d1e verbee141ns

pr1ltkol. (carmen IV) . &\ tteer 1e sy meoote~ttogn1ek oaaJl nlte opvnllond. Geon langaeoo-relaaa von· bandellnge en voorvallo,

aomo160 uaarvan • aoos geuoonl1k 1n bos~1ngs van ~1e aarl .• Been noaoo1ns1e-~aarde vir d1e lese~ bes1t n1o,

or

melding van

plekko ttat slegs Vir die d1gte~ topogrof1eno

belong tnhou n1e.

Nog meer: h1 handhaat nougesette Ve:rJD1d1ng van verttys1ng na persono. Homself hou b7 sorgvuldtg op die agtergroond; d1t is

tmmera d1e bootj1e (n1o d1e elenaar van die bootJ1e) se weder-uaardighede t18Arop die leeer vergas 11ord.

In h1erd1e ged1gg1e,dan, teksn h1 vlugt1g in

brei,

doelbet-JUste trekke ''n kleur!'7ke lewensltets van 'n outydse

Jag.

D1e verooedo 1s dat by die vaartu1g gekoop het vir d1e

terug-re1s van B1th1nii, tertiYl sy metgeeel, die digter Galus 01nna,

ag elatte aangeskat' bet om tuis as draagbe.a:rbediendce gebru.1k te 1:t0rd, maal" 11at 1nm1ddels as roe1ers en matrose kon d1ene doen.

oatullus~ ~at op d1e Garda-meer groo~gevord bet, het vaarskyn11k

self o.s skipper (, erua') opgetree. Hullo bet dle somer

deurge-br1ng met rondvas.r tussen die Ege!se e1lando, en langs die hua

at gevaar so ver as Rbodos, voordnt hulle o~rgesteek het, v.erby

die Cyclades,. na Athene.. Oor 41e lan:iengte van Jtor1nthe sou

d1t nod1g get~ees het om d1e Jag te laat t:rok. .Oaarvandatm to die eeere1a hervat deur d1e Gol~ van Korinthe, oor die

Adr1a-t1eso see, en verder die Por1v1er op. D1t 1a twrtelagt1g of

~ seevanrd1ge Jag lange die H1ne1o-r1v1er, en verby Mantua, tot in die Garda-meer op sleeptou geneem kon gevord het. Maar h1or

veer sou landvervoer ~ prakt1ese oplosslng g~eea het.

H1erd1e herinnerlngbelaalde tog t1ae ongeteyfeld. 'n

hoogtopunt 1n Catullus se l~e; des te meor d1e vereoeklng 14/ •••••••••

daaroo oo d1e teboekstelllng in d1gvorm daarvan eubJekt1ef te klettr. Haar met 'n meesterset slang ~ slt1tteren4 1n 'n

tttelr-le1 dool; die pi tt1go oors1g van dc.ardie gedcmln:Taard1ge relo

~rd behendig getnterpunkteer met oordeelkundlge YerH7s1ngn

na plekke en

re1somstand~hedo- prentebake v1r~ kunsgalerr vnn hertnnor1ngeetae en -sketse v1:r hom, en ven

verbeeldlngn-. vertetukhe vir one.

Dat d1~ gebeurten1a 1n Cattillus se her1nnerlng 'n be-sonderae plok beklee bet, ltan deur twee oortregl~gs aangevoer

ttord: dle te1 't dat bJ bom genoop gevoel het om "n ged1g

dnnr-oor te akr,vf, en die subt1el maar onverdoeselde behae en trots

oor.e1e prostaeie 't1llt ons tuoeen die volgende re~le lees:

8S7 sQ.dat oy ~r baas oor'hoeveel ttoeete ~ate~o~

been gevoer bet sonder om enige geloftes hoegenaamd atm d1e k.usgoao te doen 61 die tyd dat a7 van die verste dleptes tot

b7 h1erd1e helder meer gevear het •1

Veral die stoutmoed1ge seltvertroue wet hom bes1el het om q

onathankl1khe1dohoud1ng Jeene ckeepsvaartgodo te regverd1g met

die beltttaamho1d en v1nd1ngr,ylthe1d uat .bJ ao vers.ntt:roordel1lte

skipper met sulke skouspelagtige welelae ao.n die dag gel~ het,

llllS tre111g Vir hom~ bron van meer as he1ml1ke Verme1d1ng.

Maar, 11geen lag eonder tra.an11; dle ged1gg1e e1nd1g,

gepas genoeg - soos aobere nabetragting ~t volg op die spoor

vnn Jolyt - met 'n t1teeltJ1e he1mt:ree:

nJ.1nar d1o d1nge van veleer; nou slyt sy haar

cHtder-domeJnro 1n vred1ge atsonder1ng •••.••••• u.

Is d1t te vergesog om die lotgevnlle van h1erd1e

slt11-deragt1go ou 'V'aartu1g1e as s1nnel?eeld1ge voorstell1ng vnn d1o

d1gter se e1e lotswissel1nge te vertolk? Die paralleliame is

-15-D6

opvellend dat d1t ~ bale nanlok11ke besp1egal1ng is.

6

87

e& dat Of dest;vdo d1e v1nn1gate was van alle

vaar-tu1o, on dat daa:r geen houtromp te t1ater gelaa.t 1s Hat Of n1G kon verbyatreet nle. En d1 t sQ sy, kan die Jmsstrook van dlo drelgende Adr1at1ese see n1e ~ecrspreek n1o •••••••• a.

Ook v1r hom was daar 'n tyd toe h7 me' d1e

voortvarend--he1d va.n q bl1ta1ge tong oy man teen selfo 'n Caesar kon ataan,

en v1r geen dre1gemente van 'n stomgete1sterde pol1t1eke see teruggede1na het n1e.

,.Pont1ese Amastr1s en bokcboomryke Cytor1e, sy a& dat sy vanat hnar heel vroegste oorsproftg op jou ltruln gestaan het, en 1n Jou t:raters (vir die eerote lteer) bno.r roeiopane gedoop

hot.11

Oolt b7 het q- vom1ngsja!'G 1n d1o soor'tgelylte lnnde-11h:e ocstrek.e van 07 gellotde Oarda-meer de urge bring.

0

67

s~ dat oy vnn daar at ha.nr- bo.ae oor hoeveel voeste

.~atert~e! heen gevoer bet, o-r die wind nou: vnn llnko

or

van regs

~ u1tnod1g1ng geb1ed bet, en ot Jupp1ter teen be1de se1le van

agter aangeblaas het; on dat sy geen golotto hOegenaamd aan die kusgode godoen het

'al

die tyd dat tJ1 van d1e verste d1eptes tot

by h1erd1e held.er meer gevearo bet n1e."

Vervolgena het oolt b1, -steeds "the cnptoin of h1s soul 1 ,

ondanko magtlge de1n1ngs van 'n verbode liefde, . on d1e eu1epenc.'le

s1klone van 'n s1eleatryd te t"el, 1n d1e oormoed van sy heeth.Oot-dige Jeug vlr geen du1wel gestu1t n1e, en aelfo die gode

getrot-eeer.

urlcar nou slyt s1 baar ouderdomsJare in vred.ige

der1ng, en tJf 07 baarself' ae.n u, die cast or t\'Ieel1nggod.e. 0

t.loar no k.on oOk b1 d1t op d1e duur nie volhou nie,

on het by twmselt met tn Wd1ngsgebed aan die stryd onttrek.

Op laaa vi~ geed loegel11kkel u1t die dodel1ke greep van e1e

hartetog, lton ~· dle e1nde met kalmo be:ruetlng aft1ag.. Die

ontteeravolhe van. storm en drp.ng hot 1n die nlet·, verdwyn.

Uonneer h1 d1e ged1gg1e skJ-Tf', 1a ook. h7 1n die gooo

,reconditus', en. 1s ook sy elo ontroerende larenso!'Var1nge

"d1nge von ueleer0_•

Goskt7We 1n volmao.kte Jambes ter he:r1nner1ng aan daard.1o onvorgeet11ke en gelukk1ge oeere1s, 1e d1t dle en1goto

Letynso gcd1g 11nt d1e onderske1d1ng vnn 'n beetaande po.rod1e

ververt het - ult dle pen van niemand enders nie as

sr

so-te-o!}

bunrmana Verg111us. Lnasgonoemdo bet heelt1~sltynl1lt redo

gebad om d1o gcd1g 1n tn besonderse verband te herken, ue.nt b;v

lflUJ ~ vee.rt1en.Jnr1ge ltnaap toe Catullao se

Jag

GJ geboortedorp, Uantua, gepaesecr het.

Dndel1lt, na Sl:lorttog en benou1ng, is Catullus tteor

1

tuie. Dle ,S1rm1o~ JweeltJ1e g,ee vir ons 'n gevoelvolle

bo-sk!7tf1ng oooc min Vlln tu.1skoms nO. "n lang arttesighe1d. D1t i.e

'n tulokosaopaelm v1r nlle re1s1gere. Vir geen bnnnollng of

krygegcvengene 1n die vreemde kan u1te1nd.el1lte ta1sltoms

Vl"ougdc-voller veeo nsvat Catullus dit ondervind nle.. Boos 'n m1nnaar

aan.

sr

beminde tlu1ster Catullus 11ef11ng&l:1'oordj 1es • ., S1rmlo,

oce11o•1 ~o venusta S1rm1o0

- ann

or

gel1etde S1rm1o. Sy.

blydsltap 1o oorstelpend; h1 kan dlt· mnar nat n1e glo dat b7 op langelas.G veer tu1s in nie.

Unar met tretfende retor1ese tegn1ek onderbreelt tw· q

groeteang. Hr stel ~ vrang vat by ~yse van kontras die louter genot van d1e oomblik vert 1endubbel, en s7 hu1d1ge omstandlghede

in d1e okerpote re11et stel teen die agtergrond ven geledo

ont-ber1nge - 11ggaaml1k sov~l as geeste11k:

17/ •••••••••••• 1

, ..

-1?-uAg, unt tog is sa11ger ao vorbanne sorge, · vannoer Jou bo!i!'t1&rdo gemoed van

or

las onthef t::ronl,

en,

nfgems.t na

otroege in d.lo vreemde, JT jou vaderhu1e beJte1lt en Jou op Jou

lang ... ontboorde bed neenly? D1t lo die

e6n

vorgoed1ng t1at

moer no o}meeg teen d.1o b1.tto:rote ontberlngo."

Geeotesontber1nga, geeelelae deur dlo noodlot ruim-shooto ann hom uitgedeel, het Ca.tullue oe s1ol aootr1em; S1P.

m1o uno d1o ,balsem G1leado' om d16 lsteela to geneea. Slego

te S1Jl010 lton

b.1

d1e spooltnnklanke vnn· ,miaeP Cntulle' ontt1)'k,

on hoc e.G 'n ,Catulloo integer• verluotlg ln B'1 hertronne ""1•

hold, en d1o Jolrt-mus1ok vnn , qu1cqo1d eot doml cacb1nno1"'QJn1

·a11e vanltlanko laat demp.

J>io helder klenk van louter levenovrougde ttat 1n

hierdlo

pnnr ou1ver 11~1eso gedigto

von

Catallao ueerkl1nh, go-ta1g van "n aanvoel1ng vtr die genoeg11ke t::ret dle leue bled (mntenool sovel as emo_n1oneel en goeetel1h) en

-n

letrenslusttg..

held von gees ~at ~ mens n1e by d1e bookuurmt1pe, dle Sto1ayn

ot

dlo afgetrokh:e _f1losoof sou gaan soelt n1e. D1e veralte1d.cn-he1d en nerd van ay belange en van sr· bronno von ples1er vor-onderstol 'n mate \'an gemoedellkheld en ongekunsteldheid - seuns-agtigo no!tt1te1t, byna - by die d1gtel", t1at n1e nl.leen. annsteelt-11k op d1o loser 1nverlt nle, caar

tJnt

ooh, cceP ao tn mudstilt

lo-g1ka, getn1g van die 1nn1go eg-mcnsl1ke ~nt d1e d1gter oe ~er­ ooonl1hhold ocglana., · en d1e opregthe1d van gevoel ttnt cpontaen

opwel on dan soos 'n Jubelende tonte1nstroomp1e teen die belling VM dlo Hollltonberg atdartel om dle ·slelevlakte van die loao:r te lnat en to vorkw1lt.

Groot hoogtes in 11r1elt - vergoleke

sot

sr erot1oso

poesle - hlt Cntullue n1e bere11t n1e. t-Ilsklon vas d1t oradnt,

op daa:rd1g sttl.41um van Gf lwe - veNJ. vant1oo sr

J

oug -

betJtek-k1nge met menao eerder e.s dinge Sf belangstall1ng opgeo1o hot.

As gevols VtJ.n sy emos1onele sttll:11nge. ongetemper deur die

be-hooradhe1d uat 1ns1g en seltkenn1a verleen, het de.ard1e subt1elo aanvoollng Vir d1o sltone en goddel1ke 1n d1o nntuur voorasnog

18/ ••...•.

~---~~---~---d1gte~ vas h7 hom wel deegl1k be~s

van

eulke skoonhe1d en

god-delllthoiill mnar tfl preokkupasle met mense en

let~ensnangolecnt-~'

hede ttco op b1erd1e t7det1p in sr levo oorheeroond. fog hou

I •

I'

( _,,

oy 11r1esa poglngs rrlte belofte 1n van 'n dlgterlUte gDlie uo.t mn&r

net sy

tyd

a~ag om s1gselt ten volle te laat

gela -

~ belofto

~at, holaao dear 'n ontydlge dood vern1et1g 1s.

mxpnsw.

zn},overre die besrlp van dt.o voord , vr1endnkap' ul

tge-bre1 ka.n t10N om nlle skcJteringe van toegeneenthe1d j eens pereono

vim d1eeeltde geslag to omsluit, kan one van CatUl.lus se ged.lgto

cue e.noS.dlng maalt dat d1e anrd vnn ay vr1endskapsbetrekk1nge

all eo bchaluo sulwer Platon1es uao. Ons bet onm1ekenbare bfJl1100

u1t. sommtgo van tJ1 ged1gte (Carmon XLVIII, byvoo:rbeeld) dat d1o

hnmosohouole 07 Ynn S'l ltarolttei- b7 geleentho1d bnie eterk nn Vore

getroo hot. Jib homoseltsunl1te1t salt vas b7 Catullua van

tt:retlr-lo1 onl'da estet1es (Carmen XLVIII) en sln11lt (Cormen LVI).

Hoe moet so~ 1ng~lkkeldbe1d van ~lo 11efdes1nst1nh 1n

'n pe:rsoon. verltlaar word?

As ono as u1tgangspunt van ono nnvors1ng 'n alledoogee,

gem1ddoltlG.~ normale persoon neem,. v1nd one dot 1n~;tt1nkte on

reah:-s1es d1e normale patroon van mensl1ko gedrag en preetas1e volg .•

Hoe vortler one YAn h1erdle middelpu.nt naspeur, boo meer en hoe

rad1klll.or gedragsat'tf7k1ngo on prestns1e-d1tte~na1as1es kan ono

vor11ag. 'l'ot4at one die onder- en bopunte van d.1o leet- berolh.

l

ttaar ono

b7

welts1nn1geo en genlel u1tkom.

t

Catullas uaa oonder t11ytel tn genie. Die blote fe1t

dat h,y 'n genie 11as, veronderstel reeds klnar 'n mate van Attry-lt.tng

van d1o orgM1om1eee norm, vnn dlenormale persoon11khe1dskompleks

I

- tn tooote.nd van onettCM1gt1ghe1d daa, wanru1t verdere ongebalanseerd-:

hede kflft ontstaan. Die ,abnormal1te1t' (oo dit so u1.t te drult)

1n Catullas, ~at in h1erd1e verband vir ono van belang 1e 1n one

onde:rsoolt nn mot1ver1ng v1r d1e o1nsk7nl1Jt onvernoenbaarhed.G 1n

19/ •••••••••••

-19-·

oy vr1endshnpoverhou.d1nge, 10 1n die felt det tw· gel!fel418 ste!'k

erot1ao gcor18nteer4 tto.a. B7 hom het d1e skeS.dolyn tusaen

emoo1onele on s1nl1ke unarder1ng van skoonhe1d bale

rl

gelOOpJ

en 1n dlo ~1ghe1d vnn a1nl1ke dr1f kon die oantrekklngakrQS

blykbntu- oakl1lt oorslaan van een no. d1e nndo~ geslag. l'J'UlpG

vnn a.a.rd uno Cntullue egte:r besl1a n1e; , sr kunstenaars1el het

hom etooda

go~oar teon dle

govaa:r von 1n

~ wo11uotel1nB te

ontaard.

Dle ha.rtetogtellke llefdo vir Juveut1ua t~at OatUlluo

1n Oo.men XLVIII laat bl7lt, kan clsklen verklaar ttol'd ao 'n

no-tuurl1lto voo:rganger tot rrr 11etde V1:r Leablo.. Die skugtel'O.

onbodrcn1o Jongeling van Verona sou selter ao.nvankl1k: 'n mate Vmt

aarscl1ng ln q kontBlt met d1e sh:oner geelag ondervlnd het, en

de.ar+oo meer Vl7tDOed1ghe1d teenoor sy ele geslag gevoel bet. 'n

Ander toorto is dat dle verpletterende teleurstelllng vat hr ln

sr

lletdo v1r Leab1a gesmank het, ho~ gedu1ng het om die

slu1se-rende hOooeokGuele ne1g1ngs in hoc te bevr.v. .Albel oploss1ngo

1s aan.neeml!k.

D1oper as dlt in ons ondersoek betreftende b1olog1eoo

1mrerk1ng op Co.tullus ne persoonl1khe1d hoef ono n1e te delf nlo.

Ona hot genoeg{ ontdelt om

hom

te aanvanr as tn hooffs emoslonele,

1mpulo1ouo ttpa tr1e se 1nnerl1ke get1aaruord1nge 'n

sterk-1nd1l11-dua11st1oao stempel op ay verhottd1nge met persone afgedruk bet.

Gesollig van. geaardheld, en mot 'rl goed-ontt11kkelde

lm-morsln, tras Catullno d16 t1pe vat behoefte sou ht) aan 'n brotl

vr1endekr1ng os 01 persoonl1k:he14 tot vollo ontploo11ng te

lnat

koc. En oo~ Yr1endekr1ng het Oatullue dan ook gehad. fo

oordcol na dio etreh:k1ng en verwys1ngs van seltero ged1gte, moeo

sy gocst1glw1d en vertyn1ng, aaook trr letterltttndige nanleg en

kulturolo cmaak. hom besonder geu1ld gemnak het in die kr1ngo

vaar1n ~ b~eeg het.

ten

e1enskap bled oortuigenda be~ro

dnnr-van dat, sr gemoedsopbru1s1nge en emos·1onele onstnb111t.eit. t.en .

sprt' h.V 'n persoon van lte.re.kter moes get~ees hetc die egtheld en

opregtboid van

er

lojal1te1t teenoor vr1ende vir vie

hf

agtl~

gebad hot - en ~at op bulle bourt

hOm

reg bojeen bet - vas on-11ankelbnaP en bo vePdenk 1ng. En tog het b1 n1e geskrooo oo to verwrt

en to

bet1g uaar

h7

onreilmat1ghade ot tekortkominao in

nnder so gedrag of bonding jeens boo beepeur bet n1e.

Geve1nod-held hot Cntullus ee karnkter noolt boklad of oy persoonl1hhe1d onts1er n1e ~ daarv~ kon

en

vriend &n vyand BOVOelvol getu1g.

Ons knn ae.nneem dat by die persone vat by 1n sy

'ft'lend-altnpsgedigto by name noem ot aanspreek, ondo:r s7 1nt1emsto Vl"1cn4e getel hot. Hulle 1s verteenvoord1gend blykbanr van vr~el ollG

tatsoenl1ke groepe van die eameleu1ng. Ono 1o n1e altyd seko~

vnn dlo 1dent1te1t van sommlge van h1erd1o pereone nle; 1n elk geval toon dit dat daar ~em1n anob1sme - vornl intellektuele

snob1eoe ... ao geve1nsdhe1d 1n hom geoku11 het. t1el1etraar dul eekero toP.loopso aanepreekvorms en_geneenthc1dsoponbar1ngs dot een of die ander vrlend ~ besonderee plek 1n ay ngt1ng geh3d bet,

maar toenoor almal 11aa h1 et.re bartlik.

Cornelius Nepos ekyn ~ ereplok 1n Catullua se

vr1cndo-kr1ng te bokleo het. Catullus doen hom die ondereke1d1ngskoo-pl1ment om 01 ,d1gbt.tndeltJ1e' nan hom op te dra, eners;rdo om oy

erkentl1khe1d te betu1g vir dio l1aarder1ng vat nepos destyda vir catullua se po'et1 ese eerstJ1nge getoon het (en ook m1sk1on

V1r-bemoed1g1ng en raad 1n d1e verband), en andersyds oodat hr~ ho~

dunk gebs.d het van Nepos ee letterkund1ge ooztdeel van11ee die pros-tas1o t1at 1\V beha.nl het met

sr

gesk1edltund1go 11erlt, dle ,Chron1ca.•.

~ Ander vrlend met ~1e Catullus ns d1gter bale gcmeen

gehad bet, ~as L1c1n1us Macer Calvus. Ho~el sy beroemdhe1d tot

groot hoogte berua het op sy vern1et1gen.de (Vir 61 teenstandors)

~elsp~ekendheid, hot b1 ook aono1en ve~ort vir

or

d1~crke,

punt-d1gte, brn1lofsgepunt-d1gte, eleg1ee, en tn ged1g oor d.1 e rondStrert:.r1neo

VM to. Von d1e groep jong d1gters uat bekend gestaan het as die ,Poeta.e Nov1' (onder ttie Cntullus self), uao Cal vue die

le-wenskrngt1gste en ~eee d1nam1ese geeo. Boonop het by sovoel

sult-ees as ndvokaat gehnd, dnt selfe Cicero bodenkinge begin koestor het1omtrent sy e1e voortrefllkhc1d op h1erd1e terrein. Dlt

·21-oprooh: do:rh!lltte boekdele vir Catullue se opregthoid van hart

dat

hr

aeen ~eem van profoee1onele Jaloee1e verran1 het n1e

teenoor'n tydgenoot uat hom aeker, in d1o

oU

van meeeto

menao,

in d1e akadwee gee tel het t~at veelsJdige begaatdhe.ld bet ret. Inteendeel, lu1ster hoe voel

hJ

teenoor Onlvue:

.,As ek J ou nie meer ne my e1 e o~ bemin het

nle, mr

d1erbaarate Cnlvus •.••••.••• "

(Carmen XIV)

en oolt t:foel":

1G1oter het ok van jou nt teruggekom glad koors1g met

bewondorlng v1r Jou goest1ghe1d en gevntte sQ-good,tot o&'n mate de.t my eetluo ekoon t~eg 11no, en elt die hele nog elo.peloos

rond-gerol het • eo vurlg het ek

daarnn

geamag om t1eer met Jbu te ver-keer en te ges~la. H1erd1o god1gg1e het ek nou aan Jou geskryf,

my lloue vrlond •••.••• moenle hoogmoedlg ~eeo-n1e, m1 oogappel •••• " (Cannen L)

Voo~aar ~eloprekende getu1gekr1tto van die egthe14

van

ov

vr1endsknp. Bh d1t 1s dan ook d1e moo1ste eieneka.p vnn

Catulluo se knrakte:r: die varme gloed van sy vr1endskap. En··

11at mloklon meer ao en1g1ets enders getuig van die ongeve1nsdheS.d

van or sovoeleno, is die behoette aan vriondslulp en Sf

cthanltlik-he1d van Vl'1ende vnt daar u1 t bn1o vnn s7 gedigto spreek. :01e

onbnatottgtighe1d van Sf 11etde vir vriende bl7k dcaruit dnt hy, 1n oombllkko vnn louter vreugde so11el as 1n tre vo.n d1e d1opate

droefhe1tl,steeds S":/ bedagsae.mheld aan ander getoon het, D)' dnnk ....

bare horlnnerlng nan b~ese vr1endsknp betulg het, en ey e1e d1epe behoetto nan meegevoel laat blyk het.

Ho~el ~atulluo bn1e puntenerlg uno uat letterkundlgG

smaak en oordeel betret, vao

hr

gulhortlg 1n oy bewonder1ng van

t' lottorkundigo voortbrengscls vnn gehalte 1n onder~ So teken

Jv by uyoe ven kompl1ment 'n kontrns tussen die verdoem1ns van

'n opoodige trorgetelhe1d vir die ,Annale van Volunius', en die

onetorfl1kho1d ~at h1 vir die ,Zmyrna' van d1e d1gter 01nna

ver-ung.1

Ook mot n1e-lottork.und1ge ( sover on~ 'tieet) vr1ende het

i'

1 h7 1nn1go vr1endekcpsbande anngeknoop. Oor m1n van sy.vr1ende

2

okeyt b7 mot meer hart11khe1d as oor Veranius en fnbullus - jong

maato von trl.e h1 c.11e aangenaamste her1nner1nge bot. Met 'n 1n""

n1gho1d on eenvoud wat eeker n1e makl1k ge8wennar kan uord nio

vomelhom h7 Veran1us met

er

terugkeer van Spanje;

ftVernn1uo, voortrefl1kste u1t d1e hele dr1ehonderd-du1senlltal van I!J1 vr1ende-, bet jy dan tog hula-toe gekom na jou

e1e hanrd on 11etder1ke broers en bejaarde moeder? Jn verkllk, JY hot; o vrougdevolle tydlng Vir mr!ft

U1t d1e hart, u1t die mond; Ce.tullua kon n1e q

ge-\'Oel eno verb erg ot vermom nie.

Lulm S'l slterts getu1t.t d~arvan hoe by die 1 el!e met 07

vriendo kon geniet, ooos one ge~r 1n aJ voo~aardolike

u1tnod1g-1ng na eto nan Fabullu.s. en ey kamt1ge vorontl:rnard1g1ng oor 'n

. . . 3

minde~nard1ge d1gbundel wat Calvua hom ao geskenk gestuu~ het• Gatullus het sy lojal1to1t teenoor

ar

vr1ende verder

daarin bewye dat

h¥

vir hulle 1n die breese getree het waar b1

gemeen bet dat onreg teenoor hulle gepleeg is. Dan bet sy

ver-ont~nnrd1g1ng g~oonl1k u1t1ng gev1nd in ~ Ylymende hekeld1g,

sooe hf

br

u1tstek d1~ kune verotaan het om di& sonre te hantoer.

H1ervan hot ono 'n voorbeelcl in Oarmlna. XXVIII on XLVII, 'tft\tu- hN

Plso on d16 se gunsteling-handlangera, Pora1uo on Socrotion met e1 hond.oko.oillnboe te lYf gnnn oor die skul'i1o bomndel1ng vm vnt Voroniuo en Fnbullua VCUl bulle ontvang hot.

ltnnr net ooos tv

sr

vr1ondo noo1 t 1n die st eek. gollUlt

het nle, hot h7 oolt .d1esoitde van bulle vormlf.fi on is

or

f'11\bo-1CAAtttfN XCV. 23/ •••.•••• •.

~

rx,

x,, xm .

ene.erde 30o.ttrdheld meermClle gekrenk d.eur bl3'ko ... hoe gering ook•

·· nl - vc.n VOl"tlouende 11etde, verv:z-eemd1ng, onntldenkendheld, vox-•

wnarloo1ng, Dit kan treeo d.at

h7

boer else gestel het v11"

lojn-11 tel t tuooen vr1end.e wedernydo tu:n1at dio meeste bere14 ttna om nn te ltos. Dat

lV'

n1e c1n Jflloers vao n1e ( ver-al op 1nd1t~1duo

vnn dlooolfde geslo.g - Onrmen XXI) 1s ba1e dutdol1kJ en 41

t,

gepaard mot 41 e l1ggeraakthe1d vat 'n mens by oo 'n persoonllkhold

I· moet veruoa, hot m1sk1en gerJae.lt dat h1 k1:1ead genseen het te be-epeu:r uo.nr dlt hoeltemt\lll nftleelg ti'as, of n1o oo bedoel nle.

I

f.tnnr die toon van ligto Vol'U7t, toleurstell1ng en

om-p~r

ploitondo kleg ttat oulke

geringo onbedogeanmheld

van vr1ondo

ann boa ontlolt, altum egter oor na tn geee vnn. blttere gobelgdhoid

· oor opootl1lte ktteodtr1111ghe1d

ot

troueloooheid ttnt b)" van 'n

vriond

mag ondottvlnd het. Don ttae h7 onverb1ddel1Ut 1n sy ve!"'ordellns, en onvoPooenl1k 1n G1 veragt1ng.

In

mln

vnn Catttllus oe po%s1e,

ogtoP,

~ord die d1gter-11kho14 ~an oogg1ng en dle ntgrondel1ke d1epte van

gevoel

go~e-nnar trot ono enntret 1n oommlgo van

sr

eleglet}. Tttee jwolo ttnt

bo allo

onder

uitataan is onget~feld ay vertrooot1ngaged1gg1o nan Onlwo met die atotewe van Q.u1nt111a, en, veral, d1e oleg1e

~at dour

nr

besoek aan

or

broer ae grnt getnop1reer is. Hler hat ono ontroeP1ng op tf1 aangrrpendate. Dle sn1ltmus1ek vnn dlo

,l:ful tao par gentes' vat ttegete:rt met d1o Eit!tgo V'llartrel

-.. Atque 1n perpetuum, trater, ave atquo vale"

weerkl1nh 1n voo:rde wet d1e hart last omolt.

Oeen digtel' van oudo het v1a- dio negeeleg so 'n 11ofl1ko

vereamolins vtm e.andenk1ngo nan geniale omgong met vrten.de n.age-laat,

ot

oulhe be't1YS gele't1er van

or

e1e d1epe a.thn.nklikhe1d vcn

vr1~ndokopegehegthe1d n1e.. Geen d1gter mank eoveel kw1st1ge

go-bru1k von 11efdeeu1tdrukk1nge, en vQn - vornl • l1etta111ge vo~

kle1n~ordJ1oo aowat Catullus ben1g vnnneer

hT

be1de aan en van

oy ~ionde okr,rt, en van ·homselt met betrekklng tot bulle nlo. 24/ ... .

I

I'

I 'J

Getrouho1i1 1n vr1endskap en toogoneenth.e1d 1o vtr cntulluo onpor

'n eool't godcd1eno; daarom beokou h7 troubreuk on vnlshe1d oc dlo

ergoto o1odndo teen menolUte eergevoel, mo.ar as eondo toen dlo

goao. Self l!lnak hy e.anoprnak op 'n skoon gwete vat betret vrS.ond-oltap en dto morelo verp11gt1nge danrann verbonde, opgrond doarvan

dot h1 noolt skuldlg lfCl:S aan.verou1m 1n die

bsrro

van vr1endekilp

n1e, en

det

h1 noolt ey geg~e woord of eed goskend het in Sf

omgang

mot

menee n1e (Carmon LXXVI).

In d1e annale vnn 11etdeeverhoud1ngo 1e dnnr eeker o1n

so eongrypcn4 soon die tuoeon catulluo en Leeb1l1. 'n Vel"hanl von

f!lcncll~'i.o :1c..:ndcl1ng en. verhoudings trat trag1ea 01nd1g, is al tyd

aang~cndJ maar dubbol - Jn dr1edUbbel - ~angr,ypend 1o. een uot

trag14-lo begin. trar,1es voortges1t en trag1es volvo~r ·vord.. Eh

ao ~ verhonl het ono van Cntullue en Leob1a. ~r~g1es bet dit

beg1n, omdnt nlbe1 benet hot d.at · d1t noo1 t normMl kon gedy en

vor-loop n1o; trogles 1o d1t voortgee1t deurdnt ~ Qnveren1gbnro

ver-b1nd1ng tussen onVl"ikbare loje.l1te1t en w1speltur1gheld die nd4er

van tuyfel gokooeter hot; on tragies 1s dlt volbr1ns toe dlo flG•

trouo b.oJtt onder die ondraag11ke vrag vnn _ _9ortu1g1ng gebrooh:

hot.

V1r CntUl.luo trns d1 t 'n ~rode noodlot wat hol!.l en Loob1a

~rmekaor fi'ebtt1ng bet; ellG nageslngte, egter, 6nnk daa:rdlo oolt•

de noodlot vir d1e verrukltkskone gevoelsu1t1nso ttat ~nstertllk­

he1d nan dle proo1 van deard1e noodlot besorg het.

,Losb1n' trne Oatulltts se sku11nunm Vir 'n getroude dome

-ene Cloc11n, suster van C1oero se vyand, P. Clod1tte Pulcher, en

eggenote ve.n l!~.e ges1ene .mnar onbedn1c'tende_ Q.. Caec111ue Metolluo

Oeler. Boos dle geval 1e met bale nnder pereoonlikhede ln d1e

Rome1neo g~okleden1a,1n Clod1a san one bek~nd clogs ~ettr hA~r

vrando. .clooro VeMfl'O mlnngtand nn hAe.r ao C.n~Grcntcr~ ~U\e

goedkoop olet'. Catullus het dio ekuilnnam ,Lesbia' gebm1k blykbaar aa 'n aandonk1ng ann die Leeb1annae d1gteroo, Snppho. Hy

I'

het cen vo.n han:r odes verwerk en o.on Clod1a gootuur onder 01 eersto

m1nnobr1ewe.

Cntullue 1tas seo-en-tt:J:lntig jaar oud toe hy Lesb1a vir

d1e e~rst~ keer ontmoet het - blykbaar 1n d1e hu1a van sy vr~end

A!llas - r.;oourende hnar man se afves1ghc1d ven Rome. In die wee godiggies LI en t...'X\"!1'! A rjr>P Cntulluo sy eorote 1nl1ru1tlto von

haar, en die u1twerk1ng ~at BY op ho~ gehad het~

uttr sk7n vir my. to eod golyk te 11eeo. • • • .. • • • • • • • tto.t teenoor jou o1t en herhaaldelllt no. Jou krk en jott heldersooto lna

verneeo.tt

Hanr u1 tt:rerk1ng op hom is oenvoud1g vorbrote:rend-blpno-t1eo:

tt8o1ets bel"'ot

mr,

anne drommel, van al

my

s1ntu1eJ

l!ant codro oh Jou nankyk., verotom

mr

spraok, G11 tong

ala.an

vns,

'n vo!'toronde vuur vloeS. lange my ledemate

at,

dnar is 'n 1nncrl11to gedru1s ln ey ore, my

oe

'tTOrd versluier met dubbeln.agtel1ke don- . kor. ''

In neg 'n e.nder ged1gg1.e (Carmen LXXXVI ) ek Uder oatullus

Leobin aooo volg:

0Loub1n 1& beeldskoon; n1e nlloen beelt: ay d1G

monopo-11e vnn oltoonbe1d n1e, maar sy e.lleen het alle onder skoonhedo hul ohoonhoid ontno~.• ·

vin die eerste 1nstnns1e, duo, t~no d1t Lesb1a se u1terl1ke

skoonho1d ~at v1r Catullus beto~er het. M1oh1en dnnrom bet hy

u1t_ dle oto.nnopoor reedo 07 lot beoet, maar 1n d1o dr1t van diG

oombl1h• en 1n s7 blinde hartetog het b1 d1t verontngsaam.

To oordeel na d1e trnnt van

ay

oerote llefdesged1gto,

vo.o donr n1o ju1e sprnko vnn ontlu1kendo 11efdo n1e; 41 t t1ao oono ...

-26-f klo.po oomoer 1n volle blom, nmper nog voor dlt kon wrtel aktot. En van oy mooloto en moeo beroemdo m1nned1gto het

h1

dnn ooh ann

die begin von or ongelult-bestemde rome.nse geokrJf. Talt-Ylte po-.

g1nco is nl nangevend (met

min or

geen sukseo) om d1e vonderskoon-he1d

vnn

die oorspronkl1ke 1n vortal1ngs weor te gee - ~ plulmpio

soos min vlr d1o onweerataanbare bekoring wtlt antullus so

11ofdon-po1e1o op d1e verbeeld1ng u1tooten.

~ catullus se versothe1d op Lesb1a het hoo tot 1n d1optoo

van 01

voso

ontroer. 'n Ruklank vao d1t alleooot'heersend. H1

gee hocoolf totflB.l oor nan d1o lou.ter gelult ttnt

h1

1n sy

nuut3o-vonde

11of4o omnak. catulluo moet dan ook altfd by •oorkeU~ ont-!lou ttord vir d1e .ha.rtstogte11ke ged1gte van S111otdo se eeroto

dromo toe Leob1n sy 11etdo benntwoord het. Hlordie l1etdo von

Catulluo, teJtaelf'dertyd hartstogtel1h on toor, 'tfOs aondol" ttt7fel

h!lrtgrondollk. Dl t 1s ongekleur deur en1go S.nvloede van

lettett-kund1£to ooroeg1ngs. 01 t kom dlrek u1 t 41e hnrt on v1n4 u1 t1ng 1n tnal vat

ono

onveerstaanbaar meevoer.

Eh tosj nl tmo d1e hw1ghe1d van

or

gemoedsontl'OoM.ng .meer in dle aaPd van vereothe1d as verl1etdhe1d, vas Of gevoel

~1r Leab1a ou1wer on oprog - eatet1es amper, eerdor ao e1nl1k. In Carmen LXXI% her1nner Catufluo Losb1a aan die eerste tydperk von hul l1ofde, en mank

nr

d1o volgende opmerk1ng omtrent die aard von

a7 11efdo dootJdsz

.Ek het jou toe bem1n. n1e oooo d1e laer kl.as 'n mlnnareo n1e, mne.r oooo 'n -vader 07 seuno en akoonaouns."

En, aoos ono V1r oatullua ken, hot hf bedoel vat

M

ge-sO betJ ctaarom 11ao sy oerote 11ef'de, ten spyte van die vlootlgo-veld daarvan, edel en. re1n.

V11" omtrent v!er jas.r ( 62 - 69 V.

e.)

trao ey 11etde Vlr

Leeb1a Oatulluo oe e1nddoe1 1.n die leve. Dlt ttas heelvaarekyn11k

1n 59 v.o. dnt Oatulluo tyd!ng ontvang hot van 01 broer ee dood

naby Trejo 1n As11. Hy het e7 broer 1nn1g liofgohadj en D7 dlepo

• .

-27-droethe11'l het op daardie t7det1p ten d.el e ao teenvoeter vir

or

11efdo vir Lesbia ontw1kkel. Daarby het gekom dat ey ouera

hom nod1g gehad het. en hJ het toe hnls-toe gegaan na

Veronn.

Dit was mln ot' meer de.nrd1e tyd dat .Catulltts begin ag-terdogt1g rnak. bet omtrent Lesbla se gedrag. Gedurende Df

at-wes1ghe1d van Rome het

hT

heelwnt br1eve van vertrooet1ng van vr1ende ontvang, en takvolle nanbevelinga is gedoon dat by

or

gedngtoo mot skrytverk moet probeer atle1. Ook Hanl1us, ttat

n1e b~uo vas van d1e rede van sy atues1ghe1d n1e, het aan

Oatu1-. ~ .

luo

gookrrf on

hom om verse govra. Jtanl1us was ongelukk1g

(moontllk het by

.sY vrou.

verloor -

ter ere van

vie Catulluo

dos•

. . 2 . 0

tydo 'n brullotslled ged1g het) • en het Catullus versoek om tn ·

Gr1ekoa 1ietaesged1g

v1~ hom te verklaar.

mn

toe voeg

hY

br

-vat blykbe.a:r d1e hootaoel van sr skr~e ttao - dat by d1t gersde

ag dat Cntullus na Rome terugkeer, nanges1en Clo41a bos1g vas om

die 10110 met ande!" oinnaars te gen1et..

H1

hot blykbaar op

Cae11tta Rutua gedoel, :hoewel Catullns op dnardie tydst1p n1e

bo-wue tras van. 111e sy mededinger tuto n1e. Olodto. oe man was nou dood. en G7 het haar vryheld blykbllar ten volle benut by die

luukse vakans1e-oord te Ba1ae, d1gby No.plea.

Uet sy

terugke~~ na Rome het dnar den

toe

v1r

Catulluo

~ tydperk aangebreok van ~antroue, ontnugter1ng, hopelose

ver-lange- pynl1lto we1fel1ng, en u1teindel1ke uitbarotlnga van Ma.t.

Hy hot. begin deur Clod1a d1t te verwrt dat sy die

huwel1ksbelot-te, vet G'1 hom u1 tdrukl1k gemnak het, gebreek het. Hy het blyk ...

baar n1e becet dat hy alle begr1p van werk11khe4e Jtwyt t1aa nle~ Clodla vas ouer na

h1;

en

b1

ae jong d1gte~ het nie ~ pos beklee

ot tn loopbaan 1.n die vooru1ts1g p;ehad wanrmee 'n vrou vnn Clod1n

se kaltber genoell sou neem n.1e.

Nou het daar gevolg~ aaneenatrengellng van 1na1dento ·en a1tuas1ea ~at geeneen v1r Oatullue onv~rmengde vreugde lngehou

het n1e, Vervreemd1rig en versoen1ng het meknar om d1e beurt op-gevolg -~ a~1sselende patroon, en tog eensolv!g 1n sy herbel1ng.

Ook Catullus moea leer dat nike 1n d1c lEmo so bo!Ap~<?-~€'.~{1 .. ~9.

onbestend1g'he1d n1e, en dat Olod1a ae w1epeltur1ge gedrag tn

u1thorohenbaro pntroon gevol« hot.

Sooo in sy eeroto god1Bte van l1etdoooc.nb1dd1ng -

ta-tfeno, oooo ln vr.yt1el al s7 gcd1gto 11at van poreoonl1ko orvnr1na

apreok ~ ontbloot h1 vt.r ono ook h1er ey hartl mot al Of rou-rou

vondo van vrotende onsokerhe1d en vertttrfllng. Voordat diG uond

van tn vor1BO telGUr-etell1ngakok kano gohnd het om to geneeo, lDllt 'n volgon4e lmeuoelo.g dit nos erger ao tevoro bloe1. t1nt ookol

die ooroank van Oatulluo oe dood, 'n ceno t1ondoP corns ot dUt nio verhoao ocu geuord bet n1e ao hy d16 vermoU moee ontbeer hot oa

oy beOtJao.rde gemoed met 41gt:~erk to verl1g, em 'n okre1nende

hart

0

tJ1 oltono tl'\"lnO 1n poes1e te lo.at u1tstort. Vir 'n hlperceno1t1et1e

~gooo sooo arno·aou d1t eenvoudig'n sOAk van onmoont11khe1d g~~eoo

het om douJ" cmart en 1Jd1ng eoo o syne getol tor te uord sondor oo dnarann dl(!torl1ke ul tlng te kon gee; t:rnno 1o olega d1o oorloop-. kabbol1ngo vnn 'n dam vnn e1elettee, sooe Oatulluc dl t ondorvlnd

bet by d1o grot van sy brtoor; dis die olu1oo van oelfu1tdrultlt1ng vat oopgatrolt moet ttord e.o die Yloe&:rntel's

von

ool'tfold1gende

bo-proot.tlng cU.o tto.l vnn lettenamocd bedrelg. t11o onde:rs as Catttlluo

'

self,. dallt, lton Shnkeepeare 1n gedo.gto gehad hot toe

h7.

vir

t.fol-colm e.on t!aodutt die aanman1ng laat toovoos (nadnt laasgenosdo

oo pao vomoem hot dat

Al

Sf nthnnkl1keo - vrou, k1ndere,

bed1on-deo - deu:r naobeth u1tgemoor is):

nG1vo eorrov words: the grief that does not speak

· . Uhlope:ra the o' er-traught hoo.rt and bide 1 t bl'ooh. tt

l~catulluo se ,droethc1d-oorlaa1do• hnPt hot boa fta poie1e

·gedryi'. One, t1at die nandoonllke tntoreol von oy romnnoo met

Lea-bill dour nl 01 tasee 1n ey ged1gte volg, aen.voar Catulluo ae

nood-lotalto.otydlng as 'n verkapte seUn. Hoe, andez.o, oota oulke

gevoelo-u1t1ng, 1n oulko onvergelykllke dikole, oy ho~ hen ontopr1n« hot? Hoe nnaere oou die 11etl1ke blommegeu~ vnn a~on4e l1etdo ono bo-re1k het, vno d1t n1e vir d1e