H A R D H O U T ( R O B I N I A )
‘’Robinia is de commerciële naam voor de botanische soort Robinia pseudoacacia L. en behoort tot de familie van de Leguminosae. Robinia komt oorspronkelijk uit het Oosten van de Verenigde Staten. De Franse hofbotanicus Jean Robin introduceerde hem in 1601 in Europa. De boom verspreidde zich snel over heel Midden-Europa.’’ (Houtinfobois , n.d.) ‘’ ‘’Robinia houten kozijnen zijn uiterst sterk. Robinia hout neemt vrijwel geen vocht op waardoor rotting nauwelijks voorkomt. Door slecht onderhoud kan Robinia hout gaan kromtrekken na verloop van tijd.’’ (De Lange , n.d.). Maximale lengtes voor Robiniahout zijn ongeveer 3 meter.
figuur 36: Robinia hout (Foreco, n.d.)
Milieueffecten Hoge urgentiefactor
CO2 balans 1 m3 Robinia = 1.167 kg vastgelegde CO2
Benodigde materiaalhoeveelheid (kg per m²) 67,5 (d= 90 mm (standaard dikte) Uitputtingsintensiteit
Restproduct Nee, geproduceerd door natuur (Loofhout)
Beschikbaarheid Afhankelijk van duurzaam beheerde bossen. (FSC of PEFC certificering).
Hernieuwbaar 100 cm in een jaar (groeisnelheid)
Levensduur 20 tot 25 jaar.
End of life criteria
Zuiverheid % 100%
Recyclebaar % 100% (Voor ander product), kan ook voor groene energie worden gebruikt.
Bouwfysische eigenschappen
Dampdiffusieweerstand (µ-waarde) n.n.b. Thermische isolatie (λreken (W/mK)) n.n.b.
Warmteopslag (J/KgK) n.n.b.
Brandklasse (EN13501-1) n.n.b.
Bouwtechnische informatie
Soortelijk gewicht (kg/m³) 750 (12% vochtgehalte)
Vochtbestendigheid ‘’Neemt vrijwel geen vocht op’’
Buigzaam Zeer goed.
Vormvastheid n.n.b.
Sterkteklasse NEN 6760 D30
Bronnen:
60 | P a g i n a Ecologische waterwoning Floriadewijk Hortus Stan van Etten & Wouter Brugman
A C C O Y A H O U T
‘’Accoya® hout is geacetyleerd naaldhout van de montereyden (radiata pine). Acetylering is een gifvrij, chemisch proces waarbij het hout wordt verduurzaamd met azijnzuuranhydride. Hierdoor krijgt het hout kenmerken die lijken op die van (tropisch) hardhout.’’ (Biobased bouwen, n.d.).‘’Houtacetylering werkt door de celstructuur van het hout te veranderen waarbij de celwanden “geblokt” worden voor vochtopname. Deze modificatie vermindert het vermogen van het hout om water te absorberen in de celwanden met ongeveer 80%, wat de stabiliteit enorm verbetert, hetgeen resulteert in hout dat minder onderhoud vereist.’’ (Accoya, 2020).
Figuur 37: Accoya brug (bron: Northcountryuk.com)
Milieueffecten Hoge urgentiefactor CO2 balans 1 m3 = 793 kg CO2 (vastgelegd volgens centrum hout). 2,5 kg CO2 eq per m3
materiaal (CO2-voetafdruk LCA volgens accoya.com). Benodigde materiaalhoeveelheid (kg per m²) 38.25 (d=75 mm)
Uitputtingsintensiteit
Restproduct Nee, (product wordt geproduceerd door de natuur)
Beschikbaarheid Accoyahout van bedrijf Accoya is FSC gecertificeerd.
Hernieuwbaar FCS (duurzaam beheerde bossen) (ca. 30 jaar)
Levensduur 50 jaar (duurzaamheidsklasse 1)
End of life criteria
Zuiverheid % 100% massief Accoya hout
Recyclebaar % 100%
Bouwfysische eigenschappen
Dampdiffusieweerstand (µ-waarde) n.v.t. Thermische isolatie (λreken (W/mK)) 0.12
Warmteopslag (J/KgK) n.n.b.
Brandklasse (EN13501-1) D-s2,d 0
Bouwtechnische informatie
Soortelijk gewicht (kg/m³) 510
Vochtbestendigheid Door de acetylering zal het minder goed vocht opnemen.
Buigstijfheid N/mm2 8800
Vormvastheid Radiaal 0,7%
Tangetiaal 1,5%
Sterkteklasse C22 (Accoya A1) / C16 (Accoya A2)
Bronnen:
N A A L D H O U T ( F I N T I ® )
Finti hout is thermisch verduurzaamd grenenhout dat als milieuvriendelijke vervanger kan dienen van tropisch hardhout. De houtsoort komt uit duurzaam beheerde bossen en kan worden toegepast voor ramen, kozijnen, deuren, boeidelen en gevelbekleding.
Figuur 38: Finti kozijnenmonster (bron: Heuvelman-hout.nl)
Milieueffecten Hoge urgentiefactor CO2 balans Bomen nemen in groeifase CO2 op. Finti® heeft productieproces waarbij 60 - 80% van benodigde energie wordt opgewekt uit restmaterialen. Exacte CO2 onbekend.
Benodigde materiaalhoeveelheid (kg per m²) n.v.t. Uitputtingsintensiteit
Restproduct Nee.
Beschikbaarheid FSC- en PEFC gecertificeerd.
Hernieuwbaar Ja, 80 tot 110 jaar om geoogst te worden. Per jaar wordt klein % van totaal beheerde bossen geoogst.
Levensduur Duurzaamheidsklasse 2 (15-25 jaar) maar Finti® ‘’100 jaar (12-15 jaar onderhoud), wordt bereikt met vingerlassen, verlijmen en lamineren.’’ End of life criteria
Zuiverheid % n.n.b. (thermische modificatie ondergaan)
Recyclebaar % Ja, wellicht voor ander product.
Bouwfysische eigenschappen
Dampdiffusieweerstand (µ-waarde) n.n.b. Thermische isolatie (λreken (W/mK)) 0,095
Warmteopslag (J/KgK) n.n.b. Brandklasse (EN13501-1) n.n.b. Bouwtechnische informatie Soortelijk gewicht (kg/m³) n.n.b. Vochtbestendigheid n.n.b. Buigzaam (MPa) n.n.b.
Vormstabiel < 50% (Het zwel- en krimpgedrag van Finti® is 50% beter dan Meranti en Mahoni).
Sterkteklasse NEN-EN 384 C-27
Bronnen: (Finti®, 2020)
62 | P a g i n a Ecologische waterwoning Floriadewijk Hortus Stan van Etten & Wouter Brugman
H A R D H O U T ( E U R O P E E S E I K E N )
Eiken heeft de eigenschap dat het sterk en hard is (minimaal krimpen of zwellen). Toch is deze houtsoort goed te bewerken en af te werken. Eiken is afkomstig uit Europa wat een positief effect heeft op de ecologische voetafdruk. Europees Eiken onttrekt ongeveer 1.058 kg CO2 per m³ hout uit de lucht (Centrum Hout, 2021). Wanneer eiken niet gedroogd wordt kan het in de loop der tijd gaan scheuren. Dit heeft echter geen impact op de kwaliteit van het hout. Om het hout als kozijn toe te passen, wordt aangeraden het hout thermisch te drogen. Eikenhout heeft de duurzaamheidsklasse 2.
figuur 39: Eikenhout kozijn (Eiken online , n.d.)
Milieueffecten Hoge urgentiefactor CO2 balans Het groeiproces onttrekt grote hoeveelheden CO2 uit de lucht. Het hout groeit onder andere in Europa. De uitstoot die tijdens de transport vrij komt is relatief gezien klein.
Benodigde materiaalhoeveelheid (kg per m²) n.v.t. Uitputtingscriteria
Restproduct Nee
Beschikbaarheid Redelijk schaars
Hernieuwbaar Ja (40 tot 50 cm per jaar)
Levensduur 15 tot 25 jaar (onbehandeld)
Ecologische product info Hoge urgentiefactor
Zuiverheid % 100% natuurlijk (mits onbehandeld)
Recyclebaar % Ja (100% recyclebaar indien het hout onbehandeld is of beschermd is door een volledig te composteren beits zoals Fungi Force.)
Bouwfysische eigenschappen
Dampdiffusieweerstand (µ-waarde) 20 (nat) / 200 (droog) Thermische isolatie (λreken (W/mK)) 0,18
Warmteopslag (J/KgK) n.n.b.
Brandklasse (EN13501) C-s1
Bouwtechnische informatie
Soortelijk gewicht (kg/m³) 650-750 (bij vochtgehalte van 12%)
Vochtbestendigheid Slecht (kan niet goed tegen vocht)
Buigzaam C20 (sterkteklasse NEN5477)
Vormvastheid C20 (sterkteklasse NEN5477)
Bronnen:
H A R D H O U T ( M E R B A U )
‘’Merbau is duurzaam tot zeer duurzaam tropisch hardhout, afkomstig uit Zuidoost-Azië. Het hout is gekenmerkt door zijn homogene en vaste structuur, met kleuren die variëren over geel-, oranje-, rood- of grijsbruin kernhout, met veel variatie en een mooie glans. Op gebied van kleur en structuur, gelijkt het bijzonder op het Afrikaanse Afzelia.’’ (Tuinhoutmarkt , n.d.) Merbau onttrekt ongeveer 1.245 kg CO2 per m³ hout uit de lucht (Centrum Hout, 2021).
Milieueffecten Hoge urgentiefactor
CO2 balans 1 m3 merbau = 1.245 kg vastgelegde CO2
Benodigde materiaalhoeveelheid (kg per m²) 72 (d= 90 mm (standaard dikte) Uitputtingsintensiteit
Restproduct Nee, geproduceerd door natuur (Loofhout)
Beschikbaarheid Afhankelijk van duurzaam beheerde bossen.
Hernieuwbaar Hardhout is hernieuwbaar (20-120 jaar). Als het hardhout uit duurzaam beheerde bossen komt kan het een onuitputtelijke grondstofbron zijn (FSC of PEFC certificering).
Levensduur 15- 25 jaar (duurzaamheidsklasse 2)
End of life criteria
Zuiverheid % 100%
Recyclebaar % 100% (Voor ander product), kan ook voor groene energie worden gebruikt.
Bouwfysische eigenschappen
Dampdiffusieweerstand (µ-waarde) n.n.b. Thermische isolatie (λreken (W/mK)) n.n.b.
Warmteopslag (J/KgK) n.n.b.
Brandklasse (EN13501-1) n.n.b.
Bouwtechnische informatie
Soortelijk gewicht (kg/m³) 800 (12% vochtgehalte)
Vochtbestendigheid ‘’Staat bekent om hout dat gaat bloeden wanneer het in aanraking komt met vocht.’’
Buigzaam N/mm2 142
Vormvastheid n.n.b.
Sterkteklasse NEN 6760 D60
Bronnen:
(Constructiv, 2014 ), (Centrum hout, 2007), (Centrum Hout, 2021), (houtinfo , 2019 ), (Kozijnen van hout , n.d.)
64 | P a g i n a Ecologische waterwoning Floriadewijk Hortus Stan van Etten & Wouter Brugman
H A R D H O U T ( S A P E L I M A H O N I E )
‘’Sapeli behoort evenals Sipo, Kosipo en Khaya tot de mahonie familie. Het roze-rode kernhout verkleurt tot diep roodbruin en is zeer uniform van kleur. Het voorkomende kruisdraad vertoont op het kwartierse vlak de voor deze houtsoort zo kenmerkende streeptekening van donkere en lichte banden. De afgelopen jaren, heeft het sapeli kozijn hout zich definitief genesteld in de timmerindustrie naast het rode meranti.’’ (Houthandel van Dam , n.d.).
Milieueffecten Hoge urgentiefactor
CO2 balans 1 m3 Sapeli Mahonie = 1.011 kg vastgelegde CO2
Benodigde materiaalhoeveelheid (kg per m²) 67.5 (d= 90 mm (standaard dikte) Uitputtingsintensiteit
Restproduct Nee, geproduceerd door natuur (Loofhout)
Beschikbaarheid Afhankelijk van duurzaam beheerde bossen.
Hernieuwbaar Hardhout is hernieuwbaar (20-120 jaar). Als het hardhout uit duurzaam beheerde bossen komt kan het een onuitputtelijke grondstofbron zijn (FSC of PEFC certificering).
Levensduur 10-15 jaar (duurzaamheidsklasse 3)
End of life criteria
Zuiverheid % 100%
Recyclebaar % 100% (Voor ander product), kan ook voor groene energie worden gebruikt.
Bouwfysische eigenschappen
Dampdiffusieweerstand (µ-waarde) n.n.b. Thermische isolatie (λreken (W/mK)) 0.16
Warmteopslag (J/KgK) n.n.b.
Brandklasse (EN13501-1) n.n.b.
Bouwtechnische informatie
Soortelijk gewicht (kg/m³) 700 - 800 (12% vochtgehalte)
Vochtbestendigheid n.n.b.
Buigzaam N/mm2 40
Vormvastheid n.n.b.
Sterkteklasse NEN 6760 D40
Bronnen:
(Constructiv, 2014 ), (Centrum hout, 2007), (De Lange , n.d.), (Centrum Hout, 2021) (Arnhemse fijnhouthandel , n.d.), (Houthandel van Dam , n.d.)
Z A C H T H O U T ( G R E N E N )
‘’Grenenhout is afkomstig van naaldbomen en qua uiterlijk herkenbaar aan de kenmerkende geelachtige ‘vlammenstructuur’. Grenen is een verzamelnaam voor diverse naaldhoutsoorten, bijvoorbeeld de boomsoort Pinus. Waar gesproken wordt over bijvoorbeeld Redwood, Pijnboom of Grove Den, betreft het Grenen houtsoorten.’’ (Kozijnen van Hout , n.d.) Voornamelijk geschikt voor binnen kozijnen en niet voor buiten. Grenen onttrekt ongeveer 793 kg CO2 per m³ hout uit de lucht (Centrum Hout, 2021). Grenen heeft de duurzaamheidsklasse 3-4. Grenen kozijnen worden niet aangeraden wanneer ze onbehandeld worden toegepast.
figuur 50: Kozijnen stomp Grenen (Plintenfabriek , n.d.)
Milieueffecten Hoge urgentiefactor
CO2 balans 1 m3 grenen = 793 kg vastgelegde CO2
Benodigde materiaalhoeveelheid (kg per m²) 45 (d= 90 mm (standaard dikte) Uitputtingsintensiteit
Restproduct Nee, geproduceerd door natuur (Naaldhout)
Beschikbaarheid n.n.b.
Hernieuwbaar Snel groeiend in productiebossen.
Levensduur 5-10 (duurzaamheidsklasse 4-5)
End of life criteria
Zuiverheid % 100%
Recyclebaar % 100% (Voor ander product), kan ook voor groene energie worden gebruikt.
Bouwfysische eigenschappen
Dampdiffusieweerstand (µ-waarde) 20 (nat) 50 (droog) Thermische isolatie (λreken (W/mK)) 0.13
Warmteopslag (J/KgK) n.n.b.
Brandklasse (EN13501-1) D
Bouwtechnische informatie
Soortelijk gewicht (kg/m³) 450 – 550 (vochtgehalte van 12%)
Vochtbestendigheid n.n.b.
Buigzaam N/mm2 79
Vormvastheid n.n.b.
Sterkteklasse NEN 6760 C18
Bronnen:
66 | P a g i n a Ecologische waterwoning Floriadewijk Hortus Stan van Etten & Wouter Brugman
Z W A R T E B E I T S ( F U N G I F O R C E )
Fungi Force is de eerste 100% natuurlijke transparante zwarte beits of biobeits. Het geeft hout een mooie natuurlijke matzwarte kleur en het biedt je tuinhout een duurzame bescherming (Fungi Force , n.d.). Fungi Force is veilig voor mens en natuur en is hét milieuvriendelijk alternatief voor het impregneren, gewoon beitsen of verven van buitenhout (Fungi Force , n.d.). Daarbij beschermt de beits tegen UV licht van de zon en andere eventuele schadelijke schimmels (Fungi Force , n.d.).
Figuur 42: Fungi Force (bron: DaveHakkens)
Milieueffecten Hoge urgentiefactor
CO2 balans n.n.b.
Benodigde materiaalhoeveelheid (kg per m²) n.n.b. Uitputtingscriteria
Restproduct Nee (wordt gekweekt)
Beschikbaarheid Groot (Zolang de schimmel gevoed kan worden.)
Hernieuwbaar De schimmel (Aureobasidium pullulans) kweekt het bedrijf Fungi Force zelf. De groei duurt tussen 1-1,5 week.
Levensduur Oudste proefstuk is 20 jaar. Echter kan met de lijnolie de schimmel gevoed worden, waardoor theoretisch de schimmel oneindig lang kan meegaan. End of life criteria
Zuiverheid % n.n.b. (100% natuurlijk)
Recyclebaar % n.n.b.
Bouwfysische eigenschappen
Dampdiffusieweerstand (µ-waarde) n.v.t. Thermische isolatie (λreken (W/mK)) 0,120
Warmteopslag (J/KgK) n.v.t.
Brandklasse (EN13501-1) B1
Bouwtechnische informatie
Soortelijk gewicht (kg/m³) 400-800
Vochtbestendigheid De combinatie met lijnzaadolie (afwerking) is vochtregulerend en beschermt het hout tegen vocht.
Buigzaam n.v.t
Vormvastheid n.v.t.
Bronnen:
B O V E N C O N S T R U C T I E
( G E V E L O P B O U W )
WATERWERING
Voorselectie materialen
- MDF (AGEPAN DWD PROTEC T FSC)
- HOUTS PAAN DERS (GUTEX MULTITH ERM)
- HOUTV EZEL (C ELIT 3D)
68 | P a g i n a Ecologische waterwoning Floriadewijk Hortus Stan van Etten & Wouter Brugman
M D F ( A G E P A N D W D P R O T E C T F S C )
AGEPAN® DWD protect FSC® is een watervaste en dampdiffuse geperste houtvezelplaat. Door haar dampopenheid kan de Agepan- plaat aan de koude zijde van een houtskeletbouwstructuur instaan voor de schrankweerstand. Het gladde oppervlak biedt bijkomende bescherming tegen vochtindringing tijdens de bouwfase. De plaat mag 8 weken volledig blootgesteld worden aan de weersinvloeden. De platen kunnen horizontaal geplaatst worden met tand-en-groefprofiel (breedte 635 of 1010 mm) of verticaal (verdiepingshoog: 2800 of 3000 mm). Agepan is formaldehydevrij verlijmd en draagt het FSC-label (gamma Eurabo) voor verantwoord bosbeheer. De MDF plaat draagt bij aan de constructiestijfheid en wordt geproduceerd in Duitsland.
Figuur 43: Agepan DWD protect FSC (bron: Eurabo)
Milieueffecten Hoge urgentiefactor CO2 balans Broeikaseffect = 2.16E + 1 kg CO2 eq. Echter komt het hout van duurzame bosbouw, deze bomen nemen ook CO2 op. Dit is niet meegenomen. Verwarmd tot 180 graden tijdens productieproces (verwarmd via gas).
Benodigde materiaalhoeveelheid (kg per m²) 9,04 kg/m2 (16 mm= d) Uitputtingscriteria
Restproduct Ja (De vezels zijn afkomstig van zaagsel.)
Beschikbaarheid Ruime beschikbaarheid (zie restproduct)
Hernieuwbaar Ja (Echter heeft een boom heeft langer nodig in tegenstelling tot vlas).
Levensduur 25 jaar
End of life criteria
Zuiverheid % 90% houtspanen, 3,5% PMDI lijm en 0,5 – 3% paraffine wax.
Recyclebaar % 100%
Bouwfysische eigenschappen
Dampdiffusieweerstand (µ-waarde) 11 Thermische isolatie (λreken (W/mK)) 0,090
Warmteopslag (J/KgK) 2100
Brandklasse (EN13501-1) D-s1,d0
Bouwtechnische informatie
Soortelijk gewicht (kg/m³) 565
Vochtbestendigheid Een aantal weken (Moet uiteindelijk wel beschermd worden tegen regen.)
Buigzaam Ja
Vormvastheid redelijk vormvast (Zet uit in contact met water en sluit zo de naden wind/waterdicht af.)
Bronnen:
H O U T S P A A N D E R S ( G U T E X M U L T I T H E R M )
Als onderdeel van de wandconstructie moet een waterwering komen. Dit is noodzakelijk om de constructie te beschermen tegen weersinvloeden (vocht). De GUTEX Multitherm is een vochtwerende isolatieplaat op basis van houtspaanders.
figuur 44: GUTEX Multitherm (GUTEX , n.d.)
Milieueffecten Hoge urgentiefactor CO2 balans CO2-neutraal, de bomen nemen CO2 op die wordt opgeslagen in het materiaal. Benodigde materiaalhoeveelheid (kg per m²) 14 (d = 100 mm)
Uitputtingsintensiteit
Restproduct Ja, de GUTEX plaat is gemaakt van houtspaanders van den/spar.
Beschikbaarheid 600900 ha (oppervlak zwarte woud).
Hernieuwbaar Ja, wordt gebruik gemaakt van duurzaam beheerde bossen. Exacte jaren is onbk.
Levensduur n.n.b.
End of life criteria
Zuiverheid % 95% onbehandeld den/spar, 4% PUR-hars, 1% paraffine
Recyclebaar % Ja, alle platen zijn volledig recyclebaar
Bouwfysische eigenschappen
Dampdiffusieweerstand (µ-waarde) 4 Thermische isolatie (λreken (W/mK)) 0,040
Warmteopslag (J/KgK) 2100
Brandklasse (EN13501-1) E
Bouwtechnische informatie
Soortelijk gewicht (kg/m³) 140
Vochtbestendigheid Materiaal is vochtwerend.
Buigzaam n.n.b.
Vormvastheid n.n.b.
Bronnen:
70 | P a g i n a Ecologische waterwoning Floriadewijk Hortus Stan van Etten & Wouter Brugman
H O U T V E Z E L ( C E L I T 3 D )
‘’De Celit 3D houtvezelplaten beschermen de achterliggende isolatielaag op betrouwbare wijze tegen slagregen en sneeuw en groeiden dankzij hun excellente technische eigenschappen uit tot dé referentie in de isolerende houtvezelplaten voor gevels en onderdaken. Bovendien zijn de Celit 3D platen door hun porienrijke structuur zelf een isolatiemateriaal.’’ (EKO-Bouwstoffen , 2021). Er bestaat ook een celit4D. Deze platen zijn geschikt voor het onderdak. De belangrijkste gegevens hiervan zijn hetzelfde voor zowel Celit 3D als Celit 4D.
Milieueffecten Hoge urgentiefactor
CO2 balans Opname Naaldbomen nemen CO2 op. Echter is het balans onbekend.
Benodigde materiaalhoeveelheid (kg per m²) 4,86 (d = 18 mm) Uitputtingsintensiteit
Restproduct Ja, naaldhoutvezels (afkomstig uitdunningshout).
Beschikbaarheid PEFC-certificaat. Het product komt uit duurzaam beheerde bossen.
Hernieuwbaar n.n.b.
Levensduur ‘’Gaat levenslang mee’’
End of life criteria
Zuiverheid % naaldhoutvezels en bitumenemulsie (exacte verhouding onbk)
Recyclebaar % n.n.b.
Bouwfysische eigenschappen
Dampdiffusieweerstand (µ-waarde) 5 Thermische isolatie (λreken (W/mK)) 0,048
Warmteopslag (J/KgK) 2068
Brandklasse (EN13501-1) E
Bouwtechnische informatie
Soortelijk gewicht (kg/m³) 270
Vochtbestendigheid vochtbestendig door bitumenemulsie
Buigzaam n.n.b.
Vormvastheid Complexe vormen kunnen met Celit worden afgedekt
Bronnen:
(EKO-Bouwstoffen , 2021) (Celit , 2012), (Isoproc , n.d.).
B O V E N C O N S T R U C T I E
( V L O E R O P B O U W )
ISOLATIE
Voorselectie materialen